Het Boek. Serie 2. Jaargang 26

[p. 39]

Jan van Doesborchs refreinbundel te Antwerpen in 1548 herdrukt

De eenigszins vrijmoedige onderstelling die ik in het vorige deel van ‘Het Boek’ op blz. 269 waagde ten aanzien van het boekje, waarvan de daar beschreven fragmenten afkomstig konden zijn, mag reeds thans in een meer stelligen vorm worden overgebracht.

Die bevestiging vond ik in het Letterkundig overzigt en proeven van de Nederlandsche Volkszangen sedert de XVde eeuw door Mr. J.C.W. Le Jeune ('s Gravenhage 1828). Ook een ondeugdelijk en verouderd boek, zooals dit ongetwijfeld is, kan voor den bibliograaf door de daarin gebruikte literatuur toch nog altijd nuttige gegevens bevatten. Le Jeune blijkt de beschikking te hebben gehad over een exemplaar van de ‘Refereynen in 't Wys, Amoureus, Sot. Antwerpen 1548’, waaruit hij driemaal een aantal verzen overneemt. Deze komen alle drie overeen met gedichten uit Jan van Doesborch's bundel.

Op blz. 21-22 haalt hij een geheele refreinstrophe met nog een tweetal verzen aan, die den aanvang vormen van nr. XXIV (uitg. Kruyskamp blz. 57, vs. 1-14). Behalve verschillen in spelling is de eenige afwijking, dat in vs. 8 het woordje blijft bij Le Jeune ontbreekt.

Op blz. 28 drukt hij een ‘Nota’ van 6 verzen af, die overeenkomt met nr. XXXVII (uitg. Kruyskamp blz. 80-81). Hierin vindt men twee varianten: in vers 4 ontbreekt het woordje al, en in vers 5 staat welghesint in plaats van coel ghesint. In deze laatste afwijking komt Le Jeune's voorbeeld overeen met de door Kruyskamp vergeleken jongere Antwerpsche uitgave van 1640.

Op blz. 103-104 geeft Le Jeune een geheel refrein en wel nr. LXXIV (bij Kruyskamp op blz. 135-136). Ditzelfde refrein troffen wij ook volledig aan op vel G van de fragmenten en juist in dit refrein bleken eenige ontwijfelachtige verschillen voor te komen tusschen Van Doesborch's uitgave en die waarvan de fragmenten afkomstig zijn. Hierin nu sluit Le Jeune nauw bij de fragmenten

[p. 40]

aan. In vs. 2 heeft hij: Die van een ponde t'sjaers deynde maken, in vs. 18 hem twee een schip gaet hueren, vs. 19 huesschelijc ende rustelijc, vs. 21 bijster, vs. 23 jolitein, vs. 30 amanderije, vs. 32 een stuyver. Hiertegenover staat wel dat Le Jeune's spelling allerlei verschillen vertoont met het fragment. Wellicht hoeven wij dit niet te zwaar op te nemen. Hij zal bij het afschrijven en bij de correctie der drukproeven hierop minder nauwkeurig zijn geweest dan wij thans eischen. Ook coxen in plaats coren in vs. 1 kan bij dit ongewone woord een eenvoudige lees- of schrijffout zijn. Maar vreemd lijkt, dat hij in vs. 41 geeft Ghedroopt met boeter, terwijl ik in het fragment meende te zien Ghedroopē met boter en dit opgaf als variant tegen Van Doesborch ghedroept met boter. Deze plaats is in het fragment echter zeer slecht leesbaar en ik moet erkennen dat er toch ook wel gedroopt zou kunnen staan. (Vgl. t.a.p. blz. 269 en 270 de beschrijving van vel G blz. 1, kol. 1, regel 9, tot aan blz. 2, kol. 1, regel 17).

Zekerheid hebben wij thans boven elken twijfel, dat de uit de aanteekening van Ledebour reeds onderstelde herdruk van de refreinen van Jan van Doesborch, die in 1548 te Antwerpen moest zijn verschenen, inderdaad bestaan heeft en door Le Jeune werd gebruikt. En zeker is ook, dat de in het vorige deel van ‘Het Boek’ beschreven fragmenten van dezen druk van 1548 afkomstig zijn, ofwel van nog een andere uitgave uit ongeveer denzelfden tijd, die in haar lezing ten nauwste daarmee verwant was en doorgaans dezelfde afwijkingen van Jan van Doesborch's ouderen druk vertoonde.

De fragmenten hebben thans een blijvende plaats gevonden in de Koninklijke Bibliotheek te 's-Gravenhage.

Rotterdam, Januari 1930.

F. Kossmann.