Het Boek. Jaargang 4

[p. 333]

Uit Noord- en Zuid-Nederlandsche bibliotheken.

Amsterdam. - Universiteits-bibliotheek. - Jubilee mr. dr. C.P. Burger. (Uit het Handelsblad van 16 juli.)

In de Universiteitsbibliotheek was het feest. Er werd nu niet in boeken gestudeerd aan de lange tafels, en er werden niet voortdurend nieuwe stapels werken naar de leeszalen getransporteerd. Toch waren vele bewonderaars en vrienden van de bibliotheek, maar vooral vrienden van den bibliothecaris vanochtend in het bekende gebouw op het Singel aanwezig, om dezen te huldigen, ter gelegenheid van diens 25-jarig jubilee.

De gangen en de leeszaal, waar de Potgieter-werken staan, waren met planten en bloemen smaakvol versierd.

Vijf-en-twintig jaar heeft mr. dr. C.P. Burger onze universiteitsbibliotheek beheerd, en haar beteekenis verhoogd. Onder Burger's bestuur is de ruimte in de bibliotheek belangrijk vergroot, terwijl onder zijn leiding vele catalogi vervaardigd werden. Vooral op het gebied van de bibliografie heeft dr. Burger hard gewerkt en veel belangrijks tot stand gebracht.

Veel heeft de jubilaris dan ook gedaan voor de ontwikkeling en den bloei van de bibliografie en bibliotheekwetenschap. Het spreekt dus van zelf, dat vele bekende mannen den Amsterdamschen jubileerenden bibliothecaris vandaag hebben gehuldigd.

Zoo zagen wij in een der leeszalen, waar de huldiging plaats had, burgemeester Tellegen, wethouders dr. Josephus Jitta, Den Hertog, den rector-magnificusprof. A. Bruining, prof. Scholte, prof. Te Winkel, prof. Elhorst, prof. Brugmans, den curator der universiteit dr. C.C. Delprat, dr. J.H. Gunning, dr. Daniëls, dr. P. Leendertz, de heeren Roest van Limburg, hoofdcommissaris. Klaas de Vries als voorzitter van het ‘Multatuli’-Museum, jhr. Van Riemsdijk, hoofddirecteur van het Rijksmuseum, Baard, conservator van het Stedelijk Museum, J.F. M. Sterck, J.W. IJzerman, voorzitter van het Kon. Ned. Aardrijkskundig Genootschap, dr. H.F. R. Hubrecht, mr. A.J. Moll Schnitzler, secretaris der Kamer van Koophandel, R.W.P. de Vries en vele anderen.

Om elf uur werd de jubilaris met zijn familie binnengeleid in dezen kring belangstellenden.

Namens de feestcommissie voerde eerst prof. dr. H. Brugmans het woord.

Vandaag was het een feest voor de bibliotheek, en een feest voor den bibliothecaris zelf, die met groote voldoening op zijn loopbaan terug kan zien. Men zegt wel, dat bibliothecarissen en archivarissen zich gauw vrienden verwerven; zij toch bewijzen aan velen vaak diensten, daarom hebben zij gemakkelijk een vriendenkring. Er zijn er echter ook, die niet tot devrienden der bibliothecarissen gerekend mogen worden, omdat de bibliotheek er niet is voor iedereen. Soms ook worden menschen boos, omdat zij niet vinden wat zij zoeken. Hiervan bracht prof. Brugmans uit zijn tijd een paar aardige staaltjes in herinnering.

De Universiteitsbibliotheek is een der grootste. Het aantal boeken nadert ‘bedenkelijk’ het millioen. Het aantal bezoekers is sinds het bibliothecarisschap van Burger verzesvoudigd en bedraagt thans 75,000 per jaar. Men ziet dus, welke eischen aan het beheer van zulk een bibliotheek gesteld worden.

De bibliotheek is officieel de bibliotheek van de stad Amsterdam. Een feit is het, dat Amsterdam het zich in 1878 gemakkelijk maakte, toen het decreteerde, dat de stadsbibliotheek is de Universiteitsbibliotheek. Er zijn tal van questies, waarin die beide soorten bibliotheek met elkaar in conflict komen. Een der hoofdredenen, waarom deze bibliotheek zulke hooge eischen stelt is, dat er zooveel verschillende belangen zijn, die zich aan den bibliothecaris opdringen en waartusschen deze het evenwicht moet bewaren. Naar uw beste krachten, aldus ging prof. Brugmans voort, hebt u met beleid aan al die verschillende eischen het hoofd geboden. Met beleid en tact hebt gij de bibliotheek op een hoog peil gehouden. Dit was onder alle omstandigheden niet even gemakkelijk. Iedere bibliotheekquaestie is eengeldquaestie, die niet opgelost moet worden door den bibliothecaris, maar op het Stadhuis.

Uit een breeden kring van mannen, die waardeering hebben voor het werk, dat u verricht heeft, bracht prof. Brugmans den jubilaris de gelukwenschen over op diens zilveren ambtsfeest; zij hebben waardeering voor uw werkzaamheid als bibliothecaris, als

[p. 334]

geleerde en waardeering voor alles, wat u voor de stad Amsterdam gedaan heeft.

Namens de commissie bood prof. Brugmans een huldeblijk aan.

Dit was het portret van den jubilaris, geschilderd door Hobbe Smith. Hierbij ging een album, door den heer C.J. Mensing gebonden, met de namen der 462 deelnemers. Het album is van donkerbruin Afrikaansch leder; te midden van een artistieke goudversiering ziet men het wapen van dr. Burger. Op een der eerste bladzijden heeft Hobbe Smith een aquarel geschilderd, voorstellende de Universiteitsbibliotheek.

De opdracht, gecalligrafeerd door mej.G. te Winkel, luidt aldus:

‘Comberto Petro Burger, C.P. filio, litterarum classicarum et jurisprudentiae doctori, per quinque lustra universitatis Amstelodamensis bibliothecarii munere functo, historico peritissimo, bibliophilo elegantissimo, bibliographo urbis et rerum Amstelodamensium sagacissimo die XVI M. Julii anni MCMXV effigiem quant coloribus et arte effecit Hobbe Smith pictor nobilissimus obtulerunt ut in bibliothecae pariete figeretur amici quorum nomina sequuntur.’

Ook als voorzitter van den kleinen kring van het ‘Amsterdamsch Historisch Gezelschap’ bood prof. Brugmans den jubilaris een aandenken aan, in den vorm van een oorkonde, als herinnering aan de vele uren door dit gezelschap in de welvoorziene bibliotheek van dr. Burger doorgebracht, in wiens hoofd alles was gevaren wat in boeken steekt.

Prof. Brugmans bood de huldeblijken aan met de woorden: ‘optimo civi cives’ (d. i. ‘de burgers aan den besten Burger.’ (Applaus.)

Burgemeester Tellegen sprak hierop namens het gemeentebestuur en als presidentcurator der Universiteit.

Amsterdam heeft, aldus de burgemeester, sedert eeuwen het op grooten prijs gesteld, dat het een hoogeschool bezit. Een van de gedenkwaardige dagen uit het bestaan dezer hoogeschool is ook deze dag. Veel hebt gij gedaan voor de volmaking van de bibliotheek, die gij dienstbaar hebt gemaakt voor tal van bewoners van Amsterdam. Naast reden tot veel dankbaarheid en tevredenheid, zult gij in uw ambtelijk leven ook wel teleurstelling ondervonden hebben. Voor een geleerde als u, is het moeilijk in het ambtelijk gareel te loopen. U zult wel eens, wanneer u iets voorstelde, de verzuchting geslaakt hebben: ‘Ze hebben er waarlijk weer niets van begrepen!’ Spr. had zelf als ambtenaar ook vaak die verzuchting geslaakt. Thans was spr. in een positie gekomen, dat hij die verzuchting moet doen slaken. (Gelach.) Maar dit is vaak de harde noodzakelijkheid voor de mannen, die het bestuur van een stad als Amsterdam aan hen stelt.

De rector-magnificus, prof. A. Bruining. huldigde den jubilaris namens den Senaat der Universiteit. Een Universiteitsbibliotheek is onmisbaar voor elke academie. De Universiteitsbibliotheek is in de eerste plaats een bibliotheek van de stad Amsterdam. Welke verwikkelingen er ook geweest zijn, deze behooren nu tot het verleden en prof. Bruining stemde van harte in met den wensch, dat dr. Burger nog vele jaren aan het hoofd der bibliotheek moge staan.

Namens de ‘Vereeniging van Bibliothecarissen’ sprak de heer J.F. van Someren, bibliothecaris der Universiteitsbibliotheek te Utrecht. Van harte deelen wij in uw feest; wij erkennen en waardeeren u als een kundig bibliothecaris. Moge Burger nog vele jaren arbeiden aan de bibliotheek, die zich onder zijn leiding ontwikkeld heeft als een sieraad van Amsterdam.

Dr. F.C. Wieder voerde namens het bibliotheek-personeel het woord, er op wijzende, dat tusschen den jubilaris en het personeel steeds een goede verstandhouding heeft bestaan. Namens dit personeel bood hij hem twee prenten aan, gezichten op Amsterdam voorstellende.

Nadat nog de oude concierge, de heer P.A. Smidt, eenige vriendelijke woorden tot den jubilaris gesproken had, voerde namens de paedagogische bibliotheek dr. J.H. Gunning Wzn. het woord. Tal van onderwijzers en lieihebbers der paedagogiek hebben deze bibliotheek, waarvoor ook dr. Burger veel belangstelling koesterde, geraadpleegd.

De heer S. Bottenheim sprak bij afwezigheid van den voorzitter dr. Scheurleer, namens de ‘Vereeniging voor Noord-Nederlandsche Muziekgeschiedenis’. Toen men in 1868 overging tot de stichting dezer vereeniging, begreep de onvergetelijke Rogge, dat

[p. 335]

de vereeniging niets was zonder bibliotheek. De bibliotheek, die zich toen vormde, was de trots van Rogge en toen deze in bruikleen overging in de Universiteitsbibliotheek, begreep men, dat deze schat niet beter verzorgd kon worden. Het werk door uw voorgangers begonnen hebt gij, dr. Burger, voortgezet, waarbij ook nu wijlen Ernst Moes veel voor de bibliotheek gedaan heeft. De heer Bottenheim hoopte ten slotte, dat de hechte band, welke er bestond tusschen de Universiteitsbibliotheek en de Vereeniging voor Muziekgeschiedenis, tot in lengte van dagen zal voortduren.

De heer J.M. Hillesum, conservator der ‘Bibliotheca Rosenthaliana’, constateerde, dat dr. Burger op waardige wijze deze bibliotheek gediend heeft.

Prof. dr. J. te Winkel sprak, namens het Vondelmuseum, dat voor de studie van Vondel voor allen een steun was.

Ten slotte sprak de jubilaris eenige woorden van dank. Hij herinnerde er aan, dat de bibliotheek de wetenschap in haar geheel vertegenwoordigde, terwijl tegenwoordig de wetenschap zich meer en meer splitst. Heel wat hoogleeraren heeft spr. zien voorbijgaan en van hen noemde spr. een man als Stokvis, die een ruimen encyclopedischen blik had, terwijl het jongere geslacht zich meer op bepaalde onderdeden der wetenschap toelegt.

Het deed spr. voldoening, dat mannen van verschillende richting gewezen hebben op het nut van een bibliotheek en op het werk van bibliothecarissen in het algemeen. (Applaus).

Hierop werd de jubilaris door allen met zijn 25-jarig feest gecomplimenteerd.

In intiemen kring had daarop in den namiddag in ‘Trianon’ een feestmaaltijd plaats.

Dr. Burger door Hobbe Smith geschilderd. (Uit De Tijd.)

In het artistiek ingerichte kostbare atelier van Hobbe Smith aan den Overtoom te Amsterdam - gebouwd toen de stormende stadsdrukte van trams en auto's nog niet langs dezen verkeersweg gierde - stelde de schilder mij in staat het pas geschilderde portret van dr. Burger in oogenschouw te nemen, dat vrienden en vereerders van den bibliothecaris der gemeentelijke universiteits-bibliotheek hem op zijn zilveren feest heden wilden aanbieden. Nog stond bij het raam, waar het noorderlicht het eerbiedwaardige gelaat met patriarchalen baard karakteristiek kon doen uitkomen, de tafel met enkele boeken en drukproeven welke de geleerde corrigeerde, terwijl hij voor den schilder poseerde. Dan.... midden in zijn bibliografischen arbeid, verraste hem de schilder plotseling met een vraag.... En opkijkend, met de linkerhand nog in zijn werk, met de rechter de lorgnet afnemend, keek de bibliothecaris op, gelijk zoo menigeen hem wel verrast heeft als de hulpvaardige boekenvriend midden in zijn arbeid iemand te woord staat.... Dit typeerend moment is door Hobbe Smith vastgelegd. Hij heeft geen louter portret zonder meer gegeven, hij heef teen schilderij ‘samengesteld’, dat den jubilaris karakteriseert, zittend aan zijn studie-tafel met een tweetal boeken slechts voor zich, die op zich zelf reeds met den inktkoker een stilleven vormen.

Het portret zal komen te hangen in de bibliotheek nabij het portret van Potgieter, daar aanwezig. En 't zal daar spreken in de komende tijden van den energieken, grijzen bibliothecaris met zoo jeugdige werkkracht en frissche plannen, maar ook van den schilder die voor 'n oogenblik zijn penseelen niet aan de watergezichten, die zijn voorliefde hebben, heeft geleend, maar weer het portret heeft opgevat, waarin hij zoo bijzondere qualiteiten toonde.

v. d. B.

Naschrift.

Bij het afdrukken van de bovenstaande courantenverslagen over het bibliotheekfeest van 16 Juli voel ik mij gedrongen tot een kort naschrift. De bladen hebben uitnemend, al te volledig misschien, de lofredenen weergegeven die toen tot mij zijn gericht. Ze hebben onmogelijk kunnen weergeven, wat ik in antwoord op dat alles wel had willen zeggen. Dat een bibliothecaris een huldiging als deze vooral daarom gaarne aanneemt, omdat ze bij uitzondering eens een vol licht doet vallen op de beteekenis van een bibliotheek, en op den arbeid en de toewijding die zulk eene instelling altijddoor eischt, is hierboven wel uitgedrukt. Dat al wat tot lof van den bibliothecaris is

[p. 336]

gezegd, door mij slechts aanvaard kon worden met het gevoel, dat dit alles zich vanzelf tot het geheele personeel richt, meen ik wel, zij het misschien niet duidelijk genoeg, te hebben uitgedrukt. Maar of ik voldoende heb doen uitkomen hoezeer de nu getoonde sympathie door mij op prijs wordt gesteld, betwijfel ik. De woorden van den Burgemeester, met de aanwezigheid van wethouders en curatoren, toonen ten duidelijkste, dat waar we wel eens mogen klagen over gebrek aan hulpmiddelen, de belangstelling bij die hoogere colleges toch zeker niet ontbreekt. De toespraak van den Rector Magnificus en de gelukwenschen van vele hoogleeraren zijn blijken van waardeering, te aangenamer daar klachten en aanmerkingen juist van die zijde te Amsterdam natuurlijk evengoed nu en dan zich komen uiten als aan alle andere universiteitsbibliotheken. En wat te zeggen over hen die namens de talrijke lichamen en vereenigingen, waarvan wij de boekerijen mede besturen, hun dank kwamen betuigen? We voelen zoo voortdurend hoezeer die verzamelingen niet altijd volkomen tot haar recht komen, dat het prettig is, eens te vernemen dat er geen twijfel gekoesterd wordt, of we doen wat we kunnen. Voorts zie ik als deelnemers tal van boekenvrienden - een afzonderlijk albumblad schreef nog onze nu overleden vriend Dela Montagne. Ik vind eenige van de beste namen uit den boekhandel, een blijk dat de kwesties die onvermijdelijk tusschen bibliothecaris en boekhandelaar rijzen, aan de wederzijdsche waardeering niet behoeven te schaden. Verder een aantal persoonlijke vrienden en bekenden en velen die alleen als bezoekers en gebruikers van de bibliotheek behoefte gevoelden om mee te doen. Ook daarbij komt de gedachte op, hoe gaarne men hen allen altijd nog veel beter en vollediger zou willen helpen dan in de praktijk mogelijk is. Mijn hartelijke dank aan de Commissie die al die sympathiebetuigingen tot ééne uiting heeft weten te brengen, met name aan de heeren Brugmans en Dr. A.G. C. de Vries voor de groote toewijding en moeite die zij zich daarvoor hebben willen geven, zij hier nogmaals uitgedrukt.

Naast al de genoemden kwamen mijne eigene medewerkers, allen die aan onze Bibliotheek verbonden zijn, hunne waardeering uitdrukken. Hun geschenk en hunne betuigingen staan voor mij mede bovenaan. Hoe onvolkomen gelukt het mij vaak hun werk in het juiste licht te stellen, hun de plaats en de belooning te doen toekomen die hun toewijding verdient, maar zij allen weten dat dit een van de voornaamste zorgen van den Bibliothecaris is en blijft; en wij allen voelen dat we niet naast elkaar elk aan zijn taak werken, maar allen gezamenlijk aan één taak.

Eindelijk past hier een woord van dank aan allen, die, of persoonlijk of schriftelijk, mij hun gelukwenschen toebrachten.

En nu ten slotte de verrassing, mij door uitgever en mede-redacteuren van Het Boek met Mej. v.d. Stempel en den heer Enschedé bereid! Als redacteur moest ik er ernstig boos over zijn; mijne Juli-aflevering was met alle zorg op de gewone dikte in elkaar gezet, en naar ik moest aannemen, al afgedrukt; maar daar krijg ik geheel iets anders als feestgeschenk. Het blijk van vriendschap en waardeering heeft voor mij groote waarde.

Vermelden moet ik eindelijk nog eenige werken op 't gebied van boekkunst en grafische kunst. Ik bedoel niet het keurige en kleurige boeken-stilleven door Hobbe Smith op het portret geschilderd, reeds in het courantenverslag vermeld, en ook niet het fraaie album van Mensing, ook hierboven beschreven, maar eenige bescheidene kunststukken van verschillenden aard.

Het menu van den feestmaaltijd is versierd met de afbeelding van den bibliothecaris, aan zijn schrijftafel gezeten, en de uitnoodigingtot het maal ontvangende - alles klassiek-Romeinsch, ook de slaaf die den in sierlijk Latijn gestelden invitatiebrief ontrolt. De teekenaar van dit geestige prentje is Hobbe Smith. In het album verdient de opdracht een woordje meer dan ‘gecalligrafeerd door Mej. G. te Winkel’; het inschrift vult twee bladzijden perkament, de mooie kapitale letter, de verdeeling over het blad, de volle en tegelijk sobere versiering, en de rijke vergulding van het hoofd en van de blaadjes in den fijnen rand, dat alles onderscheidt de bladen geheel van wat men onder een gewone gecalligrafeerde opdracht zou verstaan; het is een edel kunstwerk. En

[p. 337]

voor den liefhebber van drukwerk is de oorkonde van het Historisch gezelschap een heel kostbaar stuk: smaakvol van indeeling, typografisch onberispelijk en een eenig exemplaar! En dan werden mij eenige gedichten vereerd, alle hartelijk, sommige geestig, andere kunstig; - als ze op het jubilee van een ander betrekking hadden zouden we er gaarne in Het Boek iets van afdrukken, nu blijft dat achterwege.

C.P. Burger Jr.