Het Boek. Jaargang 2

Uit Noord- en Zuid-Nederlandsche bibliotheken.

J.P.L. Schneider. † - 20 December 1912 overleed te Amsterdam Johan Fredrik Lodewijk Schneider, oud-bibliothecaris der Polytechnische school. Hoewel hij reeds 10 jaar geleden den Staatsdienst verliet, wil ik toch met een enkel woord hem hier gedenken.

De heer Schneider, geboren 18 April 1839, werd opgeleid voor den militairen dienst en trad, na voltooide studie, als 2de luitenant in het leger in Ned.-Indië. Wegens een hevigen malaria-aanval voor verderen dienst afgekeurd en gepensioneerd in den rang van kapitein, was hij daarna directeur van den Landbouw-Proeftuin te Deventer. Toen 1 December 1876 prof. Van den Berg, aan Wien, bij de grootere uitgebreidheid die de colleges aan de P.S. langzamerhand verkregen, de dubbele taak van hoogleeraar in de wiskunde en bibliothecaris te zwaar viel, voor de laatste betrekking bedankte, werd de heer Schneider tot zijn opvolger benoemd. Bij de aanvaarding van dit ambt was de Bibliotheek even bescheiden als de P.S. zelve: het was een zaal-bibliotheek, betrekkelijk gemakkelijk te overzien. Onder de directie van den heer Schneider echter breidde de bibliotheek zich spoedig naar alle kanten uit en wel zóó, dat van 1881 af de bibliothecaris er voortdurend op aandrong een afzonderlijk bibliotheek-gebouw te stichten, groot en waardig genoeg, om de grootste technische boekerij van ons land op te nemen. De vervulling van dezen wensch heeft hij, helaas, niet mogen beleven. Wel werden gedurende zijn beheer de lokalen verruimd en het aantal vergroot, zoodat de bibliotheek reeds bij zijn vertrek een groot deel van het hoofdgebouw innam, maar eerst na zijn aftreden heeft de Regeering eindelijk de posten voor een nieuw bibliotheekgebouw op de begrooting gebracht. Wel jammer, ik had hem dit nog zoo gaarne gegund. Geregeld, als ik hem bezocht, bespraken wij samen de plannen voor de inrichting; hij leefde nog zoo geheel met alles mee wat de Bibliotheek betrof.

Hoewel hij in zijn ambtenaarstijd nooit geheel en al die waardeering heeft onder vonden, die hem toekwam, welke mindere waardeering meer moet gezocht worden in de geringere waarde, die men aan de boekerij zelve en dies ook aan zijn werk hechtte, dan wel aan zijn persoon, sprak hij toch over het

[p. 190]

werk, hier door hem verricht, steeds met warmte en liefde. Hij was dan ook in het vak als zoodanig volkomen thuis, was geheel op de hoogte van de technische litteratuur en had zich in zeer korten tijd de bibliographische wetenschap eigen gemaakt.

Toen hij de Bibliotheek in 1904 verliet, lag er van hem, grootendeels gereed, een nieuw ontworpen catalogus, ter vervanging van dien van 1869-1873, vervaardigd door P.A. Tiele. Als men in aanmerking neemt, dat zijn eenige hulp was de bediende, later amanuensis E.H. Veer, terwijl hem eerst in 1892 een klerk, later assistent, werd toegevoegd, dan kan men zich eenig denkbeeld vormen van de werkkracht, waarover Schneider beschikte.

Niet alleen echter op de Bibliotheek, ook op andere wijze heeft hij getracht zich verdienstelijk te maken. Van 1881-1889 was hij privaat-docent aan de Indische instelling te Delft, repetitor in de Indische talen; hij was verbonden aan verschillende tijdschriften als medewerker, terwijl vele instellingen van algemeen nut of wetenschappelijken aard binnen onze gemeente hem onder hare bestuursleden hebben geteld. Hij was iemand van veelzijdige ontwikkeling, die velen tot vraagbaak diende. Hij was een man uit één stuk, een man van karakter. Wars van leugen en intrige, had hij een afkeer van alle onoprechtheid en vleierij. Zonder onderscheid des persoons uitte hij dan zijn meening, iets wat hem niet altijd vrienden bezorgde. En al speelde de drift hem soms parten, hij was altijd ridderlijk genoeg, bij kalmer nadenken hierover zijn spijt te betuigen.

Vijf jaar mocht ik onder hem werken; ik reken ze nog tot mijn beste leerjaren, niet alleen wat betreft het ambt, waarin ik hem ben opgevolgd, maar vooral ook door zijn geestelijke eigenschappen.

In 1904 nam hij, om redenen van gezondheid zijner echtgenoot, ontslag en ging met vrouw en kinderen in Amersfoort wonen. Sinds korten tijd verhuisde hij van daar naar Amsterdam.

1 December 1901 herdacht hij zijn 25-jarig jubileum als bibliothecaris der P.S.; hij had echter zelf den wensch uitgesproken, dien dag niet officieel te vieren, hij had zelfs voor dien dag Delft verlaten. De hoofdredacteur R.A. van Sandick wees op dit feit in ‘De Ingenieur’, verder werd er door niemand eenige notitie van genomen, dan misschien door zijn intiemere vrienden. Zoo was hij: een vijand van alle uitwendig vertoon. Zoo ook nu: kalm is hij heengegaan. Weinigen wisten, dat hij ziek was. Maar in de harten van hen, die hem kenden en hoogachten, laat hij de herinnering na van iemand, wiens ja was ja, en wiens neen was neen; een oprecht vriend, waar men ten volle op aan kon.

Zijn er grootere deugden dan deze, die men iemand bij zijn dood kan nageven? Ik meen van neen.

H.H.R. Roelofs Heijrmans.

(Grootendeels reeds opgenomen in de Delftsche Courant.)

Geachte Redactie.

Vergun mij een kort wederwoord naar aanleiding van uwe opmerking in zake de Rotterdamsche Openbare Bibliotheek. De kwestie is niet of er aanleiding bestaat in Rotterdam een wetenschappelijke bibliotheek op te richten, maar of het wenschelijk is de belangen van een openbare gemeentebibliotheek en die van een wetenschappelijke bibliotheek door één en dezelfde instelling te doen behartigen. Dit nu lijkt mij niet alleen niet wenschelijk, maar wat meer afdoende is, niet mogelijk. De productie is in onze dagen zoo overweldigend op alle gebied, dat het mij voorkomt uilen naar Athene te dragen door hierop verder in te gaan. Een instelling van dit principe uitgaande, zou een geestelijk warenhuis worden, 't geen wel een modern idee is, maar niet gezond. Wat de tweede kwestie betreft, door u te berde gebracht, geloof ik dat de vraag naar zuiver wetenschappelijke werken niet zóó sterk is, dat 't voor ons land noodig is in alle groote plaatsen een wetenschappelijke bibliotheek te vestigen. Vooralsnog lijkt mij op den weg van de Regeering te liggen hierin te voorzien.

Dankzeggend voor de verleende plaatsruimte, noem ik mij met de meeste hoogachting,

Uw dw.

L.C. Kloos.