De Boekenwereld. Jaargang 23

[p. 323]

Verschenen boeken

Janneke Weijermars, Het is pas feest als Harry is geweest. 60 jaar Boekenbal, 1947-2006, Boekmanstichting/ Uitgeverij De Buitenkant, Amsterdam 2007, 151 p., ISBN 978907645277 7, €22,50

Wat is er waar van al die mythen, tijgerverhalen en broodjes aap die er bestaan over de Boekenbalfeesten, in de inleiding van dit informatieve boek door Maarten van Rossem een ‘fenomeen van culturele onbenulligheid’ genoemd? In vier hoofdstukken krijgt de lezer opheldering omtrent fantasie en werkelijkheid: Het begin van de mythe, de periode 1946-1962; Democratisering op het Boekenbal, de periode 1963-1969; Roerige tijden voor het Boekenbal: de periode 1970-1982; Een traditie in ere hersteld, de periode 1983-2006. Een hoofdstuk over de aanloop naar het Boekenbal, een analyserende epiloog, een literatuurlijst en een handig schematisch overzicht 1938-2006 completeren het geheel. Als de schrijfster in haar epiloog de betekenis van het Boekenbal samenvat met de woorden ‘De geschiedenis van het Boekenbal bestaat - naast de ophef over de versieringen en de openingsprogramma's - voor een belangrijk deel uit anekdotes over de ruzies omtrent de verdeling van toegangskaarten en de rekeningen die op het boekenbal worden vereffend. Het is een feest waar een keer per jaar de kaarten van het boekbedrijf worden geschud.’, dan lijkt de typering van Maarten van Rossem de juiste. Maar dat neemt niet weg dat wij lezers in de tussenliggende hoofdstukken eindelijk een blik hebben mogen werpen in de geheimzinnige wereld van de literaire happy few en haar stoet van paladijnen, meelopers en stroopsmeerders, zoals die één maal per jaar buiten ons gezichtsveld gestalte krijgt. Na lezing kan een ieder voor zichzelf uitmaken wat hij of zij wel of niet gemist heeft. Wat niemand van de lezers dan gemist heeft, is de grote hoeveelheid vaak uiterst vermakelijke anekdotes, halve en hele waarheden die deze geslaagde geschiedenis oplepelt. Veel kleurplaten en illustraties maken het boek af. (FWK)

Bert van der Veer, Uitgevertje spelen. Uitgeverij Van Praag, Amsterdam 2007, 88 p., ISBN 13 978 90 490 26035, €12,50

Vriend en vijand waren verrast toen televisieman Bert van der Veer plotseling het boekenvak in stapte. Hij werd de uitgever van het imprint ‘Bertolucci’ van uitgeverij Vassallucci, dat door een enkeling per abuis wel eens Berlusconi werd genoemd. Van der Veer hield het daar niet lang vol en vertelt in dit boekje waarom hij eraan begon en hoe het hem in het boekenvak is vergaan. Het is een bij vlagen hilarisch verslag van een bedrijfstak die uitsluitend gebakken lucht serveert - althans in de beleving van Bert van der Veer. Het flinterdunne boekje staat vol wijsheden als ‘uitgeven gaat meer om deelnemen dan om winnen’ en (over zichzelf) ‘Ook een hoer

[p. 324]

heeft haar grenzen’ of ‘Autisme komt veel voor in uitgeversland’. Uitgeven vergelijkt hij met het werken in de kolenmijnen: in de duistere gangen leer je je kompels kennen. Omdat Van der Veer in zijn beschrijvingen wel steeds man en paard noemt, is het in elk geval boekhistorisch de moeite waard. Zo schetst hij van dichtbij de affaire Nathalie Huigsloot die een boek had geschreven over een tirannieke rtl-correspondent in wie gemakkelijk Max Westerman te herkennen viel. Miss America heette het boek en Bertolucci zou het uitgeven. Het rumoer rond dit boek leidde ertoe dat Bert van der Veer niet de regie van Barend & Van Dorp mocht doen, een programma van dezelfde televisiezender als de gekwetste Max Westerman. Er bungelen heel wat lange tenen uit dit boek. Van der Veers uitgeverij is opgeheven, in de saneringsoperatie bij pcm die in 2004 ook Meulenhoff bijna de kop kostte. Bert van der Veer heeft er geen traan om gelaten, als we hem moeten geloven. (LK)

Jos Biemans e.a. (red.), Manuscripten en miniaturen. Studies aangeboden aan Anne S. Korteweg bij haar afscheid van de Koninklijke Bibliotheek, Walburg Pers, Zutphen 2007, 432 p., ISBN 9789057304712, €47,50

Bij haar afscheid na een 33-jarige betrekking als conservator middeleeuwse handschriften aan de KB kreeg Anne Korteweg een bundel opstellen aangeboden met de titel Manuscripten en miniaturen. Deze naam dekt de lading uitstekend: een dertigtal codicologen, paleografen, (kunst)historici en letterkundigen belicht verschillende aspecten van het middeleeuwse boek. De samenstellers hebben niet gekozen voor een overkoepelend thema, wat de bundel een wat fragmentarisch karakter geeft. Wel geeft dit soort bundels altijd een aardig beeld van de stand van het onderzoek op een bepaald vakgebied, zeker als het, zoals in dit geval, een relatief klein gebied betreft, en vrijwel alle belangrijke beoefenaars een bijdrage hebben geleverd. In Manuscripten en miniaturen komen verschillende generaties samen. De éminences grises van het vakgebied, J.P. Gumbert en W.P. Gerritsen schrijven respectievelijk over een Delftse boekencollectie uit 1498 en het getijdenboek van Catharina van Kleef.

Een aantal van hun leerlingen is inmiddels zelf benoemd tot hoogleraar en heeft vanuit de eigen expertise een bijdrage geleverd. Zo behandelt Jos Biemans het paleografische probleem van het onderscheiden van handen en gaat Claudine Chavannes-Mazel dieper in op de verbeelding van Jozef en de drie koningen in middeleeuwse miniaturen.

En ook hún leerlingen laten in de bundel van zich horen. De Arthur-roman Guiron is het onderwerp van onderzoek van Martine Meuwese en Henrike Hövelmann toont aan dat een handschrift met gezangen waarschijnlijk afkomstig is uit het klooster Westeroyen.

Anne Korteweg zal in haar vrije tijd ongetwijfeld vele uren op plezierige wijze kunnen vullen met het lezen van Manuscripten en miniaturen. Voor niet-ingewijden is een gedeelte van de stukken wellicht iets minder aantrekkelijke lectuur, want nogal technisch van aard; zij kunnen zich vergapen aan de fraaie illustraties. (MA)