De Boekenwereld. Jaargang 23

[p. 39]

Berichten

Helvetica, de film

Op welke manier beïnvloeden letters ons dagelijks leven? Deze vraag staat centraal in de documentaire Helvetica, waaraan op dit moment de laatste hand wordt gelegd aan de montagetafel en die begin 2007 zal worden uitgebracht. Met het lettertype Helvetica (dat niet toevallig in 2007 zijn vijftigste verjaardag viert) als uitgangspunt wordt onderzocht hoe het gebruik van letters het aangezicht van en het leven in grote steden beïnvloedt en verandert.

Regisseur Gary Hustwit interviewt een groot aantal bekende ontwerpers, onder wie Erik Spiekermann, Matthew Carter, Massimo Vignelli, Michael Bierut, Wim Crouwel, Hermann Zapf, Stefan Sagmeister, Jonathan Hoefler, Tobias Frere-Jones en Experimental Jetset. De gesprekken gaan over de praktische en esthetische keuzes die zij maken bij hun omgang met lettertypen. Naast de ontwerpers komen ook de letters zelf aan het woord. Gustwit bezocht drukke winkelstraten en boulevards in diverse wereldsteden en laat zien hoezeer letters, op reclamebord en wegwijzers, het straatbeeld (en wereldbeeld) vormen.

Er is een website (www.helveticafilm.com) bij de film, waarop stills te zien zijn en een trailer bekeken kan worden. Ook kunt u er posters en t-shirts bestellen.

Grafisch vormgever en hoogleraar Wim Crouwel in Helvetica

Learned love. het Nederlandse liefdesembleem op internet

Ter afronding van het Emblem Project Utrecht (epu), dat de digitale ontsluiting van het corpus van Nederlandse liefdesemblemen tot doel heeft, wordt op 6 en 7 november 2006 een congres gehouden over de twee centrale thema's van het epu: het Nederlandse liefdesembleem en de digitalisering van embleembundels. De belangstelling gaat onder andere uit naar de verhouding tussen woord en beeld in de Nederlandse liefdesemblematiek en de invloed ervan op de praktijk van de liefde, in wereldlijke en geestelijke zin. Ook zullen mogelijkheden en onmogelijkheden van de digitale technieken van het epu onder de loep worden genomen. Op de eerste congresdag zal de epu-site worden aangeboden aan prof. dr. K. Porteman. Op het congres zullen onder anderen spreken: prof. dr. K. Porteman, prof. dr. M. van Vaeck, dr. A.S.Q. Visser, prof. dr. E.M.P. van Gemert, dr. A.J. Gelderblom, dr. E. Vanhoutte, prof. dr. A. Adams en dr. S. Rawles. De epu-site is raadpleegbaar via emblems.let.uu.nl. Meer informatie over het congres vindt u op emblems.let.uu.nl/emblems/congres.html.

Embleem uit de Nederduytsche Poemata van Daniël Heinsius (Emblem Project Utrecht)

[p. 40]

3,8 miljoen voor digitalisering bronnen

Minister Maria van der Hoeven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen investeert 3,8 miljoen euro in het digitaal toegankelijk maken van bronnen voor de geesteswetenschappen. Dat heeft zij bekendgemaakt tijdens het symposium Geesteswetenschappen digitaal dat op 5 juli werd georganiseerd door de afdeling Bijzondere Collecties van de Bibliotheek en de Faculteit der Geesteswetenschappen van de UvA.

De Nederlandse universiteitsbibliotheken en de Koninklijke Bibliotheek krijgen 3 miljoen euro voor hun gezamenlijke project om bijzondere collecties te digitaliseren. Het gaat hierbij om werken van vóór 1800, waarvan de belangrijkste collecties zich in de kb en de bibliotheken van de UvA en de Universiteit Leiden bevinden. De minister draagt daarnaast 800.000 euro bij aan de Digitale bibliotheek voor de Nederlandse Letteren, een stichting waaraan de Taalunie en universiteiten deelnemen. Hier gaat het om het digitaal toegankelijk maken van duizend sleutelteksten uit de Nederlandse cultuurgeschiedenis.

De investeringen maken deel uit van een Nationaal Programma Digitalisering voor de Geesteswetenschappen waartoe de kb op verzoek van minister Van der Hoeven het initiatief heeft genomen. Hierdoor wordt de toegankelijkheid van onderzoeksinformatie verbeterd en kunnen nieuwe onderzoeksvragen gesteld worden. Ook neemt door digitalisering de effectiviteit van het historisch en letterkundig onderzoek toe, omdat bronnenonderzoek veel minder tijd kost.

Bibliografie Willem Bilderdijk

Op 6 september werd de nieuwe bibliografie van Willem Bilderdijk (1756-1831) gepresenteerd. Deze bibliografie werd in opdracht van de bibliotheek van de Vrije Universiteit Amsterdam samengesteld door boekhistoricus Lesley Monfils. De totstandkoming van deze primaire auteursbibliografie is een vervolg op een eerder project, namelijk de in 1994 verschenen Catalogus van gedrukte werken aanwezig in de collectie van het

Titelpagina van Willem Bilderdijks Sprokkelingen, ontworpen door de auteur zelf

Bilderdijk-Museum. Tijdens de vervaardiging van deze catalogus is door samensteller Ferry Verouden een dossier aangelegd, bestaande uit fotokopieën van titelpagina's en drukvarianten van de werken van Bilderdijk. Dit dossier van zes ordners diende vervolgens als onderzoeksmateriaal bij de te verschijnen bibliografie.

Het doel van deze bibliografie is een compleet overzicht te geven van de gedrukte werken van Willem Bilderdijk tot op heden in al hun verschijningsvormen en een complete lijst van de tijdens zijn leven verschenen niet-zelfstandige publicaties. Een laatste poging hiertoe verscheen in 1853. De nieuwe bibliografie van Willem Bilderdijk bestaat uit beschrijvingen van 442 zelfstandige werken uit de periode 1777-2002 en een lijst van 258 niet-zelfstandige publicaties, verschenen tussen 1772 en 1832. De 442 zelfstandige titels zijn verdeeld over circa 750 edities (heruitgaven, herdrukken, enzovoort). Bij het

[p. 41]

onderzoek zijn ruim 4000 exemplaren geraadpleegd in zesentwintig bibliotheken en archieven in binnen- en buitenland. De beschrijvingen van de zelfstandige werken zijn op analytischbibliografische wijze vervaardigd. Hierbij wordt het boek als materieel object als uitgangspunt genomen, in relatie tot het drukproces.

De titelbeschrijvingen worden aangevuld met gegevens over de editiegeschiedenis, zoals verkoopprijs, kopijrecht, vermeldingen in fondsveilingen, en gegevens over exemplaarkenmerken, waaronder handgeschreven opdrachten, speciaal vervaardigde banden, en dergelijke. Het werk is bedoeld als een naslagwerk voor onder anderen literatuur- en cultuurhistorici, bibliothecarissen, verzamelaars en antiquaren. Het is een onmisbaar hulpmiddel voor de bezorgers van tekstedities van de werken van Bilderdijk. Gezien diens grote productiviteit, de reputatie die hij na zijn overlijden genoot en de variëteit aan bronnen die voor de bibliografie is geraadpleegd, is dit boek ook interessant voor een ruimere groep belangstellenden.