Verzonnen
Marja Smolenaars
De koning van Formosa. Illustratie in Georgius Psalmanazar. Beschryvinge van het Eyland Formosa, 1705. (Exemplaar: Koninklijke Bibliotheek, Den Haag, 236 H 14)
In 1705 komt er in Nederland een boek op de markt, Beschryvinge van het eyland Formosa in Asia, geschreven door ene George Psalmanazar, ‘aldaar geboortig’. In de stcn heeft de titel een annotatie ‘fictional’ en niet zonder reden. Het werk was oorspronkelijk verschenen in het Engels, maar werd al snel vertaald in diverse West-Europese talen. Na verloop van tijd begon men te twijfelen aan de identiteit en de herkomst van Psalmanazar en zijn beschrijving, maar omdat men in die tijd nog heel weinig wist van het huidige Taiwan, kon hij lang volhouden dat hij toch echt de waarheid sprak. Op iedere kritische tegenwerping had hij wel een antwoord. Zijn lichte huidskleur verklaarde hij met de bewering dat de hogere klassen op het eiland niet vaak in de zon kwamen en vaak zelfs ondergronds leefden. Een strikvraag van de astronoom Halley of in Formosa de zon op enig moment van het jaar recht naar beneden in de schoorstenen scheen, beantwoordde Psalmanazar met nee. Toen Halley hem betrapt dacht te hebben op een fout, want door de geografische ligging zou dat wel moeten, verzon Psalmanazar snel dat schoorstenen op het eiland nooit recht waren, maar altijd een knik of bocht hadden. In zijn boek ‘vertaalde’ hij zelfs het Onze Vader en de Tien Geboden in de taal die op Formosa gesproken zou worden. Volgens hem was de taal verwant aan het Japans en zeker geen Chinees zoals de jezuïten beweerden. Uiteindelijk kon hij de illusie niet langer volhouden en moest hij toegeven dat alles een verzinsel was geweest. Na zijn dood werden zijn memoires uitgebracht waarin hij toegaf in Frankrijk geboren te zijn, maar zijn echte naam heeft hij nooit genoemd en tot op heden heeft ook nog niemand die kunnen achterhalen.
Auteursrechtelijk beschermd