De Boekenwereld. Jaargang 22

[p. 121]

Ontvangen catalogi
J. Schaeps

Catalogi zijn er in verscheidene typen. De ene antiquaar komt met een catalogus in vierkleurendruk, de ander houdt het bij wat gefotokopieerde en geniete A-4tjes. De ene catalogus bestaat uit een lange opsomming van de voorraad of aanbiedingen, de andere bevat uitgebreide beschrijvingen inclusief literatuurverwijzingen. Waar de ene catalogus rijk geïllustreerd is, moet de andere het doen met hooguit een enkele afbeelding. Deze verschillen hebben in de eerste plaats te maken met de aard van aangeboden boeken. Niemand koopt een postincunabel op basis van twee regels tekst, terwijl degene die geïnteresseerd is in een roman van Maarten Biesheuvel wat minder behoefte heeft aan informatie over de band of het gebruikte papier. Tenzij het natuurlijk om een bibliofiele uitgave gaat. Een goede antiquaar kent zijn klantenkring en zal bij het maken van zijn catalogi rekening houden met de wensen van zijn kopers. Maar een antiquaar wil natuurlijk ook nieuwe klanten aantrekken. De catalogus, zowel de inhoud als de vormgeving ervan, is een belangrijk middel om zichzelf te presenteren. Of het om een gedrukte of een digitale catalogus gaat, maakt daarbij weinig verschil. De antiquaar presenteert zijn waar in beide media doorgaans op dezelfde wijze.

De meest lijvige catalogus is deze keer van het Hamburger Antiquariat. Dit Duitse antiquariaat richt zich met zijn fonds van uitgaven uit de zestiende, zeventiende en achttiende eeuw op een internationale cliëntèle. Het aanbod is in meerderheid Duits van oorsprong, maar er zijn ook enkele Nederlandse uitgaven te vinden. Zoals een Elzevier-uitgave uit 1662 (Pierre Charron, De la sagesse trois livres, vierde en laatste uitgave, nr. 269, €240) of een Erasmus-uitgave door Janssonius in zijn Amsterdamse periode (De conscribendis epistolis, 1629, nr. 322, €250). Bijzonder is de in Leiden uitgegeven bekorte grammatica van het Arabisch door Thomas Erpenius, door de auteur zelf gedrukt (Rudimenta linguae Arabicae, 1620, nr. 326, €2000). Een interessante en komische illustratie, van een Bosch-achtige allure, is afkomstig uit een Vergilius-uitgave uit 1559 te Frankfurt en laat de onderwereld zien met Tantalus die aan een gedekte tafel zit en andere gekwelden (nr. 177, €2800).

Na Gedrukt door Enschedé I, dat vorig jaar verscheen en boeken tot en met 1945 aanbood, komt Antiquariaat van Otterloo nu met het tweede deel, dat de periode 1946 tot de huidige tijd beslaat. Het laatste boek, de jubileumuitgave Voor stad en staat, dateert althans uit 2003. Niet alle boeken in deze catalogus zijn daadwerkelijk door Enschedé uitgegeven. Het Haarlemse bedrijf verzorgde steeds vaker het zet- en drukwerk voor andere uitgevers. Een bijzondere rol speelt Het Hof van Johannes, de ambachtelijke drukwerkplaats waar medewerkers van het bedrijf vanaf 1967 op oude wijze (doorgaans) gelegenheidswerken het licht deden zien, zoals A manual of

[p. 122]

photogravure door Johan de Zoete, inclusief een originele fotogravure (nr. 583, €17).

Het reisboek is in Nederland vooral verbonden met antiquaar Bestebreurtje. De nieuwe catalogus biedt een selectie uit alle windstreken. Reisboeken zijn soms vooral door de erin opgenomen platen interessant. In het geval van de Voyage dans la Russe méridionalle et la Crimée van Anatole de Demidoff ontbreekt zelfs de afzonderlijke tekstband. De platen die het resultaat waren van deze Russische expeditie uit 1837 zijn echter ook zonder tekstdeel de moeite waard (nr. 46, €3950). Een ander fraai plaatwerk is Travels in the island of Iceland, during the summer of 1810 door George S. MacKenzie (nr. 113, €1250). Bestebreurtje heeft ook twee afleveringen van de Europische Mercurius te koop, uit de jaren 1696 en 1698 (nrs. 57 en 58, €135 elk). Het verslag van de privé-reis van de Vlaming Pierre Jacques Benoit naar Suriname biedt een grote hoeveelheid litho's naar tekeningen van de auteur, op de steen gebracht door Madou en Lauters (nr. 20, €2950).

Het Leidse antiquariaat Smitskamp, gespecialiseerd in het Midden- en Verre Oosten, komt met een catalogus die voor de helft is gewijd aan de klassieke en bijbelse wereld, met vooral zeventiende-eeuwse werken. Veel uitgaven van schrijvers uit de oudheid (Seneca, Suetonius, Pindarus, Tacitus) maar meer nog van taal- en oudheidkundigen: Burman, Scaliger, Boxhorn, Pontanus en Graevius. Ook Antiquariaat De Tille heeft een categorie ‘antieke boeken’ in de aanbieding. Niet geheel onverwacht zitten er nogal wat titels tussen die betrekking hebben op het oude Friesland. Zoals de Oudheden en gestichten van Vriesland door H.F. van Heussen uit 1723 (cat. 258, nr. 23, €400) of de Friesche rymlere van Gysbert Japiks uit 1684 (nr. 38, €900).

Paul van Kuik heeft een nieuwe catalogus gepubliceerd over muziekliteratuur. Als de hoeveelheid literatuur een graadmeter is voor de populariteit van een instrument, staat de fluit zonder twijfel op de eerste plaats. Het zal er mee te maken hebben, dat veel mensen hun eerste stap als actief musicus juist met dit instrument zetten. Van Kuik heeft ook een aantal catalogi van een illustere voorganger beschikbaar: Antiquariat Liepmannssohn in Berlijn.

Scheepvaartantiquariaat J.H. van der Elst, hier met drie catalogi vertegenwoordigd, biedt weer een veelheid aan boeken over zijn specialisme aan. Voor een leek op dat gebied spreekt de walvisvaart het meest tot de verbeelding. De ontberingen die de benaming Koude kusten (cat. 150) oproept, wordt meteen bewaarheid door boektitels als Reizen tot op het bot (door Eerde Beulakker, nr. 208, €19,50) of Bevroren in de tijd (door Owen Beattie & John Geiger, nr. 205, €13,50). Scheepvaartboeken worden ook aangeboden door Antiquariaat Henk van der Burg, maar dan in veel kleinere aantallen. Van der Burg biedt immers ook boeken op het gebied van literatuur, kunst en geschiedenis aan. Naast de catalogus van de befaamde tentoonstelling van landschaptekeningen uit de Fondation Custodia in 1968 (nr. 432, €25) en veel boeken over Rotterdam, staat de Fonderies de caractères et leur matériel dans les Pays-Bas van Charles Enschedé (nr. 438, €600).

[p. 123]

gert jan bestebreurtje, Langendijk 8, 4132 ak/Postbus 113, 4130 ec Vianen, [phone], fax [phone], e-mail: [e-mail], website: www.gertjanbestebreurtje.com. Catalogue 123, Travel: 207 nrs.

antiquariaat henk van der burg, Postbus 91086, 3007 mb Rotterdam, [phone]/(06) 109 24942, fax [phone], e-mail: [e-mail], website: www.henkvanderburg.nl. Catalogus 66, Literatuur, poëzie, kunst, geschiedenis etc.: 534 nrs.

scheepvaartantiquariaat j.h. van der elst, Glipper Dreef 56, 2104 wk Heemstede, [phone], fax [phone], e-mail: [e-mail], website: www.shippingbooks.8m.com.

Catalogus 129, Scheepvaart & watersportboeken: 248 nrs.; catalogus 149, Idem: 270 nrs.; catalogus 150, Scheepvaart, watersport, walvisvaart & koude kusten: 239 nrs.

hamburger antiquariat, Grindelhof 48, 20146 Hamburg, Duitsland, (00-49-40) 4132890, fax [phone], e-mail: [e-mail], website: www.hamburgerantiquariat.de.

Katalog 321, Bücher, Kasualschriften und Disputationen aus drei Jahrhunderten: 1294 nrs.

antikwariaat de hanze, Postbus 1090, 3840 bb Harderwijk, tel. en fax [phone], e-mail: [e-mail].

Catalogus 44, Indonesië, Caraïbisch gebied, literatuur, Tweede Wereldoorlog, judaïca: 1821 nrs.

musikantiquariat paul van kuik, Bram Limburgstraat 70, 2251 rr Voorschoten, [phone], fax [phone], e-mail: [e-mail], website: www.paulvankuik.nl. Katalog 58, Musikliteratur: 450 nrs.

theologische boekhandel antiquariaat müller, Wilhelm Tellhof 30-32/Postbus 261, 3190 ag Hoogvliet, [phone], fax [phone], e-mail: [e-mail], website: www.mullerbook.nl.

Catalogus 78: 300 nrs.; catalogus 78: 334 nrs.

het oosters antiquarium, Nieuwe Rijn 2, 2312 jb Leiden, [phone], fax [phone], email: [e-mail], website: www.oriental.demon.nl.

Catalogue 653, Respublica Literaria in 500 books: 500 nrs.

antiquariaat van otterloo, Amersfoortseweg 27A, 3941 ej Doorn, tel [phone], fax [phone].

Catalogus 8, Gedrukt door Enschedé (1946 en later): de nrs. 281-608.

antiquariaat de tille, Weerd 11, 8911 hl Leeuwarden, [phone], fax [phone], email: [e-mail], website: www.de-tille.nl. Catalogus 258, Nederlandse geschiedenis: 742 nrs.; catalogus 259, Religie en theologie: 966 nrs. godsdienst- en bijbelwetenschap, judaica, patristiek en kerkgeschiedenis.