De Boekenwereld. Jaargang 21

[p. 249]

Ontvangen catalogi
J. Schaeps

Door een treurig falen van de postbezorging is de lijst van catalogi in dit nummer korter dan ooit. Het pakket catalogi dat vanuit het redactiesecretariaat is verstuurd, is helaas niet op zijn bestemming gearriveerd. De redactie kan daar uiteraard niets aan doen, maar wil zich toch verontschuldigen, zowel aan de antiquaren wier catalogus wij nu niet kunnen presenteren, als aan de lezer die het dit keer met wel erg weinig informatie moet doen. Gelukkig bevindt zich onder de catalogi die wel zijn aangekomen een aantal zeer interessante.

Zonder de andere te kort te willen doen, kan worden gesteld dat de catalogus van gelegenheidsgedichten van Antiquariaat Van der Steur de status van verkoopscatalogus ver overstijgt. De catalogus is het resultaat van dertig jaar consequent verzamelen van alles wat er aan gelegenheidspoëzie op de markt verscheen. Hoewel in de eerste plaats natuurlijk een overzicht van ter verkoop aangeboden gelegenheidsgedichten - op het moment van verschijnen van dit nummer zal een groot deel van het aanbod zijn weg naar de kopers al hebben gevonden - zal deze catalogus ook in de toekomst zijn waarde houden als naslagwerk voor dit genre poëzie. De catalogus kan worden beschouwd als een aanvulling én uitbreiding van de catalogi van José Bouman (1982) en Adèle Nieuweboer (2000, bijgewerkte versie 2004, alleen op cd-rom). De opgenomen gedichten zijn verschenen tussen 1608 en 1988. Het laatste opgenomen gedicht is gedrukt ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van de antiquaar zelf. Het catalogusgedeelte wordt voorafgegaan door een bijzonder informatieve inleiding waarin Van der Steur alle aspecten van het gelegenheidsgedicht de revue laat passeren.

Achtereenvolgens komen het uiterlijk van de gedichten (formaat, omslagen, bindwijze), de verschillende soorten gelegenheidspoëzie (huwelijk, overlijden, geboorte, verjaardag, jubileum) en de bijgebonden prenten (soms ook afzonderlijk uitgegeven) aan de orde. Het genre ontstond in de zestiende eeuw, maar nam vooral in de zeventiende en achttiende eeuw een hoge vlucht. Huwelijksgedichten waren het populairst. Hoewel een groot aantal gedichten bewaard is gebleven, zijn de meeste slechts in enkele exemplaren bekend. Vaak gaat het zelfs om unica. Behalve wanneer een bekende persoonlijkheid onderwerp van het gedicht is geweest, zal de oplage dan ook niet erg groot zijn geweest. Bovendien zal veel van dergelijke gelegenheidspoëzie verloren zijn gegaan.

Het spreekt voor zich dat het dichten voor en door verder onbekende burgers niet altijd tot hoogstaande poëzie leidde. Het genre werd echter ook beoefend door de groten uit onze letterkunde. Vondel en Hooft, Langendijk en Bilderdijk maakten gelegenheidsverzen die ook een plaats kregen in hun verzamelde werken. Uit boekhistorisch oogpunt vormen de gelegenheidsgedichten een interessante aanvulling op onze kennis over de druk- en uitgeverswereld. Veel van deze poëzie werd namelijk geproduceerd in drukkerijen die we niet of nauwelijks kennen van de reguliere boekproductie. Maar het is natuurlijk vooral een overvloed aan genealogische gegevens die dit gelegenheidsdrukwerk biedt, gegevens die vaak op geen andere wijze zijn overgeleverd.

Fokas Holthuis brengt een catalogus met een gevarieerd aanbod. Veel letterkunde: Boutens' eigen exemplaar van de eerste druk van zijn Verzamelde sonnetten (€900) Gossaerts Priapaeën uitgegeven door Stichting de Roos (€150), een luxe uitgave van de roman Marcel van Erwin Mortier (€150), vertalingen in het Engels, Frans en Duits van Couperus en een portret van Rilke door de in Nederland populaire Tjechische graficus Wladimir Suchanek (€900). Onder het kopje ‘History’ veel Duitse sexuologie (Krafft-Ebing, Hirschfeld). Interessant is ook een verzameling brieven en efemeer drukwerk met betrekking tot de Vlaamse expressionist Frans Masereel (€1.200).

[p. 250]

Hinderickx & Winderickx wijdt een catalogus aan de vorig jaar overleden dichter Kees Ouwens met, behalve zijn eigen werk, boeken uit zijn bezit, veelal voorzien van een opdracht. Max Silverenberg (nieuwe website!) heeft een divers aanbod dat varieert van popart, een luxe uitgave van Boudewijn Büchs Bibliotheken (€500) tot kaarten van Turkije en enkele negentiende-eeuwse globes. De verzamelaar van Brabantica kan als vanouds terecht bij Duthmala dat wederom een grote hoeveelheid topografisch en genealogisch materiaal aanbiedt. Bijzonder zijn de vele vaandelontwerpen van Louis Bogaerts voor Brabantse verenigingen.

antiquariaat duthmala, Kasterensestraat 15, 5298 nv Liempde, (0411) 63 20 43, e-mail: [e-mail], website: www.duthmala.nl. Catalogus 25, Brabantica, Kloosters, heiligen en religie, landbouwhuisdieren en varia: ca. 1150 nrs.

hinderickx & winderickx antiquariaat, Oude Gracht 234, 3511 nt Utrecht, [phone], fax [phone], e-mail: [e-mail], website: www.hinderickxenwinderickx.nl.

Catalogus 28, Kees Ouwens, relatiegeschenken van uitgevers en andere literatuur: 184 nrs.

antiquariaat fokas holthuis, Postbus 18604, 2502 ep Den Haag, (070) 346 60 20, fax [phone], e-mail: [e-mail], website: www.fokas.nl,www.abebooks.com/home/paulsn. Catalogue 41, Dutch and foreign literature, History, Linguistic oddments, Art, Old and rare books: 341 nrs.

silverenberg galleries, Kleine Berg 81a, 5611 jt Eindhoven, (040) 243 20 64, fax [phone], e-mail: [e-mail], website: www.silverenberg.nl.

Vouwblad ter gelegenheid van de Book & Print Fair Amsterdam: 105 nrs.

antiquariaat van der steur, Kruisstraat 3, 2011 pv Haarlem, (023) 531 14 70, fax [phone], e-mail: [e-mail], website: www.vandersteur.nl.

Catalogus 28, Gelegenheidsgedichten: 2249 nrs.