|
| |
| |
| |
Verschenen boeken
Jaap Hagedoorn, Overdracht van meer dan letters - Van Gorcum 1800-2000, Assen, Van Gorcum, 2000, 190 p., geïll., ISBN 9023236548, f 35,-.
Ter ere van het 200-jarig bestaan van drukkerij en uitgeverij Van Gorcum & Comp. verscheen dit smaakvol uitgegeven gedenkboek. We worden aan de hand van de auteur meegevoerd langs de stichting van het uitgevershuis door Claas van Gorcum (geboren 1771) en de eerste jaren van het bedrijf in Sneek, waar de uitgever 26, voornamelijk theologische, titels liet verschijnen. Door armoede uit Sneek verdreven, vestigde Van Gorcum zich in 1816 in Assen. Daar opende Van Gorcum zijn ‘provinciale drukkerij’ en rolden de eerste afstandstabellen, almanakken en de Drentsche Courant van de persen. Van Gorcum was vanaf dat moment niet meer uit het stadsbeeld van Assen weg te denken en nam een voorname plaats in aan de centraal gelegen Brink. Pas halverwege de jaren zestig van de vorige eeuw werd een geheel nieuw complex buiten de stad opgetrokken, waar heden ten dage nog steeds de persen staan waar onder meer dit aardige gedenkboek, overduidelijk met veel trots en plezier, is gedrukt. (KvO)
| |
Bert Jansen, Dick Bruna boekomslagen, Centraal Museum, Utrecht 2000, 120 p., geïll., ISBN 9073285712.
Onlangs werd Dick Bruna in een artikel in het NRC Handelsblad uitgeroepen tot onze ‘nationale grootvader’, naast onze ‘nationale grootmoeder’ Annie M.G. Schmidt. Iedereen van groot tot klein kent de besnorde, vriendelijke Bruna van de vele boekjes met de avonturen van het konijn Nijntje. De oudere generatie zal Bruna echter ook identificeren met de serie Zwarte Beertjes. Bruna ontwierp voor deze serie jarenlang de omslagen voor de uitgaven van het werk van onder andere Havank, Simenon en Moravia. Bruna liet zich voor deze ontwerpen met name beïnvloeden door de Franse kunstwereld. Zo zijn er elementen uit het werk van Cassandre, Léger en Matisse aan te wijzen in zijn boekomslagen. In deze catalogus, die bij de tentoonstelling over Dick Bruna in het Centraal Museum is verschenen, zijn ruim honderd boekomslagen uit de serie Zwarte Beertjes afgebeeld. Deze worden voorafgegaan door een inleiding door Bert Jansen waarin de ‘French connection’ in het werk van Bruna centraal staat. (KvO)
| |
Annelies de Jeu, ‘'t Spoor der dichteressen’ Netwerken en publicatiemogelijkheden van schrijvende vrouwen in de Republiek 1600-1750. Hilversum, Verloren, 2000, 373 p., ISBN 9065506128, f 49, 70.
Een uitvloeisel van het magistrale Met en zonder lauwerkrans (1997) over schrijvende vrouwen uit de vroegmoderne tijd is dit proefschrift van Annelies de Jeu. 't Spoor der dichteressen behandelt de positie van schrijvende vrouwen in het literaire veld en de manier waarop hun werk werd uitgegeven in de periode 1600-1750, wat de Noordelijke Nederlanden betreft. In het eerste deel van haar boek brengt De Jeu de netwerken en dwarsverbanden tussen de schrijfsters onderling, en met anderen, in kaart. Ze doet dat aan de hand van geografisch geordende casestudies over onder meer Dordrecht, waar opvallend veel schrijfsters actief waren. Ook Friesland en Groningen werden onderzocht. Het tweede deel van haar boek gaat over de publicatiemogelijkheden, over uitgeversinitiatieven in de vorm van bloemlezingen en dergelijke. Op basis van de stcn - die overigens niet op sekse te doorzoeken is, wist De Jeu 136 ‘nieuwe’ schrijfsters te achterhalen. Met archiefmateriaal en gepubliceerde verwijzingen en opmerkingen van andere auteurs worden deze aan de vergetelheid onttrokken. Een bijlage achterin geeft een overzicht van nagenoeg alle publicaties van vrouwen in de Republiek in de periode 1600-1750. (LK)
| |
Piet Mooren, Het prentenboek als springplank. Cultuurspreiding en leesbevordering door prentenboeken, Nijmegen, SUN, 2000, 524 + xiv p., geïll., ISBN 9061685958. f 49, 50.
Met name prentenboeken kunnen van kinderen fervente museumbezoekers maken. Van Annie M.G. Schmidt kwam jaren geleden de beroemde uitspraak: ‘De weg naar het Stedelijk Museum begint bij de prentenboeken.’ Mooren onderzoekt
| |
| |
in zijn dissertatie het belang van prentenboeken voor leesbevordering en cultuurspreiding in het algemeen. Het eerste deel van zijn onderzoek belicht de rol van de uitgever, de literaire kritiek, het onderwijs en de bibliotheek in de relatie tussen kind en prentenboek. Het tweede deel van het proefschrift is gewijd aan een onderzoek onder kinderen uit groep 3 van het basisonderwijs, opgezet om de voorkeuren en de culturele kennis van deze groep beginnende lezers in kaart te brengen. Favoriete personages van deze kinderen - anno 1990 - zijn onder andere Winnie de Poeh, Nijntje, Jip en Janneke en Dribbel. Alles bij elkaar een gedetailleerde en zeer leesbare informatiebron voor de wereld van het prentenboek in het laatste kwart van de twintigste eeuw. (IV)
| |
Marco de Niet en Frederik Schreuder, Tijd gebonden. Almanakken en kalenders van de Koninklijke Bibliotheek, Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, 2000, 68 p., geïll., ISSN 01693557; 64, opl. 200 ex., f 25,-.
In China wordt de almanak aangeduid als T'ung Shu, - boek der tienduizend dingen. Het is een toepasselijke benaming voor dit type boek met zijn gevarieerde inhoud en vele verschijningsvormen. In Nederland beleefde de almanak zijn hoogtepunt in de achttiende en negentiende eeuw. Er was toen sprake van een heuse ‘almanakken-cultuur’. Ieder jaar weer verschenen er tientallen uitgaven die zich richtten op specifieke bevolkingsgroepen: van boeren tot militairen, van kinderen tot protestanten. Deze grote variatie maakt de almanak de laatste decennia tot een geliefde onderzoeksbron, die helaas maar schaars is overgeleverd. Want hoe gaat dat met een echt gebruiksvoorwerp? Het gros van de almanakken en kalenders belandde als het jaar om was gewoon in de open haard. Toch zijn er in Nederlandse bibliotheken nog een drietal grote almanakkenverzamelingen bewaard gebleven. Een daarvan bevindt zich in de Koninklijke Bibliotheek. In Tijd gebonden schetsen de samenstellers aan de hand van vijfentwintig voorbeelden uit deze collectie een beeld van de ontwikkeling van de historische almanak. Van een veertiende-eeuwse eeuwigdurende kalender tot de Enkhuizer-almanak op cd-rom. Elk type is voorzien van een paginagrote illustratie. Tijd gebonden verscheen ter gelegenheid van de gelijknamige tentoonstelling, die van 4 december 2000 tot 23 februari van dit jaar te zien was in de Koninklijke Bibliotheek. (IV).
|
|
Auteursrechtelijk beschermd