De Boekenwereld. Jaargang 17

Catalogi

In de eerste helft van de twintigste eeuw beleefde het marmeren van papier een revival. Had gemarmerd papier voor die eeuw vooral een praktische betekenis bij het inbinden van boeken, in onze tijd wordt het toepassingsgebied breder.

Artisans en artisten gingen zich ermee bemoeien en zo ontstond de behoefte aan een handleiding gemaakt volgens de modernste didactische principes. Dit resulteerde in een boekje van 45 pagina's waarbij alle stadia van het creatieproces door middel van een reeks foto's werden verbeeld en beschreven.

Deze publicatie was Die Kunst des marmorierens door Franz Weisse, uitgegeven door Max Hettler Verlag Stuttgart en met een echte marmer als omslag. Het voorwoord is ondertekend: Hamburg, im Juli 1940. Een omineuze datum! In het boek van Phoebe Jane Easton uit 1983, Marbling, a History and a Bibliography, Los Angeles, kan men op p. 177 lezen dat het grootste deel van de oplage in wo ii tijdens een bombardement vernietigd is. Het is dan ook een vrij zeldzaam werkje.

In de onderafdeling ‘papier’ van mijn boekerij heb ik een half metertje ‘marmeren’. Ik wist door de tentoonstelling Iers mos en ossegal uit 1977 in het Haagse Meermanno van het bestaan van bovenstaand boekje, maar ik had nooit gedacht er ooit een exemplaar van te kunnen verwerven. Groot was mijn verrassing toen ik onlangs op een middag, tijdens het sneupen, in een van de Nederlandse, goedbeklante, tweedehandsboekhandels een exemplaar van deze titel kon kopen. Wonderen zijn de boekenwereld niet uit.

[p. 156]

Wel geldt, zoals Trevor H. Hall in zijn ‘The book-collector’ [= hoofdstuk ii (p. 36)] in: The late Mr Sherlock Holmes (Londen 1971) opmerkt: ‘... in book-collecting it is not the early bird that catches the worm, but the bird that knows a worm when he sees one’.

Het Oosters Antiquarium biedt, naast een aantal zeldzamere boeken over het Sanskriet, een werkexemplaar aan (zonder platen en enige restauratie) van H. van Rheede van Draakestein, Hortus Indicus Malabaricus, Amsterdam 1678-1703 [oosant 628/622/f 1800]. Daarnaast bevat deze catalogus een aanbod van een collectie van vijfhonderd Engelstalige boeken en pamfletten (periode 1941-1945; met een aanloop in de jaren dertig) over Japans imperialisme en militaire activiteit in Zuidoost-Azië [oosant 628/71/ f 125.000].

Een nauwelijks drukwerk of boeken bevattende catalogus is uitgegeven door Van der Steur te Haarlem. De catalogus beschrijft duizend documenten en manuscripten, soms in mapjes, betreffende personen, families en plaatsen. Een uitgezochte gelegenheid voor genealogisch en historisch geïnteresseerden om de petite histoire te beoefenen. Op het achterplat van de catalogus zie ik een man afgebeeld, naar de laatste mode gekleed, in wie ik de antiquaar zelf meen te herkennen; hij torst daar het verleden als een steeds zwaarder wordende last met zich mee.

Als dit overzicht gedrukt is, heeft in november 2000 te Hamburg de elfde Antiquariatsmesse plaatsgevonden; wij zijn helaas te laat met de aankondiging. Boeken, grafiek, tekeningen en autografen werden daar door een zestigtal antiquaren, onder drie Nederlandse, tentoongesteld.

Hetzelfde - voorbij! - geldt voor de derde Europese kaarten- en atlassenbeurs te Breda. Asher had daarvoor een apart bulletin uitgegeven. Ik noem slechts, uit veel ander moois, een ingelijst exemplaar van de grote Hagen-kaart van Leiden [asher 14/20/f 45.750]. Er is misschien te IJmuiden nog wat van overgebleven!

J.A. Brongers