De achterkanten van carte-de-visite-foto's
Na de uitvinding van de fotografie in 1839 werd het in de tweede helft van de negentiende eeuw gebruik om door een beroepsfotograaf een portretfoto te laten maken. Die foto's werden meestal gedrukt in een tiental exemplaren en op dun karton geplakt. Deze kartonnetjes hadden een standaardformaat van 10,5 × 6,5 cm, het zogenaamde carte-de-visite-formaat, waarnaar deze foto's genoemd werden. Incidenteel werden foto's op een groter formaat, het zogenaamde kabinet-formaat, afgedrukt (17 × 11 cm).
Vrijwel ieder gezin had aan het eind van de vorige eeuw een speciaal familie-fotoalbum met dikke kartonnen bladen met uitsparingen waarin men enige tientallen carte-de-visite-foto's (en vaak ook een tiental kabinet-foto's) kon schuiven. Niet alleen familieleden treft men in zo'n album aan, maar ook vrienden, personeel (dienstbodes) en een enkele maal ook bekende personen uit de wereld van de politiek of leden van het Huis van Oranje.
Aan het begin van de twintigste eeuw kwam de amateurfotografie op. De foto's van deze amateurs hadden andere formaten en
Enkele voorbeelden van achterkanten van carte-de-visite-foto's. (particuliere collectie, foto's Rob Mostert, Rijswijk).
werden niet meer op karton geplakt. De speciale
carte-de-visite-albums verdwenen daardoor. Na de eerste wereldoorlog kwam het verschijnsel van de
carte-de-visite-foto's nauwelijks meer voor.
In de eerste jaren van de carte-de-visite-en de kabinet-foto's waren de kartonnen ondergronden waarop deze geplakt werden blanco. Later verscheen de naam van de fotograaf op het kartonnetje, eerst summier onder de foto, maar al spoedig uitvoeriger op de blanco achterzijde. Daarna was het nog maar een kleine stap om de achterzijde van deze foto's te gaan bedrukken met gelithografeerde reclameteksten van de betreffende fotograaf, de vermelding van door hem gewonnen prijzen en dergelijke. De belettering op deze achterkanten is vaak van hoog typografisch niveau, soms in goud op zwart of donkerrood, soms met ondergronden in pasteltinten. Het is dan ook niet verwonderlijk dat verzamelaars van bijzonder drukwerk verwoed jagen op de achterkanten van de carte-de-visite-foto's.
A.G. van der Steur
Auteursrechtelijk beschermd
