Boekbesprekingen
Rienkje van der Werff en Jelle Samshuijzen, Boekenvondst 1987/88. Antiquariaten en Tweedehandsboekwinkels in Nederland en Belgie. (Wageningen, Uitgeverij Fine & Rare Books, 1987, 301 blz., ing.: f 29,50, geb.: prijs niet bekend. ISBN 90-71249-02-6).
In 1985 werd in een dringende behoefte voorzien: Boekenvondst '85, een eerste naar volledigheid strevende inventarisatie van antiquarisch en tweedehands Nederland. Ook al viel er het nodige op aan te merken (zie bijvoorbeeld de bespreking door Hans Hafkamp in dit blad, jrg. 2, afl. 1, p. 28-29), men kon in de eerste plaats gelukkig zijn met het opvullen van deze lacune. En nu ligt dan de tweede, herziene versie in de boekhandel, ruim 100 pagina's dikker en toch maar f 2,- duurder dan de eerste druk.
De toename van het aantal pagina's is voor de helft te danken aan het opnemen van onze antiquarische zuiderburen. Blijkens het voorwoord streeft men niet naar volledigheid: ‘Het Nederlandstalig gedeelte is redelijk compleet, het Franstalig gedeelte echter minder.’ Ook al is het een intrigerende vraag, waarom je een lijst niet compleet (c.q. zo compleet mogelijk) maakt als je wéét dat deze incompleet is, hebben de inleiders/samenstellers gelijk wanneer ze zeggen: ‘Toch zal deze afdeling zeer zinvol zijn als eerste aanzet.’
Het meest opvallende verschil met de eerste druk is de nieuwe indeling. Niet mees per provincie, maar heel Nederland alfabetisch op plaatsnaam, binnen de plaatsen indien nodig alfabetisch op zaaknaam. Dat is een verbetering. De rondtrekkende ‘browser’ ziet haar/zijn vraag ‘Bevindt zich in deze plaats een antiquariaat?’ nu rechtstreeks beantwoord en hoeft zich eventueel niet meer eerst het hoofd te bieken over ‘in welke provincie ligt (...) eigenlijk?’ Toch is het jammer dat de kaartjes geheel verdwenen zijn, want de gidsik weet het van anderen en uit eigen ervaring - werd óók gebruikt met als invalshoek: ‘Welke antiquariaatsplaatsen-cluster zal ik vandaag eens doen?’ Of: ‘Zijn er nog meer antiquariaten in deze streek te vinden?’ Op straffe van hoongelach: ik weet niet precies of helemaal niet de ligging van Axel, Bergum (‘te vinden 2 km vanaf Quatre Bras, niet in het centrum’ (sic!), de specialisatie verraadt overigens Friese mogelijkheden), Geldrop, Gellicum enz. enz. Ik pleit vanaf de derde druk voor het opnemen van een aantal (twee tot vier) kaartles, voor het gehele besteken gebied, dus inclusief België, in de vorm van stippen met getallen en getallenregister.
De Nederlandse lijst lijkt me - zonder diepgaand onderzoek - tamelijk volledig. De missers die Hafkamp in zijn hierboven genoemde bespreking signaleerde, zijn aangevuld/verbeterd, al ontbreekt opnieuw W. Huijer. Een grote verbetering is ook, dat van elke zaak een aantal basisgegevens genoemd staan: eigenaar, jaar van vestiging, openingstijden (bij winkel), voorradige onderwerpen en eventuele specialisaties en catalogi-frequentie. Bij een flink aantal vermeldingen vindt men dan nog wat extra's, vaak een aanduiding waar de zaak te vinden is, al zullen die mijns inziens niet altijd rechtstreeks tot het gewenste doel leiden (‘Te vinden in een zijstraat van de hoofdstraat’). Soms zijn de extraatjes onzakelijk (‘Is een begrip in Apeldoorn en wijde omgeving’) of maken ze nieuwsgierig (‘Opm. “Stichting Schaduw”; 1 x per maand Antiquarische Salon.’). Vaak zijn ze onbedoeld (tragi)komisch: ‘Eigenaar: (de heer A.) Opm.: (de heer A. is eend 1986 overleden. De zaak wordt voortgezet door zijn zoon)’, ‘De zaak is overgenomen in 1904’, ‘Catalogus reisgidsen alleen naar buitenland.’
De gids wordt gecompleteerd met een verhaaltje (smaken verschillen), informatie over jaarlijkse boekenbeurzen, Nederlandse en buitenlandse boekentijdschriften (het oudste in Nederland verschijnende boekentijdschrift Quaerendo ontbreekt), Nederlandse boekenveilingen, antiquarenassociaties, boekenmarkten, titelbeschrijving en er is een viertalige woordenlijst met veel gebruikte antiquariaatsterminologie. De Nederlandse afdeling heeft drie registers (zaaknaam, plaatsnamen, specialiteiten), de Belgische één (plaatsnamen).
Rest nog één opmerking: het taalgebruik van de samenstellers is syntactisch en stilistisch regelmatig slecht (‘Bij veel kleinere plaatsen is het moeilijk te bepalen in welke provincie deze plaats ligt.’). De derde druk behoeft een endredacteur die (nog) beter het Nederlands controleert en ook iets meer zakelijkheid en eenvormigheid in identieke componenten van rubrieken brengt. Overigens voor iedere betrokkene en liefhebber een noodzakelijk bezit.
F.W. Kuyper
Auteursrechtelijk beschermd