Boekzaal der geleerde wereld. Jaargang 1715

[p. 111]

Maendelyke uittreksels, of de boekzael Der geleerde werelt. [Augustus]

I. Hooftstuk.

Het kasteel van Aigermont en de omleggende Lantstreeken in de Heerlykheit van Nederkan, nevens de stat Maestricht, in heldendicht afgeschetst door Frans Halma. Hier is bygevoegt eene Rede tot lof der Dichtkunde, opentlyk in het Latyn uitgesprooken en in het Nederduitsch vertaelt. Te Leeuwarden by F. Halma, 1715. met Privilegië. In groot 4. 60 blatzyden, behalven eene Opdraght, Plichtrede en een Berecht.

[p. 112]

ELk mensch heeft zoo zyne zinlykheit, of elk wil ze gaerne hebben, en mooglyk zal de onze hier zoo fraei niet eens weezen. De pen wilde in den tytel geen François naerschryven. Van die krulletter en den Franschen uitgang houdt zy niemendal. Aen Privilegi is zy beter te krygen. Hier van geeft zy wel reden, als het zoo koomt, met van geburgerde Duitsche woorden (verba, quae civitate sunt donata) en van het overneemen der konsttermen in de Nederlantsche tael ietwes te zeggen. De Schryver zal ons hierom voor geene Herdoopers uitmaeken, te groot een Minnaer der taelzuiverheit. Op den voornaem zal het niet aenkoomen, en, wie Halma leest, zal weeten, dat die Heer, alszins op letteren en de eerwaerde Dichtkunde gezet, voor oude en nieuwe dingen veel zuchts overheeft. Naer een dubbel spreekwoort, vindt men hem, van alle markten wedergekoomen, over al te huis. Het vaderlant noch de geleerde werelt zullen den Man ooit ondankbaer noemen. Allen haet stont hy ten dienste, dat ieder niet gegeeven is, en hy wist het konstje zoo wel, als de beste, om de Nyt by de neus en den Tyt by de vlerken te boeien. Wat meer, dan mantel en rok, heeft hy van de staetige Outheit opgehangen, en hy stak de Taelkunde zoo dikwyls in een veelverwigh kleet. Was al kostbaere letterstukken zyn niet op het heerlykste uitgevoert! Groote en kleine werken

[p. 113]

moogen onder de oogen koomen en een Engelsman magh zyne drukken naeuwtjes bekyken. Men zal 'er goet zwart op goet wit vinden, en op het tytelblat van dit ons werkje, Leezer, goet root.

Het staet zoo quaelyk niet, dat men den Tytel wat schakeert. Doorgaends vindt men 'er slordigh overheen geloopen. Winnen het hier de Kapitaellettertjes van andere niet in netheit? Men zeit van den keurigen Vollenhove (wy weeten, dat het waer is) dat hy de tytelletters en regels met een passertje gingk afmeeten. Al zien het de Drukkers niet graeg, waeren wy 'er altyt by, die haestige pieren zouden 'er evenwel aen moeten.

Men zal zich hier moeten verwonderen over de sierlykheit en zien konnen, al stont het 'er niet, dat de Poëet de Drukker en de Drukker de Poëet is. Meer noch min, dan het werk inheeft, geeft de Tytel uit, en, schoon gy nooit van Aigermont hoorde of van de Heerlykheit Nederkan; schoon gy de omleggende streeken niet wilde gaen bezien, gy kont hier met eenen nieuwsgierigen vermaeklyk van huis gaen en te huis blyven. Maestricht is al de werelt bekent en zyn beziens wel waert. Het Kasteel is 'er niet verre van daen, en de Stat wordt mede in Heldendicht afgeschetst.

Van zelfs spreekt het, en het zoude anders onbeleeft zyn, dat deeze Lofpoëezy den Kasteelheere en Stedevoogtmost worden opgedraegen. Onze Dichter weet zyne we-

[p. 114]

relt, en doet het met schuldige eerbiedenisse aen den

Doorluchten Veltheer van den Staet;

Wiens naem, de naem van DOPFF (zoo wordt die geschreeven) genoeg bekent is. Het is hier mede Dichterstael, en gy zult ze wel dienen te leezen, wilt gy reden van doen en van den Lof der Dichtkunde iets weeten:

Zy blinkt hier in een Redevoering,

Die eertyts klonk in 't hooge Koor

Der Amstelstat; wier zaghte roering,

In Roomsche tael, streelde elks gehoor.

Myn Zoon ontvoude deeze Rede,

Door zyne veder hier vertaelt,

Opdat zy myn gezicht voldeedde,

Hoe hoog de kunst wierde opgehaelt.

Niemant kan 'er tegen hebben, dat een ander weet, wat zich te doen stae, en doet, waer hy zich verplicht in kenne. Dus volght eene Plichtrede aen de Regenten der Maesstat, mede op rym. Men zal ze in eene andere soorte van veerzen en niet zonder zaeken vinden. De Roomsche Tempelzeden krygen eenen krouw, of zy worden wat jeukerigh gemaekt, om haer zelve te krouwen. Die met eenen zekeren Dolmans (nomen & omen habet) in het dolhuis verdienen gezet te worden en met sint Dominikus krankzinnigheit begaeft zyn, krygen het broot der Poëeten, daer zy en de dolle man wat aen te kaeuwen hebben, en worden rykelyk gespyst en gelaeft. In het werk zelf zullen zy ook geenszins klaegen, dat hun de stukken

[p. 115]

niet wel worden gebotert. Vraegt men: hoe koomt het hier en daer te passe? Aen Haere Ed: Achtbaerheden wordt het vertoont en men kryght 'er berecht van;

Een Berecht voor u, ô Leezer, wie gy zyt, om eenige nadere opening omtrent den oirsprongk van het volgende Dichtstuk te geeven; om sommige berispingen, die 'er tegen konnen worden ingebraght, te beantwoorden en iet naders omtrent den zantgront der Roomsche Kerke (haer gewaent Oppergezagh) te ontdekken. De geleegenheit maekt eenen dief, is het zeggen, en waere 'er geene geleegenheit, daer was geene geneegenheit. De geleegenheit was hier, gelyk zy is van alle menschelyke bedryven, de verwekster van des Mans Dichtoefeninge, die, voor de vuist, den verdienden lof weet te geeven en den onverdienden te neemen. By deeze geleegenheit krygt de Schryver hooge gedachten en spreekt van eene hoogere oirzaek en eenen eersten Verwekker uit Hand: XVII:28. Hoe het nu

Met dees geleegenheit

En 's Mans geneegenheit;

Wat in de wegen leit;

Hoe 't men te degen zeit

En, onverleegen, pleit

Tot Dolmans veegenheit

In voor- of tegenheit,

Is best van elk geleezen,
Die wel berecht wil weezen.

Een woortje evenwel, Leezer! gy zult hier drie kaertjes vinden, daer het Berecht van zeit: De plaet van het Kasteel en de gezichten

[p. 116]

van Aigermont, die den Heere Generael in eigendom behoort, was my een spoorslagh, om 'er ook eene van de Stat, en St Pieters Berg van binnen, op gelyke form, te laeten snyden. Wat 'er meer van zy, laeten wy daer. Gaen wy nu maer samen naer het Kasteel en in die streeken de Maeslantsdouwen bezichtigen.

Alle Predikanten en Kerkpersoonen (trouwens alle andere luiden ook niet) willen juist geene veerzen leezen, en daerom wilden wy in deeze Uittrekkinge, met het Slot en den Gouverneur, ook de Stat en den Magistraet, in onrym, den zulken aenpryzen; en let 'er op, of wel iemant, die van de schoonheit der Stat, de heuscheit des Veltheers en de beleeftheit der Regeeringe het zyne heeft, eene Maestrichtsche Beroeping van de hant zal wyzen en hier niet gaerne eene Kerksamening (Synode is ook goet) willen by woonen.

Poëeten zyn Schilders met woorden, en Schilders moeten met verwen en kleuren dichten. Onze Poëet heeft van alles geene uitvoerige schildery willen maeken met sierlyk bywerk en alle diepselen en hoogselen naer behoorlyke houding en evenredigheit der konste; maer, wie zeggen zoude willen, dat de Poëet met den ruigen quast toevlooit en van geen gronden noch mengen der verwen weet, die, moeten wy zeggen, weet 'er noch minder af. Schoon hy niet weete, hoe zich in deezen konstplicht te quyten

(Naerdien hier alles schynt een Tempe voor 't gezicht, Als daer natuur en kunst volmaekt in samenpaeren)

[p. 117]

het Lantkasteel, een Lustgebouw, wordt in geenen hoek geplakt. Hoe noemen het de Schilders ook? Het staet hier in den Voorgront, en de Dichter zet 'er zich; gy, ô Leezer,

Zet u meê neder by de kristalyne sprongen
Van 't Lustslot Aigermont, beneden aen den voet.
Zie hier den Zeemonarch, doch niet gelyk hy woedt
In dolle gramschap of de stormen stilt in 't loeien;
Maer daer hy in de bron beschouwt het weeligh groeien
Van eindeloos geboomt en gluurt naer 't hoogh Kasteel.

Die met Neptuun het best gluuren kan, zal ook opwaerts het allerbest een ryzend Voorwerk beschouwen,

Daer, door verscheidenheit, het oog zich in verdwaelt.
't Is, of Semiramis hier met haer hoven praelt.

En deeze Kasteelhoven behoeven 'er niet voor te wyken;

Naer dien hier van den gront vier Hoven zyn gesticht,
Veel schreden boven een, voorzien met alle schatten,
Die Flora in haer' scboot kan queeken en bevatten,
En 't aengenaemste, dat de groote Moeder (de aerde) teelt.

Maer, hadden we niet belooft in proze; hoe koomen wy dan aen veerzen uit te schryven? Nu, wy mosten ook toonen, dat men het op die wyze lightelyk doen kan, of liever, dat de Poëet, net op zyne tael, ook net is op zyne Geslachtwoorden. De Poëezy sleept den mensch ongevoeligh wegh. Konnen wy 'er afblyven, geen een Dichtje, of hier en daer eentje, zult gy hooren.

[p. 118]

Laet zien; wy zyn nu op den tweeden gront: eenen gront, daer de Bloemperklegger zyne konst geoefent heeft en de natuur wederzyds kristalyn water vertoont. Muskadel, Persik, Abrikoos en Kers, aen wandt en latten, streelen het oog in roode en geele kleur, den mont en het hart met lieflykheit. Beelden en Taksisnaelden (Pyramyden) met eenen Fontein, wiens kom, als een Roomsch renperk gevormt is, pryken in het middenpat.

De wiltzang quinkeleert hier in de dichte takken.

En van daer koomt de Zangeres, beleefdelyk door den Veltheer zelven opgehaelt, aen den derden gront, den derden Hof; alwaer zy, over een Schutsel henen, in geboomte en hagen, op velt en vee, by de Herders met het ooge gaet weiden, en de molens door watervallen ziet omdraeien, terwyl noch de Veltheer voor Eools geblaes, het geblaes der winden, beschut is

Door eenen vasten wandt, geboort met Abrikoozen
En Persikboomen, daer de roode en witte roozen
Doorspeelen, tot sieraet geschaert in net verbandt.
Ook staet hier Libers stam met weeligh loof geplant.

In het midden en aen den Voormuur zyn, naer Roomsche wyze, twee Torens gesticht, die van oude tyden heugen en van eene aeloude Vesting blyken geeven. Mooglyk namen hier de vrouwtjes by tyden van oorloch haere toevlught en zy hebben 'er hoogh en droogh konnen slaepen. Want in den kring

[p. 119]

der Torens moet men, langs trappen (het getal wordt niet genoemt) naer den vierden gront, eenen schouwburg van fraeiheden, opklimmen.

Deeze is de hooghste Tuin. Eene schoone Springbron koomt met kracht uit den gront. Men kan 'er bergen en dalen, de Maes en Stat begluuren. Op zyde toont zich de vermaerde St. Pieters Bergh. Naer beneden valt het gezicht van zelfs op wilten jaghtbosch; van verre op dorpen, gehuchten en kloosters. Aen wederkanten geeft elk Boomgaert zyne appels en vrughten en een ooft, daer Juno noch Herkules aen ruiken moogen. Zoo zeit het evenwel de Dichter niet; maer dit zeit hy:

Zoo ziet men Aigermont een lusthof van vermaek,
Dat, door zyn legging, met den eereprys gaet stryken.

Het moet 'er niet geregent hebben, toen onze Dichter, die niets ongemerkt laet doorgaen, alles zoo naeukeurigh bezagh. Hy zoude 'er ook, gelooven wy, veel eerder een nat rokje aen gewaegt hebben. Of zoude 'er nu wel een buitje gevallen zyn, dat hem in het hoogh Kasteel doet wyken? Het zy hoe het wille, de wetten van de Schilderkonste worden waergenoomen. Want, gelyk een Schilder de binnenkamers niet open zet, noch voor- en achtervertrekken gelyk kan afmaelen, zoo loopt men ook hier niet kamer uit kamer in of na den zolder van de keuken. Uit ruime Zaelen kykt men naer buiten door kristalyne glazen. Pa-

[p. 120]

laizen willen wel van Vorsten en Grooten bewoont zyn, die, vorstelyk van harten, groot zyn in heusche beleeftheden. Zoo is het hier mede, en dit maekt het Kasteel zoo veel heerlyker. Niemant der minderen moet echter de beleeftheit misbruiken. Dit wil de Zangster in het voorbygaen, met oorlof, elk inpreeken, wanneer zy, wel voldaen, na eenen maetigen dronk, achter Aigermont, eenen hoogen Berg gaet opklauteren, daer een traeg- of stootvoet bezwaerlyk kan opkoomen.

Waer zyn nu de Parnassyden, Helikonsgasten, Pindusknaepen, die geenen drank, dan uit de Hoefbron en geene spys zoude proeven, dan uit Thessaliën gehaelt? Deeze Berg is ook goet, en deugdelyk goet, om 'er Apollo en de Zustertjes op te brengen, of van Thirsissen en Galateetjes te snakken. Leert'er van het pluimgedierte eenen natuurlyken zang, die zich in beuken, ypen, eiken en elzen laet hooren. Alles zingt met den Nachtegael om stryt. Een Speelhuis, als of het van Febus zelven waere, zal u langs hooger klif op de kruin des Bergs ontfangen. Wilt gy, op uwe beurt, ook eens raezen en tieren, huppelen en springen, het starwys Bosch, of een Bosch starsgewyze, dan vlak, dan naer om hoogh, staet voor u open. Kont gy Dafneslieven in lauwerboomen veranderen, of 'er zulke Apolloos naer toe zenden, de Dichter zagh het zoo gaerne,

[p. 121]

 

Als prael van zege, voor des Veltheers hooft gewassen.

 

Dit zou den Vryheer DOPFF in zyn plantaedje passen;

en de zulken kreegen, afgeklommen, een goet glas wyns op de hant, en zouden met onzen Kasteel- en Hofdichter gedaelt, zonder weder aen te leggen, niet moogen henen gaen.

Hoe kan Aigermont nu een zuur gebergte heeten? Het is 'er alles evenzoet en men vergeet 'er haest het zuure en het bittere. Maer het klimmen valt zuur. Van de hoogte en het klimmen zal het dan zynen naem hebben. Dat kan men begrypen, en, hier mede voldaen, scheiden wy van Aigermont en verlaeten het lustigh oort. Maer de Poëet vergeet den Lantvoogt niet,

Wiens lof zyn Zangeres belust is op te zingen.

Wat ons aengaet: wy laeten dat de dichtpenne, en gaen tot de Maesstat over.

Naer den Maesstroom is Maestricht een Tricht der Maeze; een Overvaert, eer men, over eene zwaere Brug, die 'er nu leit van tien of twaelf boogen (negen steenen) naer Luik of Aken de reis nam. Willends onwillends raekt de Poëet de Brug over en weet van Aken, van rookende en kookende wateren, en het dartelen der jeugt, iets op te zingen. Hy keert evenwel, volgens eene dichtkundige verbeelding, schielyk op de Postkarrete rugge naer Over-ob-tricht. Zoo zoude de Stat waerschynelyk van outs by Ammiaen Marsellyn genoemt weezen. Omtrent de helft van de

[p. 122]

vierde eeuwe zoude ook de Keizer Juliaen deeze Veste met zyne koomste vereert hebben, en zy werd toen al eene stat geheeten, geleegen aen de Maes, gelyk noch wat laeter, wanneer den heiligen Servaes alhier een Bisdom wordt toegeschreeven.

Het is niet te zeggen, hoeschoon en verre, ten oosten en ten westen, de gezichten zyn van die schoone groote Maesbrugge. Noorden zuidwaerts splyt de Lantstroom, langs zyne zoomen, twee steden,

't Aeloude hoogh Maestricht en zynen uitsprong Wyk.

Weet ge wat van Niobe? Als deeze, kont gy staen kyken, al staerende of staroogende naer S. Pieters Berg en het Klooster van Slavanten;

Der Minder Broederen, naestgrenzende verwanten
Der Kapusynen en van sint Fransiskus kap.

Langs den Wykerkant doet zich, zoo verre men zien kan, niet dan gebergte op, dat de Poëet met azuur bedauwt en wiens kruinen hy de lucht doet tergen. Hoe hoogh moeten zy dan niet uitsteeken? En zoude 'er dan niet light het eene of het andre Satertje schuilen, dat, op een snoepreisje belust, den oever zoo dighte by heeft? Het kan geschiên (zei de Mennist) schoon de Maesnimfjes, terwyl 'er geen zee omtrent is, voor zeegedrochten, zoo befaemt door moorderyen, ter werelt niet vreezen.

Het Stroomgodinnendom met slingerende lokken,
Om hals en schouderen en borsten hagelblank,

[p. 123]

 

Verheffen zich om hoogh en streelen met gezangk

 

't Gehoor der Schipliên;

Ja, zy konnen jongelingen verlieft, Tytirs spreekende (Kupido helpt ze toch altyt) en Amarils mededoogende maeken. Dikwyls worden de Maesstatsburgers uitgelokt, om van hunne Stat het nootlot in heldengalmen te hooren, die het bovenal op den lof des Lantvoogts, dien trouwen Schutsheer, gezet hebben.

Dit en noch meer zingt de Zanggodin der Helden, de hooghdraevende Kallioop, die naeulyks van de Brugge af was te krygen, en, noch niet uitgezongen, stedewaerts in, op de Markt en in het Raethuis treedt. Deeze Juffer moet eene goede memori hebben, of, vast op haar stuk, heel toonvast zyn. Zy raekt niet eens van de wyze, en hoe kan het weezen, daar het rinkinken der smitshameren onderwege in de Smitsstraet zoo grof en groot is? Het is wonder (valt ons daer in) datzy, anders slim genoeg, by deeze geleegenheit, uit eene melodye op het aenbeelt en het slagh houden, dat zeer net gaet, haere konst by ruwe maets niet ophaelde. Kallioops harssentjes moeten voor dien tyt te teer geweest zyn, om by zulk een geraes lang te blyven. De Dichter altoos, en hy doet zoo quaelyk niet, laet ze 'er niet lang, en, wat anders voorhebbende, leidt ze by de hant in het heerlyk Statsgebouw.

Dit Stedehuis, afgemeeten naer het rightsnoer,

[p. 124]

 

Ryst evenredigh in het vierkant naer om hoogh,

 

Van blaeuwe arduinsteen, zoo behaeglyk voor het oog,

 

Met zulk een grootsheit in zyn gevelen en zyden,

Dat het, by alle eeuwen duurzaem, voor het Roomsch Kapitool, in konste niet behoeve te zwighten,

Alleen dat d'Amstelstat de kroon hierboven spant.

Dat pryze ik, als een goet Amsterdammer, die, anders moeilyk van geest, misschien van de trappen en burgerzaele en al waere afgebleeven. Maer, wat zal een Engkhuizenaer zeggen, als hy de schilderkonst, raekende den plicht der Rechteren, zoo hoogh hoort ophaelen?

Het moet'er aerdigh gaen, zoude men zeggen, en het gaet 'er evenwel naer recht en gerechtigheit, daer de Raet, volgens Luiksch en Brabantsch recht tweevouwigh, in Godtsdienst verscheelt. Het is wel zoo:

Verschil van Godtsdienst moet de harten niet beroeren.

En het is loflyk:

Elk gaat hier recht door zee......
Want ongelukkigh lant, daer Heerschers zich besmetten
Vervoert door eigenbaet, een vloekdaet voor 't gemeen.

Doch laet ons verder naer de bovenzaelen treên.

Aen beide zyden doen zich breede trappen op, en, opgeklommen, raekt men in een schoon Boekvertrek, te recht eene Boekzael, doch daer wy, Boekzaelisten als wy zyn, geen gat door zagen. Onze Poëet Boekdrukker verdient geloof in zyne voorzegginge, op de miltheit der Raethuisleden gegrondt,

[p. 125]

 

Waardoor het in 't vervolg dees Boekzael zal gelukken,

 

Dat z'een der schoonste van de zeven Landen wordt;

En, als Lit der Walsche Kerkvergaderinge, moet men hem ook gelooven, dat de broederschap in eene andere hooghverheeve Zaele, na heusche noodiging van den Edelen Achtbaeren Raet, aen zynen disch, met keure van spyzen en het edelste druiven vocht voorzien, in oprechte vriendschap, ontfangen wierdt. Uit deeze Kamer ziet men, over de stat henen, naer buiten, en binnen de stat zoo veel prachts van gebouwen. Het krielt'er van Kerken, Toorens, Kloosteren en Kapellen, die van zoo wat Santen en Santinnen den naem voeren.

Met recht en reden kan de Heer Halma het Roomsch Heidensch bygeloof in de kruin niet veelen: noch wat hy op den dagh des H. Servaes, in de omgangplechtigheden, voor zyne oogen gezien heeft. Het is der pyne waert hier zyne gedichten te leezen, daer hy van alles eene nette en sierlyke beschryving doet en de eere der Christenen voorstaet. Foei, Dolmans, met uw dolschrift van de Onfeilbaerheit der Kerke, niet dan moort blaezende!

Wy hebben dat Dollemans boekje nooit gezien, maer het moet gruwlyk en onverschoonbaer weezen. Daer men zulke Monnikken met goede oogen moet aenzien, heeft men wel eens geen goet oog op de Predikanten. Wat dunkt 'er u van, Leezer? Die

[p. 126]

dan albereets te Maestricht zwart zyn gemaekt en geene hope hebben, zoo doende, om 'er ooit beroepen te worden, konnen zich hiermede troosten, en, by geleegenheit om een kykje of op het Synode koomende, met den Statsdichter

De groote plaetsen doorspansseeren van de Stat.

Onder die is 'er een Vrydhof (zoo genoemt van Vryheit in lyfberginge) sierlyk van lindeboomen, ruim voor Edelen en Burgeren, de hooftwaght van Hoplieden en Soldaeten, en het middenstip van voor- achteren bezydengangen der Stat.

Van hier gaet men sint Jans en sint Servaes Kerken voorby, aen elkanderen schier vast,

(Daer d'een pronkt met Godts leere en d'andre met de mis)

en men zwenkt naer des Gouverneurs Hof, heerlyk opgetimmert en met pronkbehangselen, konstigh beelt-en stout penseelwerk voorzien. De vesting-en Mars tekenkonst voegt eenen Veltheer, en moet in dit Hof zeer wel staen. Van allerleien slagh is zy hier in overvloet;

Daer scheen geen eind te zyn in 't kunstwerk te beschouwen.

En maekten wy 'er geen einde van, wy zouden noch op markten en in ruime straeten moeten en misschien voor de Mikgalge ook schrikken en beeven.

[p. 127]

 

Daer was noch over van de Steenspelonk te spreeken,

 

Die naer sint Pieter hiet of hem geheilight is.

Denk niet, dat wy mal zyn, en, voor de voeten henen, van alles zoo eindigen zullen, als wy begonnen hebben. Daer zoude des Dichters Neef, Oosterwyk, die den druk overnam, neen toe zeggen. Den nieuwsgierigen moet ten minsten iets overblyven.

Hoor dan den Heldendichter, by na eer hy sluit, rontborstigh opzingen:

Geeve ik nu eenighszins genoegen met myn zangen
Aen myne vrienden en den kenneren der kunst,
Voor al, als ik behaeldes Lantvoogts keure en gunst
(Om wiens wille ik alleen het werk hebbe ondernoomen)
Zal ik geen zwarte nyt noch Zoïlisten schroomen.

Hoe magh het toch weezen, dat elk voor die spinnen zoo bang zy? Wy vreezen 'er mede voor, die nooit iet zulks gedacht hadden te doen, als nu, onder de liefhebbers, van ons den Liefhebberen wordt opgegeeven. De Taelliefde bewoog ons.

Leezertjes, doet, als de bytjes

En zuigt 'er honingkje uit.

Al schryft men luchtighjes en vrytjes,

Wy schryven zonder tuit,

En volgen 't oogje langs het neusje,

Dat in de boekjes kykt,

Nu paepsch, en dan eens liefst een geusje,

't Geen ons ook beter lykt.

Wy koozen allereerst gedichtjes;

Een werkje, dat vermaekt,

En zwaertjes vallen kan en lightjes,

En raekt en niet en raekt.

[p. 128]

 

De Boekzaelschryvertjes, myn vrintjes,

 

Doen 't zelden ieder wel;

 

Zoo zelden tael-en boekgezintjes,

 

By Leezers buiten tel.

 

Op hunne beurte Arminiaentjes,

 

En Deurhovistjes meê,

 

Met goede lientjes en met quaentjes,

 

Bevaeren zy een zee

 

Van holle en kleine en bolle baertjes,

 

Daer ebje en vloetje in speelt.

 

Wat vangt men toch in zulke vaertjes,

 

Dan Steekvisch, die niet heelt?

Nu moeten wy iets van de Dichtkunde melden. Gy zult al geleezen hebben, wat 'er van zy. De opdraght is 'er breet van en de Plichtrede doet 'er by:

Met deeze Rede steeg wyn Zoon op hooger trappen

In Pallas oefenschool....

Het is waerlyk een beknopt en sierlyk stukje, met beleit en vindingen, en dat wy, in onze moedertaele, van de zelve hooge plaetse, wel eens zouden hooren willen, en, ter oefeninge van de uiterlyke welspreekenheit, zien uitspreeken.

De doorluchige oirsprong der Dichtkonste; haere hooghste waerdigheit, nutbaerheit en ongelooflyke lieflykheit, worden met eene spreektaele, den Redenaeren eigen, allen Toehoorderen, nu allen Leezeren, en jongelingen aengepreezen, en, daer die mede gehoort hadden, met wat belooningen en amten de Vorsten van alle eeuwen de Dichters vereert hebben, wordt

[p. 129]

'er eindelyk gevraegt: Wat is 'er dan, dat uwe gemoederen kan aftrekken van het leezen der Dichteren? Hy wil zyne schoolmakkers gebeden hebben, dat zy den geest der Dichtkunde, zoo hun de natuur eenigen gaf, naerstigh zouden opwekken, geloovende, dat 'er niet uitmuntenders zy voor eene eerlyke uitspanninge, en niet zekerders of voortreffelykers, om eenen onsterflyken naem te behaelen. Zeer aerteigen of eigen aen de stof over de Dichtkunde, wordt het ondicht met dankdichten, naer eene loffelyke gewoonte der jeugt, keurigh genoeg, gestooten.

Vader en Zoon, en wy, uit den monten de penne des Vaders, verzoeken:

Ontfangt dit Tweelingschap, door zyne stof verbonden,

Als wiens verandering de leevenslust ontsteekt;

Naerdien in beide wordt met zeker heit ontwonden,

't Geen heuchelyk vermaekt en nutte leering queekt.