|
| |
| |
| |
Berecht.
MEt het begin dezer Hooimaent zyn'er drie en twintig jaren verloopen dat de welgeoeffende en naerstige Heer Pieter Rabus in zyne geboortestadt Rotterdam ondernam het stichten eener algemeene Boekzael, die hy den naem gaf van die van Europe, daer toe of door eigen lust, of door aenmaning van anderen aengezet, om dat men na het voorgaen van anderen in het Latyn, Engelsch, Fransch, en Hoogduitsch echter niemant zag te voorschyn komen, die in onze ryke moedersprake den arbeit op zich nam van een verhael van boeken uit te geven, om den gragen leeslust te voldoen van vele Nederlanderen, die van de kennisse der uitheemsche talen ontbloot zyn. Want het was gevoegelyxt zyns bedunkens dat van boeken, in het Nederduitsch geschreven, gewagh gemaekt wierde in het Nederduitsch: schoon ook geen gelegenheit ontbrak van in de zelve tale het nutbare uit andere boeken, in vremde tale geschreven, te trekken, en dat den Vaderlanderen mede te deelen. De manier en styl, die hy in dit werk gebruikte, vonden om zyne byzondere handeling, levendig gehouden door vremde invallen, door quinkslagen, door ernst en boerterye, gepast op de stoffe, die hy voorhad, door het tusschenmengen van zyne
| |
| |
vaerzen of van die van anderen, zoo geweldigen ingang, dat hy en zyn drukker zyde daer by sponnen, tot dat eenige verdeeltheit onder hen gerezen dien arbeit voor een wyle stremde, die niet lang daerna weder voortgang nam door de nyverheit van Barent Bos, Boekverkooper in de zelve Stadt, van wien Fr. Halma eindelyk het recht, om dat werk te vervolgen, overnam, en tot bevordering daer van eerst Willem Sewel, daerna Jan van Gaveren te werke stelde. Deze vermaerde Boekdrukker, door zyn lot eindelyk uit Amsterdam getrokken, ontsloeg zich weder van een werk, dat hem in den staet zyner nieulyx aengevange zaken niet dan belemmering stont te veroirzaken. Hy verkogt dan de afdruxels daer van aen den Boekverkoper Onder de Linden, nevens het recht der Kopye, om boven anderen zich daer van te bedienen, als hy begreep dat het met zyne belangen zou overeen komen. Dogh wederhouden ten deele door byzondere inzichten, ten deele door de rampen des oorlogs, die ons vaderlant drukten, liet hy na de vrucht te trekken van het geen hem rechtvaerdig toequam. Welk stilzitten van hem, en het niet opkomen van iemant anders, den Boekverkooperen Wetsteen aenleiding gaf, om zulk een Boekverhael weder te doen opstellen en aen den gang te helpen. Zy kregen 'er ook eenen Schryver toe, die ledigheits genoegh had
| |
| |
om hun hier in ten dienste te staen, en genoopt wert door lust om'er een stuk gelts van te trekken. Hier op quam het Republyk der geleerde werrelt (want zulk een tael sprak die man) voor den dagh. En dat nieuwe werk wert vervolgt, tot dat de Schryver in ongelegenheit geraekt zich met andere zaken bedremmelt, en geraden vond zyn geluk elders te verzoeken. De Gebroeders Wetsteen hier mede ontrieft stelden wel haest eenen of meer Liefhebbers (gelyk men dien naem op den titel ziet staen) aen, om hun opzet te vervolgen, en blyven daer in tot dezen dagh toe volharden. Gerard Onder de Linden ondertusschen, ziende zyn voorrecht zonder vrucht, wert, na dat hy daer vergeefsch toe aengemaent was, eer de Wetsteens hant aen 't werk sloegen, te rade zelf ook een proef te gaen nemen van eene verhandeling, die nu van verscheide in de Fransche sprake geoeffent wort, doende yder zyn werk naer zyn eige zinlykheit, en hebbende elkander daer niet in te ontzien. Na verscheide ontwerpen hier van gemaekt te hebben stont hem eindelyk het voorbeelt der heeren van Leipzich best aen, die van maent tot maent met hun Letternieus voor den dagh komen, oordeelende dit gevoegelyker middel te zyn om de graegheit der lezeren wakker te houden. Hy zag ook, dat het hem zoo weinig als anderen aen gelegenheit ontbreken zou van
| |
| |
door hulp van bequame luiden de leesgierige gemoederen te verzien van het boeknieus dat dagelyx in gansch Europe voorvalt. Die luiden ook, die hunne pen leenden tot het uitvoeren van zyn voornemen, oordeelden dat hun, in zoo groot eenen overvloedt van boeken, als 'er dagelyx in de werelt komen, zoo gereed zou zyn als anderen, op de zelve wyze Uittrexels te maken: gelyk men gezien heeft dat hunne voorgangers nogh altydt stoffe voor anderen overlieten. Gedurende ook den arbeit der heeren van Leipzich, die om hun gematigtheit en zedigheit verre boven andere Schryvers van dit soort uitsteken, zag men ook hun voorbeelt in 't Latyn nagevolgt door de geleerde Heeren Kuster en Sike, die aenstonts blyken gaven van bequaemheit, tot zulke dingen vereischt. Hun arbeit zou ook zonder eenigen twyffel van duur geweest zyn, indien hunne inzichten en die van hunnen drukker niet gedoelt hadden op verandering van den staet huns levens. Wy willen dan niet hoopen, dat iemant zoo onregtmatig zal zyn, dat hy het aenvangen van dit werk of ons, of den drukker voor een smet van eerloosheit zou willen aenwryven: dewyl hy gehart is met een voorrecht, door de Staten van den Lande vergunt, en wy het voorbeelt van anderen volgen, die en hier in Amsterdam, en in 's Gravenhage een en zelve werk doen, en alle by onzydige letteroeffenaers hun byzonderen
| |
| |
lof behalen. Ons voornemen is dan, zoo Godt wil, alle maenden een stukje van Boekverzameling uyt te geven, onder den titel, die met Privilegie begunstigt is, van Maendelyke uittreksels, en den lezer bezigh te houden door verscheidenheit van uitgeleze stoffe: met verzoek nochtans dat men ons ten beste houde den eenen of anderen misslagh, dien wy mogten begaen. Want behalven dat dwalen menschelyk is, begaet men licht eenen misslagh in het nagaen van eens anders schriften, en onderwerpen ons deswegen alle vriendelyke bestraffingen, met toezegging van beterschap, als wy des vermaent zyn. Hebt gy ons iets, geleerde en verstandige lezer, mede te deelen, het geen aen ons werk eenigen luister of sieraet magh byzetten, wy zullen het dankbaerlyk ontfangen met eerlyke meldinge der namen van hun alle, die hier iets zullen hebben toegebragt. Neem onzen arbeit ten goede, en vaerwel.
|
|
Auteursrechtvrij