Biografie Bulletin. Jaargang 20

[p. 70]

Biopic
Een liefde die bijna alles oversteeg
Het verfilmde leven van Fanny Brawne en John Keats
Eva Gerrits

Bright Star, geschreven en geregisseerd door Jane Campion, gaat over de laatste jaren van de romantische dichter John Keats. De hoofdrol in deze film is echter weggelegd voor Fanny Brawne, Keats' buurmeisje en grote liefde.

Een korte beschrijving van het leven van John Keats (1795-1821), een van de beroemdste Engelse romantische dichters, klinkt al gauw als het cliché van het leven van een romantische held. Keats verloor als kind zijn vader bij een ongeluk; toen hij veertien jaar oud was overleed zijn moeder aan tuberculose en later verpleegde Keats zijn broer Tom, die eveneens aan tuberculose leed, tot aan diens dood. Zijn hart verloor Keats aan Fanny Brawne (1800-1865), zijn buurmeisje. Door gebrek aan financiele middelen vroeg hij haar echter nooit ten huwelijk. Keats' faam als romantisch genie kwam pas na zijn dood. Ook hijzelf stierf aan tuberculose, toen hij in Rome was om te herstellen. Hij werd vijfentwintig jaar. Jane Campion, die in 1993 een Oscar ontving voor het scenario van de film The Piano, die ze ook had geregisseerd, nam ook het scenario en de regie van Bright Star, haar zevende film, voor haar rekening. Bright Star gaat over de laatste drie jaar uit het leven van Keats. Dat is een logische keuze, want het zijn niet alleen de jaren waarin Keats zijn broer verloor, verliefd werd op Fanny, onder andere het gedicht ‘Bright Star’ schreef en zelf uiteindelijk de dood vond; het zijn ook zijn meest productieve jaren als auteur.

Toch is de hoofdrol niet weggelegd voor Keats, maar voor Fanny Brawne, of liever gezegd, voor actrice Abbie Cornish, die Keats' grote liefde speelt. Cornish zet een overtuigend portret neer van een welopgevoede, eigenzinnige jonge vrouw, die langzaamaan belangstelling ontwikkelt voor haar buurman en diens werk. Van een kokette adolescent, die zogenaamd ‘les in poezie’ wil, maar zich vooral wil koesteren in

[p. 71]

Abbie Cornish als Fanny Brawne en Ben Whishaw als John Keats

Keats' fascinerende gezelschap, ontwikkelt Brawne zich tot een zelfbewuste vrouw.

Bright Star is, net als The Piano, een film over een tijdperk waarin sociale klassen en conventies allesbepalend waren, en over een liefde die dat alles ten dele overstijgt. Ten dele: Keats en Brawne gaven hun liefde voor elkaar niet op ondanks het klassenverschil, maar hun relatie bleef platonisch. Toch leveren de twee zich verder in alle opzichten aan elkaar over. Dat levert prachtige, zinderende scènes op, zoals die waarin Brawne en Keats voorafgaand aan Keats' vertrek naar Rome samen de nacht doorbrengen. De zinnelijkheid spat van het doek, maar het blijft kuis.

Dat Bright Star een film is over mannen en vrouwen, sociale codes en zinnelijkheid versus kuisheidsbetrachting, wordt benadrukt door de rol van Charles Brown, eveneens dichter en intimus van Keats, gespeeld door een wat vettig ogende Paul Schneider. Ook hij is geboeid door Brawne, maar zijn wat minder poëtische toenaderingspogingen vinden bij haar weinig weerklank. Uiteindelijk bezwangert hij de keukenhulp van de Brawnes, maar trouwt niet met haar vanwege het standsverschil.

Romantiek en sentiment

Op Bright Star als sterk liefdesdrama met een hoofdrol voor een vrijgevochten vrouw in een behoudend tijdperk valt wel iets af te dingen. Brawne's moeder legt haar dochter geen strobreed in de weg, op een enkele opmerking over roddelende buren na. Zo zwaar bevochten is Fanny's vrije manier van handelen dan ook weer niet.

Bright Star gaat slechts zijdelings over Keats en zijn dichterschap, waarbij clichés niet worden geschuwd. Zo is het in de film vooral Keats die ervoor waakt dat Fanny en hij zich niet te zeer door hun verlangen laten meeslepen, maar zelf lijkt de dichter daar nog het meest onder te lijden. Bright Star onderstreept daarmee de

[p. 72]

gemeenplaats dat uit hartstochtelijk lijden de mooiste kunst kan ontstaan.

Acteur Ben Whishaw slaagt erin als Keats zowel jeugdige onbevangenheid als twijfel en grilligheid uit te stralen. Zijn voortijdige einde als tuberculosepatiënt wordt echter helaas aangekondigd door het gebruikelijke hoestje.

Verder is Bright Star een film vol zichtbare romantiek, waaruit Campions voorliefde voor krachtige beelden spreekt. Dat levert oogstrelende, zorgvuldig geënsceneerde plaatjes op, zoals het openingsshot van de glooiende velden van Hampstead, waar alle vrouwen blijkbaar op hetzelfde tijdstip de witte was aan de lijn lieten wapperen, en het beeld van Fanny die door een ruisend lavendelveld loopt in een bijpassende blauwe jurk. Het jongere filmzusje van de bruinogige, sluikharige brunette Fanny ziet er schattig uit, maar lijkt met haar rode kroeshaar en blauwe ogen afkomstig uit een heel andere familie dan de Brawnes. Het sentiment in deze film is vooral voelbaar in de scène waarin Fanny het nieuws over de dood van haar geliefde te horen heeft gekregen. Ze zijgt snikkend ineen terwijl ze met haar wijsvinger op haar hart tikt: ‘I can't breathe, I can't breathe’. Dan roept ze om haar moeder, ‘gelijk een gewond dier’.

De film eindigt met de mededeling dat Fanny de rest van haar leven aan haar verloren geliefde zou blijven denken en de ring die hij haar schonk niet meer af zou doen. De suggestie dat Fanny een treurende vrijgezel bleef, klopt niet. Ze trouwde en kreeg drie kinderen. Maar een goede film over een romantisch icoon kan best een paar clichés hebben.

Bright Star (uk, Australië, Frankrijk, 2009). Regie en scenario: Jane Campion. Met: Abbie Cornish, Ben Whishaw, Paul Schneider, Kerry Fox, Antonia Campbell-Hughes.