Biografie Bulletin. Jaargang 19

[p. 52]

Buiten de white male canon
Het Centrum voor Biografisch Onderzoek in Hawai'i
Monica Soeting

In 1978 werd aan de Universiteit van Hawai'i het tijdschrift Biography opgericht; tien jaar later volgde het Center for Biographical Research. Zowel blad als centrum zijn inmiddels wereldberoemd en voortrekkers op het gebied van de auto/biografie. Wat begon als een ode aan de literaire, Angelsaksische prominentenbiografie, groeide uit tot een bron van inspiratie voor iedereen die zich met life writing bezighoudt.

Craig Howes, directeur van het Center for Biographical Research aan de Universiteit van Hawai'i, is laat. We hebben om negen uur afgesproken, maar om half tien is alleen Stanley Schab, medewerker van het centrum en redacteur van het tijdschrift Biography, op het kantoor aan het werk. ‘Craig heeft ook wel erg veel aan zijn hoofd op het ogenblik’, zegt Schab. Als Howes een kwartier later het kantoor van het centrum binnenloopt, kijkt hij verbaasd: ‘Zouden we elkaar niet morgen spreken?’ Er wordt een nieuwe afspraak gemaakt. Howes pakt een stapel papieren van zijn bureau en loopt gehaast het kantoor uit. Een dag eerder heeft hij de zesde bijeenkomst afgesloten van de International Auto/Biography Association (iaba), georganiseerd door Howes, Schab en hun collega's. Deze conferentie van meer dan driehonderd mensen in juni 2008 was een wonder van efficiëntie: vijf dagen lang plenaire sessies, talloze workshops en vele mogelijkheden om met mensen uit alle windstreken te praten over allerlei vormen van life writing. Alles lijkt precies volgens plan en naar ieders tevredenheid te zijn verlopen. Handig is ook dat het centrum - niet veel meer dan een houten keet, die wat mager afsteekt tegen de monumentale gebouwen van de verschillende faculteiten - recht tegenover het conferentiecentrum ligt. Sprekers konden hier even bijkomen en zich laten inspireren door de honderden biografieën die de wanden van het kantoor bedekken. Op tien vierkante meter staan hier alle biografieën van beroemde schrijvers, geschreven door de crème de la crème van de Angelsaksische wereld: Richard Holmes, Jenny Uglow, Michael Holroyd, Claire Tomalin, Victoria Glendinning en Ian Hamilton, om er maar een paar te noemen.

[p. 53]

Stanley Schab

Toch doet deze verzameling in dit kantoor een beetje vreemd aan. Tijdens de iaba conferentie is de literaire biografie nauwelijks aan de orde gekomen, en ook over stijlvormen werd weinig gepraat. In Biography gaat het over stripverhalen als autobiografie, biopics, dagboeken van meisjes of de memoires van Noord-Amerikaanse slaven, maar niet over de levensbeschrijvingen van beroemde schrijvers. Schab lacht. ‘Deze boeken hebben we bijna allemaal cadeau gekregen’, zegt hij. ‘En een deel komt uit de verzameling van George Simpson, die in 1978 Biography heeft opgericht. Wij houden ons niet bezig met de levensbeschrijvingen van beroemde auteurs, of beter, niet alleen. Ons interesseert alles wat te maken heeft met het vastleggen van levensverhalen, vooral van groepen mensen die in de officiële geschiedschrijving niet voorkomen, en de kritische bestudering van de manieren waarop er over een leven kan worden verteld. Zo'n vier, vijf jaar geleden ontstonden er allerlei verschillende namen voor dit onderzoeksgebied. Sommige mensen noemden het “auto/biografie”, anderen hadden het over “lifewriting”. Toen publiceerde Margaretta Jolly in 2001 haar Encyclopedia of Life Writing en toen besloten wij dat woord voortaan ook te gebruiken. Wij maken geen verschillen meer tussen biografieën, autobiografieën, brieven en dagboeken. Ons blad heet weliswaar nog steeds Biography, maar als wij al eens een artikel over een traditionele biografie plaatsen, dan is dat toeval.’

‘Wij’, dat zijn, naast Howes en Schab, Miriam Fuchs en Cynthia Franklin die net als Howes deel uitmaken van de faculteit Engelse Taal en letterkunde van de Universiteit van Hawai'i in Honolulu. Schab, die filosofie heeft gestudeerd, is de enige met een volledige aanstelling als instituutsmedewerker. Zonder die aanstelling, zegt Howes de volgende dag, zou Biography niet kunnen bestaan.

Howes zelf is sinds 1994 directeur van het centrum, naast zijn werkzaamheden als hoogleraar Engels. Een groot deel van zijn colleges gaat over life writing, zoals de ‘intensive study of critical and theoretical issues raised by various forms of life writing: biographies, autobiographies, journals, diaries, letters, and their history and methodology’. Daarnaast geeft hij workshops oral history en organiseert hij in samenwerking met andere faculteiten wekelijkse lezingen. Tussendoor publiceert hij boeken als Teaching Life Writing Texts, dat hij samen met Miriam Fuchs samenstelde.

Interdisciplinariteit, internationale samenwerking en dienstbaarheid voor de samenleving staan hoog in het vaandel van het Center for Biographical Research, dat Simpson in 1988 oprichtte. ‘Je moet’, zegt Howes, ‘het centrum zien als een kruk met drie poten. Een van die poten is ons inter-

[p. 54]

nationale profiel: we willen via het tijdschrift een bijdrage leveren aan de bestudering van life writing zoals dat over de gehele wereld gebeurt. Toen de iaba in 1999 werd opgericht, hebben wij aangeboden een listserv bij te houden, dus nu mailen wij bijna dagelijks informatie over congressen en nieuwe boeken naar de leden van de iaba. De tweede poot is pedagogisch. Wij geven colleges en begeleiden promovendi. Een van mijn studenten heeft een dissertatie geschreven over het leven van Chad Rowan, alias Akebono, een Hawaiiaan die het tot een van de beste en beroemdste sumoworstelaars in Japan heeft gebracht. Dat is een zeer gedetailleerd, cultureel onderzoek naar de vraag hoe een Hawaiiaanse jongen de belichaming van de Japanse cultuur kon worden, zonder dat hij uit die cultuur voortkomt. Een andere studente schrijft een proefschrift over de presentatie en zelfpresentatie van de pianist Glenn Gould en weer een ander onderzoekt de wijze waarop de regering van Maleisië de verschillende bevolkingsgroepen daar een nationale, Maleisische identiteit probeert op te dringen. We helpen ook mensen van andere faculteiten met hun onderzoek. In die zin fungeert het centrum als een soort hulpbron voor de rest van de universiteit.

En dan is er de derde poot: dat is het contact met de mensen buiten de universiteit. Als openbare universiteit vinden wij het onze plicht de maatschappij te dienen. Daarom organiseren we vrij toegankelijke, wekelijkse lezingen en doen we zoveel mogelijk onderzoek dat voor de mensen hier op Hawai'i belangrijk is. We onderzoeken bijvoorbeeld de geschiedenis van de eilanden aan de hand van getuigenissen van de Hawaiianen zelf. Dat is minder vanzelfsprekend dan het klinkt, want bijna alle geschiedenisboeken over Hawai'i werden geschreven door mensen van Europeaanse afkomst, die het Hawaiiaans niet beheersten. Dus gaat het in die boeken alleen om de betrekkingen tussen de Hawaiianen en de Duitsers en de Britten, maar niet over hoe de Hawaiianen dachten. Europese historici beschouwden hen niet als actieve deelnemers aan de geschiedenis. Wij zijn nu begonnen met het vertalen en analyseren van Hawaiiaanstalige kranten en daaruit ontstaat een heel ander beeld van de geschiedenis. Ook verzamelen we mondeling overleverde verhalen hier op de eilanden. Bovendien maken we samen met de publieke omroep documentaires over Hawaiianen. En in onze creative writing programma's stomen we de toekomstige Hawaiiaanse schrijvers klaar.’

Wanneer vond die omslag van zuiver academisch onderzoek naar werk voor de gemeenschap plaats, of laten we zeggen, van de traditionele biografie naar life writing?

‘Al in de jaren vijftig van de vorige eeuw begon men met het schrijven óver biografieën, zoals Leon Edel - die in Honolulu woonde - dat deed: theoretische werken over het schrijven over levens. Dergelijke boeken waren echter behoorlijk conservatief en defensief, in die zin dat men stelde dat biografieën alleen over beroemde mensen mochten gaan en dan vooral over prominente schrijvers. Als een biografie al over een politicus ging, dan alleen over een held binnen een bepaalde nationalistische traditie. Dus ondanks Lytton Strachey's kritiek op de tweedelige heldenbiografieën ging men daar gewoon mee door. Wat de theorie betreft, daar ging het vooral over zaken als schrijfstijl en compositie. Het idee was

[p. 55]

Craig Howes

dat de vaardigheden van de biograaf dezelfde waren als die van de literaire auteur. Richard Holmes, Michael Holroyd en Ian Hamilton horen tot die traditie. Het schrijven van biografieën was lange tijd dan ook vooral een Britse aangelegenheid.

Een van mijn favoriete verhalen is hoe er ongeveer vijftien jaar geleden een conferentie van Franse en Britse biografen plaatsvond. Die twee groepen hebben elkaar altijd gewantrouwd. Aan het eind van de conferentie besloten ze echter dat ze elkaar zouden respecteren, omdat Franse biografen intellectuele historici waren, en Britse kunstenaars. En samen stelden ze vast dat de Amerikaanse biografen academische sloven waren, zonder enig literair talent. Grappig genoeg zit daar een element van waarheid in, want Amerikaanse biografen zijn inderdaad vaak verbonden aan een universiteit. Maar dat maakt dat zij, anders dan de meeste Britse biografen, de tijd en het geld hebben om maandenlang in de British Library door te brengen, en daarom is ironisch genoeg een groot deel van de beroemdste schrijversbiografen als de driedelige Swift-biografie en de boeken over Pope en Dickens door Amerikanen geschreven. Maar goed - als je in de jaren vijftig een biografie schreef van minder prominente auteurs als James Joyce, wiens levens destijds nog als onconventioneel werd beschouwd, dan ging je eigenlijk al te ver. Dat veranderde toen bepaalde groepen academici zich voor autobiografieën gingen interesseren, en dan vooral voor die van mensen die tot dan toe buiten de officiële geschiedenis waren gehouden: mensen die buiten de white male canon vallen. Bij Afro-American studies richtte men zich op de autobiografieën van slaven en bij gender studies begon men de autobiografische teksten van vrouwen te bestuderen. In 1998 publiceerden Sidonie Smith en Julia Watson Women, Autobiography, Theory, een verzameling teksten geïnspireerd door het poststructuralistische werk van Derrida, Foucault, Kristeva en Irrigaray. Thema's als constructie en subjectiviteit spelen bij dat soort onderzoek een grote rol. Er verschenen boeken met titels als Decolonizing the Subject en Getting a Life. Everyday Uses of Autobiography, een collectie essays over zaken als reality tv.

Autobiografie werd dus iets dat de traditionele, literaire biografie als het ware opblies.’

Maar welke positie namen Biography en het centrum in die discussie in?

‘Biography heeft vanaf het begin oog gehad voor nieuwe ontwikkelingen. De ondertitel van het tijdschrift luidt niet voor niets An Interdisciplinary Quarterly. De verbinding van biografieën met disciplines als sociologie en antropologie stond altijd al hoog in het vaandel. En toen ik in 1997

[p. 56]

hoofdredacteur werd, bracht ik mijn contacten met bekende mensen uit het veld als Paul John Eakin en Susanna Egan mee - mensen uit de Moderne Talen faculteiten, die zich bezighielden met de constructie van het subject. We kenden elkaar van de bijeenkomsten van mla, de Modern Language Organisation, de grote overkoepelende organisatie van faculteiten Engels. Zij hebben ervoor gezorgd dat life writing een eigen divisie kreeg binnen de mla.

Biography is daarom natuurlijk ook wel veranderd sinds de jaren zeventig. Destijds werd nauwelijks aandacht besteed aan autobiografieën. Het blad is ook internationaler geworden - soms publiceren we artikelen in het Frans, met een samenvatting in het Engels. Elk jaar drukken we een lijst af van nieuw verschenen, internationale titels over het onderwerp; in 2007 waren dat er meer dan 1100; in 2008 meer dan 1200. Stan verzamelt en annoteert die. En tien jaar geleden hebben we ons aangemeld bij Project Muse, een samenwerkingsverband tussen uitgevers en bibliotheken dat ervoor zorgt dat tijdschriften online kunnen worden bekeken. Je kunt dus al onze artikelen via internet downloaden.’

En hoe ontstond de iaba? Is die door dezelfde groep mensen opgericht?

‘De meeste mensen die je op de iaba conferenties tegenkomt, werkten op het gebied van autobiografieën in de tijd waarin dat nog allemaal nieuw was. Zij maakten afspraken met elkaar op conferenties die niets met het onderwerp te maken hadden, maar zo konden ze tenminste hun ideeën over biografieën en autobiografieën met elkaar delen. Op deze manier ontstond een vaste groep mensen die zich met life writing bezighielden. De doorbraak kwam toen Zhao Baisheng, hoofd van het Instituut voor Wereldliteratuur en secretaris van Interculturele studies van de Universiteit van Beijing, ons uitnodigde om in 1999 naar Beijing komen. Het heeft hem drie jaar gekost om ons bij elkaar te krijgen. Het jaar daarop organiseerde Suzanne Egan een conferentie over autobiografie en veranderende identiteit, en dat werd het oprichtingscongres van iaba. Sindsdien vindt er om de twee jaar een iaba conferentie plaats. Maar het begon dus allemaal in de tuinen van de keizerinnen in Beijing. Daar planden we in 1999 allerlei gemeenschappelijke artikelen en projecten: Sidonie Smith, Julia Watson, Paul John Eakin, Philippe Lejeune, Suzanna Egan, Timothy Dow Adams; allemaal mensen die hun naam hebben gevestigd binnen het gebied van life writing,

Een van de leukste dingen is dat we door onze aanvankelijke geïsoleerde positie nog altijd op zoek zijn naar geestverwanten. We zijn ook altijd op zoek naar promovendi. Vooral John Eakin is geweldig in het aan de praat krijgen van studenten die stilletjes in een hoekje staan. En zo is dat groepje dat in 1999 in Beijing bij elkaar kwam, uitgegroeid tot een organisatie van meer dan vijfhonderd leden, wereldwijd.’

Voor informatie over The Center for Biographical Research aan de Universiteit van Hawai'i, zie de website van het centrum: http://www.Hawai'i.edu/biography/welcome.html. Voor informatie over iaba en de listserv, zie de iaba website: http://www.iaba.org.cn/listserv.htm