Biografie Bulletin. Jaargang 17

[p. 87]

Schrijvershuizen
Kasteel in Frankrijk
Het huis van George Sand in Nohant
Haye Koningsveld

Je bent op vakantie in Frankrijk, in de prachtige natuurrijke Berry, een weinig toeristisch maar des te rustiger gebied in de schaduw van de populaire Loire-streek. Toch is er een speciaal soort toerist dat van heinde en verre naar het plaatsje Nohant trekt, om in het gehucht La Châtre het Maison George Sand te bezoeken. George wie?

Aurore Dupin, alias George Sand, 1864

George Sand werd in 1804 geboren als Aurore Dupin. Ze trouwde jong, maar ervoer de banden van het huwelijk als knellend - en vooral als fnuikend voor haar schrijvers-ambities. Na haar scheiding verhuisde ze in 1831 naar Parijs. Daar ging ze om met schrijver Jules Sandeau, met wie ze onder het pseudoniem Jules Sand de roman Rose et Blanche schreef. Onder de naam George Sand ging zij vervolgens haar eigen weg en publiceerde ze tot aan haar dood in 1876 bijna dertig boeken.

Veel van haar werk doet nu gedateerd aan: de sociaal-realistische romans lijden onder het gewicht van het politiek engagement en haar plattelandsromans zijn bij vlagen ontroerend, maar slaan vaak om in sentimentaliteit. In Frankrijk zijn enkele van haar boeken, waaronder La Petite Fadette en La Mare au diable, verplichte kost op de middelbare school, maar ook daar wordt Sand

[p. 88]

Het huis van George Sand in Nohant

vooral herdacht vanwege haar eigenzinnige levensweg en haar rol als middelpunt in het Franse literaire leven van haar tijd.

Het landgoed van de familie Dupin, waar George-Aurore een goed deel van haar jeugd doorbracht, ligt, achter bomen verscholen, aan de doorgaande weg naar Chateauroux. Op het landgoed bevinden zich een moestuin, een kerkje, een familiebegraafplaatsje en het hoofdgebouw, het chateau, waar George - nadat ze zich er halverwege de jaren 1840 definitief vestigde - tot haar dood woonde. Om de toeristen van dienst te zijn, zijn er ook een klein bezoekerscentrum, een boekhandel (haar werk in vele Franse edities) annex souvenirwinkel (George Sand-servies, George Sand-honing) en een verrukkelijk restaurant ingericht.

Op een dag in de zomer van 2006 bezoeken we deze plek en worden we, met zo'n tien anderen die de verzengende warmte trotseren, door een energieke Sandist in helder Frans rondgeleid door het huis dat nog vrijwel geheel in de staat verkeert waarin het was toen de bewoonster stierf. Je ziet het opkamertje waarin ze in een nachtelijke sessie van bovenmenselijke inspiratie La Mare au diable schreef (en je denkt: had ze er maar wat meer tijd voor genomen); je bezoekt de keuken met de gietijzeren kachel en de koperen pannen, en je bewondert het ingenieuze dradenstelsel dat vanuit de keuken de gasten in het hele huis van het serveren van de maaltijd verwittigt. En je wordt stil in de eetzaal.

In Parijs was Sand bevriend geraakt met een aantal illustere schrijvers en kunste-

[p. 89]

naars, onder wie Flaubert, Toergenjev, Balzac, De Musset, Dumas, Sainte-Beuve, Gautier, Delacroix, Liszt en Chopin. Deze vrienden trokken later regelmatig naar Nohant om in rust en afzondering, genietend van Sands gastvrijheid, te werken. Of om, ver van het Parijse wereldje, te ontdekken wat echte vriendschap is, te musiceren en te discussiëren over kunst, filosofie en literatuur. Hier aan deze eettafel hebben ze echt gezeten, en ze voelden zich hier thuis. Hun namen zijn te lezen op de bordjes die de tafelschikking aangeven, en het servies waarvan ze aten was destijds nog niet te koop in de souvenirwinkel.

Sand leefde in Nohant het grootste deel van het jaar alleen, in nauw contact met de boerenbevolking. Veel streekgenoten kenden haar als een stoere vrouw, van verre herkenbaar wanneer ze op stevige laarzen over de kleiige velden naderde. Met De Musset en Flaubert had Sand gepassioneerde verhoudingen, maar ze bleef de rest van haar leven ongetrouwd - en onafhankelijk. Franse vrouwen bewonderen haar daar nog altijd om. Zoals de gastvrouw in het chambre d'hôte. ‘Ah, George Sand’, riep ze uit, ‘c'était une femme exemplaire, même pour les femmes de ma génération, tout le monde l'admire’ - om ons vervolgens en detail het verhaal te vertellen van haar eigen scheiding, haar vertrek uit Parijs en haar wederopstanding als gastvrouw van vele vrienden en literaire toeristen, uit Parijs - en uit Nederland.

Maison de George Sand

36640 Nohant

Frankrijk

Tel. [phone]

Openingstijden:

April, mei, juni en september 9.30-12.45 u., 14.00-18.30 u.; juli, augustus 9.30-19.00 u; oktober - maart 10.00-12.30 u., 14.00-17.00 u.