Biografie Bulletin. Jaargang 15

[p. 58]

De werkkamer van de biograaf
Bert Hiddema en André Hazes
Peter Buwalda

Johan Cruijff, Johnny Jordaan, Rinus Michels, Ruud Gullit - het zijn steeds Amsterdamse volkshelden wier levens beschreven worden in de werkkamer van Bert Hiddema. André Hazes, Hiddema's huidige project, past naadloos in dit rijtje. ‘In dat leven zit een mooie opera.’

1

Foto 1: De arbeiderswoning in de Zwaardemakersstraat, rand Betondorp

‘Dit is mijn werkhuis, hier schrijf ik. Ik woon met mijn vriendin in de Admiraal de Ruyterweg. Daar fiets ik elke doordeweekse dag om half negen vandaan, op weg naar hier. Al meer dan twintig jaar. Ook als het vijftien graden vriest. Ik scheer me hier en zet thee. Dan ga ik aan het werk. Ik schrijf boeken en artikelen, aan de lopende band eigenlijk. Een writer's block heb ik nooit gehad, ik ga zitten en ik schrijf. Vier keer per jaar vertrek ik met mijn vriendin voor anderhalve week naar Frankrijk, waar ik anwb-reisgidsen maak en up to date houd. Gratis reis, gratis hotel, half pension. De Pyreneeën, de Alpen, de Dordogne, de

[p. 59]

Jura. Ik ken die streken op m'n duimpje, ik ken er de mensen, ik ken de hotels en de restaurants, de wandelingen. Twee weken lang denk ik geen seconde aan m'n schrijverij hier. Als ik terugkom, blaak ik weer van de energie.’

Foto 2 en foto 3: De platenkast en de draaitafel

‘Tijdens het schrijven draai ik tegenwoordig het liefste jazz. Miles Davis, John Coltrane, Charlie Parker, maar ook het echte oude werk, Louis Armstrong, Sydney Bechet. Er staat ook veel klassiek en popmuziek bij, maar daar luister ik steeds minder graag naar. Van Johnny Jordaan en André Hazes heb ik nooit gehouden. Ik heb gek genoeg weinig met het levenslied, nooit gehad ook. Hoewel ik het vakmanschap van Johnny Jordaan steeds meer ben gaan waarderen toen ik me voor het boek in zijn muziek ben gaan verdiepen. Het was een ontzettend goede

2

zanger, daar kwam ik al snel achter. Ik heb Jordanezen gesproken die begonnen te huilen als ik zijn naam noemde. ‘Voor Hazes zal hetzelfde gelden, weet

3

[p. 60]

4

ik nu al zeker- zijn platen moet ik nog draaien. Dat doe ik in een later stadium. De afgelopen maanden heb ik de chronologie van zijn leven op een rij gezet, nu probeer ik zoveel mogelijk mensen uit zijn verleden en omgeving te spreken. Maar dat hij goed was, staat voor mij vast. Anders kluister je niet vijf miljoen mensen aan de buis tijdens je uitvaart. Waarom lukte dat Hazes wel en al die anderen niet? Dat houdt me bezig.’

Foto 4: De plank met eigen werk

‘Ik heb ongeveer vijftig levensschetsen geschreven. Variërend van tijdschriftartikelen, kleine boekjes tot de boeken over Cruijff, Jordaan, Michels en onlangs nog Bertrand Cantat, de Franse popster die zijn vriendin heeft vermoord. Het zijn vaak Amerikanen, zoals Cary Grant, Bruce Lee, Jack Nicholson, Jimi Hendrix, maar ook vaak Amsterdammers. Amsterdammers snap ik, omdat ik zelf een ras-Amsterdammer ben. Ik snap de humor. Ik ben begonnen als romanschrijver, maar gaandeweg zijn het biografieën geworden. Ik lees ook eigenlijk alleen maar biografieën, maar ik vind ze zelden goed geschreven. Naar mijn idee mag een biografie geen voetnoten hebben en moet de schrijver uitgaan van de chronologie van het beschreven leven. De thematische aanpak leidt tot chaos en gaat voorbij aan de ups en downs waaruit elk mensenleven bestaat. Als je je houdt aan de volgorde in de tijd kun je alle situaties en personages op het juiste moment introduceren. Dat scheelt een hoop nodeloze uitleg. Het is logisch.

Ik schrijf uiteindelijk toch uit bewondering. Ik ben geen Hazesfan, maar ik heb bewondering voor wat hij bij mensen weet los te maken. Niettemin bewaar ik afstand tot mijn onderwerp. Mij zul je

[p. 61]

nooit horen praten over Ruud of over Johan of over Dré. Ik heb het over Gullit en over Cruijff en over Hazes. Je moet ook niet te lang met iemand bezig blijven, dat vind ik ongezond. Vestdijk had vroeger zo'n mannetje om zich heen, die Nol Gregoor. Niet gezond. Ik heb Cruijff nooit gesproken. Natuurlijk heb ik om zijn medewerking gevraagd, keurig per brief. Maar die gaf hij niet. De boeken heb ik hem achteraf netjes gestuurd en volgens zijn moeder, waar ik wel eens kom en die overigens precies op Cruijff lijkt, heeft hij ze met plezier gelezen. Ik kwam hem een keer tegen in de Kinkerstraat voor de Hema. Daar liep hij met Jordi en Danny. Ik dacht: ik stap op 'm af. “Ik ben Bert Hiddema”, zeg ik, terwijl ik zijn hand schud. “Ik heb die twee boeken geschreven.” Hij zei helemaal niks, geen woord. Hij keek me wat beteuterd aan. Toen ben ik maar doorgelopen.’

5

Foto 5: Het slaapkamertje

‘Nee, geen foto van het bed alsjeblieft. Het gaat toch om m'n werkkamer? Tegenwoordig slaap ik hier nooit meer. Ik fiets altijd als een speer naar huis, zonder te schakelen, op weg naar m'n borrel. Maar vroeger wel, hoor. Als ik ruzie had met m'n vrouw.’