Biografie Bulletin. Jaargang 15

[p. 35]

Tweelingblessures
Biografie van de gebroeders Van de Kerkhof
Gert Lammerink

De voetballende broers René en Willy van de Kerkhof nemen in De gebroeders, de biografie van Guido Derksen, geen blad voor de mond. Het boek bevat niet alleen anekdotes over de voetbalwereld in de jaren zeventig en tachtig, maar ook onthullingen over bijvoorbeeld het ‘zwembadincident’. Gelukkig besteedt deze sportbiografie ook aandacht aan het voetbaltalent van de beide broers.

De grootste grap uit het voetbalboek De gebroeders, de biografie van René en Willy van de Kerkhof, komt van Rinus Michels. In aanloop naar het wk van 1974 besluit de bondscoach een aanvaller aan de selectie toe te voegen. Hij geeft Carel Akemann, vele jaren Oranjes grote regelaar, opdracht René van de Kerkhof te bellen. Het lukt niet. René neemt de telefoon niet op.

Akemann: ‘Met het zweet in mijn handen zei ik 's avonds om elf uur tegen mijn vrouw: dan maar Michels bellen en zeggen dat het niet lukt. Beschroomd bel ik Michels en zei dat het tot mijn spijt niet was gelukt. Wat denk je dat hij toen zei? Bel z'n broer maar, dan nemen we die mee.’

Uiteindelijk gaat niet alleen René, maar ook Willy mee naar Duitsland. Om te leren. De eeneiige tweeling staat aan het begin van een imposante loopbaan. In de tweede helft van de finale tegen West-Duitsland mag René invallen voor het geblesseerde slangenmens Rob Rensenbrink. Willy zit op de tribune en stoot omstanders aan als de elftallen het veld weer betreden. ‘Ons René doet mee.’

In de biografie beperkt Guido Derksen zich niet alleen tot de gebroeders. Hij verhaalt ook, vaak op basis van meerdere bronnen, over de achtergronden van ‘grote gebeurtenissen’ in de betreffende periode, zelfs als René en Willy daarin niet de hoofdrol speelden.

De verrassing halverwege de finale van 1974 (Nederland stond op achterstand) bijvoorbeeld was niet zozeer dat René inviel, maar dat Piet Keizer niet inviel. Het hoe en waarom daarachter (Michels en Ajax' klassieke linkerspits konden niet door één deur) wordt ook verteld. Net zo goed als het ‘zwembadincident’, kort voor de finale, uitgebreid aan de orde komt. Lang heeft daarover een zweem van geheimzinnigheid gehangen. Naakte meisjes spartelend in het spelershotel; dat leidde aan de vooravond van Nederlands belangrijkste voetbalwedstrijd bijna tot vijf echtscheidingen; volgens insiders tot de nederlaag in de finale en - volgens de biografie - tot Cruijffs afwezigheid op

[p. 36]

De twee talenten na drie maanden bij FC Twente: driftig, enthousiast, onervaren

de wereldtitelstrijd vier jaar later, in Argentinië.

Het verhaal over het zwembad was, kennelijk, één van de weinige dingen waarover de tweeling, die verder van hun hart geen moordkuil maakt, niet praten wilde. Aanvankelijk maken ze de auteur wijs dat ze er niet bij waren. ‘Wij konden namelijk niet zwemmen.’ Pas als Derksen een foto van een badende René en Willy op de betreffende dag laat zien, komen de verhalen los.

De gebroeders is bovenal het verhaal van een onafscheidelijke tweeling, die waanzinnig goed kon voetballen. Aanvankelijk gold René als het grootste talent. Hij werd op de Helmondse mulo het meest begeerd, maar na verloop van tijd kreeg ook Willy erkenning. Het boek vertelt over hun achtergrond, hun geboorte, pijnlijke en bepalende gebeurtenissen in hun jeugd (vader overleed al op jonge leeftijd) en natuurlijk over hun eerste wedstrijden. Daar tekent zich het eerste verschil tussen de jongens af. Willy heeft vanaf de beginjaren bijgehouden hoe vaak en wanneer hij heeft gescoord. René slaat er voor de biograaf een slag naar.

Doorzakken

René is de losbol, Willy de studiebol, omdat hij alle interne opleidingen van Albert Heijn volgde. Dit plaatje wordt in De gebroeders herhaaldelijk geschetst. De één hield van een biertje op zijn tijd, kwam ooit in carnavalskledij naar de training; de ander dacht ook aan zijn maatschappelijke loopbaan. René plukt nog steeds de dag, en Willy heeft inmiddels een omvangrijk zakenimperium opgebouwd.

Willy is ook serieuzer dan René. De middenvelder onthult dat hij zichzelf geen geschikte vader vindt. Daarvoor is hij te ongeduldig, te veel met andere dingen bezig. Dat spijt hem. Als ze het over mocht doen, was zijn vrouw waarschijnlijk niet weer met hem getrouwd. Althans, dat is de conclusie van Willy. Maar hoe losbollig was René precies? Op weg naar een interland waaraan hij niet en Willy wel meedeed reed hij de auto van zijn broer in de prak. Verder ging hij een keer rechtstreeks van de kroeg naar de training (‘Om het bier uit te zweten’), om vervolgens onmiddellijk het doorzakken te hervatten. Verder wordt er van spraakmakende escapades niet gerept.

Willy, altijd zuinig op zijn lichaam, hield het langer vol aan de top dan René en won in zijn laatste jaar (1988) de Europa Cup 1 met psv. René bouwde, na enkele internationale avonturen (Willy speelde nooit voor een buitenlandse club), af in de eerste divisie. Hij speelde twee jaar langer dan zijn broer. Willy had geen behoefte om naar het buitenland te gaan.

[p. 37]

Manchet

René en Willy maakten de hoogtijdagen van het vaderlandse voetbal mee, de jaren zeventig en tachtig. Kees Rijvers gold als hun ontdekker, haalde ze naar fc Twente, waar ze doorbraken, nam ze mee naar psv, waar ze hun grote tijd beleefden. Hun voetbalvader spreekt in het boek van tweelingblessures. ‘Als René door zijn lies ging wist je dat het Willy de volgende week ook zou overkomen.’ Eén van hun vrouwen: ‘Als Willy pijn heeft, gaat René liggen.’

Ook de interlandloopbaan van de gebroeders komt uitgebreid aan de orde. René speelde twee wk-finales: die van Duitsland in 1974 en vier jaar later die in Argentinië. Welke voetballiefhebber herinnert zich niet het incident met de gipsen manchet rond de geblesseerde pols van René?

De Argentijnen wilden niet dat hij daarmee speelde. De scheidsrechter leek, kort voor aanvang voor de druk van het thuisland te zwichten. Op voorspraak van coach Happel en aanvoerder Krol stapte Oranje voor het oog van de wereld (en juntaleider Videla) van het veld. René mocht alsnog meedoen, maar in De gebroeders bekent hij dat de vrees van de Argentijnen niet geheel ten onrechte was: ‘Ik heb met die manchet nog een paar aardig klappen kunnen uitdelen.’ De gebroeders geeft een aardig beeld van René en Willy, van hun invloed op de Nederlandse voetbalgeschiedenis en van hun plussen en minnen. De biografie is gebaseerd op de herinneringen van een groot aantal grootheden uit die geschiedenis. Bovendien vertellen René en Willy waar het op staat, ook wat betreft de ruzie die in 1998 ontstond over het zogenoemde kaartincident. Willy had voor de wk-wedstrijd Nederland - België in Frankrijk 250 reisarrangementen geregeld. René zou voor de kaarten zorgen. Die kwamen er niet, al hield René tot het laatst toe dat ze wel zouden komen. Vooral dat nam Willy hem kwalijk. Het incident leidde voor Willy tot een zakelijk strop van een miljoen gulden. De gebroeders spraken een jaar niet met elkaar. Maar de band werd hersteld. Toen Willy begin 2004 in Zuid-Afrika landde was het eerste wat hij deed René per sms melden: ‘Ik ben aangekomen.’ Z'n broer reageert onmiddellijk: ‘Hoeveel?’

De gebroeders is geestig en onthullend. Maar het boek maakt vooral duidelijk (en dat waren we na de broertjes Witschge, Koeman en De Boer bijna vergeten) dat René en Willy geweldige voetballers waren.

Guido Derksen, De gebroeders. René en Willy van de Kerkhof: een dubbele voetbalgeschiedenis (Amsterdam, Veen 2004)