Biografie Bulletin. Jaargang 12

[p. 122]

Een pakhuis vol geschiedenissen
Biografie van een hotel
David Hamers

Het Chelsea Hotel in New York bestaat al meer dan honderd jaar. Het herbergde kunstenaars, excentriekelingen en drop-outs, maar ook minder opvallende gasten. In Chelsea Hotel schildert Jeroen Wielaert de geschiedenis van dit beroemde en beruchte gebouw.

De hertogin van 23rd Street, New Yorks meest gerenommeerde derde klas hotel, een open inrichting en een heilige herberg voor jeugdige geesten van onder en boven de zeventig. Het Chelsea Hotel heeft vele namen. Hoe kunnen we het leren kennen? Door zijn ligging te bepalen misschien: 222 West 23rd Street, tussen 7th en 8th Avenue, op metrolijnen A, C en E, in de wijk Chelsea, onder Manhattans Central Park. Misschien door de façade te bekijken: elf etages hoog uit rode bakstenen opgetrokken, gesierd door uitbundige gietijzeren balkons. Wellicht door een blik op het interieur, op het marmer, de suites en de statige schoorsteenmantel in de shabby lobby. Of juist door een wandeling te maken door de omgeving waarin het staat, langs de naburige kleermakerij, het Spaanse restaurant El Quijote en hengelsportzaak Fishing Tackle. We krijgen zo een indruk, maar of we het Chelsea erdoor leren kennen, is zeer de vraag.

In Chelsea Hotel schrijft journalist Jeroen Wielaert een geschiedenis. Het hotel, stelt hij, is een pakhuis vol geschiedenissen. Daarin liggen de verhalen van ruim een eeuw opgeslagen, terwijl er nog steeds nieuwe geschiedenis wordt gemaakt. Een aantal van deze verhalen brengt Wielaert bijeen. Hij vertelt ze, soms afzonderlijk, soms verweven. Samen maken ze het Chelsea tot wat het is: weird hotel, kunstenaarsbiotoop en bedevaartsoord. Maar Wielaerts vertelling is niet zomaar een geschiedenis. Om het Chelsea te leren kennen, kiest hij voor de levensbeschrijving - de ondertitel van zijn boek luidt Een biografie van een hotel.

Huis van geesten

Dat er in een hotel van meer dan honderd jaar oud veel is gebeurd, is evident. Of deze gebeurtenissen samen een leven vormen, valt te bezien. Lééft een hotel? Heeft het een karakter? Is het een bron van ideeën? Bundelt het ervaringen? Vast niet ieder hotel, maar Wielaert maakt aannemelijk dat het Chelsea een geval apart is. Het zijn de beroemde en veelal beruchte schilders, schrijvers, zangers, componisten, fotografen en soms gewone gasten op door-

[p. 123]

reis die dit hotel tot leven hebben gewekt. Ze zijn er allemaal nog, schrijft Wielaert, ook al zijn velen al lang dood. Het Chelsea staat bekend als een huis van geesten. Het heeft een ziel, vertelt Stanley Bard, gastheer en directeur sinds 1957. Het is een mensenhotel, luidt zijn oordeel overtuigend. Bards typering is te beschouwen als de ruggengraat van Wielaerts boek. Zijn biografie is bovenal een verzameling beschrijvingen van perioden uit levens die in het Chelsea zijn geleefd.

Deze levensbeschrijvingen zijn niet alleen te lezen als de portretten van gasten die er in de loop der tijd hebben geschilderd, geschreven en gemusiceerd, geslapen, gevreeën, gedronken en gesnoven. Een beeld van hun verblijf in het hotel is tevens een schets van pakweg een eeuw Chelsea, Manhattan en zelfs de Verenigde Staten.

Opvangcentrum

Voordat het Chelsea een hotel wordt, is het een appartementencomplex. In 1885 vestigt zich daarin de eerste Amerikaanse kunstenaar van naam, de schilder Charles Melville Dewey. Zijn Chelsea staat in een wijk die niet alleen het thuis is van de middenklasse, maar die ook fungeert als uitgaanscentrum, met veel theaters, waarvan de meeste op hun retour zijn. De wijk ligt in een bloeiend New York. De industrie groeit; in de haven komen grote aantallen immigranten uit de oude wereld aan. Als schrijver Mark Twain begin 1900 in het Chelsea verblijft, ontwaakt modern Amerika: wereldmacht en welvaartsparadijs. De dichter Edgar Lee Masters logeert in 1930 in het hotel. Het Chelsea is dan al zo'n vijfentwintig jaar hotel en gaat zienderogen achteruit. Het weerspiegelt, suggereert Wielaert, de sfeer tijdens de beurskrach,

De ingang van het Chelsea Hotel

de drooglegging, de crisis. Na de Tweede Wereldoorlog worden de Verenigde Staten het land van koelkasten, televisies en grote auto's. In het Chelsea zitten dan de Beat-schrijvers, die in een maatschappij met dat soort apparaten niet kunnen en willen aarden. Of Jack Kerouac er zijn On the Road schrijft, is niet duidelijk. Zeker is wel dat dichter Gregory Corso, de jongste van de club, tot zijn dood in 2001 in het hotel woont. Met Janis Joplin en Jimi Hendrix doet ook in het Chelsea de flowerpower zijn intrede, met Sid Vicious volgt later de agressieve reactie van de punk. Zijn vriendin Nancy Spungen vindt de dood in kamer 100. In kamer 822 poseert Madonna op het grote tweepersoonsbed voor haar fotoboek Sex, in kamers 425, 430, 716 en uiteindelijk 812 doet Henk Hofland het wat kalmer aan. Dat past bij deze tijd,

[p. 124]

H.J.A. Hofland in het Chelsea Hotel

schrijft Wielaert. Hofland zeemt zelf zijn ramen.

Op 11 september 2001 worden mensen die hun huizen in het rampgebied niet meer in kunnen, in het Chelsea opgevangen. Ze slapen er in de lobby en op de gangen. Het is de tweede keer dat het hotel als opvangcentrum fungeert. In 1912 zonk de Titanic, overlevenden kregen onderdak in het Chelsea. Tussen deze twee grote rampen is een kleine eeuw geschiedenis van dit hotel een geschiedenis van talloze bescheiden hoogte- en dieptepunten uit de levens van talloze kleine en grote gasten. In Wielaerts boek levert dat in een aantal gevallen portretten op van artiesten wier relatie met het Chelsea niet of nauwelijks wordt uitgewerkt. Levensbeschrijvingen van deze gasten blijven encyclopedische opsommingen, van citaten uit hun werk is de relevantie soms zoek. Sommige anekdotes uit deze levens zijn bizar genoeg om verteld te worden. Een kat als huisdier in een hotel is niet zo vreemd, de dierentuin die componist George Kleinsinger er op nahoudt, is dat wel. Niet alleen papegaaien en goudvissen, ook apen, miereneters, kameleons, piranha's, een boa constrictor en een python logeren in zijn appartement op de tiende verdieping. Wielaerts boek staat bol van dit soort anekdotes. In de beste gevallen typeren ze het karakter van artiesten en krijgen ze een plaats in een beschrijving van hun ontwikkeling als kunstenaars en als gasten. In die passages raken individuele levens verstrengeld met de geschiedenis van een hotel, een wijk en een stad vol kunst en cultuur. In die passages wordt de geschiedenis van dit hotel de biografie van het Chelsea.

Jeroen Wielaert, Chelsea Hotel. Een biografie van een hotel (Amsterdam, Uitgeverij 521, 2002)