Biografie Bulletin. Jaargang 10

[p. 232]

Charlie Chaplin, deken Knuvelder, Jozef Stalin
Aantekeningen bij het register in de Van Duinkerken-biografie
Dick Welsink

Kees Fens heeft er in zijn bespreking van Michel van der Plas' biografie van Anton van Duinkerken in de Volkskrant van 14 april op gewezen dat er in dit boek ontelbare figuren voorkomen: ‘Van nagenoeg geen enkele van hen wordt, in een noot bijvoorbeeld, iets meegedeeld, geen jaartallen, geen levensbijzonderheden. En de meesten zijn in of uit de geschiedenis verdwenen.’ Om enigszins aan dit bezwaar tegemoet te komen is aan dit omvangrijke boekwerk, dat zonder overdrijving een magnum opus genoemd mag worden, een register toegevoegd, waarin, voor zover achterhaalbaar, de geboorte- en sterfjaren van de opgenomen personen zijn vermeld. Een goede gedachte, maar helaas moet er bij het maken van dat register iets grondig mis zijn gegaan, want nooit eerder heb ik zoveel fouten (in verschillende soorten en maten) en omissies in een index aangetroffen als hier.

Tot de kleinere ongerechtigheden reken ik zetfoutjes als Dullemin-de Wit voor Dullemen-de Wit (achter deze naam ontbreekt bovendien een paginaverwijzing, daar had 174 moeten staan), Eeeden voor Eeden, Granpé Molière voor Granpré Molière, Jong, Martien J.G. voor Jong, Martien J.G. de, Quarles van Ufford, C.J.C. voor Quarles van Ufford, C.G.C. [achter welke naam de jaartallen 1891-1985 toegevoegd mogen worden], en Rombouts voor Rombauts [leefjaren 1902-1987].

Een graadje erger zijn duidelijk te onderscheiden personen die in het register op één hoop gegooid worden: de Aalberse die op bladzijde 233 figureert is iemand anders dan de Han B. Aalberse van bladzijde 522, Fons Asselbergs (1940) is niet dezelfde als Alphons Asselbergs (blz. 503), Van Eck op blz. 490 is niet P. maar D. (1911-1968), Ton Neelissen (1929) kan alleen al vanwege de spelling van zijn achternaam niet identiek zijn aan de voorletterloze Nelissen op bladzijde 238, de verwijzing naar blz. 34 achter J. Poelhekke (1913-1985) is apert onjuist, want daar is sprake van F.J. Poelhekke (1846-?), en de Prick op blz. 490 is niet Harry G.M., maar J.J.G. (1909-1978). Merkwaardig is dan weer dat sommige personen twee keer voorkomen: zo vinden we Henriette de Beaufort en H. Laman Trip-de Beaufort, en Albert Helman en Lou Lichtveld.

Alfabetiseren is ook al geen sterk punt van de vervaardiger van het register. Hij of zij heeft op een keer na geen moeite met het in de juiste volgorde plaatsen van de geslachtsnamen, maar o wee als er meer personen met dezelfde achternaam voorkomen, want dan gaat het mis. De tien Asselbergsen (dat hadden er nog vijf meer moeten zijn, daar kom ik straks op terug) staan in deze volgorde: Johanna, A.J.J.A., Cornelius J.J., Theodorus J.C., Rie, Piet,

[p. 233]

Gustave, Bernard, Petrus en Fons; ook bij Bomans gaat het verkeerd: eerst Godfried, dan Jan, daarna Bomans-Verscheure, Pietsie, en dan J.B.! Dus kijk je er niet meer van op dat Henri en Gerard Bruning, P., Christine en Annemarie (moet zijn Anne-Marie) van der Meer de Walcheren, W. en Jan Nieuwenhuis, F.J.H.M. en A.A.M.M. van der Ven, en Theun, Hendrik en Jan de Vries ook hun juiste plaats niet weten.

Dan komen er nogal wat personen voor met alleen een geboortejaar achter hun naam, terwijl zij naar menselijke maatstaven gemeten allang het tijdelijke met het eeuwige verwisseld zouden moeten hebben, hetgeen bij nader onderzoek dikwijls inderdaad het geval blijkt te zijn: José Bergamin, geb. 1897 (of 1895, de verschillende bronnen spreken elkaar tegen), overl. 1983; Theo van der Bijl, geb. 1886, overl. 1971; Lambert Bijnen, geb. 1893, overl. 1984; D.A.M. Binnendijk [geen pseudoniem van Dirk Nolting!], geb. 1902, overl. 1984; Martin Bruyns, geb. 1903, overl. 1969; P. van Eck, geb. 1908, overl. 1986; Clara Eggink, geb. 1906, overl. 1991; H.B. Fortuin, geb. 1911, overl. 1976; Etienne Gilson, geb. 1884, overl. 1978; Paul Haimon, geb. 1916, overl. 1996; P.J. Idenburg, geb. 1901, overl. 1995; Theo de Jager, geb. 1889, overl. 1964; H. Kemna, geb. 1907, overl. 1988, Hermann Kesten, geb. 1900, overl. 1996; Hans Klomp, geb. 1902, overl. 1987; Pyke Koch, geb. 1901, overl. 1991; Joh. de Meester, geb. 1897, overl. 1986; A. Müller Lehning, geb. 1899, overl. 2000; Ludwig Müller, geb. 1883, overl. 1946; A.J.D. van Oosten, geb. 1898, overl. 1969; Hermann Rauschning, geb. 1887, overl. 1982; S. van Ravesteyn [niet Ravensteijn!], geb. 1889, overl. 1983; A.J.B.N. Reichling, geb. 1898, overl. 1986; J.C. van Schagen, geb. 1891, overl. 1985; en J. van Schaik-Willing, geb. 1895, overl. 1984. Dat Toon Hermans nog levend in het register staat, kan niemand aangerekend worden.

Van zeer veel personen worden helemaal geen levensjaren vermeld, terwijl die met enige moeite wel achterhaald hadden kunnen worden (ik doe een tamelijk willekeurige greep): Jules Aghina (1905-1967); J.F. (niet J.C.) Ankersmit (1871-1942); Carel Briels (1916-1983); Piet Calon (1905-1973); Tjebbo Franken [niet Francken!] (1883-1966); P. van Gestel (1891-1971); Ben Groenier (1905-1977); Kathryn Hulme (1900-1981); A.C. Josephus Jitta (1887-1958); J.P. Klautz (1904-1990); K. Langvik-Johannessen (1919); Willem Maas (1897-1950); Kees Meekel (1883-1953); F. van Oldenburg Ermke (1909-1974); G. Puchinger (1921-1999); Jan Rogier (1929-1986); Ellen Russe (1889-1942); Annie Salomons (1885-1980); Ad Sassen (1906-1942); Gerth Schreiner (1892-1940); J.Th. Stakenburg (1917-1980); Jan [niet H.J.J.] Starink (1927); Theo Swagemaekers (1898-1994); Pierre van Valkenhoff (1913-1974); Carol Voges (1925); Cornelis Vos (1891-1955); F. van Welie (1886-1968); J.Th.M. Wijs (1881-1963); en Claudine Witsen Elias (1897-1988).

Bij een aantal personen dat in het register voorkomt, ontbreken een of meer paginaverwijzingen, bijvoorbeeld: J. Alberdingk Thijm, blz. 483; Fons Asselbergs, blz. 289, 461, 498; Godfried Bomans, blz. 477; F.J.J. Buytendijk, blz. 277; Charles Dickens, blz. 439, 477, 478; J.H. Gottmer, blz. 486; Just Havelaar, blz. 132; Maarten Luther, blz. 506; Christine van der Meer de Walcheren, blz. 213 [Van der Plas heeft in de tekst moeder - Christine (1876-1953) - en doch-

[p. 234]

Overlijdensbericht van de weduwe Asselbergs, de Volkskrant, 24 april 1990

ter - Anne-Marie (1912-1976) - van der Meer de Walcheren verwisseld]; M. Nijhoff, blz. 368; Jan (in de lopende tekst heet hij C.A.W.) Ruyg, blz. 316; L. Schlichting, blz. 365; Theun de Vries, blz. 405; en J.W.F. Werumeus Buning, blz. 499. Maar het allerergst is dat vele tientallen personen helemaal niet in het register zijn opgenomen. Ik kan er hier slechts een stuk of wat noemen: de al eerder gememoreerde vijf Asselbergsen (Alphons, blz. 503, Cornelia (1932), blz. 181, 203, 472, Els (1943), blz. 330, Louise (1931), blz. 163, 203, 425, en Toontje (1934), blz. 203, 336, 367); dr. W.H. Beuken (1898-1989), blz. 182-183, 199-200, 229; Charlie Chaplin (1889-1977), blz. 108; Charles Darwin (1809-1882), blz. 122; J.P. Eckermann (1792-1854), blz. 459, 493; P. Geyl (1887-1966), blz. 309, 310, 312; Johan Huizinga (1872-1945), blz. 319; deken Th.J.M. Knuvelder (1882-1944), blz. 178; H.C.J.A. van Lamsweerde (1900-1965), blz. 141, 243; J. Melles, blz. 450; Charles Nypels (1895-1952), blz. 185; G.S. Overdiep (1885-1944), blz. 272; R. Post (1894-1968), blz. 436; Raspoetin (1871-1916), blz. 114; Jozef Stalin (1879-1953), blz. 264, 303; J.B. Tielrooy (1886-1953), blz. 450; Miguel de Unamuno (1864-1936), blz. 242; Gerard C.J.M. Verbiest (1894-1979), blz. 426; en F. Wierdels (1862-1935), blz. 179.

Eén naam heb ik in het bovenstaande rijtje niet willen opnemen, namelijk die van Leonie (roepnaam Nini) Arnolds, de echtgenote van Van Duinkerken. Hoe is het mogelijk dat zij, die zo'n belangrijke rol in zijn leven heeft gespeeld en op meer dan honderd bladzijden expliciet of impliciet genoemd wordt, is vergeten in het register? Zelfs over haar geboorte- en sterfjaar blijft de lezer daardoor in het ongewisse, want nergens in het boek worden die genoemd. Komt er dus een herdruk van deze biografie, iets wat ik van harte hoop, dan moet het register helemaal opnieuw en, als dat niet mogelijk is, dan zal toch ten minste Nini Arnolds (1903-1990) de haar rechtens toekomende plaats moeten krijgen.