Biografie Bulletin. Jaargang 5

[p. 287]

Een biografie van Hergé, Kuifjes vader
Willem Huberts

Soms verschijnen er boeken op de markt waarvan ik niet begrijp voor wie ze geschreven zijn. Een van dat genre boeken is Essay RG, met als ondertitel Het fenomeen Hergé. Het is een door Huib van Opstal geschreven biografie (en nog veel meer, maar daarover later) van de geestelijk vader van België's bekendste reporter: Kuifje. Deze geestelijk vader heet Georges Prosper Remi Remi (inderdaad: zijn derde voornaam is identiek aan zijn achternaam) en hij leefde van 1907 tot 1983. Zijn roepnaam was Georges Remi, zijn initialen dus GR en wanneer men dit omdraait verkrijgt men RG, hetgeen op zijn Frans uitgesproken ‘ergé’ wordt. Plaats een h ervoor en de auteursnaam is compleet.

Het boek is eigenlijk veel meer dan een biografie van Kuifjes bedenker. Het is tevens een complete (althans, daarnaar is - neem ik aan - gestreefd) oeuvre-catalogus van Hergé. Daarnaast is het een tot in de meest minutieuze details gereconstrueerde ontstaansgeschiedenis van de stripfiguur Kuifje - met zijn vele, vele nevenfiguren. We krijgen te zien welke invloeden de jonge Hergé op tekengebied heeft ondergaan, we worden ingewijd in de activiteiten van de padvindersgroep waarin Hergé als jongen participeerde en ook worden we uitgebreid deelgenoot gemaakt van de topografie van het Brusselse gebouw waarin Hergé illustratief bureauwerk verrichtte. We leren kortom heel veel over Hergé. Aan de andere kant echter leren we heel weinig over Hergé. Want de biografie vertelt ons niets over bij voorbeeld zijn eigen geestelijke ontwikkeling. Ook worden we niets wijzer op het gebied van Hergé's opstelling tegenover Kuifje, zijn creatie. Evenmin verwerven wij dank zij deze biografie enig inzicht in Hergé's persoonlijk leven. Ja, akkoord, we zien dat het echtpaar Remi kinderloos is gebleven omdat er ‘problemen’ waren - dixit mevrouw Remi. Maar was deze kinderloosheid ongewenst? En zo ja, wat waren dan de eventuele consequenties voor Hergé en zijn werk? En hoe zit het toch met die tweede mevrouw Remi? Weliswaar vertelt de auteur ons dat Hergé pas na vele moeilijkheden en na jaren geduld oefenen van zijn eerste echtgenote mocht scheiden (viva het roomse België!) maar wat de invloed van die dertig jaar jongere tweede echtgenote was komen wij niet te weten. En nu we het toch over invloed hebben: onder wiens invloed begon Hergé eigenlijk te tekenen? En hoe zit het nu precies met de verwijten van racisme die Hergé vaak te horen kreeg naar aanleiding van zijn (hoofdzakelijk in het begin van zijn carrière veelvuldig naar voren komende) eigenschap om alle nationaliteiten, volken en rassen anders dan blanke West-Europeanen te voorzien van stuitende cliché-eigenschappen? Vragen, vragen.

Problematisch bij het beoordelen van dit boek is ook de relatie tussen de gebiografeerde (Hergé) en diens levenswerk (Kuifje). De stripfiguur is zó bekend, en de gebiografeerde heeft zijn leven zó uitsluitend in dienst gesteld van zijn levenswerk, dat Hergé vrijwel volledig verdwenen is achter Kuifje. Ieder boek over Hergé zal daarom in

[p. 288]

substantiële mate tevens een boek over Kuifje moeten zijn. Op zich geen probleem, natuurlijk. Wanneer het echter gaat om een-biografie van Hergé zou men zich toch graag een boek voorgelegd zien waarin Kuifje een onderdeel van het leven van Hergé vormt - een zeer belangrijk onderdeel, maar toch: een onderdeel. In deze biografie lijkt het er bij tijd en wijle op alsof men een boek over Kuifje, diens ontstaansgeschiedenis, diens wederwaardigheden, diens levensloop, etc. aan het lezen is. Althans, dat gevoel bekroop uw verslaggever meermalen. Dan nu de aan het begin gestelde vraag: voor wie is dit boek eigenlijk geschreven? Voor hen die in leven en werk van Hergé zijn geïnteresseerd, zou men allicht denken. Maar dat is nu net het probleem. Het leven van Hergé is nauwelijks de moeite waard en zijn werk kan men in één woord samenvatten: Kuifje. Het boek moet dus bedoeld zijn voor (zoals dat zo mooi heet) de Kuifje-watcher. En voor deze groep bevat het boek menige vette kluif om de tanden eens flink in te zetten, zodat dit boek een ware ‘must’ is. Toch zijn er af en toe ook kleine feitjes in aan te treffen die voor de buitenstaander interessant zijn. Zo blijkt Hergé's vader te zijn opgegroeid op het buitenverblijf te Chaumont-Gistoux van de gravin Errembault de Dudzeele. Aha! denkt de Du Perron-kenner.

Concluderend: als biografie stelt dit boek teleur. Zeker, het is een biografie van Hergé en het bevat veel feitenmateriaal. Veel van deze feiten zijn vermoedelijk zelfs voor de doorsnee-Kuifjekenner nieuw. Maar dat maakt dit boek nog niet tot een volwaardige biografie. Het boekwerk is overigens prachtig uitgegeven. Klassiek gebonden katernen, preegdruk op de band (en een echte foto van Hergé op het omslag bevestigd!), maar liefst twee (verschillend gekleurde) leeslinten en bijzonder rijk geïllustreerd. Daarnaast is er aan de vormgeving veel aandacht gegeven. De belettering, de kleurstelling, de zetspiegel - het toont allemaal dat zowel schrijver als uitgever hun uiterste best hebben gedaan dit boek een waardige weerspiegeling te laten zijn van de - in hun ogen - formidabele grootheid van de gebiografeerde. En daarin zijn zij zeer zeker geslaagd. Men zou wensen dat meer boeken een dergelijke verzorging ten deel zou vallen.

Huib van Opstal. Essay RG, Het fenomeen Hergé. (Hilversum, Uitgeverij Delange, 1994). Prijs: f 110, -. isbn 90-802209-1-4.