Het Bilderdijk-Museum. Jaargang 10

[p. 15]

Aanwinst: een portret van Willem Bilderdijk door Christiaan Kramm

De verzameling portretten van Willem Bilderdijk werd vorig jaar verrijkt met een tot dan toe nog geheel onbekend portret, dat in 1852 werd geschilderd door de Utrechtse kunstenaar Christiaan Kramm (1797-1875).^1. Het kleine paneel, afkomstig van het Historisch Antiquariaat A.G. van der Steur te Haarlem, toont Bilderdijk in een reeds bekende gedaante, namelijk in die van de door de beeldhouwer Louis Royer in 1832 vervaardigde buste.^2. Kramms interpretatie wijkt mede door de grisailletechniek (waarbij de kunstenaar streeft naar een beeldhouwkunstig effect, veelal door gebruikmaking van grijstinten) nauwelijks af van Royers portret.

Aangezien het portret op geen enkele openbare tentoonstelling te zien was, noch in enige bekende Bilderdijk-verzameling voorkwam, vraagt men zich af of Kramm zich met Bilderdijk verwant voelde. In zijn nalatenschap komt wel Royers buste van Bilderdijk voor. Enige literaire belangstelling voor het werk van Bilderdijk is uit zijn boekenbezit niet af te leiden.^3. Kramms naam komt echter wel voor op de naar aanleiding van de Gedenksteenplaatsing op 26 maart 1867 verschenen oorkonde, hetgeen een meer dan gewone belangstelling voor de dichter veronderstelt. Deze belangstelling kan mogelijk het gevolg zijn geweest van zijn vriendschap met de in Bilderdijk-kringen overbekende Jan Wap. Deze schreef in Kramms beroemde Levens en Werken der Hollandsche en Vlaamsche Kunstschilders, beeldhouwers, graveurs en bouwmeesters [...] een biografie van de kunstenaar.^4. In dit uitgebreide levensbericht schrijft Wap over Kramms portretten: ‘Ook heeft hij, nu en dan, schilderijen tot uitspanning gemaakt, en die, bij eene of andere gelegenheid, aan vrienden en bekenden ten geschenke vereerd.’^5. Zou het bewuste portret wellicht voor zijn vriend Wap geschilderd zijn?^6.

De vereniging heeft er zonder twijfel een interessant maar vooral aantrekkelijk portret van Bilderdijk bij gekregen.

Ton Geerts

1. Olieverf op paneel, 33 × 25,5 cm; gesigneerd l.o.: ‘C. Kram̄ pt 1852’. Over Kramm zie: L. van Tilborgh, A. Hoogenboom, Tekenen Destijds. Utrechts tekenonderwijs in de 18e en 19e eeuw (Utrecht, Antwerpen 1982) 56 e.v.

2. In het Bilderdijk-Museum. Tevens in verkleinde versie door zijn leerling N. Cocheret. Royer baseerde zich voornamelijk op het in 1832 op het lijk van Bilderdijk afgenomen masker. In de bij Suringar verschenen editie van Bilderdijks Ondergang der Eerste Wareld (onder de titel Bilderdijks Epos (Leeuwarden 1847)) werd de buste gegraveerd door J.P. Lange. Zie over de totstandkoming van deze gravure: M. van Hattum, ‘Naar een gravure bij Bilderdijks epos’, in: M. van Hattum, L. Strengholt en Peter van Zonneveld [red.], Folia Bilderdijkiana. Bladen voor Bosch [...] (Amsterdam 1985) 87-94. Tevens werd de buste voor het titelblad van het eerste deel van Bilderdijks complete dichtwerken (1856) gegraveerd door D.J. Sluyter naar de tekening van Louis van Erven Dorens.

3. Catalogue de la bibliothèque et de la collection artistique déclaissée par M.C.-Kramm [...] (Beijers, Utrecht 7 december 1875) 383, nr. 12.

4. Christiaan Kramm, De Levens en Werken der Hollandsche en Vlaamsche Kunstschilders, beeldhouwers, graveurs en bouwmeesters [...] (6 dln.; Amsterdam 1857-1864) 1-10.

5. A.w., 7.

6. Ik hoop hier in de catalogus van kunstvoorwerpen in het Bilderdijk-Museum uitgebreid op terug te komen.