Bijdragen en Mededelingen van het Historisch Genootschap. Deel 80

[p. 95]

[Bijdragen en Mededelingen]

De rekeningen van Hulst over 1326 en 1341
medegedeeld door G. van Driel en J.W. Marsilje

De Hulster schepenrekeningen over de jaren 1326-'27 en 1341-'42 behoren tot de oudst bewaarde stadsrekeningen binnen onze landsgrenzen. Dit feit alleen al maakt hen de moeite van publikatie waard. Ook de inhoud verdient echter betere bekendheid. Allereerst om de vele gegevens over het beheer van de stedelijke financiën, maar vooral omdat deze rekeningen duidelijk het kunst- en vliegwerk demonstreren, dat nodig was om althans enigszins tot een evenwicht tussen inkomsten en uitgaven te geraken. Ook de politieke gegevens, als aanvulling van wat van elders bekend is, zijn belangrijk. Banden zijn er natuurlijk vooral met de rest van Vlaanderen, en meer dan met welke plaats ook met Gent. Uit alles blijkt de overheersende positie van die stad. Via de familie der Van der Maelstedes zijn er echter ook, toegegeven vage, contacten met Zeeland.

Beide rekeningen werden een eeuw geleden gebrekkig uitgegeven door F. Caland; die van 1326 werd meer recent op verdienstelijke wijze gepubliceerd door J. Adriaanse, wiens werken voor het begrip van de geschiedenis van Hulst niet hoog genoeg geschat kunnen worden¹. Het leek ons wenselijk de rekening van 1341 het licht te doen zien; daar echter voor een goed begrip kennis van de overeenkomstige posten in de door Adriaanse reeds - in een weinig verbreid jaarboek - gepubliceerde rekening van 1326 noodzakelijk is, worden zij hier tezamen heruitgegeven. Het feit, dat zij geïsoleerd staan ten opzichte van de overige, van 1467 en later daterende Hulster stadsrekeningen, rechtvaardigt deze handelwijs. Het bewaard gebleven zijn van de hospitaalrekening uit 1409 doet hieraan niet af. De beide rekeningen vormen bovendien een voor de eerste helft der 14e eeuw o.i. onmisbare aanvulling op de door Juten, resp. Adriaanse en L.M. van Werveke gepubliceerde oorkonden betreffende Hulst².

1 F. Caland, Twee rekeningen der stad Hulst uit de eerste helft der XIVe eeuw, in: Archief, uitgegeven door het Zeeuwsch Genootschap, II, 7, Middelburg 1866-1869, p. 147-197; J. Adriaanse, De Hulstersche stadsrekening van 1326, in: Jaarboek Oudheidkundige kring ‘De Vier Ambachten’, Hulst 1934, p. 15-60.

2 Zie p. 102, noot 2, en p. 103, noot 2.

[p. 96]

Om het raadplegen te vergemakkelijken hebben wij indices op personen en plaatsnamen en daarnaast nog een summier zakenregister toegevoegd. Wij hebben om deze primitief opgezette en weinig overzichtelijke rekeningen beter hanteerbaar te maken, de verschillende - doorgaans met een summa eindigende - hoofdstukken met een Romeins cijfer aangeduid; verdere onderverdelingen zijn aangegeven door middel van Arabische cijfers en in voorkomende gevallen van letters.

De rekeningen zijn op rollen van aaneengenaaide langwerpige stukken perkament¹ geschreven, die van 1326 op zeven vellen, die van 1341 op zes. Eerstgenoemde is, op een grote vlek op het eerste vel na, gaaf, die van 1341 heeft in de loop van de laatste honderd jaar enkele beschadigingen in het eerste vel opgelopen. Tot onze, tussen ronde haken gegeven, aanvullingen waren wij in staat dank zij de door Caland meegedeelde cijfers.

Allerlei soorten uitgaven staan in de rekeningen dooreen. In de eerste valt een aantal rekenfouten op. Geen van beide draagt een duidelijk kenmerk van afhoring². In elk van de rekeningen wordt grote aandacht besteed aan de door schepenen en anderen in dienst van de stad gemaakte reizen. Maar bijv. posten over bodelonen e.d. worden niet uitgewerkt (1326 X-1 en 2, 1341 V-4 en 5). Uitgaven wegens openbare werken worden niet in detail verantwoord. Een post uit de rekening van 1341 (III-1) wekt de indruk dat er op dit gebied aparte rekeningen bestonden. Er zijn meer van dergelijke aanwijzingen (1326 IX-9 en 10). De twee in 1326 I-8 en 9 genoemde bedragen werden buiten de rekening gehouden; het eerste bedrag als behorende tot de kerkelijke kas wel terecht, het andere is van geringe betekenis en van toevallige natuur. Is de rekening van 1326 nog op één uitzondering na (I-5) gesteld in ponden, schellingen en penningen parisis, in die van 1341 is reeds veelvuldig sprake van de Vlaamse groot, de eenheid waarin vooral financiële transacties gesteld worden.

Wij zijn de archivaris van de gemeente Hulst, de heer P.J. Brand, dank verschuldigd voor de bereidwilligheid waarmee hij

1 Maten: 1326 lengte 454½ cm., breedte 22 à 22½ cm.; 1341 lengte 251½ cm., breedte 23½ à 25 cm.

2 In de rekening van 1326 staan voor alle ‘vaerden’, behalve voor de eerste en de laatste post, twee streepjes, evenals voor VII-4 t/m 11 en 13 en VIII 1 t/m 3. Voor een aantal namen van personen met een vordering op de stad staat een punt. Zij zijn in het register van persoonsnamen aangegeven met (*) achter het nummer van de betrokken post. Punten staan ook in XII, voor alle regels van de posten 1, 3 t/m 10 en 12.

[p. 97]

beide rekeningen tijdelijk in bruikleen afstond; op het Leidse gemeente-archief voelen wij ons vooral drs. B.N. Leverland verplicht voor de voortdurend verleende gastvrijheid.

De politieke toestand.

De beide rekeningen tonen ons Hulst als smalle stad in het in beweging zijnde Vlaanderen. De drie grote steden Gent, Brugge en Ieper hadden, in ruil voor steun aan graaf Lodewijk van Nevers tegen diens oom Robert van Kassel, het omliggende gebied als hun invloedssfeer toegewezen gekregen en zo het graafschap in een drietal kwartieren opgedeeld. Hierdoor werd de bewegingsvrijheid van de kleine steden beperkt. Ontstonden er daar moeilijkheden, dan aarzelden de grote niet met ingrijpen¹. Als complicerende omstandigheid kwam daar nog bij, dat in het Vlaamse kustgebied in 1324 een opstand uitbrak, gericht tegen de zware lasten die de financiële verplichtingen van het verdrag van Athis (1305) op de plattelandsbewoners legden en de daarmee samenhangende activiteit van de adel, die oude domaniale rechten weer ging heffen of zelfs nieuwe invoerde. Brugge en Ieper kozen, geleid door de aan de macht gekomen ambachtsgilden, partij voor de opstandelingen, terwijl Gent trouw bleef aan de graaf².

De rekening van 1326 laat zien, dat deze politieke constellatie fnuikend was voor de handel. Gent nam de uit Brugge aangevoerde handelswaren in beslag, terwijl Hulst zich beijverde die goederen vrij te krijgen en de handelscontacten met Brugge te herstellen. Daar bleef het echter niet bij: Gent beval Hulst op eigen kosten Gentse troepen in te nemen, bovendien werd Hulst gedwongen de financiële lasten van het garnizoen dat naar Borneem overgebracht was, te dragen. Herhaaldelijk werd van de kant van Hulst getracht om dit bijzonder onaangename machtsvertoon vooral financieel wat dragelijker te maken.

Al vonden er in de periode tussen 1326 en 1341 ingrijpende veranderingen in Vlaanderen plaats, de positie van de kleine steden verbeterde niet principieel. Gent dwong hen Artevelde's politiek van neutraliteit (1338) te bezweren, zelfs werden er gijzelaars geëist. Bij het minste blijk van onwil nam Gent geen halve maatregelen: wel ieder jaar kreeg een Gentse hoofdman opdracht het hier en daar gerezen verzet tegen de door Gent

1 P. Rogghé, Vlaanderen en het zevenjarig beleid van Jacob van Artevelde, 1338-1345, II, Brussel z.j., p. 16.

2 R. van Roosbroeck e.a., Geschiedenis van Vlaanderen, II, Amsterdam 1937, p. 64, 65.

[p. 98]

gedicteerde politiek te onderdrukken¹. Het is echter opvallend dat de rekening van 1341 in mindere mate dan de eerste een weerspiegeling geeft van het politieke gebeuren. Veelal waren het toen zaken van beperkter aard die de stedelijke schepenen activeerden. Zij bepleitten in Gent de belangen van lieden uit hun directe omgeving, en spaarden kosten noch moeite toen zij over hun haven in conflict geraakten met naburige kloosterlingen. De betrekkelijke rust is te verklaren uit het feit dat op 25 september 1340 de wapenstilstand van Esplechin was gesloten, die een einde maakte aan de eerste episode van de honderdjarige oorlog. Na de wapenstilstand kon Lodewijk van Nevers weer naar Vlaanderen terugkeren. Hij stond echter onder curatele van een raad van Vlaanderen, die zijn politiek bepaalde². Misschien zijn de ongenoemde heren die nieuwe schepenen installeerden ook van zijn kant gezonden en niet zuiver vanwege Gent, zoals men voor 1326 zou willen vermoeden. De vermelding van de portier van het gravensteen in Gent in 1341 (II-8) wijst misschien zwakjes in die richting. Opvallend is in 1341 het verblijf van Willem IV van Henegouwen, Holland en Zeeland in Vlaanderen. Daar en in Brabant vertoefde hij o.a. in verband met de onderhandelingen over het verlengen van de wapenstilstand van Esplechin. De Hulstenaren benaderden hem herhaaldelijk over moeilijkheden die Jan van der Maelstede hen berokkende, naar alle waarschijnlijkheid omdat Willem als graaf van Holland en Zeeland leenheer van Jan in die gewesten was.

Er bestaan goede gronden voor de veronderstelling, dat het geslacht Van der Maelstede een oorspronkelijk uit Zeeland stammende familie is. In 1232 treft men de eerste vertegenwoordiger aan: Wolfaard, die genoemd wordt ‘dominus de Malstede et scouteta de Hulst’³. Maelstede was een heerlijkheid in de nabijheid van Goes. Behalve over andere goederen in Zeeland blijken deze heren te beschikken over bezittingen in de Vier Ambachten. Men mag veronderstellen dat Wolfaard en zijn opvolgers zich het schoutambt erfelijk hebben weten te verwerven om zo de feitelijke heren van Hulst te worden. In de loop der jaren gaat een deel van de familie zich in het Hulster Ambacht, een ander deel zich in Zeeland vastzetten. De problemen die er

1 H.S. Lucas, The Low Countries and the hundred years' war, 1321-1347, Ann Arbor 1929, p. 277, 311, 313, 314, 322 en 367.

2 Lucas, p. 421, 438.

3 H. Obreen, Onuitgegeven oorkonden uit de 13e eeuw betreffende Zeeland, in: B.M.H.G., 47 (1926), p. 181.

[p. 99]

rijzen bij het opstellen van een genealogie van deze familie volgen met name uit het feit dat de relaties tussen de Zeeuwse en de Vlaamse tak onopgelost blijven. Men treft naar alle waarschijnlijkheid in charters betreffende Zeeland leden van het geslacht Van der Maelstede aan, die in de Vier Ambachten thuis horen, en omgekeerd, waarbij het onmogelijk is deze personen duidelijk te plaatsen. De door Adriaanse samengestelde genealogie¹ is stellig bruikbaar, mits men daarin de bij een dergelijk werk onvermijdelijke hypotheses niet uit het oog verliest.

De familie Vilain, waarvan in deze rekeningen de gebroeders Philips, Hector en Gerard voorkomen, speelde in die dagen een aanzienlijke rol in de betrekkingen tussen Gent en het platteland. Geparenteerd aan de Gentse bruggraven, als heren van het nabij Hulst gelegen Sint Jan-Steen en als voogden van het in het Land van Waas te vinden Themse, bemoeiden zij zich intensief met Hulst, zoals uit de rekening blijkt².

1 J. Adriaanse, Het geslacht van der Maelstede te Hulst en elders, in: Jaarboek Vier Ambachten, 1931, p. 23-39.

2 A. Du Chesne, Histoire généalogique des maisons de Guines, d'Ardres, de Gand..., Parijs 1631, p. 363, 375-378.

De financiën van Hulst in 1326-'27³.

Het nieuwe schepencollege begon op 4 maart 1326 zijn werkzaamheden (II-1). Oude schepenen droegen kennelijk geen contanten over, wel behalve grote achterstallige betalingen, vorderingen wegens achterstallig molengeld, vermoedelijk één van de inkomsten uit de stedelijke eigendommen, tot een bedrag van 31 lb. 3 s. 8 d. Slechts 17 lb. 2 s. 10 d. bleek inbaar.

Het totaal der achterstallige betalingen beliep 262 lb. 8 s. 10 d. Hiervan werd aan erf- en lijfrenten afbetaald 81 lb. 19 s. 6 d. (IV) en aan andere schulden 121 lb. 8 d. (V), samen 203 lb. 2 d.

3 De mogelijkheid ontbreekt de verschillende posten op hun nauwkeurigheid te onderzoeken; men is gedwongen van de juistheid van de opgegeven bedragen uit te gaan. In de rekening van 1326 zijn dan een aantal summae onjuist:

a.

XIII slot: opgegeven 10 lb. 16 s. 10 d., moet zijn 10 lb. 17 s. 10 d., d.w.z. 1 s. te weinig;

b.

XIV: opgegeven 35 lb. 5 s. 4 d., moet zijn - XII-13 en XIII slot samen na correctie - 35 lb. 16 s. 4 d., d.w.z. 11 s. te weinig;

c.

XVII slot: opgegeven 25 lb. 16 s. 4 d., moet zijn 26 lb. 5 s. 4 d., d.w.z. 9 s. te weinig.

d.

XX: opgegeven 58 lb. 9 s. 8 d., moet zijn zonder correctie van XVII slot 58 lb. 19 s. 8 d., na correctie 59 lb. 8 s. 8 d., d.w.z. 19 s. te weinig.

In de inleiding is uitgegaan van de gecorrigeerde bedragen.

[p. 100]

Onbetaald bleef 59 lb. 8 s. 8 d. zonder rekening te houden met het tegoed.

Van de 1021 lb. 7 s. 8 d. (I-7), die de schepenen van 1326 als hun ontvangsten beschouwden, kunnen slechts de inkomsten uit de accijnzen - de grote en kleine accijnzen, die in de rekening van 1341 gesplitst opgegeven zijn, worden hier kennelijk in één post samengenomen - en de opbrengst uit de stedelijke eigendommen, respectievelijk 484 lb. (I-2) en 105 lb. (I-1), samen 589 lb., als normale inkomsten beschouwd worden. Boven is reeds een klein bedrag aan geïnde vorderingen genoemd.

Aanvulling van de inkomsten werd verkregen in de eerste plaats door het - waarschijnlijk renteloos - lenen van een bedrag van 10 lb. 18. s. 10 d. van de eigen poorters¹. Dit middel was ook in het verleden reeds toegepast: XVI en XVII zijn wel opgaven van dergelijke bedragen, ook V en XV kunnen een soortgelijke oorsprong hebben².

Verkoop van lijfrenten was een andere mogelijkheid zich geld te verschaffen. Meester Jan Soyman kocht voorlopig een rente van, omgerekend, 18 lb. parisis per jaar voor een bedrag van 103 lb. 16 s., plus 4 lb. 4 s. voor het geval de koop doorging na 24 juni (naar alle waarschijnlijkheid van het jaar 1327, omdat de 4 lb. 4 s. niet verantwoord zijn, noch de 103 lb. 6 s. terugbetaald). De interest bedroeg dus 16⅔%, hetgeen hoog is³, afgezien van mogelijke voordelen die meester Jan zich bedong. Verdere lijfrenteverkoop bracht 300 lb. op, waarmee Hulst, als men een interest van 16⅔% aanneemt, de verplichting tot betaling van 50 lb. per jaar op zich nam. De lijfrentelast steeg dus per jaar met 68 lb., als de bovenstaande veronderstelling juist is. De rente zal bijv. lager geweest zijn bij verkoop op meer levens. In 1326 bracht lijfrenteverkoop totaal dus 403 lb. 16 s. op, plus 4 lb. 4 s. in de toekomst.

Was het lenen van geld al moeilijk (vgl. II-3-i en k; II-

1 Dit bedrag is vermoedelijk identiek met de 10 lb. 17 s. 10 d. van post XIII slot. Het is onzeker of I-4 en daarmee I-7 hiernaar correctie behoeven en elk met 1 s. verminderd moeten worden, waardoor ook XI-2 niet zou kloppen, hetgeen onwaarschijnlijk is. Het feit dat men de kas d.m.v. X-10 passend heeft gemaakt laat echter enige speelruimte.

2 De stad leende ondanks de benarde toestand zelf geld uit: IX-13 en 14. Het is de vraag of men terugbetaling verwachtte, gezien de speciale positie van de Van der Maelstedes.

3 Voor een mislukte poging van Gent om lijfrentes te verkopen in 1326 zie: H. van Werveke, De Gentse stadsfinanciën in de middeleeuwen, Brussel 1934, p. 284.

[p. 101]

4-d; II-7-b; VIII-3), de betaling van de erf- en lijfrenten was dat evenzeer. Over 1326 werd aan erfrenten betaald 17 lb. 2 s. In III-7 is nl. een grafelijke cijns inbegrepen (III-1). Verder zijn het bedragen voor geestelijke instellingen, III-6 inbegrepen. Aan lijfrenten werd 164 lb. 11 s. 6 d. betaald (VI-13). Niet betaald werden over 1326 een lijfrente van 6 lb. aan een zekere heer Jan Aleyn, vermoedelijk een geestelijke (XII-1), en een niet vermeld bedrag aan een aantal ongenoemde eigen burgers (XII-2).

Vijf burgers kregen blijkens XII-2 hun betaling wel. Moet men concluderen uit XII-1 en 2 dat lijfrenten voor personen buiten Hulst wel betaald werden, op één geval na? Van de in VI genoemde personen waren Hughe van Westhusen en Hughe Borluut burgers. Van de in IV genoemde posten betrof IV-1 een erfrente, die ook over 1326 onbetaald bleef¹, terwijl IV-2 volgens III-6 ook over 1326 betaald werd. Van de overige posten betroffen IV-4, 6, 11 en waarschijnlijk 12, betalingen aan burgers, die in 1326 uitbleven. Van de betaalden uit IV, die ook in VI voorkomen zijn de Gentse begijntjes geen burgers (IV-9 = VI-12). Identiek zijn IV-7 en IV-8 met VI-10 en VI-11; ongelijk zijn de betalingen aan Gilles Oelbord (IV-5 en VI-7). Misschien was hij één van de vijf burgers, maar kreeg hij niet alles uitbetaald. De twee andere wel betaalde burgers moeten dan gezocht worden in de nog ongenoemde posten van VI, of in de beide geheel identieke posten van IV en VI, waarvan niet vaststaat dat zij vreemden betreffen. Het gevolg daarvan zou zijn dat men zou moeten aannemen dat IV-3 en 10 betalingen aan burgers zouden betreffen, die in 1326 uitbleven. Dit is onwaarschijnlijk of onzeker, in het ene geval door een nadere mededeling (IX-3) en door de naam in het andere.

Mede in verband met de ongelijkheid van de betalingen aan Gilles Oelbord maakt dit de vaststelling van het totale verschuldigde bedrag aan lijfrenten per jaar onmogelijk. Lang niet alle verschuldigde lijfrenten over 1325 hoeven onbetaald gebleven te zijn. Telt men de posten van IV en VI, met uitzondering van de beide erfrentes bij elkaar, terwijl de geheel identieke posten slechts eenmaal genomen worden, en van Gilles Oelbord het hoogste bedrag, dan komt men tot een theoretisch totaal van 194 lb. 5 s. 6 d., waarbij nog de 6 lb. van XII-1 komt, dus 200 lb. 5 s. 6 d. Onbetaald zou hiervan gebleven zijn - met alle

1 Vgl. 1326, XII-12 en 1341, IV-3; de verschillende grootte van het bedrag is opmerkelijk.

[p. 102]

reserves - 35 lb. 14 s., als men VI-13 aftrekt; dit is eerder te laag geschat dan te hoog.

Onbetaald bleef verder een erfrente van 6 lb. 14 s. (XII-12) en aan andere schulden 23 lb. 2 s. 4 d. (XIV, na vermindering met XII-1 en 2). Het totaal der achterstallige betalingen over 1326 bedroeg dus 65 lb. 10 s. 4 d., met de nog resterende van het vorige jaar samen 124 lb. 19 s.

Opgemerkt moet worden dat het zonder meer tegen rente lenen van geld ook voorkwam, misschien voor korte perioden, aan woeker werd tenminste 30 lb. uitgegeven (IX-8).

Schepenen voor 1327 zouden moeten betalen aan schulden 124 lb. 19 s., aan lijfrenten 200 lb. 5 s. 6 d. plus 68 lb., in theorie, aan erfrenten 25 lb. 12 s. (nl. de eigenlijke erfrenten van III met IV-1, vgl. echter XII-12, dit bedrag is niet geheel vast), in totaal 418 lb. 16 s. 6 d.¹. Daartegenover stond een vordering van 13 lb. 10 s. 10 d. (XXI) en een bedrag van 12 lb. (XI-4), samen 25 lb. 10 s. 10 d.

1 De transactie van I-5 blijft hierbij een onzekere factor.

De financiën van Hulst in 1341-'42.

De periode waarover de rekening loopt is niet nauwkeurig vast te stellen. De verantwoorde ‘vaerden’ vonden plaats tussen 7 juni 1341 (VII-1) en 29 januari 1342 (VII-26). Nadere data ontbreken, behalve dat in IX-g St. Matheusdag genoemd wordt: 24 februari 1342. Een beginnen in juni lijkt vreemd, een afsluiten eind februari is ook niet direct te verwachten².

De schepenen van 1340 droegen hun opvolgers geen contanten over, wel schulden. De afwikkeling van deze achterstanden geeft enig inzicht in de financiële toestand van dat jaar. Post V-2 noemt de opbrengst van de verpachting van de grote accijns voor 1340: 70 lb. gr., dus 840 lb. parisis, toen onvoldoende voor de betaling van de lijfrenten. Moeilijk is in dit verband post I-1. Men moest 28 lb. 17 s. 6 gr., dus 346 lb. 10 s. parisis, betalen om de ‘exise’, wel de grote accijns, terug te krijgen. Moet men concluderen, dat deze accijns in 1340 verpacht was, en dat de schepenen van 1341 op een niet nader aangeduid tijdstip tot terugkoop overgingen? Vergelijk misschien post VII-22. Daar geen eigen directe inkomsten genoemd worden, zal dit tijdstip niet ver voor de nieuwe verpachting op 1 oktober 1341 geweest zijn.

2 G.C.A. Juten, Keuren en handvesten der stad Hulst, Den Haag 1908, p. X.

[p. 103]

De 70 lb. gr. van de grote accijns van 1340 vielen geheel weg tegen de verschuldigde lijfrente, nog 12 lb. 15 s. 6 d. gr. moesten in 1341 betaald worden, of 153 lb. 6 s. parisis (V-2). Volgens V-1 en IX-1 was er bovendien sinds 24 juni 1341 nog een bedrag van 31 lb. 11 s. parisis aan lijfrente onbetaald gebleven. Behalve wel op tijd betaalde bedragen, waaronder de 70 lb. gr. of 840 lb. par. van de accijns, moest er dus in 1341 nog 184 lb. 17 s. aan achterstallige renten over 1340 betaald worden; een totaal voor dat jaar van 1024 lb. 17 s. parisis laat zich achterhalen. Daarbij kwam dan nog een schuld van 56 lb. 2 s. (II-3, 4, 6 en 7). Van de totale achterstand van 240 lb. 19 s. bleef in 1341 21 lb. onbetaald (IX-1).

Op 1 oktober 1341 (IX-1) werd de grote accijns verpacht voor 79 lb. gr. of 948 lb. parisis, met de kleine accijns van 370 lb. samen 1318 lb. parisis. De stedelijke eigendommen (I-3), weilanden in het Nieuweland (I-7) en door twee personen betaalde exuerechten brachten samen 153 lb. 2 s. parisis op. Het havengeld was kennelijk eerst verpacht (I-4) voor, omgerekend, 96 lb. parisis. In verband met het havengeld voerde de stad een lange procedure tegen de ‘moencen’, waarbij zij kennelijk aan het langste eind trok (VII-23), hoewel er ook later nog over de zaak gesproken moest worden (VII-25). Uit een post die verband houdt met dit proces (VII-19) blijkt dat de oorspronkelijke verpachting van het havengeld eind oktober of begin november afgelopen was; dit moet dan ‘alf arinctijt’ zijn¹. Tot 25 december hielden schepenen deze inkomstenbron aan zich: 16 lb. 8 s. par. Over de resterende tijd binnen de rekenperiode wordt niets gezegd, tenzij Jan de Moenc toen pachter was². De totale opbrengst van het havengeld was dus 115 lb. 8 s. Het totaal van de normale inkomsten was 1586 lb. 10 s. parisis.

Aanvullende middelen werden gevonden door verkoop van een lijfrente op één leven van 6 lb. gr.; aftrek van de kosten maakt het niet mogelijk de bruto-opbrengst te noemen, ook het rentepercentage is zo niet te berekenen. De opbrengst zonder de kosten bedroeg 56 lb. 12 s. Van het lenen van geld is ook sprake

1 R. Degryse, Vlaanderens haringbedrijf in de middeleeuwen, Antwerpen 1944, p. 26.

2 Jan de Monec, schepen van Hulst in 1341, wordt genoemd in: J. Adriaanse en L.M. van Werveke, Verzameling van akten der schepenen van Hulst (1226-1499), in: Jaarboek Vier Ambachten, 1938, p. 143.

[p. 104]

in II-5; een schuld van 36 lb. parisis werd afbetaald volgens II-4. Volgens II-5 werden er echter kosten gemaakt in verband met II-4, en met extra geleende gelden, o.a. wegens in het Frans gestelde charters. Waar dit geld gebleven is, is onduidelijk; de lijfrente van I-1 kan niet bedoeld zijn. Waarschijnlijk gaat het hier om kortlopende leningen, vergelijkbaar met de woeker uit de rekening van 1326.

Van een andere lening is sprake in IX-1. Bij de afsluiting van de rekening bleek er een tekort van 10 lb. parisis te zijn. Men leende dit bedrag van heer Jan Borluut, kennelijk een priester, vgl. IV-5 (vgl. ook 1326 V), tot Pinksteren, 19 mei 1342, met de belofte het geld voor zondag na Pinksteren, d.w.z. later dan de werkelijke vervaldag, terug te betalen. Men zou 2½% per dag betalen¹, als kwasi-boete om het renteverbod te ontduiken. Tevens zou daarmee een transactie in verband met de reparatie van straten afgehandeld zijn.

Aan lijfrenten betaalde men per 1 oktober 79 lb., d.w.z. 948 lb. parisis, terwijl men 7 lb. 15 s. 6 d. gr., d.w.z. 93 lb. 6 s. parisis schuldig bleef (IX-2). Volgens V-3 werd, een fooi inbegrepen, nog eens 34 lb. 13 s. betaald. Totaal 1075 lb. 19 s., weer met de fooi mee. Volgens I-1 kwam er in 1341 nog 6 lb. gr. of 72 lb. parisis bij per jaar.

De IV-1 t/m 8 genoemde posten komen overeen met de in de rekening van 1326 (III-1 t/m 6) genoemde erfrenten, welk woord trouwens in IV-3 wordt gebruikt. IV-3 zal een niet te lang geleden afgesloten erfrente-transactie aanduiden. Betalingen aan de graaf bedroegen nu 58 lb. 18 s. parisis, de eigenlijke erfrenten beliepen 32 lb. 7 s.

Behalve de genoemde schuld aan Jan Borluut bleef in 1341, een achterstand uit 1340 inbegrepen, 9 lb. 10 s. 6 d. gr., of 114 lb. 6 s. parisis onbetaald. In ieder geval een veel beter resultaat dan het voorafgaande jaar.

1 Voor een rente van 2½% per dag bij te late betaling, vlg. J.H. Kernkamp, J. van Heijst e.a., Vijftiende-eeuwse rentebrieven van Noordnederlandse steden (Fontes minoris medii aevi, XIII), Groningen 1961, p. 13.

Vergelijking van de rekeningen.

In 1326 begon men met een netto achterstand in de betalingen van 262 lb. 8 s. 10 d., in 1341 van 240 lb. 19 s. Van deze achterstand betaalde men in 1326 203 lb. 2 d., en in 1341 219 lb. 19 s.; onbetaald bleven respectievelijk 59 lb. 8 s. 8 d. en 21 lb., alles parisis. In 1326 had men echter nog een vordering van 31 lb. 3 s. 8 d., waarvan aan het eind van het jaar nog 13 lb. 10 s. 10 d. uitstond.

[p. 105]

De normale inkomsten bedroegen in 1326 589 lb., en in 1341 1586 lb. 10 s. Leningen en lijfrenteverkoop brachten in 1326 403 lb. 16 s. op, in 1341 netto 679 lb. 4 s. Aan achterstanden werd in 1326 17 lb. 12 s. 10 d. geïnd. De totale inkomsten waren in 1326 1021 lb. 7 s. 8 d., in 1341 2265 lb. 14 s. parisis.

Wegens renten moest men in 1326 224 lb. 1 s. 6 d. betalen, waarvan 42 lb. 8 s. onbetaald bleef, met andere schulden samen bedroegen de achterstallige betalingen in dat jaar 65 lb. 10 s. 4 d. In 1341 moest men - met een fooi mee - 1108 lb. 6 s. betalen aan erf- en lijfrenten, waarvan 93 lb. 6 s. onbetaald bleef.

Aan het eind van de rekeningjaren 1326 en 1341 bedroegen de achterstanden respectievelijk 124 lb. 19 s. en 114 lb. 6 s. In 1326 had men echter nog in kas, of tegoed, 29 lb. 14 s. 10 d. (I-5 meegerekend), terwijl men in 1341 nog ruim 10 lb. meer moest betalen, netto tekorten dus van resp. 95 lb. 4 s. 2 d. en ruim 124 lb. 6 s.

In 1326 bedroegen de totale uitgaven 1009 lb. 7 s. 8 d. (XI-1 en XI-3), in 1341 2275 lb. 14 s. (I-1, V-2 en VIII-1).

Ondanks de grote toename van de stedelijke inkomsten bleven die toch onvoldoende om de stijgende uitgaven op te vangen. Begin 1326 had men een grotere achterstand bij de betalingen dan begin 1341, vergeleken met de geringere inkomsten betaalde men er bijzonder veel van af. Men verkocht in 1341 meer lijfrentes dan in 1326. De grote toename van de lijfrentelast, d.w.z. de verschuiving van vlottende naar geconsolideerde schuld, zal wel de directe oorzaak zijn geweest van de verzwaring van de stedelijke accijnzen. In 1341 blijkt de grote accijns vast aangewezen te zijn voor de betalingen van de lijfrenten, en onvoldoende.

Opvallend zijn de verschillende bedragen die uitgegeven werden aan lonen en vooral openbare werken. In 1326 betaalde men 21 lb. 12 s. 6 d. aan loon uit, terwijl 7 lb. 14 s. 6 d. onbetaald bleef (resp. VII-1, 2 en 3; IX -6; X-4 en 5; en XII-3, 4, 5 en 7). In 1341 werd aan lonen betaald 36 lb. 18 s. (II-6, 7, 9 t/m 16; V-8 en 9).

Openbare werken kostten in 1326 51 lb. 12 s. 11 d. (VII 6, 7 en 8; IX-9 t/m 12; X-3, 7 en 8). Onbetaald bleef 20 s. over 1326 (XII-9), en over het voorafgaande jaar 24 s. (XIX-1). In 1341 205 lb. 14 s. (III-1 t/m 20, 24; IV-13). De posten over openbare werken wijzen trouwens op het bestaan van een stedelijke halle, vleeshuis, windas bij de steiger en zelcuup. Dit waren te verpachten inkomstenbronnen¹.

1 Juten, p. XIV.

[p. 106]

De andere uitgaven staan in een meer of minder duidelijk verband met de politieke omstandigheden.

A. De Rekening van Hulst over 1326

In nomine Patris et Filii et Spiritus^a Sancti, amen.

Computatio scabinorum anno Domini millesimo trecentesimo vicesimo sexto.

[I-1] In den eersten beghinne hebben wi ontfanghen van achterstellen, die ons schepenen overghaven van den molenghelde, waeraf dat de summe liep 31 lb. 3 s. 8 d. Des blivet noch in achterstellen, dat wi overgheven up ghenoemde persone, gheliic dat ment ons overghaf 13 lb. 10 s. 10 d. Aldus blivets ons ontfanghen 17 lb. 12 s. 10 d.^b

[2] Item hebben wi ontfanghen van den assisen van der port 484 lb.^c

[3] Item hebben wi ontfanghen van der port goede, dat galt 105 lb.

[4] Item hebben wi ontfanghen van gheleenden ghelde, dat ons onse porters leenden 10 lb. 18 s. 10 d.

[5] Item hebben wi ontfanghen van meester Jhan Soymanne 103 lb. 16 s., twelke ghelt hi der port gheleent heift bi vorworden up 30 s. grote tsiaers te lijfrenten, die men weder af mach lossen sonder eneghen cost tusschen den tiit van nu ende Sente Jhansdach middenzomers die naest comt¹. Ende blivetde coepmanscap ghestade, so es meester Jhan vorseit schul dich der port 4 lb. 4 s.

[6] Item hebben wi ontfanghen van liifrenten die vercocht es bi rade van allen den ghoeden lieden ghemeenlike 300 lb.

[7] Somma van al onsen ontfanghe 1021 lb. 7 s. 8 d. par.^d

[8] Hierboven es ontfanghen, daer wi gheen mentioen af en maken in onse rekeninghe, ute den wekebrieven van den kercghelde 118 lb. 6 s. 3 d. par., twelke ghelt wi vort ghaven

a Er staat: sp(irit)o.

b In de kantlijn staat een monnikskop getekend. Voor de beide regels van de aanhef staat nog een versiering.

c Er staat: CCCC IIII^xx IIII lb.

1 24 juni (1327).

d Voor kantlijn een hoofdletter T, die terugkeert voor de andere sommas.

[p. 107]

sonder letten Simoen Dullen¹, te met dat wiit ghecrighen mochten.

[9] Item doe Thonis fs Willems de port rumede, was de kautchiede vercocht omme 15 lb. par., twelke ghelt ontfinc mijn here Wulfaerd van der Maelsteden², omme dat twater in sinen vliet ghelaten was bi overeendraghene van den goeden lieden omme tprofiit van der port ende daer hem also vele ghelts af was belovet te ghevene bi vorworden.

[II] Dit hebben wi weder utegegheven ende al in ghoeden muente:

[1] In den eersten beghinne waren wi schepenen ghemaect up den IIII dach van inganghende marte van miin here Gheraerd Vilayne³ ende van den here Jhanne van Haertevelde⁴. Up die tiit ward te coste ghedaen dat wi betaelden 9 lb.

[2] Item miins heren meysniede in hovescheden gegheven 3 lb.

[3] Marte:

[a] Up den VI dach voeren Jacob van Doyse ende Gillis de Dukere tote miin here Hectore⁵, omme te besiene in wat manieren hi de seriante begherde te houdene binnen onser port; 2 daghe ute, coste 15 s.^a

[b] Up den VIII dach voeren Laurens van den Pitte ende Willem Braem te Temsche omme miin here Hectore te payene van dien, dat men tghedinghe stellede, omme der seriante wille, die wi hem gheleent hadden; 2 daghe ute, coste 17 s.

[c] Up den XI dach voeren Heinric de Langhe ende Boidin Woytac tote miin here Hectore, omme hem in goeden poente te bringhene van dien dat de clocke gheluud was, te coste 11 s.

[d] Up den XIII dach voeren Bouden Lieve, Laurens van den Pitte, Jhan Bout, Willem Braem te Ghent omme te biddene schepenen ende der stede, dat si onsen porters helpen souden,

1 Simoen Dullen beheerde de kerkelijke gelden (zie ook 1326, IX-2) en was schepen der stad in 1320, 1327 en 1330. Adriaanse en L.M. van Werveke, Verzameling van akten, p. 76, 100, 110.

2 Vgl. inleiding p. 98. In deze rekening blijkt dat de betrekkingen tussen Wulfaerd en de bewoners van Hulst voortreffelijk waren (zie personenregister).

3 Zie inleiding p. 99.

4 Schepen van Gent in 1325-'26. Vermoedelijk een broer van Jacob van Artevelde. N. de Pauw, Cartulaire historique et généalogique des Artevelde, Brussel 1920, p. 74, 878.

5 Zie inleiding p. 99.

a In de kantlijn een hand getekend.

[p. 108]

die de Curtrasiin¹ wech voerde ghevanghen. Ende des anderdaghes betide was hem naer omboden de haestichede diere ane ghebesecht was, doe bleven si daer ligghende omme hare sepulture te ghecrighene ende hare goet te delivererne; 3 daghe ute, coste 49 s.

[e] Up denselven dach voeren meester Gillis onse prochipape ende Gillis de Dukere tote miin here Hectore omme de sepulture te ghecrighene van onsen porters, die doet waren, coste 8 s.

[f] Up den XVI dach voer Laurens van den Pitte tote miin here Hectore omme de deliveranche van onser porters goede, dat Daneel van der Dict beset hadde in een scip, dat van Brugghe quam, te coste 8 s.

[g] Up denselven dach voer Gillis de Dukere te Ghent tote miin here den Curtrasiin ende tote schepenen van Ghent, dat si ons den cost minderen souden van den serianten, die si daden ligghen binnen onser [port], te coste 13 s.

[h] Up den XVIII dach voeren Laurens van den Pitte ende Hughe Borluut te Temsche tote miin here Hectore om Pieter Abbekine te helpene, doe hi ghevanghen was. Ende Laurens voer allene vort te Ghent omme deselve bederve, te coste 21 s.

[i] Up denselven dach Heinric de Langhe ende Gillis de Dukere te Denremonde omme ghelt te leene; 2 daghe ute, coste 18 s.

[j] Up den XXI dach Laurens van den Pitte ende Jhan Bout te Temsche, omboden bi letteren van miin here Hectore, te coste 18 s.

[k] Up denselven dach voeren Gillis de Dukere ende Heinric Langhenzone te Denremonde om tghelt, dat besproken was, te leenne; van haren coste ende van den charters te makene 23 s.

[l] Up den XXIII dach voeren Laurens van den Pitte ende Hughe fs verHeilsoeten te Temsche tote miin here Hectore omme hem te biddene, dat hi ons soude helpen, dat die van buten den cost souden helpen doen van den serianten, die in de port laghen, te coste 15 s.

[m] Up den XXVI dach voeren Bouden Lieve, Laurens de Pitte, Jacob van Doyse met ouden schepenen te Temsche omme let-

1 Zeger van Kortrijk was overmaarschalk van de stad Gent, ontving als zodanig een pensioen o.a. over 1326 volgens J. Vuylsteke, Gentsche stadsen baljuwsrekeningen 1280-1336, Gent 1900, p. 529⁵. In de Hulster rekening van 1326 wordt hij ‘ruwaerd van den lande’ genoemd (VIII-4). Voor zijn familierelaties: De Pauw, p. 786, 898.

[p. 109]

teren te hebbene van miin here Hectore, dat men niemene mesdoen en soude boven wette ende omme andre bederven, coste 20 s.

[n] Up den XXVIII dach voeren Bouden Lieve, Gillis de Dukere te Ghent omme Jhanne van der Maelsteden¹, onsen schoutate, een gheleede te hebbene ende omme te belettene miins here Wulfaerds huus te velne; dit was doe Jhan daen gehouden was; 3 daghe ute, coste 42 s.

[o] Up denselven dach Laurens van den Pitte ende Jhan Bout te Temsche omme te vraghene, dat men miins here Wulfaerds huus niet en soude breken, nochte vellen, coste 12 s.

[p] Up den XXX dach voeren Gielis de Dukere ende Boidin Woytac te Ghent omme miin here Wulfaerd van der Maelsteden siin gheleede te verlenghene; 3 daghe ute, te coste 37 s.

[q] Somma 16 lb. 7 s.^a

[4] April:

[a] Up den eersten dach voeren Hughe van Westhusen, Bouden Lieve, Laurens van den Pitte, Heinric de Langhe, Matthiis fs meester Clais, Hughe Borluut, Jhan Bout, Hughe van Lokeren, Jhan Aelbrecht ende Jhan van den Steene te Ghent omme miins here Philips Vilayns² pays te ghecrighene; 5 daghe ute met 3 waghene, coste 10 lb. 12 s.

[b] Up den VI dach voeren Boidiin Woytac ende Hughe fs ver Heilsoeten ende Jhan Bout te Ghent met 1 waghene omme de bederve van miin here Wulfaerde van der Maelsteden ende van Jhanne van der Maelsteden onsen schoutate; 4 daghe ute, coste 3 lb.

[c] Up den X dach Hughe van Westhusen te Ghent, coste 12 s.

[d] Up denselven dach voer Gillis de Dukere te Denremonde om ghelt te leenne, coste 7 s.

[e] Up den XXIII dach voeren Bouden Lieve, Laurens van den Pitte te Ghent omme den cost te minderne van den serianten, die te Borneem³ laghen ende van den serianten, die binnen onser port laghen; 5 daghe ute, coste 3 lb. 12 s.

1 Zie inleiding p. 98. Bekleedde het schoutambt. Op deze functie was de positie van de heren van Hulst gebaseerd. Ook Jan werd door de Hulstenaren gewaardeerd, zoals Wulfaerd, die misschien zijn broer was.

a Begin vel 2.

2 Zie inleiding p. 99.

3 Borneem is gelegen aan de Schelde, in de Belgische provincie Antwerpen. Volgens Adriaanse was Hector Vilain heer van Borneem. Adriaanse, De Hulstersche stadsrekening, p. 21. Volgens Du Chesne behoorde deze heerlijkheid aan de burggraven van Gent, die haar in 1250 aan gravin Margaretha van Vlaanderen verkochten. Du Chesne, p. 343.

[p. 110]

[f] Up denselven dach Heinric de Langhe ende Willem Braem met 1 garsoen te Temsche omme deselve bederve, te coste 18 s.

[g] Up den XXVIII dach voer Laurens van den Pitte te Ghent met ghelde, dat wi daer schuldich waren, coste 12 s.

[h] Up den XXIX dach voer Boidin Woytac tote miin here Hectore te Temsche. Ende van danen volghedi hem naer tote Ghent, te coste 11 s.

[i] Somma 20 lb. 4 s.

[5] Meye:

[a] Up den anderen dach Gielis de Dukere ende Hughe fs ver-Heilsoeten te Ghent tote miin here Philips Vilayne ende tote schepenen, dat si ons helpen souden, dat onse porters souden moghen varen te Brugghe om hare coepmanscap, doet Daneel van der Dict verboden hadde van miins here Hectors weghen; 3 daghe ute, coste 28 s.

[b] Up den VI dach Laurens van den Pitte te Ghent omme andworde te voerne van eenre^a lettere, die ons ghesent was van Ghent, coste 20 s.

[c] Up den XV dach Hughe van Westhusen, Bouden Lieve, Laurens van den Pitte, Heinric de Langhe, Jhan Bout, Clais Tours, Arnoud Ellic, Hughe van Lokeren, Hughe van Ghent, Willem Braem ende onse clerc tote Axle ter dachvaerd die miin here Hector hadde doen maken, te coste 35 s.

[d] Up den XX dach voeren Bouden Lieve, Laurens de Pitte, Jhan Bout, Clais Tours ende onse clerc te Axele, ter dachvaerd, die miin here Hector hadde ghemaect den ghemeenen Virambachten, te coste 24 s.

[e] Somma 5 lb. 7 s.

[6] Wedemaent:

[a] Up den X dach voeren meester Gillis onse prochipap ende dhere Jhan Schaverwille tote miin here Hectore omme hem te payene, doe Jhan van der Maelsteden, onse schoutate in was comen, te coste ghedaen met haren cnapen 15 s.

[b] Up denselven dach Gillis de Dukere, Willem Braem ende de bailliu van binnen¹ te Ghent om te toghene, dat Jhan van der

a Er staat: ere.

1 Nl. van de stad Hulst, in tegenstelling tot die van Hulster Ambacht.

[p. 111]

Maelsteden, onse schoutate wel ende paysivelike was comen te sinen goede; 2 daghe ute, coste 43 s.

[c] Up den XV dach Boidin Woytac, Willem Braem te Ghent bi beden van miin here Wulfaerd van der Maelsteden om andworde van 1 lettere, die onse garsoen daer ghedreghen hadde van miins heren weghen; 2 daghe ute, coste 21 s.

[d] Up den XXIX dach voeren Boidin Woytac ende onse clerc te Ghent om de bederve van Hughe den Fackere ende omme tbesceed van den payemente van den plackaerds, te coste 36 s.

[e] Somma 5 lb. 15 s.

[7] Hoymaent:

[a] Up den III dach voeren Gielis de Dukere ende Jhan Bout te Ghent om Vriese den Cupere te helpene; 2 daghe ute, coste 32 s.

[b] Up den VII dach Gillis de Dukere te Denremonde om ghelt te leenne, coste 8 s.

[c] Up den X dach Jhan Coman ten parlemente te Risele bi versoeke van miin here Wulfaerd van der Maelsteden omme te beziene ende te hoerne, jof men daer eneghe dinghen vore hadde willen zetten, die jeghen de port geghaen hadden, te coste 54 s.

[d] Up den XIII dach voeren Bouden Lieve^a, Boidin Woitac ende onse clerc te Ghent omme tbescheed, dat men ons te wette ende te vonnesse setten soude, coste 41 s. Ende up dieselve vaerd bleef onse garsoen lettende naer den bailliu van Ghent¹ omme andworde van hem te hebbene, coste 7 s.

[e] Up den XVI dach voeren dhere Clais fs ser Wouters, Jhan van den Stene ende onse clerc te Themsche tote miin here Gheraerde Vilayne omme onschult te doene vore Jhanne van der Maelsteden, onsen schoutate, ende vore de ghemeene port van Clais doet van der Molen, coste 15 s.

[f] Up denselven dach voeren Gillis de Dukere, Michiel fs Macharis ende Jhan Aelbrecht te Ghent omme deselve onschult te doene; 3 daghe ute, coste 3 lb.

[g] Up den XXIIII dach voeren Boidin Woytac ende onse clerc te Ghent omme onschult te doene van dat Champenoys ende Pieter de Bras vort souden hebben gheset, also men seide te

a Lieve is boven de regel bijgeschreven.

1 Volgens Adriaanse: Ysebrecht van Coemersch. Adriaanse, De Hulstersche stadrekening, p. 21. Door ons niet elders teruggevonden.

[p. 112]

Risele, om andre wet te hebbene, dat daeraf de port niet en wiste; 2 daghe ute, coste 27 s.

[h] Up den XXVII dach voeren Gillis de Dukere, Michiel fs Macharis ende Jhan Aelbrecht te Ghent omme een gheleede te hebbene te Jhans behouf van der Maelsteden, ons schoutaten, daer si ene lettere af brochten; 3 daghe ute, coste 40 s.

[i] Alse Jhan van der Maelsteden, onse schoutate, dese letteren van gheleede sach, dochte si hem wel cranc; doe voeren Gielis de Dukere ende onse clerc weder te Ghent omme tgheleede bet vaster te hebbene, daer wi oec letteren af brochten; twe daghe ute, coste 25 s.^a

[j] Up den XXIX dag voeren Jhan van der Maelsteden, onse schoutate^b, meus Bouden Lieve¹, Hughe van Westhusen, Michiel fs Macharis, Jhan Aelbrecht, Simoen Dulle, Wouter fs Heinric, Jhan Bout, Hughe Borluut, Arnoud Ellic, Hughe van Lokeren, Michiel van Mardonch, Gillis de Dukere ende onse clerc te Ghent, daer was onschult ghedaen van Jhanne van der Maelsteden ende over de ghemeene port van Clais doet van der Molen. Ende acord ghemaect met der stede van Ghent; 3 daghe ute, coste 10 lb. 12 s.

[k] Somma 26 lb. 12 d.

[8] Oustmaent:

[a] Up den V dach voeren Bouden Lieve, Jhan Bout te Ghent omme tbescheed te hebbene jeghen Otteline van den Molen; 2 daghe ute, eer men sentencie hadde, coste 32 s.

[b] Up den XV dach Hughe fs verHeilsoeten, Boidin Woytac te Ghent omme de bederve van Kateline Baecs huse, dat Olivier fs serHughen rumen moeste bi ghebode van den baelliu van Ghent; 2 daghe ute, coste 32 s.

[c] Somma 3 lb. 4 s.

[9] September:

[a] Up den VII dach Bouden Lieve, Simoen Dulle, Boidin Woytac ende Jhan Coman in Zeeland tote miin here Floreinse omme hem te biddene, dat hi Jhanne van der Maelsteden, onsen schoutate, thuus soude laten bliven up den tiit, dat si ghereet waren in Ingheland te vaerne², te coste 21 s.

a Begin vel 3.

b Schoutate herhaald en doorgestreept.

1 Moet men hieruit afleiden dat Bouden Lieve deze rekening opgesteld heeft? Hij was schepen in dit jaar.

2 Misschien een in Zeeland wonende Van der Maelstede die elders niet terug te vinden is, betrokken bij de expeditie onder leiding van Jan van Beaumont naar Engeland, die plaats vond in september 1326. Lucas, p. 55.

[p. 113]

[b] Up den XIX dach Hughe van Westhusen, Laurens de Pitte ende onse clerc te Ghent omme miin here Philipse siin ghelt te payene; 3 daghe ute, coste 3 lb.

[c] Somma 4 lb. 12 s.

[10] October:

[a] Up den VIIII dach voeren Hughe van Westhusen, Bouden Lieve, Jhan Bout, Mattheus fs meester Clais te Westeclo¹, ten parlemente vore miin here van Vlaendren; 3 daghe ute, coste 3 lb. 8 s.

[b] Up den XVII dach Hughe van Westhusen ende Bouden^a Lieve te Eclo ten parlemente. Drie daghe ute, coste 42 s.

[c] Up den XXV dach Laurens van den Pitte te Ghent ende van Ghent te Eclo ten parlemente; 5 daghe ute, coste 32 s.

[d] Up den XXIX dach voeren meester Gielis, onse prochipape, ende Hughe fs verHeilsoeten tote miin here van Axle omme hem te biddene, dat hi tHulst soude willen comen bescudden onse kerke, doe Coppiin Lobbe daer in lach, coste 15 s.

[e] Somma 7 lb. 17 s.

[11] November:

[a] Up den IIII dach voeren Hughe fs verHeilsoeten ende Gillis de Dukere te Ghent omme den heren ende der stede te payene, doe men hem seide, dat wi Coppiin Lobben ende Pieter den Baerdmakere ute der kerken hadden geholpen; 2 daghe ute, coste 36 s.

[b] Up den XXII dach Heinric de Langhe ende Gillis de Dukere te Denremonde omme ghelt te ghevene, dat wi te coste gheleent hadden; 3 daghe ute, coste 30 s.

[c] Up denselven dach Hughe fs verHeilsoeten ende Laurens van den Pitte te Ghent omme raed te hebbene up den chartere, die dhere Jhan Coman toghede van Wedrics huse; 3 daghe ute, coste 45 s.

[d] Up den XXVIII dach Laurens van den Pitte te Eclo ten parlemente; 3 daghe ute, coste 25 s.

[e] Up den XXIX dach Hughe fs verHeilsoeten met den prochipape ende met den capellaen van der port omme tonrecht af te legghene, dat men den capellaen doen wilde, coste 13 s.

[f] Somma 7 lb. 9 s.

1 Ten westen van de Vier Ambachten gelegen.

a Er staat: Boude.

[p. 114]

[12] December:

[a] Up den XVII dach voeren Hughe van Westhusen, Hughe fs verHeilsoeten, Bouden Lieve ende Gielis de Dukere te Ghent omme terminatie van vonnessen, die wi ghedreghen hadden tonsen hoefde; 3 daghe ute, coste 3 lb. 17 s.

[b] Up den XXIX dach Hughe van Westhusen, Bouden Lieve te Ghent met schepenen van Axle ter dachvaerd, die si hadden ieghen die van haren ambachte om onse cuere ende onse privilegie te behoudene; 3 daghe ute, coste 48 s.

[c] Up denselven dach voeren Heinric de Langhe ende Boidin Woytac tAxele met Jhans vrienden van Viersele omme hem te helpene huut der vanghenessen, coste 12 s.

[d] Somma 6 lb. 17 s.

[13] Laumaent:

[a] Up den VIIII dach voer Gielis de Dukere te Denremonde om ghelt te payene, dat te coste gheleent was, te coste 14 s.

[b] Up denselven dach Hughe fs verHeilsoeten, Jhan Bout, dhere Jhan Coman, dhere Jhan Adaem tote Axele omme der capellaens bederve, te coste 12 s.

[c] Up den XII dach voeren Hughe van Westhusen ende onse clerc te Ghent ter dachvaerd, die ghemaect was vore miin here van Vlaenderen¹ omme tland in payse te houdene. Ende also men tparlement van daghe te daghe verleide, 5 daghe ute, te coste 3 lb. 10 s.

[d] Somma 4 lb. 16 s.

[14] Sporcle:

[a] Up den VII dach voer Boidin Woytac te Ghent met schepenen van Hughersluus² omme hemlieden te helpene van saken, die sie ane ons versochten, also tharen hoefde; 4 daghe ute, coste 30 s.

[15] Somma van allen den vaerden met den costen, die ghedaen waren van den heren, die ons schepenen maecten 121 lb. 8 s.^a

1 Lodewijk van Nevers (1322-1346).

2 Stad in de Vier Ambachten. Juten, p. 49.

a In de kantlijn een hand.

[III]

Dit hebben wi verghulden van erveliker renten binnen onsen iare:^b

[1] Van sgraven chense 14 s. 8 d.

b Na renten is ‘ende van liifrenten’ doorgestreept. In de kantlijn een versiering. Begin vel 4.

[p. 115]

[2] Zente Willibrordscapelrie 10 lb.

[3] Den capellaen van den ouden hospitale 3 lb.

[4] Den capellaen van den oghen outare 3 lb.

[5] Den capellaen van den niewen hospitale 12 s.

[6] Item hebben wi verghulden Clais kinderen meester Hughenzoens van hars vader cruse 10 s.

[7] Somma 17 lb. 16 s. 8 d.

[IV]

Dit hebben wi verghulden van erveliker renten ende van liifrenten, die ons oude schepenen overghaven, ende schuldich bleven:

[1] Den Heleghen Gheest 8 lb. 10 s.

[2] Clais kinderen meester Hughenzoens van hars vader cruse 10 s.

[3] Meester Jhan den Bustchensen 24 lb. van Colaerds weghen van Merchinis.

[4] Michiel fs Macharis 12 s.

[5] Gillis Oelborde 7 s. 6 d.

[6] Arnoud Ellic 40 s.

[7] Meester Jhan Soymanne 24 lb.

[8] Aechtenkinde van Duffle 12 lb.

[9] Tween joncfrouen van der Biloken van Ghent 7 lb. 4 s.

[10] Oliviere van Ghent over sire moeder 18 s.

[11] Jacob Everaerde over sire zwegher 18 s.

[12] Willem Braem 20 s.

[13] Somma 81 lb. 19 s. 6 d.

[V]

Dit hebben wi verghulden van schulde, die ons oude schepenen overghaven ende schuldich bleven:

Jhan Armanne 9 s.; Heinric van Roden ende sinen ghesellen 10 lb. 2 s.; Heinric Blankaerde 42 s.; her Jhan Borlute 40 s.; Willem onsen gharsoen 48 s.; onsen clerc 20 s.; Clocken 20 s.; Michiel van Mardonch over meester Boidine 54 s.; item Michiel over Jhan Soye 24 s.; Joes van Axele 4 lb. 16 s.; den zelschutters 5 lb. 10 s.; Willem den Mandemakere 59 s.; item Willem den Mandemakere 21 s. 6 d.; Heinric Kempen 7 s.; Jhan fs Berghen 19 s.; Willem van Lokeren 2 s. 6 d.; Gillis de Dukere 33 s.; Willem Killemanne 25 s.; Pieter Killen 33 s.; Wouter Diederic 20 s.; Michiel de Waghenare 3 s.; Wouter fs serYsiins 3 s.; Heine Coman 8 s.; Scatkiin 18 s.; Wouter van den Clinghe 3 s.; Michiel van Mardonch 7 lb.; Jhan Deiliin 11 s.; Gillis de Kempe 21 s.; Wouter fs Heinrics

[p. 116]

7 lb.; Pieter de But 5 lb. 2 s.; Zeghere fs Adaems 18 s.; meester Arnoud 16 s.; Willem de Crayschietere 20 s.; Kateline Baecs 4 lb.; Hughe van Lokeren 3½ lb.; Hughe Borluut 4 lb. 2 s.; Hughe Bailiu 3 lb.; Otteliin Machette¹ 36 lb.; Jhan den Pottere 13 s. 8 d.; Boidin de Pottere 7 s.^a

Somma 121 lb. 8 d.

1 Woonachtig in de Sint Michielsparochie te Gent. De Pauw, p. 93. Watergraaf in 1332 (zie p. 125, noot 1).

a De namen staan onder elkaar.

[VI]

Dit hebben wi verghulden van liifrenten bin onsen jare:

[1] Adaem den Langhen 6 lb.

[2] Gosiin Slabbaerd 6 lb.

[3] Jhan Loef 6 lb.

[4] VerGheertruud Boidin Tucs 12 s.

[5] Hughe van Westhusen 36 s.

[6] Calliin Hont 3 s.

[7] Gillis Oelbord 18 d.

[8] Hughe Borluut 15 s.

[9] Miin here Philips Vilayn 100 lb.

[10] Meester Jhan Soyman 24 lb.

[11] Aechtenkinde van Duffle 12 lb.

[12] Twe joncfrouen van der Biloken van Ghent 7 lb. 4 s.

[13] Somma 164 lb. 11 s. 6 d.

[VII]

Dit hebben wi verghulden van costen, die de port jaerliics pleghet te doene ende van andren costen, die onvorzien toecomen siin:^b

[1] Onsen clerc van sinen dienste 9 lb.

[2] Willem, onsen gharsoen, van sinen dienste 6 lb.

[3] Om fronsiin 36 s.

[4] Den serianten, die wi miin here Hectore gheleent hadden vore Borneem van 59 daghen, dat si ute laghen 35 lb. 8 s.

[5] Item van arnassche, dat wi hem daden hebben, van gheschutte, van den waghenen, daer si mede voeren ende van den pawelioene te draghene 31 s.

[6] De spey hevet ghecost te rumene van den slike 33 s.

[7] Item om den spey te achterwaerne ende de dore te tempelne dit jaer 36 s.

[8] Item van den dike te hoghene ende te stoppene omtrent den wal 24 s.

b Begin vel 5.

[p. 117]

[9] Item van Daneels coste van der Dict ende van sinen ghesellen binnen der tiit, dat se miin here Hector hier in de port dede ligghen 31 lb. 6 s.

[10] Item Daneele gegheven bi rade van allen den ghoeden lieden ghemeenlike, omme dat hi onser porters weegher wesen soude, die men onscamelike up die tiit plach te vanghene, ende dat wi niet ghebeteren en consten 6 lb.

[11] Item doe Daneel wech voer met sinen gheselscepe van 2 waghenen 10 s.

[12] Item Wouter Pieter, onderbailliu van Ghent, quam met 1 commissie omme te brekene miins here Wulfards huus van der Maelsteden; doe was hem gegheven bi rade van den goeden lieden ghemeenlike omme dat hiit soude laten staen 3 lb. 12 s. Ende up die tiit voer hi weder wech sonder hiet daertoe te doene.

[13] Hiernaer quam Wouter Pieter weder omme tvorseide huus te brekene. Ende up dit tiit so en consten wiit niet beletten, mar doe si naer den etene weder souden hebben ghaen breken, betaelden wi vore hem 30 s. omme dat sire nemmeer toe en souden doen.

[14] Somma 101 lb. 6 s.

[VIII-1] Van sbaillius coste van Ghent, doe hi Jhan Labaye in de port brochte ende van den waghenen, daer si mede quamen 3 lb.

[2] Jhan Labaye ende sinen ghesellen van haren costen binnen der tiit, dat si in de port laghen alse seriante van der stede weghen van Ghent 18 lb.

[3] Item eer wi dit ghelt ghecrighen consten te ghevene, waren wi alle ghemeenlike in schoutaten, daer omme ghedaen te coste 3 lb. 12 s.

[4] Item miin here den Curtrasiin, in dien tiit ruwaerd van den lande, in hovescheden gegheven ende omme dat hi ons desen groten cost minderen soude van den serianten, die binnen onser port laghen ende die wi te Borneem hadden ligghende 6 lb.

[5] Item den baelliu van Ghent, omme dat hi met ons ghene wet en soude doen up miin here Wulfaerd van der Maelsteden ende up sine kinder 12 lb.

[6] Item omme dese selve sake den baelliu van Virambachten 6 lb.

[7] Item den goeden lieden, die ons holpen te miins here Philips

[p. 118]

Vilayns payse ende sinen meisnieden in hovescheden gegheven 36 lb.

[8] Item Hughen van Westhusen omme donvorziene scade, die hem ghedaen was, in hovescheden gegheven bi consente ende bi toedoene van al der ghemeenre port 72 lb.

[9] Somma 156 lb. 12 s.

[IX-1] Prosentwiin dit jaer heift ghecost 25 lb. 10 s.

[2] Wi hebben gegheven Symoen Dullen ter kerken behouf van dassisen 77 lb. 19 s. 11 d.

[3] Item Jhanne den Bustchensen van sinen coste te tween vaerden, dat hi quam omme de rente, die verschenen was van Colaerds weghen van Merchinis 29 s.

[4] Item 1 gharsoen van miins here Gheraerd Vilayns rudderschepe 24 s.

[5] Item 1 gharsoen van Jhans huwelike van Axele¹ 24 s.

[6] Item Pieter Wayover van 15 nachten, dat hi in de port wakede 15 s.

[7] Item de baelliu van Virambachten dede schepenen 1 nacht met hem waken met 150 man, coste 10 s.

[8] Wi hebben gegheven binnen desen jare van woekere 30 lb.

[9] Item van den vleeschhuse te makene, van der halle te stoppene, te deckene, slote ane te slane ende de brugghen van der port te makene. Ende van houte, dat daertoe ghebesecht was 15 lb. 3 s. 8 d.

[10] Item omme de kautchieden van der port te makene, van steenen daertoe, van ziithoute datter toe ghebesecht was. Ende van den cnapen, diere toe dienden 24 lb. 17 s. 7 d.

[11] Item van Beghinenpitte te maken 39 s.

[12] Item Pietre van Berghen 7 s. omme dat hi Beghinenpit zeven jaer sal houden sonder der port cost.

[13] Wi hebben gheleent mire vrouwen miins here Wulfards bi rade ende bi consente van den goeden lieden van der port 6 lb.

[14] Item miin here Wulfaerde van der Maelsteden 48 s.

[15] Wi hebben gegheven van paerdehuren ende van waghenhuren binnen desen jare, daer onse porters ende onse clerc

1 In een oorkonde uit 1339 komen voor: ‘Philippe, seigneur d'Axele; Jean van Axele’. P. van Duyse en E. de Busscher, Inventaire analytique des chartres et documents appartenant aux archives de la ville de Gand, Gent 1867, p. 140.

[p. 119]

mede ghevaren hebben te meneghen stonden, alse wiis te doene hadden 9 lb. 17 s.

[16] Somma 199 lb. 4 s. 2 d.

[X-1] Wi hebben betaelt vore goede liede, daer de port mede te doene hadden te meneghen stonden, als si over ons quamen 3 lb. 9 s.

[2] Wi hebben gegheven onsen gharsoen ende anderen knechten te meneghen stonden, alse wi se ghesent hebben in onse bederve, mids der onrusten, die in de port gheweist heift, 3 lb. 17 s.

[3] Jhan Bennen ende sinen ghesellen van Verlorencoste¹ te delvene 4 lb. 16 s.

[4] Heinric Witten van der clocke te ludene tusschen sente Marien Lechtmesse ende sente Jhansdach² 21 s. 6 d.

[5] Willem Killemanne, onsen schoutate³, omme dat hi dicken vore de port ghepiint heift 3 lb.

[6] Item miin here den Curtrasiin, miin here Hectore ende den baeliu van Ghent, doe si in de port quamen met den lande van Waes ende onse porters vinghen, omme dat wi hopeden hemlieden te bet te helpene, ghaven wi hem bi rade van den^a goeden lieden een vat wiins, dat coste 16 lb. 4 s.

[7] Item Willem den Crayschietere van houte, dat men ane de kerke besechde 20 d.

[8] Wi hebben gegheven van der aerden wech te doene, die vore Jhan Bellekiins lach 15 s.

[9] Wi hebben vertert om onse rekeninghe te makene 4 lb. 13 s.

[10] Item rekenen wi van fauten van payemente, dat wi tiaren ontfanghen hebben 32 s.

[11] Somma 39 lb. 9 s. 2 d.

[XI-1] Somma van al onsen huutghevene 1003 lb. 7 s. 8 d.^b

[2] Aldus heft onse ontfanc boven onsen huutghevene 18 lb.

1 Deel van de Lieve of Moervaart, in de directe nabijheid van Hulst. Adriaanse, De Hulstersche stadsrekening, p. 58.

2 Sente Marien Lechtmesse: 2 februari; Sente Jhansdach: 24 juni.

3 Hier blijkt Willem Killeman, schepen van Hulst in 1293, 1299 en 1309, het schoutambt uit te oefenen. Adriaanse en L.M. van Werveke, Verzameling van akten, p. 491, 492. Betekent dit dat de poging van Hulst om Jan van der Maelstede buiten de onderneming van Jan van Beaumont (zie p. 112, noot 2) te houden, mislukt is?

a Den is boven de regel bijgeschreven.

b In de kantlijn een hand.

[p. 120]

[3] Hieraf bewisen wi in schulde^a up Heinric den Langhen onsen gheselle 6 lb.

[4] Item gheven wi schepenen over in ghereeden ghelde 12 lb., twelke ghelt heift ghestaen in debate tusschen ons ende Adame den Langhen.

[5] Ende hiermede so es onse ontfanc ende onse huutgheven even groet^b.

[XII] Dit es de schult, die de port schuldich bliift bin onsen iare:

[1] Den here Jhan Aleyne 6 lb. van liifrenten, daer de termiin af verleden es.

[2] Item bliift men alle de rente avie schuldich, die men onsen porters van binnen iaerliics schuldich es, huteghesteken 5 personen, die boven in onse huutgheven bescreven siin.

[3] Wi bliven schuldich onsen bailliu van binnen 36 s., die hem in hovescheden gegheven siin, omme dat hi dicken vore de port ghepiint heift.

[4] Item onsen clerck van sinen dienste 3 lb.

[5] Item onsen clerc, omdat hi dicken ghepiint heift met den kercbrieven ende in andre bederven 30 s.

[6] Item Coppiin Grienen 20 s., die hem in hovescheden gegheven siin omme de bede van mire vrouwen van der Maelsteden.

[7] Item den costers van der clocken te ludene 18 s. 6 d.

[8] Item den dukere 20 s.

[9] Item Jhan Comanne, omme dat hi ten werclieden versach, die in de havene dolven 20 s.

[10] Meester Yen 4 s.

[11] Wi bliven schuldich Jhan Boute 36 s.

[12] Item den Heleghen Gheest van erveliker renten 6 lb. 14 s.

[13] Somma 24 lb. 18 s. 6 d.

[XIII] Dit bliven wi schuldich van gheleenden ghelde, dat wi leenden in de grote noet van onser port:^c

Gheraerd de Waghenmakere 12 d.; Willem Hoebaren 12 d.; meester Gillis de Marscalc 12 d.; Gheraerd de Wildwerkere 12 d.; Zeghere fs Adaems 8 d.; Heinric Seriant 4 s.; Boidin Clap 2 s.; Jhan Seriant 12 d.; Jhan Rembout 4 s.; Wouter Koggheman 2 s.; Heinric Bake 4 s.;

a Er staat: sshulde.

b Begin vel 6.

c De namen staan in twee kolommen, waarvan de tweede begint met Hughe Coman.

[p. 121]

Clais Tours 4 s.; Wouter fs Heinrics 2 s.; Jhan Bout 4 s.; Michiel van Mardonch 3 s.; Justaes Pot 4 s.; Liisbette van Mardonch 12 d.; Margriet Willems verGhinenzoens 12 d.; Hughe de Fackere 12 d.; Jan Petiit 2 s.; Jhan Dankaert 12 d.; Hughe Loetse 2 s.; Jhan van der Vorle 2 s.; verAechte Lonis 2 s.; Jacob Baffe 12 d.; Jhan Cocnoet 2 s.; Laureins^a de Kempe 12 d.; Casis 12 d.; Hughe de Kersemakere 12 d.; Willem Loetse 2 s.; Hughe Bollaerd 12 d.; Wouter Buse 20 d.; Jan de Wevere 2 s.; Willem Proy 2 s.; Boidiin de Fackere 12 d.; Imsoete Wulfaerds 12 d.; Jhan fs Everdeys 12 d.; Gheric fs Michiels 12 d.; Heinric Kempe 12 d.; Hughe van Lokeren 3 s.; Jhan Bacliet 2 s.; Jacob van der Lo 12 d.; Laureins de Crayschietere 4 s.; Diederic van Leiden 2 s.; Jan de Carf 2 s.; Boidin fs Bernaerds 3 s.; Willem Lucie 2 s.; Jan Pickel 2 s.; Jacob Blockeel 3 s.; Jan Spelgier 2 s.; Willem van den Hoeke 2 s.; Hughe Coman 2 s.; Willem fs Brunen 2 s.; Jhan de Pottere 2 s.; Laurens de Moelnare 3 s.; Wouter Everaerd 3 s.; Michiel Tabbaerd 2 s.; Heinric de Waghenare 2 s.; Willem siin broeder 2 s.; Michiel de Waghenare 2 s.; Heinric Poppe 3 s.; Heinric Coman 2 s.; Wouter van den Clinghe 2 s.; Willem de Waghenare senior 2 s.; Heinric fs verAdelisen 3 s.; Willen Bastaerd 2 s.; Pieter van den Orde 2 s.; relicta Heinric fs Stasiins 3 s.; Avesoete de Beghine 2½ s.; Hughe fs Lammiins 3 s.; Wouter de Temmerman 4 s.; Willem de Ruusschere 2 s.; Jhan Bentiin 2 s.; Boude Vinke 2 s.; Wouter Soorkiin 2 s.; Jhan van Berky 2 s.; Michiel Mourkiin 2 s.; meester Jhan de Marscalc 4 s.; Jhan Bellekiin 2 s.; Gheertruud Boidins van der Lo 2 s.; Gheraerd fs Boidin 2 s.; Jhan Aelbrecht 4 s.; Benigne Sphieghelaers 12 d.; Joes de Verwere 12 d.; Jhan fs Seghers ex Belke 3 s.; Pieter van den Pitte 2 s.; Pieter Annoet 2 s.; Wouter Bruunkint 4 s.; Wulfaerd de Waghenare 2 s.; Jhan fs verGheertruud Willems 3 s.; Willem de Waghenare 3 s.; Willem Braem 2 s.; Daen fs Willeheins 4 s.; Hughe fs Willeheins 2 s.; Everdey van den Hoeke 3 s.; Willem fs Yden 2 s.; Hughe van Lokeren 2 s.; Jan fs Maes 2 s.; Willem Meygheer 2 s.; Jacob Everaerd 2 s.; Bouden Willaerd 2 s.; Jhan van den Hoeke 12 d.

Somma 10 lb. 16 s. 10 d.¹

[XIV] Somma van al der schult, die de port schuldich bliift

a Laureins is bijgeschreven na doorhaling van Heinric.

1 Zie p. 99, noot 3, a. Moet zijn: 10 lb. 17 s. 10 d.

[p. 122]

binnen onsen jare, utegesteken de rente avie, die men binnen der port schuldich bliift 35 lb. 5 s. 4 d.^a,¹.

[XV] Dit es, dat de port schuldich bliift van der schult, die ons schepenen, die vore ons waren, overghaven ende hemlieden over was gegheven boven dat wiis verghulden hebben. Ende oec van schulde, die si selve schuldich bleven binnen haren jare, des wi ghene macht en hadden te gheldene ende gheven se weder over gheliic dat men se ons gaf:

Boidin fs Bernaerds 4 s.; Jhan Benne 5 s.; Jhan fs Bouds 16 s.; Pieter Wayover 17 s.; meester Michiel de Schuttere 15 s.; Jacob van Zele 6 s.; Wouter Bruunkint 14 s.; Clais Inghel 8 s.; Jan Poppe 8 s.; Jan Aelbrecht 14 s.; Simoen de Scheppere 8 s.; Jhan van der Mare 10 s.; Wouter Hoebaren 7 s.; Jacob van Doyse 16 s.; Jacob de Ketelboetere 6 s.

Somma 7 lb. 14 s.

[XVI] Dit es van gheleenden ghelde:

Aechte Maniers 10 s.; Margriet van Tunis 12 s.; Everdey van den Hoeke 6 s.; Wouter fs Marien 11 s.; Willem Meygheer 6 s.; verAechte Lonis 9 s.; Arnoud Ellic 24 s.; Gheertruud Sanoets 6 s.; Benigne Spieghelaers 4 s.; Gheertruud Lams 9 s.; Jhan fs Kempen 12 s.; Pieter Lobben 6 s.; Jhan fs ver-Gheertruud Willems 18 s.; Jan de Backere 6 s.; Hughe met den Ghelde 12 s.; Jhan van Berki 12 s.

Somma 8 lb. 3 s.^b

[XVII] Item van gheleenden ghelde:

Arnoud Ellic 4 lb. 18 s.; Pieter van den Pitte 7 s.; Michiel Mourkiin 6 s.; Wouter de Temmerman 12 s.; Jhan fs ver-Gheertruud Willems 24 s.; Jhan Coman van der Heirst 8 s.; Heinric fs Stasiins 22 s.; Jhan de Costre 12 s.; Jhan fs Seghers 18 s.; Griete^c van Tunis 12 s.; Coperdraet 9 s.; Jhan van Berki 12 s.; Stasiin Stier 6 s.; Willem Waghenare senior 4 s.; Jhan Coman bi den hospitale 24 s.; Arnoud Ellic 51 s.; Wouter Bruunkint 9 lb. 14 s. 4 d.; Roeliin de Scrinemakere 6 s. Somma 25 lb. 16 s. 4 d.^d,².

a Voor deze post een hand. Begin vel 7.

1 Zie p. 99, noot 3, b. Moet zijn: 35 lb. 16 s. 4 d.

b Staat in eerste kolom onder XV.

c Er staat: Griele.

d Staat in tweede kolom naast de namen van XV en naast XVI.

2 Zie p. 99, noot 3, c. Moet zijn: 26 lb. 5 s. 4 d.

[p. 123]

[XVIII] Dit is van den coste, die schepenen overghaven, dat men hem schuldich bleef, den welken cost si daden tAxele, ter Mourstraten, tAssenede ende ter Langerbrugghe¹.

[1] Hughe Borlute 38 s.

[2] Pieter den But 58 s.

[3] Hughe van Lokeren 4 lb. 10 s.

[4] Hughe Baeliu 4 lb.

[5] Heinric Baken 40 s.

[6] Somma 15 lb. 6 s.^a

[XIX-1] Item bliift de port schuldich Wouteren fs Jhan Pauwelszoens 24 s. par. van den speye te achterwaerne, dat ons oec over was gegheven.

[2] Item Jhanne den Pottere 16 s. 4 d. van potten.

[3] Somma 40 s. 4 d.

[XX] Somma van allen den achterstellen, die ons schepenen overghaven, die noch te gheldene siin ende die wi weder overgheven gheliic dat men se ons gaf 58 lb. 9 s. 8 d.².

[XXI] Jeghen alle de schult, die de port schuldich bliift, so comt der port te baten 13 lb. 10 s. 10 d. par., die men noch tachter es van den molenghelde, die wi overgheven up ghenoemde persone^b.

1 Assenede en Axel (met Bouchoute en Hulst) hoofdplaatsen van de Vier Ambachten; Mourstraten: waarschijnlijk in de nabijheid van Dendermonde gelegen; Langerbrugghe: ten zuiden van het Ambacht Assenede.

a Staat in tweede kolom onder XVII en naast XVI.

2 Zie p. 99, noot 3, d. Moet zijn: 59 lb. 8 s. 8 d.

b Op de achterzijde van vel 7: Schepenen: Hughe van Westhusen, Hughe fs verHeilsoeten, Bouden Lieve, Laurens van den Pitte, Gielis de Dukere, Heinric de Langhe, Boidiin Woytac.

B. De Rekening van Hulst over 1341

Hec est computatio scabinorum anno Domini MCCCXLI.

[I-1] In den heersten hebbe wi ontfaen van 6 lb. gr. rentavien te enen live, blivens boven allen coste 56 lb. 12 s. gr.; dies costen ons de exise weder te gecrigene 28 lb. 17 s. 6 gr.; dus bliift ons ontfanghen 27 lb. 14 s. 6 gr., maken in parisis 332 lb. 14 s.

[p. 124]

[2] Item van den cleenen exisen 370 lb.

[3] Item van der port goede 146 lb.

[4] Item van den genen diet avenghelt verpacht adden 8 lb. gr.; 5 s. die Jan de Moenc gaf maken 99 lb. parisis.

[5] Item van alf arinctijt tote bi medewinter¹ dat wijt zelve daden, gafen 16 lb. 8 s. parisis.

[6] Item van asuwen² van Pieter Scone Jans wive 35 s. Item van den here Heinrike de Grave 35 s. parisis.

[7] Item van der hettinghen int Nieweland³ 3 lb. 12 s. parisis.

[8] Summa van al onsen ontfanghe 971 lb. 4 s.

[II-1] Item in den heersten heb wi weder huutgegeven van der heren coste die ons scepen maecten (10 lb. 17 s.).

[2] Item aren clarken, mesnieden ende garsoenen in houscheden 4 lb. 2 s.

[3] Item van scoude die ons houde scepen overgaven 18 lb.

[4] Item van hooftghelde dat si ter lombaerde adden staende 36 lb.

[5] Item van coste van desen ghelde ende van gelde dat wi dartoe leenden, metten tsarters in walsche 2(2 lb. 13 s.).

[6] Item daden houde scepen oec Janne den clarc gheven 30 s.

[7] Item der Pieter van den Hovene oec van dat it achter was bleven van froclakene bi houde scepen 12 s.

[8] Item den portier van tsgravensteene, die metten heren hier quam die ons scepen maecten, ghegeven 17 s.

[9] Item coste ons onse karke te behoudene alse Jan van Lokeren uplach; ende dat men up portabelsteene mochte zingen 30 lb. 1(7 s.)⁴.

[10] Item enen clusenare die tsgraven letteren brochte, dat men hem goet zoude doen 8 s.

[11] Item 1 maten riddere met skeisers⁵ letteren van Almaengen, dat men hem goet zoude doen 7 s.

[12] Item coste ons de plaetse te behoudene tusschen de houde brugghe ende Mabelie Amuns, dat men se niet betemmerde 16 lb. 4 s.

1 Zie inleiding p. 103.

2 Asuwe: exue.

3 Polder ten noordwesten van Hulst. M. van Empel en H. Pieters, Zeeland door de eeuwen heen, I, Middelburg 1935, p. 136.

4 Enige post in de rekening van 1341, die de kerk betreft. Portabelsteene: draagbaar altaar.

5 Lodewijk van Beieren (1314-1347).

[p. 125]

[13] Item als swatergraven¹ dochter huwede te coste gedaen, metten houscheden die men aer zende 8 lb. 18 s.

[14] Item als men Joes Raes² dochter nonne cleedde te coste ghedaen 54 s.

[15] Item als men miins heren Jans dochter van Axele oec nonne cleede te coste gedaen 3 lb. 14 s.

[16] Item als ons baliuus broeder dochter bruud was te Corterike te coste gedaen, met dat men aer gaf 6 lb. 8 (s.).

[17] Item als Jacobs dochter van Artevelde³ bruud was te coste gedaen, mette dat men aer zendde 33 lb. 13 (s.).

[18] Item als Heinrics Keisers dochter⁴ huwede te coste gedaen, met dat men aer gaf 8 lb. 14 s.

[19] Item Gielise den Dukere van sire smarte, bi rade van den goeden lieden 18 lb.

[20] Summa 224 lb. 8 s.

[III-1] Item heeft de avene gecost te verdiepene ende tsant huut te draghene, bi diere over gewiist waren 50 lb.

[2] Item coste de Lieve⁵ te vervagene, metten damme te houdene, diere buten lach 8 lb. 8 s.

[3] Item omme caelciedesteene ghegheven binnen desen iare 33 lb. 7 s.

[4] Item coste de caelsieden te makene te stoppene met dienene, met houte, met sande te mennene 17 lb. 12 s.

[5] Item te coste gedaen an de Corenmarct 48 s.

[6] Item hevet twindaes gecost te makene te houte, te ijsere, te temmerne 59 s.

1 Willem van Artevelde, broer van Jacob en Jan van Artevelde, De Pauw, p. 130. De watergraaf had o.a. tot taak het toezicht houden op de dijken en waterschappen. R. Monier, Les institutions financières du comté de Flandre de XIe siècle à 1384, Parijs-Rijsel 1948, p. 46. Het huwelijk vond plaats op 7 augustus 1341. N. de Pauw en J. Vuylsteke, De rekeningen der stad Gent, tijdvak van Jacob van Artevelde (1336-1349), II, Gent 1880, p. 22.

2 In de Gentse rekening van 1340 ‘der stede seriant’ genoemd. Datum van het huwelijk: 12 augustus 1341. De Pauw en Vuylsteke, p. 42, 22.

3 Margaretha, geboren uit het eerste huwelijk van Jacob van Artevelde, huwde met ridder Wouter van Erpe. De Pauw, p. 268. Rogghé, I, p. 18. De Pauw en Vuylsteke, p. 101, 103.

4 Lid van de Raad van Vlaanderen. Lucas, p. 346. M.b.t. het huwelijk, zie De Pauw en Vuylsteke, p. 102, 131.

5 De Lieve of Moervaart liep van Hulst in oostelijke richting via Hulsterloo naar de Schelde. E. de Reu, Historisch-geografisch onderzoek betreffende de moergronden in de Vier Ambachten tijdens de 12e, 13e en 14e eeuw, in: Jaarboek Vier Ambachten, 1960-'61, p. 55 en kaart.

[p. 126]

[7] Item heeft de steegher bi den windase ghecost 3 lb. 17 s.

[8] Item hebben de brugghen achter de port gecost te makene ende te stoppene 5 lb. 8 s.

[9] Item heeft ene brugghe al niewes gecost te makene begeneside den walle 30 s.

[10] Item hebben de putte achter de port ghecost 17 s.

[11] Item heeft de alle gecost te makene van datter in te broken was te slutene ende te onslutene 48 s.

[12] Item tvleeschuus te weghene, te slutene, te ontslutene met 1 niewer dore 57 s.

[13] Item twindaes van der sluus te speeken ende van 5 ijserinen spanghen ende 1 ijserinen aec 19 s.^a

[14] Item coste de scupstoel te makene up de Houtmarct 47 s.

[15] Item de zelcupe al niewes te vermakene 10 s.

[16] Item de sluus int Niewelant te stoppene an beeden siden ende 1 niewe dore 4 lb. 16 s.

[17] Item de dicaetse van den Niewenlande, met dat ten tween steden huut was te broken 15 lb. 17 s.

[18] Item de dicaetse te wallewaert an beeden ziden met dat huut te broken was 9 lb. 15 s.

[19] Item tghedelf van der Minnenbrugghe toten heede 35 lb. 14 s.

[20] Item hevet de strate bi sloten ghecost te hoghene, ende andere straten achter de port 27 s.

[21] Item tsout¹ dat scepenclarke ende garsoene van Ghent gat hebben, metter fayture 8 lb. 14 s.

[22] Item die nachts metten wachters omme hebben ghegaen, dat si niet sceeden souden 6 lb. 16 s.

[23] Item coste de brant 4 lb. 16 s.

[24] Item te coste ghedaen an de sluus van den moere 46 s.

[25] Item Heinric Narinc ghegheven van sire garsten, die men buten sloch bi der mole 24 s.

[26] Summa 226 lb. 12 s.

[IV-1] Item hebbe wi vergouden van sgraven^b cheise van ijdelen ofsteden achter de port 11 s.

[2] Item van den seise van den vancpolres int Niewelant 58 lb. 7 s.

[3] Item den Heligen Gheest van sire arveliker renten 8 lb. 11 s.

a Hier begint vel 2.

1 In Hulst werd zout gewonnen. Juten, p. XVII, XVIII.

b Er staat: sgragen.

[p. 127]

[4] Item Heinric Pops kindere van der renten van aren gelde, dat si onder de port ebben ligghende 7 lb. 4 s.

[5] Item dominus Jan Borluut van zire capelrien 10 lb.

[6] Item dominus Jan van Pulle van sire capelrien ten hoghen houtare 3 lb.

[7] Item dominus Andries Aelbrechte van den capelrien te houden hospitale 3 lb.

[8] Item dominus Heinric Janszone van sire capelrien ten niewen hospitale 12 s.

[9] Item onsen clarc van sinen dienste 12 lb.

[10] Item van frontsine 19 s.

[11] Item den costere van der clocken 3 lb.

[12] Item Jan de Sceppere van den orghenen 3 lb.

[13] Item Wouter de Cupere van den spoye 6 lb.; item van temmerne 12 s.

[14] Item Wille Conte van sinen dienste 6 lb.

[15] Item den wachtere van 1 frocke 40 s.

[16] Item den moderare 25 s.

[17] Item te Ghent in houscheden gegeven binnen desen iare, die over ons dicwile ghepiint ebben 30 lb. 3 s.

[18] Item te coste gedaen vor goede liede daer de port mede adde te doene 4 lb. 14 s.

[19] Item te coste gedaen als scepen ebben geseten in der port profiit 5 lb. 8 s.

[20] Item van prosentwine binnen desen jare 48 lb. 16 s.

[21] Summa 215 lb. 2 s.^a

[V-1] Item van rentavien vergouden warof dat de daghe waren leden veriare te zente Jansmesse 10 lb. 11 s.

[2] Item veriare gouden de grote exise 70 lb. gr., doe was de port scoudigh van rentavien tsiaers 82 lb. 15 s. 6 gr., darof heb wi vergouden 12 lb. 15 s. 6 gr., maken in parisis 153 lb. 6 s.

[3] Item van baten van al desen rentavien ende van houscheden die men den boden dede, als men geen ghelt en adde 34 lb. 13 s.

[4] Item boden die wi huut hebben ghesent binnen desen iare in der port profijt 4 lb. 6 s.

[5] Item boden die an ons ghesent ebben ghesiin binnen desen iare 3 lb. 14 s.

[6] Item broeder Zegheren ghegheven in almoesenen 25 s.

[7] Item den Aughustinen van Ypere, omdat si verbort waren

a Hier begint vel 3.

[p. 128]

ende letteren brochten van Ypre, dat men hen goed zoude doen 12 s.

[8] Item onsen baliu was [ghegheven], omdat hi dicwile over de port ghepiint heeft, in houscheden 3 lb.

[9] Item Jan den clarc omdat wi hem dicke ghebesicht hebben ende om de port dicke ghepiint heef ghesiin 3 lb.

[10] Item hebben wi vertaerd over onse rekeninghe te makene 3 lb. 9 s.

[11] Summa 217 lb. 16 s.

[VI] Summa van al den costen, zonder van den vaerden 883 lb. 18 s.

[VII] Wedemaent:

[1] Item upten VII dach 2 scepen te Denremonde ten grave van Hollant om andworde van Jans fayte van der Maelsteden, ende doe waer si verdaghet over 8 daghe dar weder te sine; 2 dage huut, 32 s.¹

[2] Item upten XV dach 2 scepen weder te Denremonde, gheliic dat si verdaghet waren, ende daer waest noch verleit over 8 daghe darna te Ghent; 2 daghe huut, coste 32 s.

[3] Item upten XXIII dach de baliu, 2 scepen, 1 portere te Ghent, gheliic dat scepen verdaghet waren, ende dar zeiden scepen van Ghent dat si tfayt an hem trocken ende dat wijs hilden onsen pais, si souden wel bi doen; 5 dage, 8 lb.

[4] Item binnen desen tiden quam 1 mare dat dese liede gewacht souden siin onderwege om te mesbiedene, doe trocken tieghen hem 1 deel van den goeden cnapen van der port, waraf dat de coste liepen 3 lb. 5 s.^a

[5] Item upten XXX dach 1 scepen ende de baeliu te Ghent om raed te hebbene up de lettere die Jan van Lokeren brochte van minen here van Vlaenderen, als dat men hem soude leenen 1 somme van gelde, de welke hem miin here van Vlaenderen sculdigh ware, ende dat wise souden houden an de baelgie van Virambachten; 3 dage huut, 48 s.

1 Willem IV, graaf van Henegouwen, Holland en Zeeland (1337-1345). Zie verder inleiding. Het staat niet vast dat de hier voorkomende Jan van der Maelstede dezelfde persoon is als in de rekening van 1326. Schout van Hulst wordt hij niet genoemd en verder blijkt zijn optreden niet bepaald welwillend ten opzichte van Hulst. Dat er nog Van der Maelstedes in Hulst waren, blijkt uit de Gentse rekening (21 januari 1342): De Pauw en Vuylsteke, p. 131.

a Hier begint vel 4.

[p. 129]

Hoymaent:

[6] Item upten IX dach wart Janszone van Ontenesse gevanghen ende te Ghent ghevoert, ende doe volghden hem 2 scepen om hem te helpene, dat hi wet soude gecrigen; 4 dage huut, 3 lb. 4 s.

[7] Item upten 3 dach nadat dese wech voeren, 2 andere scepen te Biervliet om eens pais wille, die miin here van Axele gemaect adde tusschen de port van Hulst ende van Birvliet, als dat hi niet ghehouden soude ebben gewest; want waerre gebrec inne de port van Hulst, wilden alwech genoech af doen ende doen doen; 2 dage, 32 s.

[8] Item up den XXIII dach 2 scepen te Gent om scepen ende Jacobe te biddene, dat Jan van der Maelsteden mochte hebben geleede binnen Vlaenderen te comene om dachvaert van payse ende acorde te makene, ende dat wilden si niet consenteren; 3 dage, 48 s.

Hoeghst:

[9] Item upten X dach 4 scepen te Ghent omt vonnesse van der sluus van der Lieve wie se soude houden ende maken ende daer was so vele te doene, dat si verdaghet waren over vertienacht darna; 4 dage huut, 6 lb. 8 s.

[10] Item over vertienacht hierna weren 4 scepen weder te Gent geliic dat si verdaget waren, omt vonnesse van der sluus, ende si voerden met hem 1 vonnesse van Nout Vinken, van dat hi getwist soude hebben binnen tsgraven vrede; ende des derds daghes nadat si dar quamen, worden si berecht van den vonnesse van Nout Vinken ende vort was hen bevolen, dat si thuus souden varen ende doen gebieden met 1 sondaeghsten gebode alle die iegen de sluus spreken wilden of darmede, dat men hen soude maken dachvaert te Ghent vor ons te sine tsanders maendages nadat tghebot gedaen ware; 5 dage huut, 8 lb.

September:

[11] Item upten III dach 2 scepen te minen here Gosine van den Moere als van den parlemente van Pieteren den Boet, 16 s.

[12] Item 4 scepen te Gent weder omt vonnesse van der sluus ten zelven daghe dat si adden doen gebieden alle die iegen de sluus wilden spreken of darmede dat si dar souden siin, ende doe brochten si tvonnesse van der sluus; 3 dage, 4 lb. 16 s.

[13] Item upten XVI dach 1 scepen te Borneem toten baeliu van Hulst, hem te sprekene dat hi mede wilde varen te Ghent te

[p. 130]

helpen sprekene, om sententie te ghecrighene van den moencken als van den avengelde¹; 2 dage huut, 16 s.

[14] Item upten 4 dach hierna voeren 2 scepen te Ghent, ende de baliu quam tote hen, ende dar en consten si gheen berecht gecrigen, el dan dat men de moencke soude ombieden, ende dan soude ment ons laten weten; 3 dage huut, 3 lb. 12 s.

October:

[15] Item upten VII dach 1 scepen te Theemsche te miin here Symoene van der Maelsteden² om 1 vancpolre te gecrigene in sine vischerie, ende hi nam hem te besprekene met sinen lieden ende beval, dat men weder quame binnen der weke; coste 16 s.

[16] Item upten 4 dach hierna voer 1 scepen weder te miin here Symoene; dar seide hi, dat hi sinen baliu adde bevolen, dat hi soude besien de plaetse, ende als hi weder quame, ende hem adde geinformeert van der sake, hi souden garne wel bi doen, 8 s.

[17] Item also varinc als deze scepen thuus was comen, voeren 2 scepen te Ghent, scepen te biddene, dat si an miin here Symoene wilden gehulpich wesen, dat wi iegen hem gecreghen 1 vancpolre met onser cost; want hi ons gelooft adde hem daerup te besprekene, ende si seiden, dat siit gaerne souden doen; 3 dage huut, 48 s.

[18] Item upten XXVII dach 4 scepen te Ghent omt vonnesse, of hie metten scepen leelichede sprake, of ieghen hem mesdade, offer de here enich recht toe adde, ende hoe ment sculdigh ware te berechtene; dar was hem gegheven, dat sijt selve machtich siin te berechtene, ende te doen beterne als hen zelven goet dinct; 3 dage, 4 lb. 16 s.

November:

[19] Item upten II dach 2 scepen te Ghent ende baden scepen, dat si hem souden doen hebben tavenghelt van den moencken,

1 De turf die de monniken in de moeren ten noorden van Hulst staken, konden zij via de haven van Hulst en de Lieve zuidwaarts vervoeren. Bij de moersluis in Hulst moesten zij de stad tol betalen. Hiertegen nu waren zij in verzet gekomen, dreigende de Lieve zodanig te verleggen, dat zij de moersluis konden vermijden. Deze zaak werd voor de schepenen van Gent gebracht. J. Adriaanse, De poort van Hulst vóór de vijftiende eeuw, Hulst 1927, p. 194, 195.

2 Zoon van Elisabeth Vilain, de zuster van Philips, Hector en Gerard. Hij werd na het kinderloos overlijden van zijn ooms, heer van Sint Jan-Steen en voogd van Themse. Overleed in 1342. Du Chesne, p. 684. De Pauw, p. 793.

[p. 131]

ghelijc dat si ons beseghelt adden, want der cnapen termiin ware huut, diet verpacht adden; dar seiden si dat wi thuus souden varen, si zouden de moencke cort ombieden ende onslieden mede; 3 dage, 48 s.^a

[20] Item als wi thuus waren comen, 3 daghes darna onboden si ons met 1 letteren, dat wi daer souden comen, si adden de moencke onboden; ende dar voeren de baliu ende 3 scepen metten goeden lieden huten ambachten; dar wart de dachvaerd 3 weken verleid, coste 3 lb. 12 s.

[21] Item upten XXII dach 4 scepen te Ghent omt vonnesse van den moencken, van dat haer goed in sesinen was gedaen biden here, ende si 1 paerd wech adden ghevoerd binnen der wetteliker sesine; ende dat was oec verdaghet toter dachvaerd die si ons achterst ghemaect adden; 3 dage huut, 4 lb. 16 s.

December:

[22] Item upten II dach 3 scepen te Ghent bi versoeke ende beveelne van den baliu als van den exisen, want de exisers den lieden die rentavie up de port adden, geen gelt en wilden gheven, dan alsulc ghelt als binnen den lande ghinghe, ende wi en conster dar gheen sententie of ghecrighen sonder dat wi thuus souden varen ende spreken de goede liede ende dat men hem weder brochte aren raed; 3 daghe huut, 3 lb. 12 s.

[23] Item upten XII dach 3 scepen, 2 porters metten baliu te Ghent ter dachvaerd, die ons was ghemaect tiegen de moencke, tseggen, te hoerne, als dat si den moer elwaerd wilden leeden ende trucken huut onser avenen, ende van dat si geen scot wilden geven ter sluus, alsi sculdigh waren te doene, ende si voren ende na gedaen adden; ende sdaghes heer dese wech voeren, voeren 2 scepen bi rade van den goeden lieden te Denremonde ende te Aelst, scepen van Denremonde ende van Aelst te biddene, dat si met hen voeren te Ghent om te helpen houdene ons avene; ende also daet sijt, ende voeren met hem ter dachvaerd; ende daer was hem gegheven in sententien, dat de moencke niewer aren moer leeden souden dan dor ons avene, ende nemmermeer ghedelf doen delven, dat ieghen de avene van der port ghinghe, ende dat si scot ende lot souden geven ter sluus alsi voren ende na gedaen ebben; ende dese coste metten baeliu, scepen, porters van der port ende scepen van Denremonde ende van Aelst liepen, heer si weder in quamen 12 lb. 9 s.

a Hier begint vel 5.

[p. 132]

Lauwe:

[24] Item upten II dach 2 scepen ende 1 portere te Ghent, te toghene den grave van Hollant vort ghemeeneland¹ de moeyenesse ende tpaerlement, dat ons Jan van der Maelsteden ghedaen adde ende alle daghe dede; 6 daghe huut, coste 7 lb. 4 s.

[25] Item upten XVIII dach 2 scepen te Ghent om dachvaerd te ebbene ieghen de moencke als van den avengelde ende omme te toghene dat de grave van Hollant niet en adde ghedaen gelijc dat hi gheseit adde van Janne van der Maelsteden; ende daer seiden si dat aer ghesellen souden sijn te Andwerpen, ende bevalen ons, dat wi daer ieghen hem souden wesen, si souden zelve ons fayt toghen vor den grave van Hollant; 4 dage, 3 lb. 4 s.

[26] Item 2 scepen te Andwerpen over 3 daghe darna, ghelijc dat de dachvaert gemaect was, ende daer togheden scepen van Ghent den grave van Holland, gehlijc dat si ghelooft adden, ende de grave van Holland seide, dat hijt cort beteren zoude; 4 daghe huut, 3 lb. 4 s.

[27] Summa van den vaerden 97 lb. 6 s.

[VIII-1] Summa van al 981 lb. 4 s.^a

[2] Item de somme van onsen ontfanghe loopt 971 lb. 4 s.

[3] Dus heeft ons huutgheven boven onsen ontfanghe 10 lb. parisis, ende dese 10 lb. hebben wi gheleent jeghen den here Janne Borlute tote Sinxenen² ende hebben se ghelooft te ghevene Janne Seriante in de name van hem, binnen den belokenen Sinxenen³, up 5 s. parisis daghes te vertarene waer dat se der Jan Borluut vertaren wille, des cost ende hooftghelt vergolden es.

[4] Item es hiermede vergouden 2 last steene, die in de avene ligghen, daer men de calciede mede sal stoppen, ende tghelt dat se sal costen te stoppene met steene te mennene ende sant ende alle coste diere up zullen gaen; ende dese steene sal Nout hebben, ende daer binnen sal hi de caelciede stoppen ende maken ende leveren se up gheheel.

[IX-1] Item es de port sculdigh in Denremonde, waerof dat de

1 Nl. van Vlaanderen.

a Hier begint vel 6. Vel 6 is met een andere hand geschreven. Onleesbaar is een half afgesneden laatste regel op vel 5 in de naad.

2 19 mei (1342).

3 26 mei (1342). Zie verder inleiding p. 104.

[p. 133]

dach leden was vaeriare te zente Jansmesse¹ leden, Andriese serGielise, Pieter den Scaeriare ende Henric van Nursene elken 10 s., ende Magriete van Scripen 5 s. gr., summa 35 s.

[2] Item was de port sculdigh nu te Bamesse², als men de exise vercochte van rentavien 86 lb. 15 s. 6 gr. ende hierof zullen deghene gheven, die de exise cochten 79 lb. gr.

[3] Dus bliift de port sculdigh 7 lb. 15 s. 6 gr. desen lieden, die men hierna noemen zal:

[a] der nonnen in de Biloke 7½ s. gr. te zente Jansmesse³,

[b] item Hughen van Westhusen 3 s. gr.,

[c] item Jan Boute 25 maelien⁴, ende hi zal hebben Hughes van Westhusen vorseid 3 s. ten zelven daghe vornoemt,

[d] item Natelien Goudvinghers te zente Amelberghendaghe⁵ 20 s. gr.,

[e] item Janne van den Warve 20 s. te Hoeghste⁶,

[f] item Gielis de moenc 40 s. te Hoeghste,

[g] item miin jonfer van den Vorde ende Woutere aer zone mallic 20 maelien te zente Matheeusdaghe⁷;

summa 7 lb. 15 s. 6 gr.

[4] Summa van al der rentavien van verledenen daghen 9 lb. 10 s. 6 gr.

1 24 juni (1340).

2 1 oktober (1341).

3 24 juni (1341).

4 Kennelijk identiek met 1 s. gr.

5 10 juli (1341).

6 1 augustus (1341).

7 24 februari (1342).

[p. 134]

Personenregister

In dit register zijn de namen van personen die in de tekst van de rekeningen voorkomen, alfabetisch naar de voornamen opgenomen.

A geeft de rekening van 1326 aan, B die van 1341.

* betekent dat voor de betrokken persoonsnaam in de tekst van de rekeningen een punt staat (vgl. inleiding, p. 96, noot 2).

Adaem den Langhen - A VI-1; XI-4.

Aechtenkinde van Duffle - A IV-8; VI-11.

verAechte Lonis - A XIII; XVI.

Aechte Maniers - A XVI.

Almaengen, keizer van: zie Lodewijk van Beieren.

Andries Aelbrechte (dominus) - B IV-7.

Andries serGielise - B IX-1.

Arnoud (meester) - A V.

Arnoud Ellic - A II-5-c, 7-j; IV-6; XVI; XVII*.

Avesoete (de beghine)- A XIII.

Axle (miin here van Axle) - A II-10-d.

Benigne Spieghelaers - A XIII; XVI.

Boidine (meester) - A V.

Boidin fs Bernaerds - A XIII; XV.

Boidin Clap - A XIII.

Boidiin de Fackere - A XIII.

Boidin de Pottre - A V.

Boidin Woytac - A II-3-c, p; 4-b, h; 6-c, d; 7-d, g; 8-b; 9-a; 12-c; 14-a; schepenlijst.

Bouden Lieve - A II-3-d, m, n; 4-a, e; 5-c, d; 7-d, j; 8-a; 9-a; 10-a, b; 12-a, b; schepenlijst.

Boude Vinke - A XIII.

Bouden Willaerd - A XIII.

Daen fs Willeheins - A XIII.

Daneel van der Dict - A II-3-f; 5-a; VII-9, 10, 11.

Diederic van Leiden - A XIII.

Everdey van den Hoeke - A XIII; XVI.

Floreinse (miin here) - A II-9-a.

Gheertruud Lams - A XVI.

Gheertruud Boidins van der Lo - A XIII.

verGheertruud Boidin Tucs - A VI-4.

Gheertruud Sanoets - A XVI.

Gheraerd fs Boidin - A XIII.

Gheraerd Vilayne - A II-1; 7-e; IX-4.

Gheraerd de Waghenmakere - A XIII.

Gheraerd de Wildwerkere - A XIII.

Gheric fs Michiels - A XIII.

Gillis (meester, prochipape) - A II-3-e; 6-a; 10-d.

Gillis de Dukere - A II-3-a, e, g, i, k, n, p; 4-d; 5-a; 6-b; 7-a, b, f, h, i, j; 11-a, b; 12-a; 13-a; V; XII-8 (?); schepenlijst; B II-19.

Gillis de Kempe - A V.

[p. 135]

Gillis de Marscalc (meester) - A XIII.

Gielis de moenc - B IX-3-f.

Gillis Oelbord - A IV-5; VI-7.

Gosine van den moere - B VII-11.

Gosiin Slabbaerd - A VI-2.

Heine Coman - A V.

Heinric fs verAdelisen - A XIII.

Heinric Bake - A XIII; XVIII-5.

Heinric Blankaerde - A V.

Heinrike de Grave - B I-6.

Heinric Janszone - B IV-8.

Heinrics Keisers dochter - B II-18.

Heinric Kempen - A V; XIII.

Heinric Coman - A XIII.

Heinric de Langhe - A II-3-c, i, k; 4-a, f; 5-c; 11-b; 12-c; schepenlijst.

Heinric de Langhe (onsen gheselle) - A XI-3.

Heinric Narinc - B III-25.

Heinric van Nursene - B IX-1.

Heinric Poppe - A XIII.

Heinric Pops kindere - B IV-4.

Heinric van Roden - A V.

Heinric Seriant - A XIII.

Heinric fs Stasiins - A XVII*.

(Relicta) Heinric fs Stasiins - A XIII*.

Heinric de Waghenare - A XIII.

Heinric Witten - A X-4.

Hector (miin here Hector) - A II-3-a, b, c, e, f, h, j, l, m; 4-h; 5-a, c, d; VII-4, 9; X-6.

Holland, graaf van: zie Willem IV.

Hughe Bailiu - A V; XVIII-4.

Hughe Bollaerd - A XIII.

Hughe Borluut - A II-3-h; 4-a; 7-j; V; VI-8; XVIII-1*.

Hughe den Fackere - A II-6-d; XIII.

Hughe met den Ghelde - A XVI.

Hughe van Ghent - A II-5-c.

Hughe fs verHeilsoeten - A II-3-l; 4-b; 5-a; 8-b; 10-d; 11-a; c, e;12-a; 13-b; schepenlijst.

Hughe de Kersemakere - A XIII.

Hughe Coman - A XIII.

Hughe fs Lammiins - A XIII.

Hughe Loetse - A XIII.

Hughe van Lokeren - A II-4-a; 5-c; 7-j; V; XIII (tweemaal); XVIII-3.

Hughe van Westhusen - A II-4-a, c; 5-c; 7-j; 9-b; 10-a, b; 12-a, b; 13-c; VI-5; VIII-8; schepenlijst; B IX-3-b, c.

Hughe fs Willeheins - A XIII.

Imsoete Wulfaerts - A XIII.

Jacobe (van Artevelde) - B VII-8.

Jacobs dochter van Artevelde - B II-17.

Jacob Baffe - A XIII*.

Jacob Blockeel - A XIII.

Jacob van Doyse - A II-3-a; m; XV.

[p. 136]

Jacob Everaerde - A IV-11; XIII.

Jacob de Ketelboetere - A XV.

Jacob van der Lo - A XIII.

Jacob van Zele - A XV.

Jhan Adaem (dhere) - A II-13-b.

Jhan Aelbrecht - A II-4-a; 7-f, h, j; XIII; XV.

Jhan Aleyne (here) - A XII-1.

Jhan Armanne - A V.

Jhan van Axele - A IX-5.

Jans dochter van Axele - B II-15.

Jan de Backere - A XVI.

Jhan Bacliet - A XIII.

Jhan Bellekiin - A X-8; XIII.

Jhan Bennen - A X-3; XV*.

Jhan Bentiin - A XIII.

Jhan fs Berghen - A V.

Jhan van Berki - A XIII; XVI; XVII.

Jhan Borlute (her, dominus) - A V; B IV-5; VIII-3.

Jan Bout - A II-3-d, j, o; 4-a, b; 5-c, d; 7-a, j; 8-a; 10-a; 13-b; XII-11; XIII; XV*; B IX-3-c.

Jhan den Bustchensen - A IV-3; IX-3.

Jhan Dankaert - A XIII.

Jhan Deiliin - A V.

Jan fs Everdeys - A XIII.

Jhan fs verGheertruud Willems - A XIII; XVI; XVII.

Jhanne van Haertevelde - A II-1.

Jhan van den Hoeke - A XIII.

Jan de Carf - A XIII.

Jan fs Kempen - A XVI.

Janne den clarc - B II-6; IV-9; V-9.

Jhan Cocnoet - A XIII.

Jhan Coman - A II-7-c; 9-a; 11-c; 13-b (dhere Jhan Coman); XII-9.

Jan Coman van der Heirst - A XVII.

Jhan Coman bi den Hospitale - A XVII.

Jhan de Costre - A XVII.

Jhan Labaye - A VIII-1, 2.

Jhan Loef - A VI-3.

Jan van Lokeren - B II-9; VII-5.

Jhan van der Maelsteden (schout van Hulst) - A II-3-n; 4-b; 6-a, b; 7-e, h, i, j; 9-a; B VII-1, 8, 24, 25.

Jan fs Maes - A XIII.

Jhan van der Mare - A XV.

Jan de Marscalc (meester) - A XIII.

Jan de Moenc - B I-4.

Janszone van Ontenesse - B VII-6.

Jan Petiit - A XIII.

Jan Pickel - A XIII.

Jan van Pulle (dominus) - B IV-6.

Jan Poppe - A XV*.

Jhan den Pottere - A V; XIII; XIX-2*.

Jhan Rembout - A XIII.

Jhan fs Seghers - A XVII.

[p. 137]

Jhan fs Seghers ex Belke - A XIII.

Jhan Seriant - A XIII; B VIII-3.

Jan de Sceppere - B IV-12.

Jhan Schaverwille (dhere) - A II-6-a.

Jhan Soye - A V.

Jhan Soyman (meester) - A I-5; IV-7; VI-10.

Jan Spelgier - A XIII.

Jhan van den Steene - A II-4-a; 7-e.

Joes de Verwere - A XIII.

Jhan van Viersele - A II-12-c.

Jhan van der Vorle - A XIII.

Janne van den Warve - B IX-3-e.

Jan de Wevere - A XIII.

Yen (meester) - A XII-10.

Joes van Axele - A V.

Joes Raes dochter - B II-14.

Justaes Pot - A XIII.

Calliin Hont - A VI-6.

Casis - A XIII.

Kateline Baecs - A II-8-b; V.

Champenoys - A II-7-g.

Clais kindren meester Hughenzoens - A III-6; IV-2.

Clais Inghel - A XV.

Clais van der Molen - A II-7-e, j.

Clais Tours - A II-5-c, d; XIII.

Clais fs serWouters - A II-7-e.

Colaerd van Merchinis - A IV-3; IX-3.

Coperdraet - A XVII.

Coppiin Grienen - A XII-6.

Coppiin Lobbe - A II-10-d; 11-a.

de Curtrasiin (Zeger van Kortrijk) - A II-3-d, g; VIII-4 (ruwaerd van den lande); X-6.

Laureins de Kempe - A XIII.

Laureins de Crayschietere - A XIII.

Laurens de Moelnare - A XIII.

Laurens van den Pitte - A II-3-b; d, f, h, j, l. m, o; 4-a, e, g; 5-b, c, d; 9-b; 10-c; 11-c, d; schepenlijst.

Liisbette van Mardonch - A XIII.

Lodewijk van Beieren (keiser van Almaengen) - B II-11.

Lodewijk van Nevers (graaf van Vlaenderen) - A II-10-a; B-II-10; VII-5.

Mabelie Amuns - B II-12.

Magriete van Scripen - B IX-1.

Margriet van Tunis - A XVI; XVII.

Margriet Willem verGhinenzoens - A XIII.

Matthiis fs meester Clais - A II-4-a; 10-a.

Michiel fs Macharis - A II-7-f, h; j; IV-4.

Michiel van Mardonch - A II-7-j; V; XIII.

Michiel Mourkiin - A XIII; XVII.

Michiel de Schuttere (meester) - A XV.

Michiel Tabbaerd - A XIII.

Michiel de Waghenare - A V; XIII.

[p. 138]

Natelien Goudvinghers - B IX-3-d.

Nout - B VIII-4.

Nout Vinken - B VII-10.

Olivier van Ghent - A IV-10.

Olivier fs serHughen - A II-8-b.

Otteliin Machette - A V.

Otteline van der Molen - A II-8-a.

Philips Vilayn - A II-4-a; 5-a; 9-b (miin here Philipse); VI-9; VIII-7.

Pieter Abbekine - A II-3-h.

Pieter Annoet - A XIII.

Pieter den Baerdmakere - A II-11-a.

Pietre van Berghen - A IX-12.

Pieter den Boet - B VII-11.

Pieter de Bras - A II-7-g.

Pieter de But - A V; XVIII-2*.

Pieter van den Hovene - B I-7.

Pieter Killen - A V.

Pieter Lobben - A XVI.

Pieter van den Orde - A XIII.

Pieter van den Pitte - A XIII; XVII.

Pieter den Scaeriare - B IX-1.

Pieter Scone Jans wive - B I-6.

Pieter Wayover - A IX-6; XV*.

Roeliin de Scrinemakere - A XVII*.

Zegher (broeder) - B V-6.

Zegher fs Adaems - A V; XIII.

Simoen Dullen - A I-8; II-7-j; 9-a; IX-2.

Symoen van der Maelsteden - B VII-15, 16, 17.

Simoen de Schepper - A XV.

Scatkiin - A V.

Stasiin Stier - A XVII.

Thonis fs Willems - A I-9.

Vlaenderen, graaf, heer van: zie Lodewijk van Nevers.

Van den Vorde (jonfer) - B IX-3-g.

Vriese den Cupere - A II-7-a.

Wedric - A II-11-c.

Wille Conte - B IV-14.

Willem (onsen gharsoen) - A V; VII-2.

Willem IV (graaf van Holland) - B VII-1, 24, 25, 26.

Willem Bastaerd - A XIII.

Willem Braem - A II-3-b; d; 4-f; 5-c; 6-b; c; IV-12; XIII.

Willem fs Brunen - A XIII.

Willem Hoebaren - A XIII.

Willem van den Hoeke - A XIII.

Willem fs Yden - A XIII.

Willem Killemanne (onsen schout) - A V; X-5.

Willem de Crayschietere - A V; X-7.

[p. 139]

Willem Loetse - A XIII.

Willem van Lokeren - A V.

Willem Lucie - A XIII.

Willem de Mandemakere - A V (tweemaal).

Willem Meygheer - A XIII; XVI.

Willem Proy - A XIII.

Willem de Ruusschere - A XIII.

Willem Waghenare - A XIII.

Willem Waghenare senior - A XIII; XVII.

Wouter Bruunkint - A XIII*; XV*; XVII*.

Wouter Buse - A XIII.

Wouter Diederic - A V.

Wouter Everaerd - A XIII.

Wouter fs Heinric - A II-7-j; V; XIII.

Wouter Hoebaren - A XV*.

Wouter fs Jhan Pauwelszoens - A XIX-1.

Wouter fs Ysiins - A V.

Wouter van den Clinghe - A V; XIII.

Wouter Koggheman - A XIII.

Wouter de Cupere - B IV-13.

Wouter fs Marien - A XVI.

Wouter Pieter (onderbailliu van Ghent) - A VII-12, 13.

Wouter Soorkiin - A XIII.

Wouter de Temmerman - A XIII; XVII.

Wouter van den Vorde - B IX-3-g.

Wulfaerd van der Maelsteden - A I-9; II-3-n, o, p; 4-b; 6-c; 7-c; VII-12; VIII-5; IX-13 (mire vrouwe miins here Wulfards); 14.

Wulfaerd de Waghenare - A XIII.

Plaatsnamenregister

Aalst - B VII-23.

Antwerpen - B VII-25, 26.

Assenede - A XVIII.

Axel - A II-5-c, d; 12-b, c; 13-b; XVIII.

Biervliet - B VII-7.

Borneem - A II-4-e; VII-4; VIII-4; B VII-13.

Brugge - A II-3-f; 5-a.

Dendermonde - A II-3-i, k; 4-d; 7-b; 11-b; 13-a.

Eclo - A II-10-a, b, c; 11-d.

Engeland - A II-9-a.

Gent - A II-3-d, g, h, n, p; 4-a, b, c, e, g, h; 5-a, b; 6-b, c, d; 7-a, d, f, g, h, i, j; 8-a, b; 9-b; 10-c; 11-a, c; 12-a, b; 13-c; VII-12; VIII-1, 2, 4; X-6; B III-21; IV-17; VII-2, 3, 5, 6, 8, 9, 10, 13, 14, 17, 18, 19, 21, 22, 23, 24, 25, 26.

Hughersluus - A II-14-a.

Hulst - A II-10-d; B VII-7; 13.

Ieper - B V-7.

Kortrijk - B II-16.

Langerbrugge - A XVIII.

[p. 140]

Lieve - B III-2; VII-9.

Mourstraten - A XVIII.

Nieuweland - B I-7; III-16, 17; IV-2.

Rijsel - A II-7-c, g.

Temsche - A II-3-b, h, j, l, m, o; 4-f, h; 7-e; B VII-15.

Verlorencoste - A X-3.

Vier Ambachten - A II-5-d; VIII-6; IX-7; B VII-5.

Vlaanderen - B VII-8.

Waas (Land van) - A X-6.

Zeeland - A II-9-a.

Zakenregister

Accijns (assise, exise) - A I-2; IX-2; B I-1; VII-22; B I-2 (kleine); B V-2 (grote).

Aughustinen (van Ypere) - B V-7.

Baljuw - 1) van Gent: A II-7-d; 8-b; VIII-5; X-6. 2) onderbaljuw van Gent: zie Wouter Pieter. 3) van de Vier Ambachten: A VIII-6; IX-7. 4) van Hulst; A II-6-b; XII-3; B II-16; V-8; VII-3, 5, 13, 14, 20, 22, 23. 5) van Simon van der Maelstede te Temsche: B VII-16.

Biloken (joncfrouen van der - van Ghent) - A IV-9; VI-12. Vgl. der nonnen in de Biloke: B X-3-a.

Cijns - A III-1; B IV-1, 2.

Erfrenten - A IV-1, 2; III-2 t/m 6; XII-12; B IV-3, 4 (?).

Exue (asuwen) - B I-6.

Geld - 1) geleend geld: A I-4; XVI; XVII. 2) havengeld: B I-4, 5; VII-19, 25. 3) kerkgeld: A I-8. 4) molengeld: A I-1: XXI.

Lijfrenten - A I-5, 6; IV-3 t/m 11; VI; IX-3; XII-1, 2; B I-1; V-2, 3; VII-22; IX-2.

Moencken - B VII-13, 14, 19, 20, 21, 23, 25.

Portgoed - A I-3; B I-3.

Schout - 1) Jan van der Maelstede: A II-3-n; 4-b; 6-a, b; 7-e, h, i, j; 9-a; VIII-3. 2) Willem Killemanne: A X-5.

Schulden - A V; XIII; XIV; XV; XVIII; XIX; XX, B II-3, 6, 7; IX-1.

Serianten - A II-3-a, b, g, l; 4-e; VII-4; VIII-2, 4.

Vancpolre - B IV-2; VII-15, 17.

Watergraaf - B II-13.