Bijdragen en Mededelingen van het Historisch Genootschap. Deel 79

[p. 105]

[Bijdragen en Mededelingen]

De Arnhemse stadsrekening van 1447/1448
medegedeeld door Dr. W. Jappe Alberts

De stad Arnhem beschikt over een vrijwel volledige serie stadsrekeningen over de periode 1353-1595¹. Daarmede behoort zij, met Deventer, tot de weinige steden van Nederland, die nagenoeg complete verzamelingen van deze voor de geschiedenis van stad en land zo belangrijke stukken bezitten en ter beschikking van het historische onderzoek kunnen stellen². Over de betekenis van stadsrekeningen als historische bronnen is in de geschiedkundige literatuur herhaaldelijk gesproken³, laatstelijk in de inleiding tot de editie van de Zutphense rentmeesterrekeningen over 1445/1446 in deze Bijdragen en Mededelingen⁴. Een uitvoerige uiteenzetting daaromtrent behoeft daarom niet hier gegeven te worden. Wij kunnen ons in deze inleiding beperken tot de onderhavige rekening, waarbij slechts enkele hoofdzaken ter sprake zullen komen, omdat verschillende details in de voetnoten bij de editie van de tekst der rekening zijn behandeld. Een volledige editie over de jaren 1353-1370, waarbij een inleiding tot de oudere rekeningen gevoegd zal worden, is in voorbereiding.

De hier uitgegeven rekening, die van bijzonder groot belang is voor de kennis omtrent de gebeurtenissen in Gelre in deze en in de volgende jaren⁵, loopt over de periode van 25 Januari 1447 tot 25 Januari 1448. Zij omvat - gelijk hier bijna overbodig is te zeggen - de inkomsten en uitgaven over dat tijdvak. De inkomsten bestonden in hoofdzaak uit accijnzen,

1 Gemeente Archief Arnhem, inv.nrs 1240-1264. De rekeningen over de jaren 1397/98, 1406/07, 1442/43, 1465/66, 1472/73, 1495/96, 1496/97, 1497/98 en 1570/71 ontbreken. Vergel. D.P.M. Graswinckel, Het Oud-Archief der Gemeente Arnhem, deel I, 's-Gravenhage 1935, blz. 72/73.

2 Vergel. over de Arnhemse stadsrekeningen uitvoeriger W. Jappe Alberts, Verslag betreffende de eventuele uitgave der stadsrekeningen van Arnhem, in: Bijdr. en Med. van ‘Gelre’, deel 51 (1951), blz. XXV-XXXVIII, en voorts Dez., De oudste stadsrekeningen van Arnhem, in: Bijdr. v.d. Gesch. der Nederl., deel IX (1955), blz. 49-61.

3 Vergel. W. Jappe Alberts, Mittelalterliche Stadtrechnungen als Geschichtsquellen, in: Rheinische Vierteljahrsblätter, deel 23 (1958), blz. 75-96 en de aldaar aangehaalde literatuur.

4 Deel 78 (1964), blz. 77-228.

5 Zie daarover W. Jappe Alberts, De Staten van Gelre en Zutphen, deel I, Groningen 1950, blz. 196 e.v.

[p. 106]

retributies, opbrengsten van onroerend goed, renten en pachten, enkele toevallige baten en enkele andere inkomsten van geringe omvang, alsmede het batig saldo van het voorafgaande jaar.

De uitgaven werden gedaan ten behoeve van bestuurskosten in engere zin: vergaderkosten van burgemeesters, schepenen en raden, ontvangst van gasten, reiskosten van burgemeesters, schepenen en raden, bodelonen, presentiegelden en emolumenten van de leden van het stedelijk bestuur, salarissen, vergoedingen en emolumenten voor de stedelijke ambtenaren, kledingvergoedingen voor de stedelijke beambten, en voorts uitgaven in verband met door de stad verschuldigde renten, tijnzen, jaargelden, enz. Een volgend uitgaven-hoofdstuk betreft uitgaven van allerlei aard onder het opschrift ‘de Diversis’, en ten slotte zijn er de zeer belangrijke uitgaven voor wat wij tegenwoordig ‘openbare werken’ zouden noemen, namelijk de kosten van vernieuwing en onderhoud van stedelijke eigendommen in de ruimste zin des woords, opgesomd en verantwoord, daar onder begrepen de voorzieningen aan de verdedigingswerken van de stad. Een afzonderlijke reeks van posten betreft het verstrekken van dakpannen aan burgers, die hun daken van stro vervingen door daken van pannen om het brandgevaar te bestrijden.

Het is ter inleiding van deze rekening nodig over enkele van deze inkomsten en uitgaven iets naders te zeggen. Allereerst over de inkomsten.

De accijnzen waren in vrijwel elke middeleeuwse stad een uiterst belangrijke bron van inkomsten, niet zelden de belangrijkste bron¹. Dit laatste was in Arnhem het geval. Berekent men voor het jaar 1460/1461 het percentage dat de accijnzen, die in de stad Arnhem ontvangen werden, uitmaakten van de totale ontvangsten, dan blijkt dat te zijn ongeveer 88². Voert men deze berekening uit voor het jaar 1447/1448, dan blijkt, dat de totale ontvangsten - nadat daarvan zijn afgetrokken het batig saldo van het voorafgaande jaar en een incidentele rente-ontvangst - bedragen hebben ongeveer 3100 rijnse guldens, waaronder een bedrag van ongeveer 2600 rijnse guldens uit hoofde van accijnzen, of 84% van de gewone inkomsten. Niet alleen het absolute

1 Zie hierover de korte samenvatting in W. Jappe Alberts, De Middeleeuwse stad (Fibula-reeks, no. 6), Bussum 1965, blz. 33 e.v.

2 Zie over deze verhouding nader B. en M. Hist. Gen., deel 78 (1964), blz. 92, en voorts W. Jappe Alberts, Beiträge zur Geschichte der ostniederländischen Stadt im Spätmittelalter, in: Westfälische Forschungen, deel 13 (1960), blz. 46/47.

[p. 107]

bedrag der accijnzen is van belang voor de bestudering van de economische en financiële positie van een middeleeuwse stad, ook de verhouding van het totaal aan ontvangen accijnzen tot de bedragen welke uit anderen hoofde werden ontvangen, met name die uit onroerend bezit, is daarvoor van betekenis. Die overige inkomsten waren in Arnhem - gelijk o.m. uit de zojuist vermelde percentages van 88 en 84 blijkt - van geringe betekenis. Niettemin zijn de daarop betrekking hebbende posten waardevol, omdat zij ons niet zelden gegevens verschaffen over namen van personen, van gebouwen, huizen en straten, en over de ligging daarvan, alsmede over beroepen, die door verschillende personen worden uitgeoefend.

In overeenstemming met het gebruik in vele steden waren ook in Arnhem de accijnzen verpacht aan de meestbiedende. Deze transactie, die voor de pachters in het algemeen een lucratieve geldbelegging is geweest, was ook voor de stad niet zonder voordelen, immers men wist dan vooraf hoeveel de accijnzen aan de stad zouden opbrengen, een wetenschap, die bij het ontbreken van begrotingen, die de middeleeuwse steden niet kenden, zijn aangename zijde had. Bovendien werd de pachtsom niet zelden van te voren voldaan.

Gaan wij thans over tot een korte beschouwing betreffende de uitgaven. In het algemeen mag gezegd worden, dat de posten waarin de uitgaven verantwoord worden belangrijke gegevens verschaffen voor de kennis van de geschiedenis van de stad en haar betekenis voor het territorium waartoe zij behoorde, en voor de beoordeling van de rol, die zij in de gebeurtenissen speelde, en dit geldt dan in het bijzonder voor de bestuursuitgaven. Voor een stad als Arnhem, hoofdstad van het Veluwse kwartier geldt dit in sterke mate. De posten, waarin de reiskosten van stedelijke vertegenwoordigers, representatiekosten en bodelonen vermeld worden, vormen een samenhangend geheel en geven een beeld van de activiteit van het stedelijk bestuur en van de verhouding van de stad tot de landsheer. Tot het verkrijgen van een inzicht omtrent de rol, die de steden - en de ridderschap - speelden in de ontwikkeling van de medezeggenschap van de ingezetenen van het territorium in landszaken kunnen juist de hierbedoelde rekeningposten een belangrijke bijdrage leveren. In het algemeen leveren de posten betreffende bestuurskosten ook een bijdrage tot de kennis van de stedelijke bestuursinrichting, omtrent de samenstelling en de taak van het stedelijk bestuur, de taak van de stedelijke beambten en de

[p. 108]

daarvoor gegeven beloningen. De bedragen van deze beloningen doen in verscheidene gevallen de vraag rijzen in hoeverre deze door neveninkomsten dienden te worden aangevuld, een vraag waarmede de sociale en financiële positie van deze beambten in het geding komt. Voor de behandeling van de hier rijzende problemen bieden niet alleen de posten betreffende diverse uitgaven, en de posten betreffende de bestuurskosten, maar ook die aangaande vernieuwings- en onderhoudswerkzaamheden, inbegrepen leveringen van materiaal, uitvoerige gegevens.

De posten betreffende reiskosten geven, gelijk gezegd, een inzicht in de activiteit van het stedelijk bestuur. Dit komt allereerst tot uitdrukking in de frequentie van de reizen der stedelijke vertegenwoordigers, en in de omvang van de door hen gevoerde briefwisseling met andere steden en met vertegenwoordigers van de ridderschap. Wat de reizen van stedelijke vertegenwoordigers betreft, vermeldt de onderhavige rekening naast de vele ontvangsten van gasten te Arnhem, reizen van leden van het Arnhemse stedelijk bestuur naar de volgende steden en plaatsen:

Bemmel (Betuwe)

Meurs

Nijmegen (achtmaal)

Deventer

Zutphen (viermaal)

Lübeck

Goch (tweemaal)

Dieren (tweemaal)

Kleef

Lobith

Cuyck

Neuss

Groenlo

Grave (tweemaal)

Brieven werden gezonden naar de volgende steden en plaatsen:

Nijmegen (tienmaal)

Zutphen (dertienmaal)

Geldern (tweemaal)

Wesel

Hattem

Harderwijk

Barneveld

Huissen (tweemaal)

Doesburg

Roermond

terwijl voorts nog negen maal convocatiebrieven werden gezonden aan de kleine steden van het Veluwse kwartier om te Arnhem te komen voor overleg in diverse aangelegenheden. Voorts gingen nog brieven uit aan diverse aanzienlijke heren waarmede de stad Arnhem relaties onderhield.

De hiervóór vermelde gegevens, die op zich zelf beschouwd niet zo belangrijk zijn, geven wél aanleiding om op een mogelijkheid voor verder onderzoek te wijzen. Genoemde gegevens hebben slechts betrekking op één rekeningsjaar. Verzamelt men echter overeenkomstige gegevens over enkele andere rekenings-

[p. 109]

jaren, dan ziet men - behoudens een iets geringere of een meestal door bijzondere politieke ontwikkelingen in het landsbestuur veroorzaakte grotere frequentie van reizen van stedelijke vertegenwoordigers of van bodereizen - geen verschillen, die in de uit de hiervóór genoemde gegevens blijkende tendentie veel veranderingen brengen. Een over een groot aantal jaren zich uitstrekkend onderzoek met betrekking tot dit facet van de bemoeienissen van de stedelijke raad zou niettemin de moeite lonen. Niet alleen omdat het met betrekking tot de stad Arnhem op zich zelf beschouwd de uit vorenstaande gegevens verkregen indruk zou kunnen bevestigen, maar ook omdat men de resultaten van een dergelijk onderzoek zou kunnen gebruiken als vergelijkingsmateriaal bij het behandelen van de vraag in hoeverre de gelderse hoofdsteden en andere oostnederlandse steden als b.v. Deventer ten deze een overeenkomstige tendentie vertonen, dan wel verschillen laten zien, en voorts bij het vaststellen van de oorzaken van die verschillen. Wat de verschillen betreft, is b.v. al direct te wijzen op de met betrekking tot verschillende rekeningsjaren te constateren grotere frequentie van reizen en op de grotere omvang der briefwisseling van Zutphen in vergelijking met Arnhem. Nog een ander verschil tussen de beide steden treedt op de voorgrond als men let op de aard van de in beide steden door reizen en briefwisseling behartigde belangen. In Arnhem stonden de politieke en bestuursaangelegenheden in sterkere mate op de voorgrond dan dit in Zutphen het geval was, terwijl in Zutphen - en ook in Deventer - naast de politieke en bestuurszaken in sterkere mate dan in Arnhem aangelegenheden van economische aard voorkomen in de posten voor reiskosten en bodelonen. Een in deze richting voortgezet onderzoek zou wellicht kunnen bijdragen tot een vergroot inzicht in de economische situatie in de oostnederlandse steden. Mutatis mutandis zou dit uiteraard ook voor middeleeuwse steden in andere streken kunnen gelden.

Indien men de lange reeksen van posten, die over de kosten van onderhoud en vernieuwing van stedelijke eigendommen handelen, beschouwt dan valt onmiddellijk de grote uitvoerigheid op van de omschrijving der werkzaamheden, de berekening der lonen met vermelding van de namen der arbeiders, evenals van de namen der leveranciers met vermelding van soort en hoeveelheid van het geleverde materiaal, en de prijs daarvan. Daaraan zijn nog toegevoegd een groot aantal posten betreffende

[p. 110]

transportwerkzaamheden waarbij herkomst en bestemming van het getransporteerde vermeld is.

Deze grote uitvoerigheid maakt de lectuur weliswaar ietwat eentonig en vermoeiend, maar toch mag gezegd worden, dat zij het grote voordeel biedt, dat men uitstekend geïnformeerd wordt over allerlei werkzaamheden en details, die in het leven en bedrijf van een middeleeuwse stad belangrijk waren; dergelijke gegevens maken het mogelijk om enig inzicht te verwerven omtrent het dagelijks leven in zo'n stad, met name omtrent de economische achtergronden ervan. Ook hier doen zich wederom vergelijkingsmogelijkheden voor met andere steden.

De hierbedoelde gegevens laten - evenals b.v. in Zutphen - de verschillen in loon zien tussen de geschoolde handwerkers, timmerlieden, houtbewerkers, metselaars, steenhouwers, lei- en strodekkers, enerzijds, en ongeschoolde arbeiders en grondwerkers, anderzijds. Het aantal dagen, gedurende welke de in de rekening vermelde handwerkers en arbeiders in dienst der stad arbeid verrichten, loopt - evenals in Zutphen - sterk uiteen. Sommige werken gedurende ongeveer 150-200 dagen, de meeste een kleiner aantal dagen, verscheidene zelfs een veel kleiner aantal dagen. Aangenomen mag wel worden, dat een belangrijk deel van deze handwerkers en arbeiders gedurende de overige arbeidsdagen werkte ten behoeve van derden, dan wel andere diensten ten behoeve van de stad verrichtte, b.v. waakdiensten of schoonmaakdiensten, gelijk uit verscheidene posten in de onderhavige rekening blijkt, o.m. in de afdeling ‘de diversis’. Bovendien waren er met name onder de handwerkers verscheidene, die ook materiaal leverden voor de werkzaamheden waarmede zij belast waren. Uit deze leveringen zullen zij zonder twijfel inkomsten getrokken hebben. De hoegrootheid van de hierop behaalde winst is niet te bepalen.

De daglonen van de handwerkers en de geschoolde arbeiders maken - als men de cijfers uit de onderhavige rekening vergelijkt met die van de Zutphense rekening van 1445/1446, nadat men de in Zutphen gebruikte munt in de in Arnhem gebruikte Rijnse gulden heeft omgerekend - de indruk hoger te zijn dan die in Zutphen; die van de ongeschoolde arbeiders liggen vermoedelijk ook iets hoger. Door nauwkeurige en uitvoerige berekeningen, die zich over een aantal rekeningsjaren zouden moeten uitstrekken, zou deze indruk omtrent het loonniveau geverifieerd moeten worden, hetwelk echter de omvang van deze inleiding te boven zou gaan.

[p. 111]

Een opstelling van de loonbetalingen geeft het volgende beeld:

Namen der arbeiders	Dagloon	Aantal werkdagen
Dirick van Moirs, metselaar en steenhouwer	9 kr.	183½
Nennick, timmerman	9 kr.	136
Dirick van Gangel, metselaar	9 kr.	3
Willem van Deventer	9 kr.	3
Henric van Meervelt, opperknecht	6 kr.	13
Jan van Gangel, steenhouwer	9 kr.	23½
Claes Peterss, timmerman	9 kr.	54½
Jan van Agelen, opperknecht	6 kr.	163
Henric van Enghe, opperknecht	6 kr.	3
Werner die Roy, opperknecht	6 kr.	12
Maes Janss, opperknecht	6 kr.	14
Godert, opperknecht	6 kr.	16
Tijs, stratemaker	6 kr.	5
Jan, leidekker	9 kr.	59½
Jan, zijn zoon, leidekker	9 kr.	59½
Dirick Coernken, grondwerker	6 kr.	25
Henric, opperknecht	6 kr.	1½
Jan Hoet, grondwerker	6 kr.	28
Jan van Nessen, grondwerker	5 kr.	8
Godeken Wegge, grondwerker en opperknecht	5 kr. (5½)	84
Henric Janss	5½ kr.	8
Jan van Emmerik	5 kr.	3
Derick van Zelen	5 kr.	4
Wyntken Henricss	5 kr.	3
Derick Stoep, steenmetselaar	8 kr.	45
Jan van Calcar	6 kr.	8
Jan van Emeren	5 kr.	3
Jan van den Pas, lei- en strodekker	8 kr.	14
Jan van Lett	6 kr.	2
Jacob Coepss	6 kr.	7
Gherit Vlessentop, grondwerker	6 kr.	21½
Dirick Lippert, grondwerker	6 kr.	7
Claes van Ray	6 kr.	7
Peter, stadsbode	6 kr.	8½
Derick ten Have, metselaar	9 kr.	117
Jacob, opperknecht	5 kr.	4

[p. 112]

Claes, opperknecht	4 kr.	13
Roloff, metselaar	9 kr.	65
Jan Alertss, metselaar	9 kr.	49½
Coenken	5 kr.	10
Henric Geliss, grondwerker	5 kr.	35½
Jan Blissert, grondwerker	5 kr.	31½
Henric van Blaek, grondwerker	5 kr.	23
Wouter Holl, grondwerker	5 kr.	16
Willem Rolofss, grondwerker	5½ kr.	7
Willem die Verkensherd, opperknecht	5½ kr.	1
Gosen die Cuper	5½ kr.	1
Wouter Reynerss, grondwerker	5 kr.	17
Hertwich van Resand, grondwerker	5 kr.	7
Henric van Tegelen, grondwerker	6 kr.	5
Derick Coenratsen, grondwerker	6 kr.	2½
Egbert ten Have, grondwerker	6 kr.	2½
Egbert van Hattem, grondwerker	6 kr.	3
Alaert, opperknecht	5 kr.	13½
Jan Reynerss	5 kr.	3½
Brugsken	5 kr.	7
Derick van Brunck	5 kr.	7
Derick die Roy	5 kr.	4
Derick van der Ray	5 kr.	6
Aernt die Haen	5 kr.	8
Godert van Kuck	5 kr.	11
Godeken die Haen	5 kr.	4
Jan Hernicss	5 kr.	8
Jan van Laer, metselaar	9 kr.	24
Rijcksken, metselaar	9 kr.	16
Jan van Pelt, opperknecht	5 kr.	6

Behalve deze daglonen werden er nog bedragen uitbetaald voor werkzaamheden waarvan niet vermeld is hoeveel het dagloon bedroeg. B.v. transportwerkzaamheden, die per kar of wagen betaald werden, of werkzaamheden van Tijs, de stratemaker, en zijn helpers, die meestal per roede of voor het gehele werk in één bedrag betaald werden. Hetzelfde geldt voor de lei- en strodekkers. Ook komen verscheidene posten voor waarin betaling van arbeidslonen verantwoord is zonder vermelding van de namen der arbeiders, b.v. aan ‘twee holtsnijders’ of aan ‘enen man die halp’, of aan ‘sijn knecht’

[p. 113]

of ‘sijn Opperman’. De helpers verdienen meestal 5 of 6 kromsterten per dag.

Omtrent de werkzaamheden aan bijzondere objecten bevat de hier uitgegeven rekening nog interessante gegevens, b.v. omtrent de bouw van de raadhuistoren, omtrent de werkzaamheden aan de Sabelspoort en omtrent het gieten van klokken door een lid van de beroemde klokkengietersfamilie van Wou.

De rekening is geschreven op papier; zij omvat 123 bladzijden.

[p. 114]

Computacio Burgimagistrorum Arnhemensium Goswini van den Gruythuys et Wynandi Ridders Anno Domini etc. quadragesimo septimo

Recepta eorundem Burgimagistrorum

Voir den Rijnschen gulden 50 kromstert; voir een lb. 10 vleems off 20 kromstert; voir enen kromstert 4 blencken; voir een blenck 4 groiten.

In den iersten van der groet wijnassise¹ die steet voir 51 lb. ter maent ende 6 lb. te wijncoep² facit tsamen voir den helen jaer 669 lb. mit den wijncoep facit aen Rijnsche guldens gerekent 267 Rijnsche guldens ende 30 kr.

die cleyn wijn sisse steet voir 51 lb. ter maent ende 6 lb. te wijncoep facit simul van den helen jaer mit den wijncoep 669 lb. facit 267 Rh. guldens ende 30 kr.

die bier siss steet ter maent voir 112 lb. ende 8 te wijncoep facit van den helen jaer een dusent 464 lb. mit den wijncoep facit 585 Rh. guldens 30 kr.

die hoppe siss steet voir 2700 ende 18 lb. mit den wijncoep facit dusent 87 Rh. guldens ende 10 kr.

die vreemde bier siss³ steet voir 329 lb. mit den wijncoep facit 131 Rh. guldens ende 30 kr.

die broet siss steet voir 49 lb. 6 kr. ende 10 gr. mit den wijncoep facit 19 Rh. guldens 36 kr. ende 10 gr.

1 De wijnaccijns, de bieraccijns en de hopaccijns waren de belangrijkste bronnen van inkomsten. Behalve deze accijnzen werden er nog een aantal kleinere accijnzen geheven, alsmede retributies. Deze inkomsten waren vrijwel steeds verpacht. Vergelijk voor de accijnsheffing te Arnhem: W. Jappe Alberts, Bijdrage tot de geschiedenis van de accijnsheffing te Arnhem in de Middeleeuwen, in: Tijdschr. v. Gesch., deel 64 (1951), blz. 333. Zie voorts de Inleiding, hiervóór, blz. 106, en de aldaar aangehaalde literatuur. Voor aanvullende gegevens bij de annotatie der volgende posten zie: Bijdr. v.d. Geschiedenis der Nederlanden, deel IX (1955), blz. 52 e.v.

2 Een bedrag, dat door de pachter aan de verpachter werd betaald boven de overeengekomen pachtsom. De betaling van dit bedrag vond plaats bij het van kracht worden van de overeenkomst en vormde een element van de totstandkoming daarvan. Uit de vermelding van wijnkoopsgeld blijkt het feit van de verpachting.

3 Accijns op geïmporteerd, bijv. Hamburger bier.

[p. 115]

die waghe steet voir 133 lb. mit den wijncoep facit 53 Rh. guldens ende 10 kr.

die kar siss steet voir 246 lb. mit den wijncoep facit 98 Rh. guldens ende 20 kr.

die banck siss¹ steet voir 57 lb. ende 13 kr. ende 5 gr. facit 23 Rh. guldens 3 kr. ende 5 gr. mit den wijncoep

die soutmaet steet voir 48 lb. mit den wijncoep facit 19 Rh. guldens ende 10 kr.

die calcmaten ende caelmaten staen voir 40 lb. mit den wijncoep facit 16 Rh. gulden

Summa lateris 2569 Rh. guldens 9 kr. 3 bl. 3 groitkens

dat vueren van sout ende houtcalen steet mit den wijncoep voir 16 lb. facit 6 Rh. guldens 20 kr.

die scepelen staen voer 151 lb. mit den wijncoep facit 60 Rh. guldens 20 kr.

die botter siss steet mit den wyncoep voir 48 lb. ende 10 kr. facit 19 Rh. guldens ende 20 kr.

die leer siss steet mit den wyncoep voir 108 lb. facit 43 Rh. guldens ende 10 kr.

die strycreep steet mit den wyncoep voir 12½ lb. facit 5 Rh. guldens

die bierboem steet mit den wyncoep voir 107½ lb. facit 43 Rh. guldens

die verken siss steet mit den wyncoep voir 12 lb. facit 4 Rh. guldens 40 kr.

die vleyss assiss steet voir 40 old scild den scild ad 75 kr. facit 60 Rh. guldens

der stat weert steet voir 118½ olden scild den scild ad 75 kr. facit 177 Rh. guldens 37 kr. 2 lb.

der stat graven² staen voir 3½ olden scild den scild ad 75 kr. facit 5 Rh. guldens 12½ kr.

Summa lateris 463 Rh. guldens ende 10 kr.

Dat opboeren van der stat tyns de termino Passche

uit Gosens huys ten olden Wyer 8 s. 3 d. facit 5½ kr. 5½ gr.

uit Reentmeisters huys wilneer Diricks Scoenzwaens 12 s. 6 d. facit 8½ kr. 1½ gr.

uit Byen huys mit den Ael 5 s. facit 3 kr. 1½ gr.

uit Hannenbach nu Wendelken die beckster 20 s. facit 13 kr. 3 bl.

1 Geen eigenlijke accijns, maar een vergoeding of retributie voor het gebruik van verkoopplaatsen (bijv. de vleesbank).

2 De stadsgrachten werden verpacht als viswater.

[p. 116]

uit Kersten Kivits stall dat Wouter Hagennouwen wiff betaelt 20 s. facit 13 kr. 3 bl.

uit Scakerts huys te wesen plach 2 lb. facit 27½ kr.

uit den weech daer Arnt Thomaes¹ poert op steet 20 s. facit 13 kr. 3 bl.

uit Arnt Wilden huys 8 s. facit 5½ kr.

uit Wouters Pentiers huys in die Comenstraet 3 lb. ad 10 botken dat lb., facit 41 kr. 1 bl.

uit Hubert bontwerckers huys in die Beckerstraet 20 lb. facit 13 kr. 3 bl.

Summa huius termini 2 Rh. guldens 46½ kr. 4½ gr.

De termino Victoris

uit Gosens huys ten Oldenwyer 8 s. 3 d. facit 5½ kr. 5½ gr.

uit des Reentmeisters huys wilneer Diricks Scoenswaens 12 s. 6 d. facit 8½ kr. 1½ gr.

uit der wynmoel² op der stat muer 10 s. facit 6 kr. 3½ bl.

uit Mampertut³ 8 s. facit 5½ kr.

uit Wynants hoff van Arnhem⁴ 20 s. facit 13 kr. 3 bl.

uit Jan Blanckers huys nu Johannis Rekom op die Beeck 5 s. facit 3 kr. 1½ gr.

Summa huius per se 43 kr. 2 bl. 2½ gr.

Summa lateris 3 Rh. guldens 40 kr. 1 bl. ende 3 gr.

uit old Jan Gruters huys 10 s. facit 6 kr. 3½ bl,

uit Willen Biermans huys 14 s. facit 9 kr. 10 gr.

uit der hoffstede daer sunter Nyclaes prevaet op steet 20 s. facit 13 kr. 3 bl.

uit Arnt Pyls camer 20 s. facit 13 kr. 3 bl.

uit Jans huys van der Beeck 20 s. facit 13 kr. 3 bl.

uit Jans huys van Wedichem 10 s. facit 6 kr. 3½ bl.

uit Copen huys van Riemen 20 s. facit 13 kr. 3 bl.

uit Arnts huys van Honrell 20 s. facit 13 kr. 3 bl.

uit Engelen huys van Strampraden⁵ 2 lb. facit 27½ kr.

uit Jan Wiggarts huys 36 s. facit 24 kr. 3 bl.

1 Arnt Thomaes was in dit jaar schepen van Arnhem.

2 Windmolen.

3 Naam van een der muurtorens.

4 Wijnant van Arnhem was in dit jaar schepen van Arnhem.

5 De familie van Stramprade is vermoedelijk in de Gulikse tijd naar Arnhem gekomen; leden van deze familie waren tijdens hertog Willem I muntmeester te Arnhem.

[p. 117]

uit Jacobs hess van Boghen nu Jans van Hyen 30 s. facit 20 kr. 2½ bl.

uit den toern achter Arnts Wilden 20 s. facit 13 kr. 3 bl.

Steven Ploich¹ van den gericht van Otterloe² 4 lb. facit 1 Rh. gulden 5 kr.

uit Jans huys van Lies bi sunte Janspoert 5 vleems facit 10 kr.

uit die Helle bi die Rynpoert 3 old scild ad 75 kr. facit 4½ Rh. guldens

Summa lateris 9 Rh. guldens 4 kr. 2 bl. ende 2 gr.

Dat opboeren van den weertrisen de anno etc. quadragesimo septimo

In den iersten onfangen van Willem Roloffsz. soe als hi se vercoft heft: van den zusteren van Hotten ½ vim rijss, mijn joffer ter Hoeven ½ vierdel, Jacob Ghisberts 1 vierdel, Thomaes die scoenmaker 1 vierdel, Ghisbert ter Hoeven 1 vierdel, Derick Scoenswaen 1 vierdel, Wilhelmus³ 1 vierdel, Gertken Volquyns⁴ ½ vierdel, Frederick van Orsoy ½ vierdel, Geertken van Hoeven ½ vierdel, Gerit Hokel ½ vierdel, Henric die bay⁵ ½ vierdel, Steven Ploich 1 vierdel, die heren van Monichusen⁶ 2 vierdelen, facit simul 13 vierdel ad 37 kr. dat vierdel facit simul 9 Rh. guldens 31 kr.

noch onfangen van Arnt Thomaes van 12 boss teen 18 kr.

van Lambert van Loric van 1½ vim teens die vim ad 2½ Rh. guldens facit 3 Rh. guldens 37½ kr.

noch onfangen van Willem voirscreven van twe vymmen ryss 5½ Rh. guldens ende so heeft hy betaelt dat snygelt van die twe vymmen facit dit samen 9 Rh. guldens 12½ kr.

so heeft Ghysbert die verweer ghehadt 3 vierdel ryss daer nyet aff onfangen want hi se verbesigt heeft aen den dick bi Kedden huys

1 Steven Ploich was in dit jaar schepen te Arnhem. De familie behoorde tot de Arnhemse aanzienlijken.

2 Deze post komt al sinds 1353 voor. Zie de oudste stadsrekening van Arnhem van 1353/1354, uitgegeven door W. Jappe Alberts (Fontes Minores Medii Aevi, III), Groningen 1955, blz. 2 en 34.

3 Stadsbode.

4 Gertken (Gertrut) Volquins was transportonderneemster; zij komt in deze rekening als zodanig herhaaldelijk voor.

5 Hendrik van den Veld wordt in deze rekening vermeld als stadsbode; zie hierna, blz. 140.

6 Monnikhuizen was een Karthuizerklooster buiten Arnhem, ten noorden van de stad, gesticht in 1342 door hertog Reinald II, zie Monasticon Batavum, deel III, blz. 13.

[p. 118]

5 vierdelen verbesigt aen den tuen buten sunte Jans poert

½ vim heeft Claes Caelken gehadt aen rijss teen ende bantroyen tot sinen huys opgeen tygelavent¹

die Stat verbesigt aent hoefft bi den haeven 5½ vim ryss ende 1 vierdel.

Onfangen van Arnt Thomas van den langhen willighen die stonden voir aen die Sabelspoert 9 Rh. guldens

Summa lateris 27 Rh. guldens 43½ kr.

Opboeren van den haven de anno quadragesimo septimo

Jacob Jans ½ hoff 6 vleems facit 12 kr.

Henric van Ryn ½ hoff 6 vl. facit 12 kr.

Jan van Lonen alias Wonder 1 hoff 12 vl. facit 24 kr.

Gerit Stevenss 1 hoff 12 vl. facit 24 kr.

Richtsken die Wild ende Eesken 1 hoff 10 vl. facit 20 kr.

Henric Lubbertss ende scipper Willem 1 hoff 10 vl. facit 20 kr.

Albert die Wit ende Lambert scippmaker 1 hoff 10 vl. facit 20 kr.

Coenraet Eskamp 1 hoff 10 vl. facit 20 kr.

Bergerman ende Jan Misaelinck 1 hoff 10 vl. facit 20 kr.

Beel van den Sand 1 hoff 10 vl. facit 20 kr.

Vrysken 1 hoff 7 vl. facit 14 kr.

Willem Block ende Derick Slecht 1 hoff 7 vl. facit 14 kr.

Jan Hisbrant 1 hoff 7 vl. facit 14 kr.

Godert Scoenswaen 1 hoff 7 vl. facit 14 kr.

Henric Caelken 1 hoff 7 vl. facit 14 kr.

Albert Stevens ende Ghysken 1 hoff 7 vl. facit 14 kr.

Henric Lubbertsoen 1 hoff 7 vl. facit 14 kr.

Wette Godeken 1 hoff 7 vl. facit 14 kr.

Gaids Muys 1 hoff 7 vl. facit 14 kr.

Jacob van Aem ½ hoff 3½ vl. facit 7 kr.

Louken die Wever 4 have 28 vl. facit 1 Rh. gulden 6 kr.

Henric van Dorsten^2 2 have 14 vl. facit 28 kr.

onfangen van Herman holtsnyder ende van Henric Garmanss van tween haven achter sunte Walburghen 1 gouden Arnhemse gulden facit 27½ kr.

noch onfangen van den selven Harman ende Henric van twe

1 Steenbakkerij; van dit huis op de steenbakkerij is in deze rekening herhaaldelijk sprake bij de verantwoording van arbeidslonen en van bouwmateriaal.

2 Henric van Dorsten was transportondernemer; zie het register.

[p. 119]

jare achterstedich ende onbetaelt 2 gouden Arnemse guldens facit 1 Rh. gulden 5 kr.^a

Summa lateris 9 Rh. guldens 41 kr. 2 bl.

Opboeren van diversis Anno quadragesimo septimo

onfangen van Jan van Arkel die reent van dusent gulden 65 rijnse guldens.

noch ontfangen dusent 267 rijnse guldens 37 kr. 3 bl. ende 3 gr. die meister Derick van den Molen¹ in den jaer van 46 meer opgeboert had dan uitgegeven²

Summa lateris 1332 Rynsche guldens 37 kr. 3 bl. 3 gr.

Summa summarum omnium receptorum 4415 Rynsche guldens 37 kr. 3 bl. ende 3 gr.

Anno etc. quadragesimo septimo, den gulden ad 50 kr.

Dit is dat uitgeven der burgermeisteren van Arnhem Gosens van den Gruythuys ende Wynants Ridders voirscreven in den jaer ons Heren etc. van quadragesimo septimo.

In den iersten van der scepenteringhe ende schenkinghe

In den iersten des donredages na sunte Pauwels dach die nye burgemeisteren den olden gescheenkt tot Belikens³ een gelach van 28 maltyden mitter vrouwe⁴ ad 7 kr. facit 3 Rh. guldens 46 kr.

des Sonnendages voir sunte Agathendach doe men die stat assisse verpachten⁵ aen wijn gedroncken 54 qu. die qu. ad 6 kr. facit 6 Rh. guldens 24 kr.

des Sonnendages op sunte Agathen dach doe die hogenisse van de sissen uytginghe aen wijn gedroncken 51 qu. ad 6 kr. facit 6 Rh guldens 6 kr.

a Doorgehaald: Item van Peters hoff van Arnhem 10 botkens facit 13 kr. 3 bl.

1 Derick van der Moelen was stadsrentmeester; hij komt als zodanig een reeks van jaren voor.

2 Batig slot van de rekening 1446/1447.

3 De herberg van Beliken (Belia) was een der belangrijkste Arnhemse herbergen, waar regelmatig maaltijden en feesten vanwege het stedelijk bestuur gehouden werden.

4 Bedoeld zijn de echtgenoten van de schepenen en raden, die spijs en drank thuis bezorgd kregen.

5 Deze en de volgende post vermelden de kosten van de accijnzenverpachting. Zie de Inleiding, blz. 107.

[p. 120]

Conraet ende Henric die bayen want si veel onleden hadden elc gegeven 2 qu. ad 6 kr. facit 24 kr.

Luyken, Peter¹ ende Teelken want si den wijn aen droghen elken gegeven 3 kr. facit 9 kr.

Hasken gegeven voer te braken potte ende te bellesier² samen 1 Rh. gulden

doe gegeven Beliken na der gewoenten van beveel der burgermeisteren 2 qu. ad 6 kr. facit 12 kr.

Op sunte Agnieten dach voirleden tot Belikens gegonden een gelach van 3 Rh. guldens ende 12 kr. dat gesat wart op die toecomende burgermeisters.

des Vastelavents die stat mijnen genedigen heren van Gelre³ etc. mynre vrouwe⁴ ende den ionghen heerscap⁵ tot Haskens huys⁶ gescheenckt ten iersten aen wijn gedroncken 107 qu. ad 6 kr. facit 42 kr. ende 12 Rh. guldens.

aen hoemborch⁷ 4 qu ad 1½ kr. facit 6 kr.

der vrouwe voer kalen ende ryss die daer verbrant sijn gegeven 25 kr.

voir hope 12½ kr.

voir broet 1 Rh. gulden 32 kr.

voir 1 lb gebacken krut 24 kr.

Summa lateris 37 Rh guldens 24 kr. ende 2 bl.

Voer 3 sukerkoken voir mynen here ende myn vrouwe ende den ionghen heerschap ad 4 kr. facit 12 kr. ende voir 4 sukerkoken ad 2 kr. facit 8 kr. facit simul 20 kr.

voir 47 cleyne koken ad ½ kr. facit 23½ kr.

voir 300 appellen ad 8 kr. facit 24 kr.

doe Beliken gegeven 2 qu. ad 6 kr. facit 12 kr.

der vrouwe voir bellesier ende want myns heren huysgesynde oir doe verderff een deken daer si op danseden, gegeven 1 Rh. gulden 37 kr.

voir te braken ende verlaren potte gegeven 25 kr.

den megeden gegeven 2 qu. ad 6 kr. facit 12 kr.

2 qu. wyns die dynres na gedroncken facit 12 kr.

Henric Alertss gegeven 1 qu. facit 6 kr.

1 Luyken en Peter waren stadsboden.

2 Met bellesier is meestal bedoeld een extra-betaling of een fooi.

3 Hertog Arnold van Gelre.

4 Hertogin Catharina van Gelre, echtgenote van hertog Arnold.

5 Adolf van Gelre, zoon van hertog Arnold.

6 Herberg te Arnhem.

7 Hamburgs bier.

[p. 121]

Gaedscalc betaelt voir gebraken potte tot sinen huys gehaelt 14 kr.

des Donredages na groet Vastelavent als die scepenen leisten¹ op die sissen doe tot Belikens gegonden 2 gelagen als voir heer Jan van Vyanen ende meister Derick² ad 10 kr. facit 20 kr.

des Sonnendages als men singhet Oculi gescheenckt Garselis van den Gruythuys den nyen Richter³ tot Belikens een gelach van 23 mannen mitter vrouwe ad 6 kr. ende na 5 qu. wyns ad 6 kr. facit simul 3 Rh. guldens 18 kr.

des Manendages post Reminiscere gegonden tot Belikens voir Henric die bay een gelach ad 6 kr. facit 6 kr.

des Sonnendages Letare die burgermeisters gescheenckt heer Jan Wittenhorst ende den Richter van Nyemeghen na den eten tot Belikens. 4 qu. wyns ende 1 aen koken ad 6 kr. facit simul 30 kr.

Summa lateris 9 Rh. guldens 9½ kr.

des dinxdages op sunte Benedictus dach als men leisten so waren daer 3 gelaghe meer dan 12 leisters⁴ als die Richter mit tween anderen ad 8 kr. tot Belikens facit 24 kr.

des nachts die scepenen op die poert geweest om te besueken Marselis die gestolen solde hebben doe verdaen ende in tween nachten daer na 3 qu. malvesien ad 10 kr. facit 30 kr. Item 2 qu. romeynen ad 8 kr. facit 16 kr. Item 1 kr. aen broet facit simul 47 kr.

des dinxdages post Judica als die lude gericht waren die burgermeisters Arnt Thomaes, Steven Ploich, Liennen, Steven van Brienen, Jan Mynscart eorum 7 ad 10 kr. facit 1 Rh. gulden 20 kr.

en Palmavent heer Jan van Broichusen, Jan van Goer ende den Marscallc gescheenckt 4 qu. wijns ende 1 qu. aen koken ad 6 kr. facit 30 kr.

des Wonsdages na Paesschen die burgemeisters gescheenckt tot Belikens den van Nyemegen ende van Zutphen doe si hier

1 Betekent hier: zich bezig houden met, controleren.

2 Meister Derick van der Moelen, stadsrentmeester.

3 De richter was de vertegenwoordiger van de landsheer in de stad.

4 Deze 12 personen moeten de 12 schepenen geweest zijn, die controlerende werkzaamheden verrichtten.

[p. 122]

waren ende verhoerden myns heren brieve van Cleve¹ etc aen wyn ende koken 4 qu. ad 6 kr. facit 24 kr.

des selven dages tot Belikens des avents den selven na den eten gescheenckt 2 qu. wijns ad 6 kr. facit 12 kr.

des Donredages na Passchen die burgermeisters tot Belikens den voirscreven van Nyemegen ende van Zutphen gescheenckt een gelach van 7 mannen ad 6 kr. facit 42 kr.

des manendages na beloken Passchen die ritterscap ende cleyn steden van Veluen² als si hier waren bescreven op der camer collaci gedaen van 1 qu. malvesien. Item 1 qu. romenyen. Item 1 kr. aen broet facit simul 17 kr.

Summa lateris 5 Rh guldens 16 kr.

doe des middaghes tot Belikens gescheenckt den cleynen steden als Hardewick ende Wageningen post gracias³ aen wyn ende appelen 3½ qu. wyns ad 6 kr. facit 21 kr.

des donredages na beloken Passchen als men leisten tot Belikens op den sissen doe gegeven 1 gelach als van Jan van Brienen facit 7 kr.

des sonnendages daer na op sunte Joriens dach die leist gescut voir den eten⁴ eorum 10 ad 7 kr. facit 1 Rh. gulden 20 kr.

Jan van Renes post gracias gescheenckt 5 qu. wyns ad 6 kr. facit 30 kr. facit simul 2 Rh. guldens.

en Meyavent mit mynen genedigen heren van Gelre etc. mynre vrouw ende mit den ionghen heerschapp ende voirt mit den gueden mannen vrouwen ende jofferen ende der gueder gesellscap⁵ tot Haskes huys aen wyn gedroncken 75 qu. ad 6 kr. facit 9 Rh. guldens.

voir 1 lb taffelkersen gegeven 8 kr. voir 1 lb gebackens kruyts 24 kr. voir 2 grote sukerkoken ad 4 kr. ende 5 sleyne ad 2 kr. facit simul 18 kr.

voir 42 cleynre koken ad ½ kr. facit 21 kr. voir 300 appelen ad 8 kr. facit 24 kr. van gebraken gelase 10 kr.

Gegeven Beliken in oer hant 2 qu. ad 6 kr. facit 12 kr.

voir hoemborch ende hoppe⁶ daer verdroncken gegeven 4 kr.

1 Hertog Adolf van Kleef (1394-1448). Hij werd in 1448 opgevolgd door zijn oudste zoon Johan I van Kleef (1448-1481). Hertog Adolf was gehuwd met een dochter van Jan zonder Vrees, hertog van Bourgondië.

2 Te weten: Harderwijk, Elburg, Hattem, Nijkerk en Wageningen.

3 Dankgebed na de maaltijd.

4 Dat wil zeggen, dat de maaltijd voor rekening van de stad kwam.

5 De aanzienlijken van de stad waren tegelijk met het hertogelijke gezin gasten van de stad op de avond vóór 1 mei.

6 Hoppenbier.

[p. 123]

voir een mengelkan daer verlaren, van 3 lb betaelt der vrouwen voir ellic lb. 5½ kr. facit 16½ kr.

der vrou gegeven oir bellesier 1 Rh. gulden

6 lb ungelkersen daer verbesicht ad 2 kr. facit 12 kr.

des Donredages na meydach die burgermeisters des avents mit myn joffer van de Poll die hier comen was geteert tot Willem Cupers daer voir onraet als bier broet koken etc. gegeven 1½ Rh. gulden. Item aen wyn gedroncken 62 qu. ad 6 kr. facit simul 8 Rh. guldens 47 kr.

Summa lateris 24 Rh. guldens 24 kr.

des Sonnendages post Johannis ante Portam Latinam als die burgermeisters Gosen van den Gruythuys ende Steven Ploich weder waren comen van Zutphen doe tot Belikens gegonden 2 gelagen ad 6 kr. facit 12 kr.

des manendages daer na die burgermeisters tot Belikens gescheenckt Gerit Ulrics¹ sijn gelaich facit 6 kr.

des dinxdages daer die burgemeisters ende gemeyn scepenen als si gedaen hadden een beleynghe in der Riker luy wey van Johannes wegen ingen Niewelant doe tot Beliken geteert een gelach van 21½ qu. wyns ad 6 kr. facit 2 Rh. guldens 29 kr., hier tegen onfangen van Wilhem 34 kr. soe coemt der stat te gelde 1 Rh. gulden 45 kr.

des donredages op sunte Pancreasavent gericht van koeren ende van broeken daer na samen gegaen teren tot Belikens eorum 15 mitter vrouwen ad 6 kr. facit 1 Rh. gulden 40 kr. Item doe gescheenckt des pastoers....^a ende na post gracias 5 qu. ende 1 qu. aen koken ad 6 kr. facit 36 kr. facit simul 2 Rh. guldens 26 kr.

des vrydages na ons Heren Hemelvaerts dach gericht van koeren ende van broeken lange daer over onledich geweest ende doe samen gegaen gemeynliken tot Belikens ende gegonden totten gelaghe 39 kr.

des donredages voir Pinxteren die burgemeisters gescheenckt tot Belikens Gerit van Hackfort, Ceelman² ende enen anderen scepen van Zutphen 6 gelagen ad 6 kr. facit 36 kr.

des Vrydages voir Pinxteren als gericht was van scay ende van scout gegonden tot Belikens voir Andries Creynck³ syn gelach 6 kr. Item post gracias 3 qu. facit 18 kr. Item 4 kr. aen koken facit simul 28 kr.

1 Schepen van Zutphen.

a Eén woord niet leesbaar.

2 Ceelman Keppelman, schepen van Zutphen.

3 Schepen van Zutphen.

[p. 124]

gesceenckt Claes van Aller doe syn kint jonck was 2 qu. ad 6 kr. facit 12 kr.

Summa lateris 7 Rh. guldens 4 kr.

des dinxdages in die Pinxstheilighe dagen die burgermeisters tot Belikens gegonden 4 gelagen ad 6 kr. facit 24 kr.

des sonnendages op sunte Barnabas dach doe die burgermeisters weder waren comen van Nyemeghen van der dachfart gegonden tot Belikens totten gelaghe 5½ qu. ad 6 kr. facit 33 kr. gescheenckt Ceelman enen scepen van Zutphen.

des Vrijdages na sunte Odulphus dach gericht van scay ende van scout doe die scepenen langhe gesetten hent 3 uren, doe op die camer collacien gedaen, verdaen aen eyner botter etc. 8 kr.

des Vrydages op sunte Jans avent te midzomer die burgermeisters Arnt Thomaes, die richter, Herman Boetburch, Willem Tengnegel ego¹ eorum 9 mitter vrouwe ad 6 kr. facit 1 Rh. gulden 4 kr.

des dinxdages na sunte Johan te midzomer doe die steden Nyemegen ende Zutphen ende die ritterscapp hier waren² op die camer collaci gedaen verdaen 6 kr.

des selven dages gescheenckt tot Belikens den voirscreven steden een gelach van 10 mannen mitter vrouwen ad 7 kr. facit 1 Rh. gulden 20 kr.

des saterdages op onse Vrouwen avent Visitacio die burgermeisters lange int raethuys onledich geweest om des dycks will van Huesen doe tot Belikens gegonden 3 gelage ad 6 kr. facit 18 kr.

des Manendages post Visitacionis Beate Marie als die burgermeisters ende Willem van Dornick gevaren waren aengen Tolhuys³ mit den van Zutphen op oeren dach die daer was tusschen hem ende mynen here van Cleve geordenyert om der saken van den gueden dat in der zutphenschen marckt genamen wart van den cleveschen doe des avents weder comen ende gesceenckt den van Zutphen tot Beliken 6 gelagen ad 6 kr. facit 36 kr.

des sonnendages voir sunte Vitt die burgermeisters den scipluden doe si oir papegay⁴ gescaten hadden gescheenckt 60 qu. wijns ad 6 kr. facit 7 Rh. guldens 10 kr.

1 Derick van der Moelen.

2 Vergelijk voor deze en dergelijke posten: W. Jappe Alberts, De Staten van Gelre en Zutphen, deel I, Groningen 1950, blz. 197/198.

3 Lobith.

4 Er werd bij deze schuttersfeesten op een houten papegaai geschoten.

[p. 125]

Summa lateris 12 Rh. guldens 9 kr.

des sonnendages na sunte Vitt gesceenckt den jonghen scutten doe si oer papegay scoten 60 qu. wyns ad 6 kr. facit 7 Rh. guldens 10 kr.

des donredages post Visitacionis Beate Marie des middages die burgermeisters gescheenckt Gerit Gruter als hi weder comen was van Lubic¹ tot Belikens 4 qu. ad 6 kr. facit 24 kr.

des vrydages post Visitacionis Beate Marie die burgermeisters des avents gegonden tot Belikens 3 gelagen ad 6 kr. facit 18 kr.

des manendages post octavam Visitacionis Beate Marie die burgermeisters tot Belikens gescheenckt den scout van Riennen² 3 qu. wyns ad 6 kr. facit 18 kr.

eadem die gesceenckt den heren van Danssinck³ 8 qu. ad 6 kr. facit 48 kr.

des sonnendages post Margarite die burgermeisters ende die gemeyn scepenen den cleynen steden die hier gescreven waren om der dachfart die tot Nyemegen solde wesen daerna als van saken rurende onser dochter van Gelre⁴ tot Belikens gegonden 12 gelagen mitter vrouwe ad 6 kr. facit 1 Rh. gulden 22 kr.

des wonsdages post Divisionis Apostolorum als men leisten tot Belikens gegonden 2 gelagen als voir Jan van Brienen ende voir my want daer meer waren dan 12 ad 7 kr. facit 14 kr.

des saterdages post Jacobi die burgermeisters des avents weder comen van Nyemegen mit den van Zutphen doe si gescreven waren van mynen genedigen heren van Gelre etc. des avents samen geteert tot Belikens gegonden toe gelage 28 kr.

op sunte Peters avent ad Vinculas die burgermeisters tot Belikens gesceenckt den Commelduer van Diren⁵ 3 qu. wyns ad 6 kr., 1 kr. aen peren facit simul 19 kr.

des manendages na Sixtus dach die burgermeisters gesceenckt Wynant van Arnhem als hi weder comen was van Soest⁶ 11 qu. wyns ad 6 kr. facit 1 Rh. gulden 16 kr.

1 Lübeck; aldaar was een vergadering van de Hanze gehouden. Vergelijk: De Cameraarsrekeningen van Deventer betreffende het jaar 1447, uitg. door W. Jappe Alberts (Fontes Minores Medii Aevi, IX), Groningen 1959, blz. 49.

2 Rhenen.

3 Danzig.

4 Maria, oudste dochter van hertog Arnold, die in het huwelijk trad met Jacob, koning van Schotland. Het ging hier om een huwelijksgift van de steden.

5 De landcommandeur van de Duitse Orde te Dieren.

6 Soest in Westfalen; deze reis hing samen met de Soester Fehde. Vergelijk W.H. Deus, Die Soester Fehde, Soest 1949, blz. 117 e.v.

[p. 126]

Summa lateris 13 Rh. guldens ende 41 kr.

des saterdages na sunte Laureens die ritterschap ende die cleyn steden hier op der camer geweest als om mit hem te bespreken van der dachfart die ons genedigen here had bescreven tot Nyemegen als om een ander scatting te volst den hilich onss dochter van Gelre¹ 1 collaci daer gedaen van 1 qu. romenyen ad 7 kr. Item 1 qu. malvesien facit 9 kr. Item 1 kr. aen broet facit simul 17 kr.

des middages die burgermeisters Arnt Thomaes ende Steven Ploich gegonden tot Belikens 4 gelagen ad 7 kr. facit 28 kr.

des saterdages na onss Vrouwen Assumpcio als die burgermeister Wynant Ridder ende Arnt Thomaes solde riden op der dachfart tot Zutphen doe des middages tot Belikens ierst geteert 2 gelagen ad 6 kr. facit 12 kr.

des manendages daer na als si weder waren comen van Zutphen tot Belikens geteert 2 gelagen ad 6 kr. facit 12 kr.

des manendages op sunte Jans avent Decollacionis die burgermeisters Gelis ingen Niewelant gegonden tot Belikens 4 gelagen ad 6 kr. facit 24 kr.

des dinxdages op sunte Jans dach Decollacionis des avents op die scoel² ende danshuys gehadt 8 qu. wyns ad 6 kr. facit 48 kr. Item 200 peren van 8 kr. facit simul 1 Rh. gulden 6 kr.

des sonnendages post Egidii als Willem van Dornick solde riden mit Jacob Scimmelpenning³ tot Nyemegen die burgermeister Wynant Ridder Willem van Dornick ende Jacob voirscreven tot Belikens verteert 3 gelagen ad 6 kr. facit 18 kr.

des wonsdages daer na Arnt Thomaes ende Willem van Dornick als si der stat muer hadden omgegaen ende besien verteert 2 gelagen ad 6 kr. facit 12 kr.

des vrydages na des heiligen Crusdach Exaltacionis die tymmermeister⁴ gerekent mit Wynant Leermoel⁵ van sinen werck tot Belikens gegonden 3 gelagen ad 6 kr. facit 18 kr.

Summa lateris 3 Rh. guldens ende 47 kr.

des saterdages post Exaltacionis Sancte Crucis onss genedighe here mit den scepenen op der camer geweest ende bespraken van

1 Zie hiervóór, blz. 125, noot 4.

2 De school werd soms gebruikt als feestlokaal. De schoolmeester kreeg dan van stadswege een vergoeding.

3 Schepen van Zutphen.

4 De timmermeisters waren degenen, die toezicht hielden op de openbare werken van de stad. Als zodanig traden leden van de stedelijke raad op.

5 Zie hierna, blz. 206.

[p. 127]

den saken van Dryll¹ ende van der dachfart die tot Kuck sold wesen ende van den dyck van Huessen dat hi volmaeckt sold werden, op der camer collaci gedaen van 1 qu. malvesien facit 9 kr. 1 qu. romenyen facit 7 kr. Item 1 kr. aen broet facit simul 17 kr.

doe des middages geteert mit onssen genedigen here tot Belikens ende gegonden van Henric die bay syn gelach 7 kr.

des wonsdages op sunte Matheus avent als men leisten solde ende die leiste voir den eten gescutt, doe die stat gegonden tot Belikens voir oire 10 ad 6 kr. facit 1 Rh. gulden 10 kr. Item post gracias gesceenckt Albert Meyer 2 qu. wyns ende 1 qu. aen koken ad 4 kr. facit 12 kr. facit simul 1 Rh. gulden 22 kr.

des wonsdages post Michaelis die ritterscap ende cleyn steden van Veluen ende die scepenen samen bespraken op dat aenroepen ende vermanen dier van Nyemeghen opt verbont in der saken van Dryll² doe collaci gedaen aldaer van 1 qu. malvesien facit 9 kr. Item 1 qu. romenyen facit 7 kr. Item 1 kr. toe broet facit simul 17 kr.

des wonsdages avents post Remigii die burgermeisters Zallant Arnhem gescheenckt her Swallbach tot Belikens 4 qu. wyns ad 4½ kr. facit 18 kr.

des donredages daer na als Herman van Wy sold riden tot Nyemegen op der dachfart die daer was van den steden ende ritterscap op die sake van den Kuck tot Belikens hi ende Willem Dornick verteert 2 gelagen ad 6 kr. facit 12 kr.

des saterdages savens daerna als die burgermeister Wynant Ridder ende Dornick weder comen van der dachfart van Nyemegen tot Belikens geteert 2 gelagen ad 6 kr. facit 12 kr.

Summa lateris 3 Rh. guldens 5 kr.

des manendages in profesto Victoris die scepenen langhe op der camer geweest ende daerna samentlich geteert tot Gertrut Wilts ende doe gesceenckt den tolner van Huesen³ 4 qu. wyns ad 4 kr. facit 16 kr.

1 De ingezetenen van Driel in de Bommelerwaard hadden op eigen gezag een waterkerende dijk van hun buren doorgestoken om zich van wateroverlast te bevrijden. De hertog trad daartegen op, maar de Drielenaren zochten en verkregen steun bij Nijmegen, dat zich op het verbond van 1436 beriep om tegen de hertog te ageren. Hieruit kwam een heftige strijd tussen de hertog en Nijmegen voort, waarin de overige steden slechts aarzelend en na veel onderhandelingen partij kozen. Zie W. Jappe Alberts, De Staten van Gelre en Zutphen, deel I, blz. 199 e.v.

2 Zie vorige noot.

3 Te Huissen was een Rijntol van de hertog van Kleef; Huissen en omgeving waren Kleefs territoir.

[p. 128]

des donredages post Victoris als lange vercalt was op der camer mit her Evert van Wilp¹ als om te helpen dat Gertken Merzen betaelt sold werden uit der scatting doe geteert tot Belikens ende her Evert dat gelach gescheenckt van 18 maltyden mitter vrouwe ad 6 kr. facit 2 Rh. guldens 8 kr. Item post gracias 3 qu. wyns ende soe aen koken ende peren 2 qu. ad 4 kr. facit 20 kr. facit simul 2 Rh. guldens 28 kr.

des donredages in die Marcis die burgermeisters etc. als si lange hadden vercaelt op der camer mitter ritterscap op die saken van Dryll daer doe oic om reden tot Nyemegen die burgermeister Wynant Ridder ende Herman van Wy gegonden tot Belikens 6 gelagen ad 6 kr. facit 36 kr.

des sonnendages post Symonis et Jude die stat gescheenckt den heren van Lubbic, van Danssinck ende van Hoemborch² elc 4 stat wyns facit 48 qu. wyns die qu. ad 4 kr. facit simul 3 Rh. guldens 42 kr.

des saterdages post Omnium Sanctorum des middages gescheenckt tot Belikens den burgermeisteren van Deventer 2 gelagen ad 5 kr. facit 10 kr. Item post gracias 5 qu. wyns ende 1 qu. aen koken ad 4 kr. facit 24 kr. facit simul 34 kr.

des selven dages des avents gescheenckt mynen jonker van Batenborch tot Belikens 12 qu. wyns ad 4 kr. facit 48 kr.

des sonnendages voer sunte Marten want kermiss was gescheenckt tot Belikens der gueder masscap³ 4 qu. wyns ende ½ qu. aen appelen ad 4 kr. facit simul 18 kr.

Summa lateris 9 Rh. guldens ende 22 kr.

desselven dages des avents tot Belikens gescheenckt onsen genedighen here van Gelre etc. een gelach van 85 mannen mitter vrouwen ende na dienres ad 6 kr. facit simul 10 Rh. guldens ende 10 kr.

des manendages op sunte Barbaren dach die scepenen lange op der camer geweest mit der ritterscap ende cleynen steden van Veluen op die saken van Dryll daer si doe na der begeeren van Nyemegen solden geven antwort offt syt kenden voir gewalt off nyet, daer collacien gedaen van 1 qu. malvesien ende 1 qu. romenyen facit 16 kr. Item 1 kr. aen broet. Item 1 kr. gegeven den cleynen bayen aen bier want si dat raethuys doe scoen hadden gemaeckt facit simul 18 kr.

1 Evert van Wilp was een der voornaamste leden van de Veluwse ridderschap en trad herhaaldelijk als haar vertegenwoordiger op.

2 Vertegenwoordigers van Lübeck, Danzig en Hamburg.

3 Dat wil zeggen: de aanzienlijke burgers.

[p. 129]

daer na voert gegaen teren tot Belikens ende dat gelach van 16 mannen mitter vrouwe ad 5 kr. gesceenckt her Evert van Wilp ende Jan van Gelre ende den anderen gueden mannen facit 1 Rh. gulden 30 kr.

des donredages op onser Vrouwen avent Conceptio gericht van koeren ende van broeken ende daer na die gemeyn scepenen geteert tot Belikens ende eorum 16 ad 6 kr. facit 1 Rh. gulden 46 kr. Item doe gescheenckt den scout van Riennen 3 qu. wijns ende ½ qu. aen appelen ad 4 kr. facit 14 kr. facit simul 2 Rh. guldens 10 kr.

des vrydages op onser Vrouwen dach Concepcio die burgermeesters gescheenckt den olden heer van Egmont¹ tot Belikens post gracias 5 qu. wyns ad 4 kr. facit 20 kr.

des manendages na onss Vrou Concepcio die scepenen lange op der camer geweest doe si gaven den van Nyemegen dat lesste antwort van den zaken van Dryll offt syt kenden voir gewalt doe tot Belikens gegonden dat gelach eorum 19 mitter vrouwe ad 6 kr. facit 2 Rh. guldens 14 kr.

des dinxdages op sunte Lucien avent als ic myn rekenscap dede collacioen gedaen op der camer verdaen 5 kr.

Summa lateris 17 Rh. guldens 7 kr.

doe tot Belikens die gemeyn scepenen geteert ende gescheenckt den tolner van Huessen 6 qul wyns mit den koken ad 4 kr. facit 24 kr.

des donredages post Lucie die scepenen gericht van koeren ende van broeken langhe dair over geweest ende dair na geteert tot Belikens eorum 21 ad 5 kr. facit 2 Rh. guldens 5 kr.

des vrydages post Lucie gescheenckt her Walraven van Moirs² 5 qu. mitten appellen ad 4 kr. facit 20 kr.

des saterdages post Lucie die burgermeisters gescheenckt tot Belikens heren Walraven van Moirs ende jonker Vincencium

1 Jan van Egmond, de vader van hertog Arnold.

2 Walraven van Meurs was een jongere broeder van Diederik van Meurs, aartsbisschop van Keulen. Hij werd in 1434 door een minderheid der kanunniken tot bisschop van Utrecht verkozen, maar kon zich tegenover Rudolf van Diepholt niet handhaven. Ten slotte deed hij afstand van zijn aanspraken tegen een geldelijke vergoeding. Zie R. Post, Geschiedenis der Utrechtse bisschopsverkiezingen tot 1535, Utrecht 1933, blz. 160 e.v. Zie ook W. Jappe Alberts, De anti-bourgondische politiek van hertog Arnold van Gelre in de jaren 1452-1456, in: Bijdr. en Med. ‘Gelre’, deel 50 (1950), blz. 2 e.v.

[p. 130]

van Moirs¹ 19 qu. wyns ad 4 kr. facit 1 Rh. gulden 26 kr. ende 17 koken ad 1 kr. facit 17 kr. facit simul 1 Rh. gulden 43 kr.

des sonnendages post Lucie die stat gescheenckt jonker Vincencium van Moirs op Coelen² een gelach van 9 Rh. guldens ende 48 kr.

ingeen zomer gescheenckt Styn Gelmars³ van Deventer 2 stat kannen als 8 qu. wyns want si Gerit Gruter godertieren had geweest tot Deventer doe hi quam van Lubich ende sich was facit 32 kr.

des wonsdages op sunte Thomaes avent onss genedighe here op der camer geweest ende dair den scepenen te kennen gegeven wye die van Niemegen mynen jonker Vincensium int verbont wolden nemen, die hem noch broekectich weer, ende begeerden daer om van der stat raet ende bistant dat te weder staen⁴, doe op der camer collacioen gedaen van 6 qu. wyns ad 4 kr. facit 24 kr. Item aen broet 1 kr. Item 4 koken facit 4 kr. Item aen 1 bier 1 kr. Item voir ½ lb. keersen 1 kr. facit simul 31 kr.

des vrydages na sunte Thomaes die scepenen langhe op der camer geweest ende bespraken van saken rurende van pacht tusschen Wynant van Aller ende myn joffer van Rossen, die richter gegonden dat half gelach ende die stat die ander helft als 9 gelaghe ende des saterdages daer na 4 gelaghe ad 6 kr. facit simul 1 Rh. gulden 28 kr.

Summa lateris 17 Rh. guldens ende 31 kr.

des dinxdages na Jaersdach als die scepenen van Zutphen hier comen waren na scryfften onser stat ende tsamen bespraken hoe dat si al so diewel nyet en kosten gerijden tot allen plaschen daer si mijn genedige here screve te comen om onveylicht will

1 Vincentius van Meurs, zoon van graaf Frederik van Meurs en opvolger van zijn vader in 1448. Hij was een neef van Walraven en van Diederik van Meurs. In de Gelderse aangelegenheden heeft hij sinds 1448 een zeer belangrijke rol gespeeld. Zie over de graven van Meurs M. Barkhausen, Die Grafen von Mörs als Typus kleiner Territorialherren des späteren Mittelalters, in: Die Heimat, jg. 22 (1951), blz. 97 e.v.

2 Naam van een herberg in Arnhem.

3 Dirk Gelmers was raad van Deventer; Stijn is waarschijnlijk zijn echtgenote.

4 Uit deze post blijkt van de relatie tussen Vincentius van Meurs en het aanvankelijk bourgondisch-gezinde Nijmegen.

[p. 131]

des lands¹ ende oic wout men nyet en eynden doe gesceenckt oire twier gelach tot Belikens ad 6 kr. facit 12 kr.

des manendages na Dertiendach als onss genedighe here had hier gescreven die stede ende die ritterscapp des lands van Zutphen ende gaff hem te kennen wye die van Nyemeghen int verbont hadden genomen jonker Vincencium van Moirs doe op der camer collaci gedaen van 1 qu. malvesien. Item 1 qu. romenyen. Item 1 kr. aen broet facit simul 12 kr.

des donredages na Jaersdach gescheenckt Buchorst op Coelen 2 statkannen facit 8 qu. ad 4 kr. facit 32 kr.

des manendages na Dertiendach onser Vrouwen bruders² tsamen geteert tot Belikens, hem gescheenckt 25 qu. wyns ad 4 kr. facit 2 Rh. guldens.

op sunte Jansdach in die Kersheilige dagen die burgermeister Arnt Thomaes etc. geteert tot Haskens, daer Willem Baerss dat gelach gont, doe hem post gracias 4 qu. ad 4 kr. facit 16 kr.

des dinxdages post Epiphanie die burgermeisters tot Belikens gesceenckt den olden heer van Egmont 5½ qu. wyns mit koken ad 4 kr. facit 22 kr.

des wonsdages na Dertiendach gesceenckt tot Belikens den tolner ende den besierre³ van Huessen doet tusschen hem ende Werthuys kinderen gescheyden wart, een gelach van 26 mannen mit vrouwe ad 6 kr. facit 3 Rh. guldens 6 kr.

des donredages na Dertiendach die burgermeisters gesceenkt op Coelen mijns heren huysgesyn van Utricht⁴ 10 qu. wyns ende 10 kr. aen koken facit 1 Rh. gulden.

des sonnendages na Dertiendach die burgermeisters gesceenckt op Coelen Reyner van Coeverden⁵ 3 qu. wyns ad 4 kr. facit 12 kr.

Summa lateris 8 Rh. guldens ende 17 kr.

1 De klachten over onveiligheid der wegen spelen een belangrijke rol in de tegenstelling tussen de hertog en de steden. Daarvan is uitdrukkelijk sprake in de Nijmeegse memorie van grieven van 1458. De hertog antwoordde daarop, dat voor een goed bestuur geld nodig was, en dat de steden hem dat onthielden: Sine pecuniis pacem se non posse facere in terris. Vergelijk W. Jappe Alberts, Stukken betreffende de geschillen tussen hertog Arnold van Gelre en Nijmegen, 1458-1459 (W.H.G., III, 79), Utrecht 1952, blz. 13/14.

2 Leden van de O.L. Vrouwe Broederschap.

3 Beziener, tolambtenaar, die ladingen controleert.

4 Het gevolg van bisschop Rudolf van Diepholt.

5 Zie Cameraarsrekeningen van Deventer betreffende het jaar 1447, uitgegeven door W. Jappe Alberts (Fontes Minores Medii Aevi, IX), Groningen 1959, blz. 51.

[p. 132]

des donredages na sunte Anthonis als ons genedige here hier op der dachfart mit den gemeynen steden ende ritterscap der drier vierdelen op die saken van Dryl doe des mergens op die camer collacioen gedaen van 1 qu. malvesien ende 1 qu. romenyen facit 16 kr. Item aen bier ende broet 2 kr. facit simul 18 kr.

des dinxdages post Ponciani die burgermeisteren op Colen gesceenckt 2 qu. ad 4 kr. facit 8 kr.

des vrydages avents in profesto Sanctorum Sebastiani et Fabiani als myns heren genaden hier waren mit drien steden den selven steden als Zutphen ende Remunde gescheenckt op Coelen 8 gelagen ad 6 kr. facit 48 kr.

des saterdages in die Sanctorum Sebastiani et Fabiani des middages als die vorscreven steden hier mit onsen scepenen op der camer hadden geweest als noch op die saken van Drijll ende mijns joncheren van Egmont¹, daer na tsamen geteert tot Belikens eorum 13 ad 6 kr. die stat gegonden half dat gelach facit 39 kr. Item voir galantyn ende wyn post gracias gehad facit 15 kr. facit simul 1 Rh. gulden 4 kr.

tot Riperschien huys² die burgermeisteren gesceenckt 2 qu. wyns 8 kr.

des selven saterdages voirscreven des vespertyts myn joncheren van Egmont op der camer geweest ende mit hem bespraken als op brieven die hi den steden hier op der dachfart wesenden te kennen gaff ende van anderen saken, doe op die camer gedroncken 2 qu. wyns ad 3 kr. facit 6 kr. Item aen broet 1 kr. Item aen kersen 1 kr. facit simul 8 kr.

des selven avents die burgermeisteren mit den selven steden ende gegonden 2 gelage ad 6 kr. facit 12 kr.

Summa lateris 3 Rh. guldens ende 18 kr.

des dinxdages post Agnetis die burgermeister Gosen van den Gruthuys tot Gelis huys ingeen Nyewelant mit sinen vrienden 4 qu. ad 4 kr. facit 16 kr. Item 3 koken facit simul 20 kr.

des manendages na sunte Agnieten die burgermeister Wynant Ridder mit sinen vrienden als Zallant Riquyn Ploich Dornick Briennen Steven Ploich Gerit Gruter Wouter Gruter Angeren Arnhem eorum 10 tsamen geweest elken gegeven 8 kr. facit 1 Rh. gulden 30 kr.

des selven dages des avents die burgermeisteren tot Belikens

1 Willem van Egmond, broeder van hertog Arnold.

2 Herberg te Arnhem.

[p. 133]

gesceenckt den olden heren van Egmont ende van Culenborch 4 qu. wyns ende 4 koken facit simul 20 kr.

des manendages post Agnieten die burgermeister Gosen van den Gruthuys mit sinen vrienden tsamen geweest eorum 7 als Nyewelant Wy Liennen Mynscart Gosen voirscreven Arnt Thomaes ende Mom hem elken gegeven 8 kr. facit 1 Rh. gulden 6 kr.

als men die leste claghe had gedaen van Jan van Ray¹ doe tsamen geteert tot Gertken Merzen² ende die richter dat gelach golt doe hem die burgermeisters post gracias gesceenckt 2 qu. wyns facit 8 kr.

op sunte Pauwels avent gegonden tot Belikens³ 1 gelach van 20 mannen ad 6 kr. facit 2 Rh. guldens 20 kr. Item 5½ qu. wyns ende 2 qu. aen koken ad 4 kr. facit 30 kr. gesat op die toecomende burgermeisters facit simul 3 Rh. guldens.

des selven dages des avents die burgermeisters tot Belikens gesceenckt mijns heren huysgesynde van Gelre 4 qu. wyns ende 1 aen koken ad 4 kr. facit simul 16 kr.

Summa lateris 7 Rh. guldens 19 kr.

Item op sunte Pauwelsdach⁴ als myn genedige here van Gelre etc. had dat gelach des avents tot Belikens gesceenckt den olden ende den nyen burgermeisters doe hem weder post gracias gesceenckt 8 qu. wyns ad 4 kr. facit 32 kr.

des selven dages des mergens op die camer collacioen gedaen van 2 qu. wyns ad 4 kr. facit 8 kr. Item aen bier 5 kr. Item aen broet ende eyer etc. 6 kr. facit simul 19 kr.

des selven dages als die stat oeren raet ende scepenen gekaren had des middages tsamen geteert eorum 23 mitter vrouwe ad 7 kr. facit 3 Rh. guldens 11 kr. Item 25 qu: wyns ter maltyt ad 4 kr. facit 2 Rh. guldens. Item Jan van Zallant syn spise gesant daer voir als vleissche ende pasteyen 1 qu. wyns gegeven 4 qu. wyns facit 16 kr. Item die pipers verdroncken 1 qu. wyns facit 4 kr. Item voir spise gesant der scepen knechten ende den cleynen bayen gegeven 1 qu. facit 4 kr. Item voir koken 45 kr.

den joffern die vergadert waren tot des burgermeisters huys Wynants Ridders voir spise hem gesant gegeven 34 kr. Item voir 6 pasteyen 6 qu. wyns Item noch hem gesant 9 qu. wyns ad 4 kr. facit 15 qu. facit 1 Rh. gulden 10 kr. facit simul 8 Rh. guldens

1 Bedoeld is vermoedelijk Jan, heer van Culemborch.

2 Jan van Ray was vermoord, zie hierna, blz. 150.

3 Herberg in Arnhem.

4 De dag waarop de nieuwe raad werd verkozen.

[p. 134]

24 kr. Item voir der scepen knechten die vergadert waren tot Gertkens Merzens huys betaelt dat si daer doe verdeden 17 kr. Item noch op Coelen gehaelt 2 qu. facit 8 kr. Item der vrouwe na der older gewoenten gegeven voir bellesier 1 Rh. gulden. Item den megeden gegeven 2 qu. facit 8 kr. facit simul dit gelach 10 Rh. guldens 7 kr.

Summa lateris 11 Rh. guldens 8 kr.

Summa summarum van der schenkinghe ende der scepenen teringhe 197 Rh. guldens ende 25 kr.

Reysarum de anno quadragesimo septimo

den gulden ad 50 kr.

des dinxdages post Reminiscere Henric van Liennen ende Roloff Mom gereden tot Bemmel om daer te vercallen mit den van Nyemegen van den weghe tusschen Arnhem ende Nyemegen te maken¹ verdaen 24½ kr.

des vrydages op onss Vrouwen avent Annunciacio die burgermeister Wynant Ridder gereden mit den van Zutphen ende den anderen steden te Moirs op der dachfart die daer was om aff te doen den onrechten toll van Keserswert², uytgeweest 6 dagen verdaen 5 Rh. guldens 12 kr.

des dinxdages na belaken Passchen die burgermeister Wynant Ridder ende Gelis ingennyewelant gereden tot Nyemegen op der dachfart die daer was van den brieven myns heren van Cleve als dat myn genedige here van Gelre nyet en wold aen nemen dat land van Kempen³ uitgeweest 4 dagen ende 3 nacht verdaen 6 Rh. guldens.

1 De aanleg van een weg tussen Arnhem en Nijmegen was een oud plan. De uitvoering ervan wilde niet vlotten. In 1458 nog klaagt Nijmegen daarover bij de hertog. Zie Stukken betreffende de geschillen tussen hertog Arnold van Gelre en Nijmegen, 1458-1459, uitgegeven door W. Jappe Alberts, blz. 14.

2 Over de heffing van tol bij Keizersweerd (tegenover Dusseldorp) vermelden de Arnhemse en Zutphense stadsrekeningen vele bijzonderheden; steeds rezen er moeilijkheden, die door besprekingen uit de weg geruimd moesten worden. Ook over deze aangelegenheid rezen in 1458 moeilijkheden met de hertog, aan wie de stad Nijmegen gebrek aan activiteit in deze zaak verweet.

3 Met de hertog van Kleef was een geschil ontstaan over het land van Kempen. In dit conflict bemiddelde hertog Philips van Bourgondië. In 1448 werd aan hertog Arnold de eis gesteld door de steden om van Kempen afstand te doen, maar hij gaf daaraan niet toe.

[p. 135]

des saterdages na belaken Paeschen die burgermeister Gosen van den Gruthuys ende Steven Ploich gereden tot Deventer om daer te hoeren van saken aentreffende den hantsteden¹ uitgeweest 4 dagen ende 3 nacht verdaen 5 Rh. guldens ende 18 kr.

des dinxdages na Meydach meister Derick ende Nennick gevaren tot Zutphen om holt te coepen², ende oic te bidden den van Zutphen dat si mede verwaren wolden van der van Arnhem oir saken van den hanstede nu op der dachfart tot Lubbic³, verdaen voir hem ende oiren vuerman mit vuerloen 1 Rh. gulden 20 kr.

des saterdages die Sancti Johannis ante portam latinam die burgermeister Gosen van den Gruthuys ende Steven Ploich noch gereden tot Zutphen als daer te bespreken van der dachfart die to Lubbic wesen sold, verdaen 1 Rh. gulden 42 kr.

des wonsdages post festum Sancti Johannis ante portam latinam gereyset Gerit Gruter van der stat weghe tot Lubbic verdaen 72 Rh. guldens⁴.

Summa lateris 92 Rh. guldens 16½ kr.

des vrydages post Ascensionis Domini die burgermeisteren gereden tot Goch daer se myn genedigen here had gescreven te comen uytgeweest 4 daghe verdaen 9 Rh. guldens ende 29 kr.

des donredages na Pinxten die burgermeisteren Arnt Thomaes ende Jan van Zallant gevaren te Diren om daer te bespreken

1 Het gaat om de bespreking van Hanze-aangelegenheden. De Deventer Cameraarsrekening van 1447 vermeldt daaromtrent: Item op den selve avont [Pasen, 9 april] Boldewijn die loeper van der drier stede wegengegaen toe Zutphen, Aernhem, Nijmegen ende Wesel myd brieven oere raetsvrende to senden in onse stad des Saterdages nae beloken Paschen ende hem gesant copien des briefs ons van Munster gesant omme myd malkanderen te spreken van der henze....

2 De stadsrentmeester en de stadstimmerman gingen te Zutphen hout kopen; Zutphen had een belangrijke houtmarkt, die met die van Deventer concurreerde.

3 Voorbeeld van een geval, waarin door een stedelijk ambtenaar, in dit geval de stadsrentmeester, besprekingen gevoerd worden met het stedelijk bestuur van een andere stad. Het ging hier over een Hanze-vergadering te Lübeck, zie Cameraarsrekening van Deventer 1447, waar vermeld is: Item op ons Heren Hemelvaertsavont [17 mei] Evert Krijt, die van der stad wegen reisede to Lubick ter dachvart, daer die gemene hensesteden vergadert weren, voir sijn teringe ende sijnre dienre cledere ende lange ute was.... Zie ook de volgende noot.

4 Op 10 Mei reisde Gerit Gruter, een der Arnhemse raden naar Lübeck voor het bijwonen van de vergadering, die in de voorgaande noot bedoeld is; blijkbaar vond men toch een afzonderlijke Arnhemse afgevaardigde beter, of hadden de Deventernaren geweigerd om de stad Arnhem te vertegenwoordigen.

[p. 136]

mit den van Zutphen van den saken die si daer na te Nyemegen op der dachfart hadden te beraden, verdaen 40 kr. ende 5 qu. wyns als 6 kr. facit 30 kr. ende gegeven Geertken Volquyns¹ voirt vuerloen 37½ kr. facit simul 2 Rh. guldens 7½ kr.

des manendages op sunte Bonifaciusdach die burgermeisteren gereden tot Nyemegen op der dachfart die daer was om die saken tusschen mynen genedigen here van Gelre ende here van Cleve opt lant van Kempen ende voirt van Nyemegen gereden tot Cleve ende tot Goch verdaen 12 Rh. guldens².

des manendages na onser Vrouwen dach Visitacio die burgermeisteren ende Willem van Dornick gevaren te scepe aen geen Tolhuys op den dach die tusschen mynen heer van Cleve ende der stat van Zutphen daer was om des guets will dat daer genamen was van den cleefschen in der Zutphensche marckt, verdaen als aen den scipman 27 kr. Item gegeven voir 1 pert dat dat scip op toech 15 kr.³ Item voir haver ende bier tot Keddenhuys 4 kr. Item voir een scudder van 9 lb. 18 kr. Item voir eyer 2 kr. Item voir broet 5½ kr. Item voir een vierdel van enen hamel 10 kr. Item 2 kr. den cappellaen. Item 7 kr. uitgegeven aengen Tolhuys. Item voir keute ende bier mede int scip genamen 12 kr. facit simul 2 Rh. guldens 2½ kr.

des donredages post Jacobi die burgermeisteren gereden tot Nyemegen op der dachfart die daer myn genedige heer gescreven hadd als van saken synre dochter aen treffende als van eenre ander scattinghe⁴, uitgeweest 2 dagen ende 1 nacht verdaen 2 Rh. guldens 28 kr.

Summa lateris 28 Rh. guldens ende 17 kr.

des saterdages na ons Vrou Assumpcio die burgermeister Wynant Ridder ende Arnt Thomaes gereden tot Zutphen mit onsen genedigen here ende oic om daer te bespreken van den ongewoenliken voirtoll van Burich⁵ ende van Keserswert ende van anderen saken uitgeweest 2 nacht verdaen 3 Rh. guldens 18 kr.

des sonnendages post Egidii Willem van Dornick gereden tot Nyemegen mit Jacob Scimmelpenninck van Zutphen om des brieffs will van den greve van Cassennellenboghen ende van den

1 Geertken Volquins belastte zich niet alleen met het vervoer van materiaal, maar ook met personenvervoer.

2 Zie hiervóór, blz. 134, noot 3.

3 Het schip werd met paardekracht stroomopwaarts getrokken.

4 Zie hiervóór, blz. 125, noot 4.

5 Burich, Burik, Büderich. Aan de linker-Rijnoever tegenover Wesel in het gebied van de hertog van Kleef.

[p. 137]

onrechten toll van Keserswert¹, uitgeweest 1 nacht verdaen 1 Rh. gulden 11 kr.

des sonnendages post Exaltacionis Sancte Crucis die burgermeister Wynant Ridder ende Henric van Liennen gereden tot Kuck² om saken will der van Dryll uitgeweest 2 nacht ende 3 dagen verdaen 4 Rh. guldens 27 kr.

des vrydages die Sancti Michaelis die burgermeister Wynant Ridder op der dachfart tot Nuss³ gereden die daer ons genedige here gescreven had ende myn jonker van Ghemen als om saken van den onrechten toll van Keserswert⁴, uitgeweest 7 dagen verdaen 7 Rh. guldens.

des manendages post Michaelis Harman van Wy tot Groll ende ierst tot Zutphen gereden op den dach die daer wesen sold op saken Harmans van Asbeeck, gereden om begeerten der van Remund uitgeweest 3 dagen verdaen 2 Rh. guldens 10 kr.

des donredages post Michaelis Harman van Wy gereden tot Niemegen op der dachfart die daer was van den gemeynen steden ende ritterscap des lands van Gelre op die saken van den van Kuck daer hi doe vant Wynant Ridder den burgermeister uitgeweest 3 dagen verdaen simul 3 Rh. guldens ende 37½ kr.

Summa lateris 26 Rh. guldens 28 kr ende 2 bl.

des wonsdages na sunte Galli die burgermeister Wynant Ridder ende Herman van Wy gereden tot Diren om hem te bespreken mit den van Zutphen op den brieff die die van Remund hier hadden gescreven op die saken van Dryll⁵, doe mit hem genamen 4 qu. wyns ad 4 kr. facit 16 kr. Item doe si weder quamen gegonden 2 gelagen ad 6 kr. facit simul 28 kr.

des donredages op Alresielendach die burgermeister Wynant Ridder ende Herman van Wy gereden tot Nyemegen op der dachfart die daer noch wesen sold op die saken van Driell uitgeweest 2 nacht verdaen 4 Rh. guldens 19 kr.

des sonnendages op sunte Elizabeths dach die burgermeister Wynant Ridder ende Herman van Wy gereden tot Nyemegen op der dachfart noch op die saken van Driell, uitgeweest 3 dagen verdaen 3 Rh. guldens 38 kr.

1 Zie hiervóór, blz. 134, noot 2. Philips, graaf van Katzenelnbogen, was door hertog Arnold beleend met een jaarrente uit de tol te Lobith.

2 Cuyk aan de Maas.

3 Neuss aan de linker-Rijnoever tegenover Dusseldorp.

4 Zie hiervóór, blz. 134, noot 2.

5 Post waaruit de tegenstelling tussen Nijmegen en de andere hoofdsteden in de Drielse aangelegenheid duidelijk blijkt.

[p. 138]

des donredages op sunte Andries dach die burgermeister Wynant Ridder ende Herman van Wy gereden tot Grave daer si onss genedige here had gescreven op der dachfart noch op den saken van Driell, uitgeweest 3 dagen verdaen 3 Rh. guldens 43 kr.

des wonsdages na Dertiendach die burgermeister Wynant Ridder ende Harman van Wy gereden tot Nyemegen noch op die selve saken van Driell daer onss genedige here ende die steden solden comen, ende van Nyemeghen gereden tot onsen genedighen here tot Grave, uitgeweest 5 dagen verdaen 6 Rh. guldens 1 kr.

Summa lateris 18 Rh. guldens ende 29 kr.

Summa summarum van reysarum 165 Rh. guldens ende 41 kr.

Bayenloen de anno quadragesimo septimo¹

den gulden ad 50 kr.

des saterdages na onss Vrouwendach te Lichtmiss Luyken die bay gesant mit enen brieff tot Nyemegen dair enen nacht geweest hem gegeven 8 kr.

des sonnendages op groet Vastelavent Luyken die bay gesant tot Gelre² mit enen brieff ende mit eenre cedule inhoudende gebreke onss burgheren op myn heer van Colen³, gesant aen Gelis ingen Niewelant die doe daer was op der dachfart, hem gegeven 18 kr.

des dinxdages post Letare Peter die bay gesant tot Zutphen mit enen brieff inholdende dat si enen scepen mede wolde schicken op der dachfart tot Moirs⁴ om des onrechten toll will van Keyserswert hem gegeven 10 kr.

des saterdages na Paesschen Luyken ende Peter gesant mit brieven aen die ritterscap ende cleyn steden van Veluen⁵ inholdende dat si hier mede wolden comen om mede te rayen

1 Zie Inleiding, blz. 108.

2 Geldern in het Overkwartier.

3 Aartsbisschop Diederik van Keulen. Gebreke in de zin van vordering of grief.

4 Meurs aan de linker-Rijnoever tegenover Duisburg.

5 De beide boden brachten ieder een deel van de convocatiebrieven rond. Deze wijze van bezorging is gelijk aan die welke in het Zutphense kwartier gevolgd werd. Vergelijk W. Jappe Alberts, Het financiële beheer van de stad Zutphen in 1445/1446, in: Bijdr. en Med. Hist. Gen., deel 78 (1964), blz. 151, noot 2.

[p. 139]

op den brieven die myn here van Cleve hier had gesant als dat si mynen genedighen here solden onderwisen dat hi dat lant van Kempen nyet aennemen en wolde¹, hem elken gegeven ½ Rh. gulden facit 1 Rh. gulden.

des sonnendages op Meyavent Luyken ende Peter gesant mit brieven aen der ritterscap ende cleynen steden van Veluen om der selven saken voirscreven hem gegeven 1 rh. gulden.

des saterdages post Vitalis Peter die bay mit tween brieven gesant tot Zutphen als den brieff die myn jonker van Heynsberch hier had gesand als dat oir ende onsse burgheren tot Diest² besatt quijt waren, hem gegeven 9 kr.

des vrydages op sunte Pancraesdach Peter die bay gesant tot Gelre om Gelis ingen Nyewelant daer hi na gesant wart, hem gegeven ½ rh. gulden.

des sonnendages na sunte Servaes Luyken die bay gesant mit brieven aen die gemeyne ritterscap ende cleyn steden van Veluen hem gegeven 1 rh. gulden, want hi alleen alle die brieven droech³ facit 1 rh. gulden.

Summa lateris 4 rh. gulden 20 kr.

des dinxdages voir onss Heren Hemelvaerts dach Peter die bay gesant tot Zutphen mit enen brieff inhoudende want myn here van Borgonien⁴ tot alle die hoeftsteden had geschicket enen bay mit brieven om der saken will van den land van Kempen ende begeerden van een yegelich stat oir bescreven antwort, om dan te weten wat die van Zutphen wolden antworden, so wart Peter gesant, ende want hi most beyen na der antwort, hem gegeven 10 kr.

des Pinxter avents Peter die bay gesant tot Zutphen mit enen brieff als dat si wolden comen bi onsen vrienden tot Diren⁵

1 Zie hiervóór, blz. 134, noot 3.

2 Diest in Brabant; de Arnhemmers en Zutphenaren dreven op deze stad veehandel.

3 Hier gaat één bode rond, die alle convocaties bezorgt; gewoonlijk doen dat twee boden.

4 Hertog Philips van Bourgondië bemoeide zich in deze jaren bijzonder intensief met de Gelderse aangelegenheden. Zie hierover W. Jappe Alberts, De Staten van Gelre en Zutphen, deel I, blz. 201 e.v. Deze post is een goed voorbeeld van een geval, waarin een rekeningspost ons inlicht over de gebeurtenissen en over de inhoud van de verzonden brief.

5 Dieren is een gebruikelijke plaats van samenkomst voor Arnhemse en Zutphense stedelijke vertegenwoordigers ter bespreking van gemeenschappelijke belangen. Deze post levert een der vele voorbeelden omtrent vóórbesprekingen tot de landdag; zie hierover Staten van Gelre en Zutphen, deel I, blz. 175 e.v.

[p. 140]

om daer tsamen te bespreken die saken die men tot Nyemegen solde vercallen op der dachfart hem gegeven 9 kr.

des manendages na Pinxteren Peter ende Luyken mit brieven aen die ritterscap ende cleyn steden van Veluen hem gegeven 1 rh. gulden,

des wonsdages na Pinxteren Luyken van Groll gesant tot Zutphen mit enen brieff dat si wolden comen tot Diren om daer tsamen te bespreken op der dachfart die des manendages daer na sold wesen tot Nyemeghen hem gegeven 10 kr.

des vrydages na des heiligen Sacraments dach Peter die bay gesant tot Nyemegen mit 10 rijnse guldens die hi daer bracht onsen burgermeisteren die daer op der dachfart waren hem gegeven 7 kr.

des wonsdages op sunte Vitts dach Peter die bay gesant tot Zutphen mit enen brieff als dat si samenlich uytschickende enen opwart¹ om geley daer te vercrighen voer onss burgheren ende coepluden hem gegeven 9 kr.

des vrydages na sunte Peter ende Pauwels dach Peter die bay gesant tot Zutphen mit enen brieff om te weten wat antwoert si mynen here van Cleve wolden scriven, want hier verwachten oic myns heren bay van Cleve een antwort hem gegeven 10 kr. want hi bi nacht ghinck².

Summa lateris 2 rh. guldens ende 5 kr.

des donredages in octavis beatorum Apostolorum Petri et Pauli Peter die bay gesant mit 25 rijnse guldens di hi daer³ Nennick bracht hem gegeven 24 kr.

des manendages na sunte Mergriet Luyken die bay gesant mit brieven tegen den avent aen die cleyne steden dat si hier comen solden op sunte Jacobs avent om te bespreken mit hem van der dachfart die myn genedige heer had gescreven tot Nyemegen als om een ander scatting te hebben hem gegeven 25 kr.

des selven dages uitgesant mit enen brieff Henric van den Veld

1 Dat wil zeggen stroomopwaarts (hier met betrekking tot de Rijn). De post illustreert de Arnhemse handel op de Rijn.

2 Voor bode reizen onder bezwaarlijke of abnormale omstandigheden (nacht, ijs, overstroming, etc.) kregen de boden gewoonlijk een extrabeloning.

3 De bode ging naar Wesel waar de stadstimmerman, Nennick, verbleef om hout te kopen. Zie hierna, bladzijde 166. Wesel was een centrum voor de houthandel; het hout werd grotendeels langs de Lippe uit Zuid-Westfalen aangevoerd.

[p. 141]

want Peter die bay nyet hier en was, tot Hattem om der saken voirscreven hem gegeven 19 kr.

des saterdages voer sunte Laurens Peter die bay gesant mit enen brieff tot Zutphen om te weten hoe men mit enen buten man die hier besat was voirt varen sold¹ hem gegeven 9 kr.

des manendages voer sunte Laurens Luyken ende Peter bayen gesant mit brieven aen die ritterscap ende cleyne steden van Veluen dat si hier comen wolden des saterdages daer na om mit hem te bespreken van der dachfart die tot Nyemegen myn genedige heer had gescreven als om een ander scatting tot behoef des hilics onser dochter van Gelre² etc. hem gegeven 1 Rh. gulden.

des vrydages na sunte Jan Decollacionis Peter die bay gesant mit enen brief tot Zutphen als van de saken des greves van Cassenelbogs hem gegeven 9 kr.

des saterdages post Mauricii Peter die bay gesant tot Niemegen mit enen brieff inhoudende wat si oir ritterscap te kennen wolden geven op die saken van Dryll, dat si dat onsen vrienden wolden laten weten, hem gegeven 8 kr.

des sonnendages post Mauricii Luyken die bay gesant tot Zutphen mit brieven die gecomen waren van Remunde als van der dachfart die tot Nuss sold wesen op die saken van den onrechten toll van Keyserswert hem gegeven 10 kr.

Summa lateris 3 Rh. guldens ende 4 kr.

des manendages post Mauricii Peter die bay gesant tot Nyemegen mit enen brieff die van Zutphen hier comen was als van der dachfart die daer na was geraemt van myn jonker van Ghemen tot Nuss op die saken van den ongewoenliken toll van Keyserswert³ hem gegeven 8 kr.

des saterdages na sunte Michiel Peter en Luyken gesant mit brieven aen die ritterscap ende cleyn steden van Veluen dat si hier wolden comen want ons vierdell aen wort geroepen opt verbont van den van Nyemegen op die saken van Dryll⁴ ende

1 Voorbeeld van het vragen van advies door de Arnhemse schepenen aan die van Zutphen.

2 Zie hiervóór, blz. 125, noot 4.

3 Zie hiervóór, blz. 134, noot 2.

4 Volgens de bepalingen van het Verbond van 1436, junctis de bepalingen van het Verbond van 1418, zouden de hoofdsteden Nijmegen, Roermond, Zutphen en Arnhem de kleine steden in hun kwartier raadplegen inzake geschillen, die één der hoofdsteden met de landsheer zou krijgen. Zie Staten van Gelre en Zutphen, deel I, blz. 151. De verbondsacten zijn afgedrukt door I.A. Nijhoff, Gedenkwaardigheden tot de Geschiedenis van Gelderland, deel IV, nr. 158.

[p. 142]

oic om des besten te ramen dat men voirt brenghen mocht op der dachfart tot Nyemegen die daer om deser saken wil wesen sall hem beiden gegeven 1 Rh. gulden.

des manendages op sunte Gallen dach Peter die bay gesant tot Zutphen mit enen brieff als van saken der van Dryll, daer die van Remund hier aff gescreven hadden, op dat si des wonsdages daer na wolden comen tot Diren om hem tsamen te bespreken, op dat onse vriende na den beraet den van Remund weder mochten, mit hem van Zutphen een gelich antwort scriven, hem gegeven 10 kr. want hi bi nacht ginck.

des wonsdages na sunte Victoer Luyken die bay gesant mit enen brief mit der copien der gheenre die onse vyande waren worden als Jan van Groenenboern etc. hem gegeven 8 kr. tot Nyemegen.

des wonsdages na sunte Galli Luyken die bay gesant mit enen brieff tot Herderwick inhoudende dat si die scattinge wolden boeren ende uyt reyken want men die gebreke nyet aff geleggen en kuste sonder der scattinge om welke gebreken dat lant vyant crege¹ uitgeweest 2½ dach hem gegeven 18 kr.

Peter die bay gesant tot Niemegen mit enen brieff die si mede solden op nemen tot Nuss daer op der dachfart die daer wesen sold als voer den ongewoenliken toll van Keyserswert. Item soe was hi ierst gegaen ten Rosendael aen onsen genedige heer van Gelre ende mit cedulen aen der Cancellrijen daer aff samen hem gegeven 9 kr.

Summa lateris 2 Rh. guldens ende 3 kr.

des dinxdages na der XI M Megedendach Peter ende Luyken gesant mit brieven aen die ritterscap ende cleyn steden van Veluen inholdende van den dryllschen saken als die van Nyemegen den steden dair op gescreven hadden hem gegeven 1 Rh. gulden.

des sonnendages na All Heiligen Peter die bay tot Bernevelt gesant mit brieven aen Jan van Domseler Evert van Domseler ende Lubbert van Gelijn inholdende dat si hier wolden comen op sunte Wilboerts dach toe 8 uren, om die saken die myn jonker van Batenborch hier op gedaen had, mit hem te vercal-

1 Uit deze post blijkt de gematigde houding van Arnhem tegenover de hertog. Deze nam uitdrukkelijk het standpunt in, dat zonder voorafgaande schatting geen opheffing der grieven van de steden mogelijk was. Dit inzicht blijkt maar zelden bij de steden aanwezig te zijn, daarom is deze post een opmerkelijk voorbeeld van de positieve houding van Arnhem.

[p. 143]

len, als hoe si Jan Coster sinen reentmeister hadden gedreghen, hem gegeven 11 kr.

des vrydages op sunte Mertens avent Peter die bay gesant mit enen brieff tot Zutphen inholdende een copie eens briefs myns genedigen heren van Gelre, als antwort op den woerden die onse vriende mit hem gehad hadden op dat veerstat tot Malburgen¹ op die saken van Driell, hem gegeven 10 kr.

des selven dages Luyken die bay gesant tot Nyemegen mit enen brieff van geliken saken hem gegeven 8 kr.

des dinxdages na sunte Merten Luyken weder gesant tot Zutphen mit enen brieff inholdende van den drielschen saken hem gegeven 10 kr.

des selven dages Peter die bay gesant tot Nyemegen mit brieven van den selven saken hem gegeven 7 kr.

des vrydages op sunte Katherienen avent Peter die bay gesant tot Zutphen mit enen brieff van den drielschen saken hem gegeven 10 kr.

des wonsdages op sunte Andries avent Luyken ende Peter gesant mit brieven aen die ritterscap ende cleyne steden van Veluen dat si hier comen solden om te bespreken op den drielschen saken, daer om mijn genedighe here had een dachfart gescreven, tot Grave hem gegeven 1 Rh. gulden.

Summa lateris 3 Rh. guldens ende 6 kr.

des dinxdages op sunte Claes avent Peter die bay gesant aen der stat van Niemegen mit brieven inholdenden dat si nyet voir ovel en namen, want ons stat oir 8 daghe beraeden wold ende den een antwort te scriven off si die saken van Driel kenden voer gewalt off nyet. Ende voirt aen der stat van Remund inhoudende dat ons stat gheern weten wolde van hem hoe si den van Niemegen geantwort hadden offt sijt kenden voir gewalt off nyet op dat onse stat daer op oir beraet nemen mochte² hem gegeven 1 Rh. gulden.

Luyken des selven dages uitgesant mit maenbrieven aen Jan van Arkel ende syn borgen³, uitgeweest dair over 6½ dach hem gegeven 44 kr.

des manendages post Concepcionis Beate Marie Peter die bay uitgesant mit enen brieff aen der stat van Niemegen inhoudende

1 Malburgen, tegenover Arnhem aan de Rijn. Aldaar ging een veer over de Rijn om in de Betuwe te komen. De twist met de hertog ging vermoedelijk over de Drielse aangelegenheid.

2 Zie hiervóór, blz. 127 noot 1.

3 Zie hiervóór, blz. 119.

[p. 144]

een eyntechtich antwort op die saken van Driel, als dattet onse stat kende voir gewalt so veer hem die wederpartye daer off nyet redelike onsculdighen en mochte¹, hem gegeven 9 kr. want hi des nachts tot veergelt gaff 1 kr. Ende Luyken doe oic tegen den nacht gesant mit enen brieff van den selven saken tot Grave aen onsen genedigen here hem gegeven 18 kr. facit simul 27 kr.

Op sunte Thomaesdach Luyken die bay gesant mit enen brieff aen jonker Vincencium van Moirs inhoudende wye onse genedige here des avents dair te voiren sich op der camer van hem had beclaghet² hem gegeven 8 kr. Item want ijss ghinck in den Rien ende in den Wael so gaff hi voir veergelt 7½ kr. facit simul 15½ kr.

Alre kindertage Luyken die bay gesant mit enen brieff tot Zutphen inholdende een antwort off si mede riden wolden tot Grave aen onsen genedigen here dair se onse genedige here gescreven had te comen om mit hem te bespreken, hem gegeven 9 kr. Item wanttet ijss ganck was noch gegeven³ 3 kr. facit simul 12 kr.

Summa lateris 2 Rh. guldens 48 kr. ende 2 bl.

des saterdages na Alrekinderdach Luyken die bay gesant mit enen brieff aen den tolner ende besiere van Huessen dat si die ongewoenlike vlesschen wyns van onsen borgheren nyet nemen wolden⁴ hem gegeven, 3 kr.

des dinxdages na Jaersdach Peter die bay gesant mit enen brieff tot Grave aen onsen genedigen here als wie onse stat ende die van Zutphen hem onsculdighen daer bi hem te comen want lant onvelich is ende die stede arm syn⁵, hem gegeven 14 kr.

des wonsdages na Jaersdach Luyken die bay gesant mit enen brieff inholdende een antwort op die saken tusschen Roloff Mom ende Hertgh Negel aen den borgermeisteren van Doesborch, hem gegeven 7 kr.

des sonnendages op sunte Agnietendach Luyken gesant tot Nyemegen mit enen brieff inholdende wye ons genedige here syn beraet had genamen hent dominicam Invocavit dair neest

1 Zie hiervóór, blz. 127, noot 1.

2 Zie hiervóór, blz. 130, noot 4.

3 Zie hiervóór, blz. 140, noot 2.

4 Deze post houdt verband met de wijnhandel van Arnhem.

5 Zie hiervóór, blz. 131, noot 1. Het argument van armoede is ten deel als voorwendsel te beschouwen, met name in een jaar waarin de rekening een batig slot heeft, zoals in het onderhavige jaar.

[p. 145]

volgende, hem gegeven 10 kr. want hi wachten 2 dage na een antwort.

des wonsdages post Agnetis Luyken die bay gesant mit der antwort van Nyemegen als want si ons vriend nyet samen en hadden, ende dair om so wolden si hem bespreken als si quamen op den brieff ende saken voirscreven mit dier antwort voirt gesant tot Remund hem gegeven 1 Rh. gulden.

des dinxdages na Dertiendach Peter die bay gesant mit enen brieff aen den tolner ende besiere van Huessen¹ als dat si hier wolde comen om hem te verenighen mit Werthuys kinderen hem gegeven 2½ kr.

Item op sunte Pauwels avent Peter die bay gesant tot Zutphen dat si oir vrienden mede wolden schicken tot Kempen op der dachfart dair wesende om den onrechten toll van Keyserswert hem gegeven 9 kr.

Summa lateris 1 Rh. gulden ende 45½ kr.

Summa summarum van den bayenloen 19 Rh. guldens ende 32 kr.

Scepengelt de anno quadragesimo septimo²

den gulden ad 50 kr.

In den iersten des vrydages na sunte Pauwelsdach die scepenen op der camer geweest ende dair dat Sissboeck³ overgelesen eorum 19 als die burgermeisters Gosen van den Gruthuys ende Wynant Ridder, Gelis ingen-Nyewelant Jan van Zallant Willem van Dornick Herman van Wy Riquyn Ploich Henric van Liennen Jan van Angeren Arnt Thomaes Wouter Gruter Gerit Gruter Steven Ploich Wynant van Arnhem Roloff Mom Jan Mynscart Steven van Briennen Wilhelmus ende die bayen ad 6 kr. facit simul 2 Rh. guldens 20 kr.⁴

des vrydages na sunte Agathen gericht van scay ende van scout die scepenen daer over onledich geweest hent 1 ure eorum 15 als die richter Gruthuys Ridder Nieuwelant Dornick Wy Briennen Liennen Ploich Thomaes Zallant Wouter Gruter Angeren

1 Zie blz. 131, noot 3.

2 Zie Inleiding, blz. 107.

3 Sissboeck, siseboeck, aantekeningen omtrent de accijnzen en de verpachting daarvan.

4 De beide boden tellen samen voor één persoon. Wilhelmus van den Olden Wijer was stadsklerk of stadssecretaris. Zie hierna, blz. 160.

[p. 146]

Wilhelmus meister Derick ende die bayen als 6 kr. facit simul 1 Rh. gulden ende 46 kr.¹

des manendages na sunte Agaten dach als die hogenisse van den sissen is uitgegaan² en yegeliken hier na bescreven gegeven 2 qu. ad 6 als Wynant Ridder Gosen van den Gruthuys Nieuwelant Zallant Dornick Wy Steven Ploich Angeren Arnt Thomaes Wouter Gruter Gerit Gruter Liennen Briennen Wynant van Arnhem Doys van den Gruthuys Roloff Mom Jan Mynscart meister Drick Wilhelmus eorum 19 ad 12 kr. ende die twe bayen ellic ad 6 kr. facit simul 3 Rh. guldens ende 14 kr.

Scepengelt van Vastelavent³. Die richter 1 lb., Gosen van den Gruthuys borgermeister 2 lb., Wynant Ridder borgermeister 2 lb., Gelis ingen Nieuwelant, Jan van Zallant, Willem van Dornick, Arnt Thomaes, Herman van Wy, Jan Mynscart, Henric van Liennen, Steven van Briennen, Steven Ploich, Wynant van Arnhem, Doys van den Gruthuys, Jan van Angeren, Gerit Gruter, Wouter Gruter, Roloff Mom, Meister Derick, Wilhelmus, Ende die bayen, ellic 1 lb., facit simul 23 lb. valet 9 Rh. guldens 10 kr.

Summa lateris 18 Rh. guldens ende 16 kr.

des manendages post Invocavit die scepenen op der camer⁴ geweest ende hem bespraken op der pollicien⁵ eorum 17 als die burgermeisters Gosen van den Gruthuys ende Wynant Ridder Zallant Dornick Steven Ploich Arnt Thomaes Gerit Gruter Wouter Gruter Briennen Liennen Mynscart Wynant van Arnhem Jan van Angeren Herman van Wy meister Derick Wilhelmus ende die twee bayen ad 6 kr. facit simul 2 Rh. guldens 2 kr.

des Sonnendages post Oculi als men singhet Oculi Garselis van den Gruthuys den nyen richter geedt op der camer eorum

1 Deze post waarin de presentiegelden voor een rechtzitting worden verantwoord, toont aan, dat behalve schepenen ook raden daarbij tegenwoordig waren.

2 Vergelijk hiervóór, blz. 114, noot 1.

3 Viermaal per jaar werd schepengelt uitgekeerd, een toelage aan de richter, de burgemeesters, de schepenen en de raden. Voorts ontvingen de stadsrentmeester, de stadsschrijver of stadssecretaris en de beide voornaamste boden tezelfder tijd een toelage. De uitkering geschiedde op Vastenavond, op Pasen, op Pinksteren en op Kerstmis. Er waren gewoonlijk, behalve de richter, 12 schepenen (waaronder de burgemeesters) en 8 raden. In dit jaar zijn er echter slechts 17 leden van de stedelijke raad vermeld; 12 zijn schepenen, de overigen zijn raden. Blijkbaar waren er vacatures.

4 De raadkamer in het stadhuis.

5 Het maken van verordeningen.

[p. 147]

17 ad 6 kr. als die richter voirscreven die burgermeisteren Gosen van den Gruthuys ende Wynant Ridder Wynant van Arnhem Dornick Zallant Wy Wouter Gruter Gerit Gruter Arnt Thomaes Liennen Briennen Angeren Ploich Mynscart, meister Derick Wilhelmus ende die twe bayen facit simul 2 Rh. guldens ende 8 kr.

des wonsdages post dominicam Oculi als men op der camer gelesen heeft die statuten ende buerspraeck¹ eorum 17 mit den bayen als die burgermeisters Gosen van den Gruthus Wynant Ridder Zallant Dornick Wy Arnt Thomaes Wouter Gruter Gerit Gruter Liennen Briennen Angeren Steven Ploich Wynant van Arnhem Jan Mynscart meister Derick Wilhelmus ende die bayen facit simul eorum 17 ad 6 kr. facit 2 Rh. guldens ende 2 kr.

des sonnendages Letare int Raethuys die buerspraeck gelesen eorum 15 ad 6 kr. als die richter Gosen van den Gruthus Wynant Ridder Zallant Dornick Wouter Gruter Gerit Gruter Arnt Thomaes Wy Liennen Briennen Angeren Mynscart Wilhelmus meister Derick ende die twe bayen ellic 3 kr. facit simul 1 Rh. gulden 42 kr.

Scepengelt van Paeschen. Die Richter 1 lb., Gosen van den Gruthus burgermeister 2 lb., Wyant Ridder burgermeister 2 lb., Gelis ingen Niewelant, Willem van Dornick, Jan van Zallant, Arnt Thomaes, Herman van Wy, Jan Mynscart, Henric van Liennen, Steven van Briennen, Steven Ploich, Wynant van Arnhem, Doys van den Gruthus, Jan van Angeren, Gerit Gruter, Wouter Gruter, Roloff Mom, Meister Derick, Wilhelmus, Conraet ende Henric bayen, ellic 1 lb., facit simul 23 lb. facit 9 Rh. guldens ende 10 kr.

Summa lateris 17 Rh. guldens ende 18 kr.

des manendages na belaken Paeschen die scepenen ende die ritterscap ende die cleyne steden van Veluen langhe op der Camer onledich geweest om te samen te bespreken ende te beraden op myns heren brieven van Cleve die hi aen hem had gesant ende om veel ander saken doe gegeven eorum 14 mitten

1 Buerspraeck is de voorlezing van bepaalde mededelingen aan de burgers, publicatie van verordeningen etc. De burgers verzamelden zich tot het aanhoren daarvan in of vóór het raadhuis. Soms kon de burgerij haar mening kenbaar maken, maar in Arnhem bemerkt men daarvan weinig. In Tiel bijv. was dit anders. Daar konden de burgers enige invloed uitoefenen. Zie W. Jappe Alberts, De Middeleeuwse stad, Bussum 1965, blz. 82 e.v.

[p. 148]

bayen elke 6 kr. als die burgermeisteren Gosen van den Gruthus ende Wynant Ridder Niewelant Zallant Dornick Ploich Briennen Wouter Gruter Gerit Gruter Arnt Thomaes Jan Mynscart meister Derick Wilhelmus ende die bayen facit simul 1 Rh. gulden 34 kr.

des Vrydages na belaken Paeschen gericht van schay ende scout daer om onledich geweest hent bi twee uren eorum 16 ad 6 kr. als die richter Gosen van den Gruthuys Dornick Aernt Thomaes Steven van Briennen Herman van Wy Henric van Liennen Zallant Minscart Angeren Wouter Gruter Gerit Gruter Steven Ploich Wilhelmus meister Derick ende die bayen facit 1 Rh. gulden 46 kr.

des dinxdages na Meydach die burgermeisteren Gosen van den Gruthuys ende Wynant Ridder Dornick Zallant Arnt Thomaes Mynscart Liennen Briennen Steven Ploich Wouter Gruter Gerit Gruter meister Derick Wilhelmus ende die bayen eorum 14 ad 6 kr. Op der camer vercalt ende gesloten dat si den van Zutphen wolden doen bidden dat si oir saken ende baetscap mede wolden verwaren toe Lubbich¹ facit simul 1 Rh. gulden 34 kr.

des wonsdages die Beatorum Martirorum Gordiani et Epimachi her Egbertus gedaen syn leste rekeninghe van sunte Katherinen² hem gegeven 6 kr.

des vrydages post Ascensionis Domini gericht van koeren ende van broeken ende daer langhe onledich over geweest eorum 16 ad 6 kr. als die richter Gosen van den Gruthuys Wynant Ridder Zallant Dornick Arnt Thomaes Steven van Briennen Henric van Liennen Herman van Wy Steven Ploich meister Derick Wilhelmus ende die bayen facit simul 1 Rh. gulden 28 kr.

des vrydages voir Pinxten gericht van scay ende van scout doe lange gesetten gegeven eorum 14 ellic 6 kr. als die richter Gosen van den Gruthus Wynant Ridder Niewelant Dornick Arnt Thomaes Wy Mynscart Henric van Liennen Briennen Ploich meister Derick Wilhelmus ende die bayen facit simul 1 Rh. gulden 34 kr.

1 Zie hiervóór, blz. 135, noot 3.

2 Sint Katharina Gasthuis, sinds het midden van de 13de eeuw gevestigd in de Bakkerstraat, later (in de 17e eeuw) verplaatst naar het oude Agnietenconvent aan de Beek. Zie D.P.M. Graswinckel, Een wandeling door Arnhem in vroegere eeuwen, in: Arnhem zeven eeuwen stad, Arnhem 1933, blz. 172 e.v.

[p. 149]

Summa lateris 8 Rh. guldens 32 kr.

Scepengelt van Pinxten. Die richter 1 lb., Gosen van den Gruthuys burgermeister 2 lb., Wynant Ridder burgermeister 2 lb. Gelis ingen Nyewelant, Jan van Zallant, Willem van Dornick, Arnt Thomaes, Herman van Wy, Jan Mynscart, Henric van Liennen, Steven van Briennen, Steven Ploich, Wynant van Arnhem, Doys van den Gruthuys, Jan van Angeren, Gerit Gruter, Wouter Gruter, Roloff Mom, Meister Derick, Wilhelmus, Bayen, ellic 1 lb., facit simul 23 lb. facit 9 Rh. guldens ende 10 kr.

des vrydages post Odulphi die scepenen gericht van scay ende van scout onledich geweest over twe uren eorum 15 ad 6 kr. als die richter Gosen van den Gruthuys Wynant Ridder Niewelant Zallant Dornick Steven Ploich Herman van Wy Jan Mynscart Briennen Liennen Arnt Thomaes meister Derick Wilhelmus ende die bayen ad 6 kr. facit 1 Rh. gulden 40 kr.

des vrydages na onser Vrouwendach Visitacionis Gherit Gruter als hi comen was van Lubbich syn baetscap gedaen¹ ende doe gegeven eorum 17 elken 6 kr. als den burgermeesteren Gosen van den Gruthuys ende Wynant Ridder Dornick Zallant Nyewelant Arnt Thomaes Wy Mynscart Liennen Briennen Ploich Angeren Gerit Gruter Wouter Gruter meister Derick Wilhelmus ende die bayen facit 2 Rh. guldens ende 2 kr.

Summa lateris 13 Rh. guldens ende 2 kr.

des dinxdages post Concepcionis Beate Marie meister Derick² syn rekenscap gedaen daer bi waren^a eorum 14 als Gosen van den Gruthuys Wynant Ridder Zallant Dornick Liennen Briennen Wy Steven Ploich Arnt Thomaes Gerit Gruter Jan van Angeren meister Derick Wilhelmus bayen ad 21 kr. facit^b

des vrydages op sunte Egidiusdach die scepenen langhe op der camer geweest ende vercaelden wat men den ghenen solden doen die ongehoersam waren als men se heit op die poert gaen ende doe si oic verhoerden den brieff van Cassternelborch eorum 14 ad 6 kr. facit 1 Rh. gulden 34 kr.

betaelt 12 scepenen elken voir syn hoygelt³ 6 Rh. guldens als

1 Zie blz. 135, noot 3.

2 Derick van der Moelen, stadsrentmeester.

a In margine: cassatum.

b Niet ingevuld.

3 Hoygelt is een extra-toelage voor de schepenen (hoeden-geld). In de oudere latijnse teksten der Arnhemse stadsrekeningen wordt gesproken van ‘pecunia feni’, een vertaling, die er ten onrechte van uitging, dat de naam van deze toelage iets met hooi te maken had. Deze post stelt ons in staat, vast te stellen wie er schepenen en wie er raden zijn. Zie blz. 145, 146.

[p. 150]

Gosen van den Gruthuys Wynant Ridder Willem van Dornick Arnt Thomaes Jan van Zallant Gelis ingen Niewelant Steven Ploich Jan Mynscart Steven van Briennen Wynant van Arnhem Herman van Wy ende Henric van Liennen facit 72 Rh. guldens

betaelt den burgermeesteren Gosen van den Gruthuys ende Wynant Ridder voir oir burgermeistergelt¹ elken 15 Rh. guldens facit 30 Rh. guldens.

des manendages op sunte Victoersavent die scepenen lange op der camer geweest ende verhoert die baetscapp die Wynant Ridder ende Herman Wy deden doe si hadden geweest toe Nuss ende toe Nyemegen. Ende doe oic Roloff Mom syn saken op dede tegen den jofferen ende Hertger Negel eorum 14 als Gosen van den Gruthuys Wynant Ridder Zallant Briennen Ploich Wy Mom Gerit Gruter Willem van Dornick Minscart Liennen Meister Derick Wilhelmus ende die bayen facit simul 1 Rh. gulden 34 kr.

des vrydages post Victoris die scepenen lange op der camer geweest ende verhoert Wendel Bisscops brieven die si van Parijs had gesand. Item na vercaelt van der stat wert om den te verpachten als die burgermeisters Gosen van den Gruthuys ende Wynant Ridder Arnt Thomaes Dornick Wy, Liennen Briennen Zallant Mom Angeren Gerit Gruter Wilhelmus meister Derick ende die bayen eorum 14 ad 6 kr. facit simul 1 Rh. gulden 34 kr.

Summa lateris 107 Rh. guldens ende 2 kr.

des vrydages op sunte Mertens avent die scepenen lange op der camer geweest doe men die claghe dede over Roloff ende Gosen van Ignem die Jan van Raij doet hadden gesteken eorum 14 ad 6 kr. als die burgermeisteren Gosen van den Gruthuys ende Wynant Ridder Dornick Zallant Wy Liennen Briennen Arnt Thomaes Ploich Jan van Angeren Gerit Gruter Wilhelmus meister Derick ende die bayen facit simul 1 Rh. gulden 34 kr.

des manendages op sunte Barbarendach die scepenen lange op der camer geweest mit der ritterscapp ende cleynen steden uit Veluen op die saken van Driel om een antwort te geven den

1 De burgemeesters ontvingen behalve deze 15 gulden nog 6 gulden hoygelt, 3 gulden en 10 kromstert scepengelt en 2 gulden bij de beëdiging, totaal 26 gulden 10 kromsterts. Voorts ontvingen zij nog de incidentele zittingsgelden en de kledingtoelagen en vergoeding van reis- en verblijfkosten en verdere emolumenten: maaltijden, wijnschenkingen etc. De schepenen ontvingen minder en de raden nog minder. Voor het werk, dat door alle deze functionarissen verricht werd, waren deze renummeraties gering te noemen.

[p. 151]

van Nyemegen offt sijt kenden voir gewalt off nyet ende namen vertoch te scriven aen der stat van Remund eorum mitten bayen als die burgermeisteren Gosen van den Gruthuys ende Wynant Ridder Zallant Dornick Arnt Thomaes Wy Liennen Briennen Ploich Gerit Gruter Wouter Gruter Angeren meister Derick Wlhelmus ende die bayen ad 6 kr. facit simul 1 Rh. gulden 4 kr.

des manendages post Concepcionis Beate Marie die scepenen lange op die camer geweest om te geven een eyntechtich antwort den van Niemegen op die saken van Dryll^a off si es kanden voir gewalt off nyet want si nu hadden verhoert der van Remund antwort ende dat eyntechtich antwort doe gegeven¹ eorum 13 als die burgermeisteren Gosen van den Gruthuys Wynant Ridder Zallant Niewelant Dornick Arnt Thomaes Liennen Briennen Steven Ploich Gerit Gruter Meister Derick Wilhelmus ende die bayen ad 6 kr. facit simul 1 Rh. gulden 28 kr.

des dinxdages post Concepcionis Beate Marie meister Derick² syn rekenscap gedaen dair bi waren eorum 14 als Gosen van den Gruthus Wynant Ridder Zallant Dornick Liennen Briennen Wy Steven Ploich Arnt Thomaes Gerit Gruter Jan van Angeren Meister Derick Wilhelmus bayen ad 12 kr. facit simul 3 Rh. guldens ende 18 kr.

Scepengelt van Kerssmiss.

Die richter 1 lb., Gosen van den Gruthus burgermeister 2 lb., Wynant Ridder burgermeister 2 lb., Gelis ingen Niewelant, Jan van Zallant, Willem van Dornick, Arnt Thomaes, Herman van Wy, Jan Mynscart, Henric van Liennen, Steven van Briennen, Steven Ploich, Wynant van Arnhem, Doys van den Gruthus, Jan van Angeren, Gerit Gruter, Wouter Gruter, Roloff Mom, Meister Derick, Wilhelmus, Bayen, ellic 1 lb., facit simul 23 lb., facit 9 Rh. guldens 10 kr.

Summa lateris 17 Rh. guldens ende 30 kr.

des saterdages voir Kersavent her Henric Staeck provisoer

a In hs. onderstreept.

1 Zie blz. 127, noot 1. Het in deze post gebruikte woord ‘eyntechtich’ in de betekenis van eensgezind is een voorbeeld van een woord, dat - zoals verscheidene andere woorden in deze en dergelijke bronnen - niet vermeld is in het Middelnederlands Woordenboek van Verdam. Stelselmatige verzameling van dergelijke woorden zou bijzonder aan te bevelen zijn.

2 Derick van der Moelen, de stadsrentmeester, deed zijn rekening en verantwoording over het jaar 1446/1447. Het batig saldo bedroeg 1267 rijnse guldens 37 kromstert 3 blencken en 3 groiten (zie blz. 119). In een eerdere post, die op deze afrekening betrekking heeft, noemt Derick van der Moelen zich in de eerste persoon (zie blz. 129): als ic mijn rekenscap dede...

[p. 152]

van sunte Katherinen¹ syn rekenscap op der camer gedaen daer bi waren eorum 16 ende elken gegeven 6 kr. als die burgermeisteren Gosen van den Gruthuys ende Wynant Ridder Niewelant Zallant Dornick Arnt Thomaes Herman van Wy Liennen Briennen Ploich Angeren Gerit Gruter Meister Derick Wilhelmus ende die bayen die provisoer voirscreven ende syn knaep ad 3 kr. facit simul 1 Rh. gulden ende 49 kr.

des manendages na Dertiendach onss genedige here van Gelre etc. op der camer gewest ende begeerden te weten op der toecomender dachfart off jonker Vincencius van Moirs na dien dat hem die van Nyemegen int verbont² hadden genamen int verbont solde wesen ende begeerden voirt bistant tegen hem ende den van Niemegen doe wantet Verswaren Manendach³ was gegeven eorum 18 ellic 6 kr. als die burgermeisteren Gosen van den Gruthus ende Wynant Ridder Niewelant Zallant Dornick Arnt Thomaes Wy Mynscart Liennen Briennen Ploich Arnhem Angeren Gerit Gruter Roloff Mom meister Derick Wilhelmus ende die bayen facit simul 2 Rh. guldens 8 kr.

des donredages die Beate Prisce gegeven eorum 22 elken 6 kr. als den burgemeisteren Gosen van den Gruthuys ende Wynant Ridder Jan van Zallant Gelis ingen Niewelant Willem van Dornick Herman van Wy Arnt Thomaes Jan Mynscart Henric van Liennen Steven van Briennen Steven Ploich Riquyn Ploich Gerit Gruter Wouter Gruter Wynant van Arnhem Jan van Angeren Roloff Mom Doys van den Gruthuys Ot van Scerpenzeel meister Derick Wilhelmus ende die bayen facit simul 2 Fh. guldens 32 kr.⁴

des vrydages daer na op der camer gegeven eorum 22 ut supra elken 6 kr. facit simul 2 Rh. guldens 32 kr.

1 Zie blz. 148, noot 2.

2 Het Verbond van 1436; zie blz. 141, noot 4.

3 Meestal, zoals hier, de maandag na Driekoningen. Maar ook andere dagen komen als ‘versworen maandag’ voor; zo b.v. de maandag na Quasimodo. De afwijking is lang niet zeldzaam, zodat het de vraag is, of men de viering op de maandag na Driekoningen als het normale geval mag beschouwen. Zie hierover A.J. Maris, Van Voogdij tot Maarschalksambt, Utrecht 1954, blz. 72 e.v. en blz. 79 e.v.

4 Uit deze post blijkt, dat er behalve de in de opsommingen van de betaling van ‘scepengelt’ genoemde 17 personen (zie blz. 146, noot 3) nog twee andere personen waren, die in de raad zaten, namelijk Riquyn Ploich en Ot van Scerpenseel.

[p. 153]

des saterdages daer na op der camer gegeven eorum 22 ut supra elken 8 kr. facit simul 3 Rh. guldens 26 kr.

Summa lateris 12 Rh. guldens 47 kr.

des sonnendages op sunte Agnietendach gegeven eorum 22 ut supra elken 8 kr. facit simul 3 Rh. guldens 26 kr.

des manendages na sunte Agnietendach eorum 22 ut supra elken 8 kr. facit simul 3 Rh. guldens 26 kr.

des dinxdages na sunte Agnietendach eorum 22 ut supra ad 8 kr. facit simul 3 Rh. guldens 26 kr.

des wonsdages op sunte Pauwelsavent eorum 22 ut supra elken 10 kr. facit simul 4 Rh. guldens 20 kr.

op sunte Pauwelsdach eorum 15 op der camer elken gegeven 10 kr. als den burgermeisteren Gosen van den Gruthuys Wynant Ridder Zallant Niewelant Dornick Wy Arnt Thomaes Jan Mynscart Liennen Briennen Steven Ploich Arnhem Meister Derick Wilhemus ende die bayen facit simul 3 Rh. guldens.

des vrydages na sunte Pauwel doe die richter die scepenen geedt¹ had eorum 24 als die richter Gosen van den Gruythuys ende Wynant Ridder Zallant Niewelant Dornick Wy Arnt Thomaes Jan Mynscart Liennen Briennen Steven Ploich Riquyn Ploich Arnhem Mom Gerit Gruter Wouter Gruter Angeren Doys van den Gruthuys Garselis van Aller Ot van Scerpenzeel meister Derick Wilhelmus Conreat ende Henric bayen elken gegeven 1 Rh. gulden ende die tween olden burgermeisters voirscreven elken 2 Rh. guldens facit simul 26 Rh. guldens.

des selven dages des namiddags gegeven den tween olden burgermeesters voirscreven elken 20 kr. ende voirt ut supra behalven den richter elken 10 kr. facit simul 5 Rh. guldens.

Summa lateris 48 Rh. guldens ende 48 kr.

Summa summarum van den scepengelt 243 Rh. guldens ende 45 kr.

1 De beëdiging van de schepenen, hier de schepenen voor het jaar 1448-1449, vond plaats door de richter, de vertegenwoordiger van de landsheer. Uit deze post ziet men voorts nog, dat het nieuwe college van schepenen en raden uit 20 leden bestaat en dat het vrijwel gelijk is aan het college voor het voorafgaande jaar. De verkiezing was in Arnhem, evenals in andere steden, een formaliteit, die in de raad zelf plaatsvond. De burgers kwamen er niet of nauwelijks aan te pas.

[p. 154]

Pensien anno quadragesimo septimo¹

betaelt Bert Wolfs de termino Petri 10 old scild facit 15 rh. guldens.

betaelt Wilhelmo van den olden Wyer² de termino Petri uyt der hoffstede achter Wynants Ridders huys die Maes Nacht plach te wesen 2 rh. guldens.

betaelt domino Gerardo Arnoldi presbitero van den termyn Purificacionis Beate Marie 7 rh. guldens ende van den termyn van Palmen 17 rh. guldens facit simul 24 rh. guldens.

betaelt Steven Ploich³ de terminis Margarete et Epiphanie simul 50 lb. facit 20 rh. guldens.

betaelt Riquyn Ploich de terminis Margarite et Epiphanie 50 lb. facit 20 rh. guldens.

betaelt den hospitael van sunte Peter de termino Petri 7 old scild myn een oirt scilds facit 10 rh. guldens 6 kr. ende 1 bl.

betaelt Johannes Spall de termino Petri 9 olde scild ende de termino Lamberti 9 olde scild facit simul 18 old scild valet 27 rh. guldens.

betaelt bruder Teelman van Rosendael 12½ lb. de termino Margrite ende de termino Epiphanie 12½ lb. facit simul 25 lb. valet 10 rh. guldens.

betaelt her Arnt Bonnick de termino Johannis Baptiste 6 old scild et de termino Nativitatis Christi 6 old scild facit simul 12 old facit 18 rh. guldens.

betaelt Jacob Scimmelpenninck⁴ 50 brugsche scild daer voer betaelt 28 gouden rijnse guldens facit 28 rijnse guldens 28 kr.

Summa lateris 174 rh. guldens 34 kr. 1 bl.

1 Uitbetaling van lijf- en erfrenten. Beziet men het eindcijfer van deze rubriek, dan blijkt dat de stad Arnhem in het jaar 1447/1448 een bedrag van rond 585 rijnse guldens aan rentetrekkers uitbetaalde. Gaat men uit van een rente van 6¼% (de voor erfrente veelal gebruikelijke rentevoet), dan bedroeg de schuld van Arnhem in genoemd jaar uit hoofde van renteverkoop 9360 rijnse guldens of 23.400 lb. Gaat men uit van een rente van 12½% (de voor lijfrente veelal gebruikelijke rentevoet), dan bedroeg de schuld van Arnhem in dit jaar 4680 rijnse guldens of 11.700 lb. Het juiste bedrag zal tussen deze beide bedragen in gelegen hebben, omdat de schuld ontstaan was uit de verkoop van lijfrentebrieven en van erfrentebrieven. Vergelijk ook W. Jappe Alberts, Het financiële beheer van de stad Zutphen in 1445/1446, blz. 94 e.v.

2 Stadsklerk.

3 Men ziet uit deze en de volgende posten o.a. dat ook de leden van de stedelijke raad en geestelijke instituten lijfrenten en erfrenten kopen van de stad, hetzelfde verschijnsel als in Zutphen, maar minder sterk.

4 Een lid van de vooraanstaande Zutphense familie Schimmelpenninck.

[p. 155]

betaelt Godert van Eyll de termino Nativitatis Johannis Baptiste 28 old scild et de termino Epiphanie 21 old scild facit simul 49 old scild den scild ad 1½ wilhelmus scild facit den olden scild 18 kr. valet simul 16 rijnse guldens ende 32 kr.

betaelt Eelbert van Alpen de termino Margarite 92 lb et de termino Epiphanie 197 facit simul 289 lb. facit simul 115 rh. guldens ende 30 kr.

betaelt Rutgher van Tefelen den men heit Boene de termino Bonifacii 20 old scild et de termino Sancti Thome 20 old scild facit simul 40 old scild voir elken olden scild 1½ gouden rh. gulden facit simul 61 rijnse guldens ende 10 kr.

betaelt Biken Riperschie¹ de termino Martini 6 scepel roggen die si heeft uit den peerdmeerckt dat scepel voir een oirt rh. guldens facit simul 1½ rijnse gulden.

betaelt Essel Geenkens de termino Martini uit den selven peerdmerckt 7 scepel roggen dat scepel ad 1 oirt rijnse guldens facit 1 rijnse gulden 37½ kr.

betaelt meister Beernt van den Enghe de termino Nativitatis Sancti Johannis Baptiste 20 old scild daer men voir betaelt 26 gouden rh. guldens ende 10 olde braspenninghen. Ende de termino Epiphanie 20 old scild daer men oic voir betaelt 26 gouden rijnse guldens ende 10 old braspenningen facit simul 52 gouden rh. guldens ende 20 old braspenningen valet simul 54 rh. guldens 18 kr. ende 3 bl.

Summa lateris 310 rh. guldens 43 kr. ende 1 bl.

betaelt de heren van Monichusen² van Henric Seentkens wegen 2 old scild facit 3 rh. guldens.

betaelt Heylken Heyen ende Engel oir dochter de termino Jacobi 8 rh. guldens.

betaelt Biken heren Peters Pyn maghet 2 old scild facit 3 rh. guldens.

betaelt den susteren van heren Otten 3 old scild facit 4½ rh. guldens.

betaelt Henric Blanckart de termino Martini 5 old scild voir elken olden scild 1½ gouden rijnse gulden facit simul 7½ rijnse gulden en 7½ kr.

betaelt heren Gosen van den Loet van dat Heilighe Crusaltaer 2 old scild facit 3 Rh. guldens.

betaelt meister Derick van der Moelen van der stat vicarie in

1 Eigenares van een herberg te Arnhem.

2 Zie blz. 117, noot 6.

[p. 156]

die olde kerck¹ 48 lb. ende 2 s. facit 19 rh. guldens ende 12 kr.

betaelt heren Willem van Menneblick 25 old scild voir elken 1½ gouden rijnsen gulden facit simul 37½ rijnse guldens en 37½ kr.

betaelt Henric Alertss syn pensie die hem die stat ghevet in Nativitate Christi 26 lb. facit 10 rh. guldens 20 kr.

Summa lateris 97 rh. guldens ende 2 kr.

betaelt der moeder kercke² van Henric Seentkens weghen 2 olde scild facit 3 rh. guldens.

Summa lateris 3 rijnse guldens.

Summa summarum van den pensien 585 rijnse guldens 29 kr. ende 2 bl.

Uitgeven van den tyns ende jaergelt³ uit den vleysshuys ende hoffsteden daer die nye kerckhoff⁴ mede vermeeret is

betaelt Katheryn Brentincks 2 lb. ad 10 botkens facit 27½ kr.

betaelt Katheryn Godemans ende Arnt Budelmank enen olden scild facit 1½ rh. gulden.

betaelt den cloester van sunte Jan⁵ 6 lb. uit den vleysshuys ende 1 lb. uit den nyen kerckhoff dat lb. ad 10 botkens facit 1 rh. gulden 46 kr. ende 1 bl.

betaelt den vicarien van der olden kercken de termino Passche uit huyssinghe wilneer ter Coppell 1 lb. ad 10 botkens ende 12 s. uit wilneer Venusaets huys facit simul 22 kr.

den selven vicarien van der older kercken betaelt de termino Martini uit den nyen kerckhoff uit huyssinghe wilneer ter Coppell 1 lb. ad 10 botkens ende ½ olden scild facit simul 1 rh. gulden 1 kr. ende 1 bl.

betaelt den hospitael van sunte Katherinen de termino

1 De Sint Maartenskerk, de voorgangster van de in de tweede helft van de 15de eeuw gebouwde sint Eusebiuskerk.

2 De ‘Moederkerk’ is de sint Maartenskerk, bedoeld in de vorige noot.

3 Het gaat hier om jaarlijkse lasten, die op stedelijke eigendommen drukken.

4 Het kerkhof gelegen bij de sint Maartenskerk. Dit kerkhof was in de loop van de eerste helft der 15de eeuw nog vergroot, maar een deel ervan werd weer gebruikt voor de bouw van de sint Eusebiuskerk. Zie W. Jappe Alberts, De verering van Sint Eusebius, in: Arch. v. de Gesch. van de Katholieke Kerk in Nederland, IV (1962), blz. 1.

5 Commanderij van Sint Jan, gelegen in het oudste deel van de stad dicht bij de sint Janspoort. Zie D.P.M. Graswinckel, in Arnhem zeven eeuwen stad, blz. 133 e.v.

[p. 157]

Passche 1½ lb. ad 10 botkens uit Everts Ruysschen huys op den nyen kerckhoff wilneer facit simul 20½ kr. ende 2 gr.

den selven hospitael van sunte Katherinen betaelt uit den raethuys de termino Martini 2 lb. ad 10 botkens facit simul 27½ kr.

betaelt Henric van Liennen de termino Passche uyt den nyen kerchoff 24 scilling valet 16½ kr.

betaelt den cloester van Dypenfeen¹ van Everts Ruysschen wegen 4 old scild facit 6 rh. gulden.

Summa lateris 12 rh. guldens 36 kr 2 bl. en 2 gr.

betaelt den vicarien van sunte Walburgen² uit huys wilneer ter Coppell 3 lb. ad 10 botkens ende 12 scillingen facit simul 1 Rijnse gulden.

betaelt Wynant van Arnhem 7 s. facit 4 kr. 3 bl. 1 gr.

betaelt noch den selven Wynant 1½ vleemschen gulden 13 vleems voir den gulden facit 39 kr.

Summa lateris 1 rh. gulden 43 kr. 3 bl. ende 1 gr.

Summa summarum van den Tyns ende jaergelt 14 rh. guldens 30 kr. 1 bl. ende 3 gr.

Cledinghe de anno quadragesimo septimo³.

In den iersten van den langhen laken. Coenrat die bay 6 ellen langs zwarts ende 5 ellen engels witts, Henric die bay 6 ellen langs zwarts en de 5 ellen engels witts, Jan leyendecker 6 ellen, Godeken ten Haghe 6 ellen, Nennich 6 ellen, Tijs die straetmaker 6 ellen, Dirick van Moirs 6 ellen, die harnismaker 6 elle, Henric Alertss 1 el tot eenre covel, facit simul 49 ellen lang leyens zwarts die ell voir 47 kr. facit simul 46 rh. gulden ende 3 kr. Item die 10 ellen engels witts die ell 22 kr. facir 4 rh. guldens 20 kr.

1 Het vrouwenklooster Diepenveen, ten noorden van Deventer, gesticht door Johannes Brinckerinck. Vergelijk W. Jappe Alberts en A.L. Hulshoff, Het Frensweger Handschrift, Groningen 1958, blz. 62 e.v., en voorts W.J. Kühler, Johannes Brinckerinck en het klooster te Diepenveen, 1908.

2 De sint Walburgskerk lag ten oosten van de Sint Maartenskerk.

3 De jaarlijkse kledingverstrekking aan de stadsbeambten geeft aanleiding tot de vraag wat die beambten met dat laken deden. Men kan bij de goede kwaliteit van het toenmaals geleverde handwerksproduct toch bezwaarlijk aannemen dat zij elk jaar nieuwe kleding lieten maken. Een vroegere veronderstelling, dat voor deze lakenuitdelingen geldbetalingen in de plaats traden (Zie W. Jappe Alberts, Het financiële beheer van de stad Zutphen in 1445/1446, blz. 87/88) is vermoedelijk onjuist, gelijk hier o.m. blijkt uit de toevoeging:... want hi groet is..., en uit de betaling van de kleermaker, die de stukken laken uitsneed.

[p. 158]

facit simul die cledinghe van den langen laken 50 rh. gulden ende 23 kr.

Van den corten laken. Claes Caelken tygeler 6 ellen corts zwarts, Jan van Veluen 6 ellen, Teelken want hi groet is 7½ ell, Wynant Leermoel 6 ell, Luyken die bay 6 ellen, Peter die bay 6 ellen, Zegher die weker 6 ellen, Jan Hoet 6 ellen, Derick die orgenist 7 ellen, Jan van Poelwic 5 vierdel, Jan Wiggart 5 vierdel, Godeken Francken 5 vierdel, Lubbert die Smit 5 vierdel, Herbert Moer 5 vierdel, Peter bottelier 5 vierdel, Gelis tripmaker 5 vierdel, Wolbert die scater 5 vierdel, Goedscall 5 vierdel, Willem op den wert 5 vierdel, Jan van Eyll 5 vierdel, facit simul van den corten laken 70 ellen ende een vierdel die el ad 32 kr. facit simul 30 rh. guldens 45½ kr.

Summa lateris 81 rh. guldens 18 kr. ende 2 bl.

totter levereyen aen desen voirscreven clederen ende coevelen gecoft 7 vierdel witts die ell 22 kr. facit 38½ kr. Item voir ½ ell langs roets 25 kr. Item voir 4½ vierdel corts roets 31½ kr. facit simul 1 rh. gulden 45 kr. Item gegeven Jan van den Molen 1 qu. die dese laken uit snee facit 6 kr. facit simul 2 rh. guldens en 1 kr.

totten burgemeesters coevelen 3 ellen zwarts voir 3 rh. guldens. Item daer toe gecoft 2 marck silvers die marck 7 rh. guldens facit 14 rh. guldens. Item so hadden die burgermeisters tot desen tween marken voirscreven noch 3 marck silvers daer die stat aff betaelden dat maeckgelt ende dat opsetten. Item betaelt van desen 5 marck silvers te maken van elken marck 2 klinkarts facit 10 klinkarts facit 7½ rh. guldens. Item van desen coevelen te scheren gegeven 2 kr. Item van maken dese coevelen gegeven 12 kr. Item van dese 5 marck silvers op te setten gegeven van elken marck 1 klinkart facit 3 rh. guldens ende 37½ kr. Item den goltsmeets knechten gescheenckt 2 kr. facit simul dese coevelen 28 rh. guldens ende 28½ kr.

gecoft voir den armen om Gaids will te geven¹ 19 grauwen dair 3 aff waren gecoft voir 13½ gouden rh. guldens ende 6 gecofft voir 26½ gouden rh. guldens ende 8 voir 35½ gouden rh. guldens ende 2 voir 8½ gouden rh. guldens facit simul 85 rh. guldens 34 kr. Item so waren dese voirscreven grauwen te

1 Lakenuitdeling aan de armen was één der vormen van middeleeuwse liefdadigheid van stadswege. In verscheidene steden treft men deze uitdelingen aan. Het in Arnhem uitgedeelde laken werd te Nijmegen gekocht. Of het daar ook vervaardigd werd, is zeer de vraag, de mogelijkheid bestaat dat het uit Venlo kwam.

[p. 159]

lanck 10 ellen facit die ell 14 kr. facit 2 rh. guldens ende 40 kr. facit simul 88 rh. guldens ende 24 kr. Item noch gecoft 14 ellen witts die elle 10 kr. facit 2 rh. guldens 40 kr. Item gegeven 2 kr. tot gaidspenninck facit simul der armer laken 91 rh. guldens 16 kr.

den ondercoster gecoft 5 ellen grauwes die ell 14 kr. facit 1 rh. gulden 20 kr. Item die die merckt clocke luyet sunter Claes 5 ellen facit 1 rh. gulden 20 kr. Item den orgel bleser 5 ellen facit 1 rh. gulden 20 kr. Item Daeneelt die dat Heilge Cruys verwaret 5 ellen facit 1 Rh. gulden 20 kr. facit simul 5 rh. guldens 30 kr.

Summa lateris 127 rh. guldens 25 kr. ende 2 bl.

Summa summarum van der cledinghe 208 rh. guldens ende 44 kr.

Loen der stat knechten anno quadragesimo septimo

betaelt Zegher die weker 13 maent¹ ter maent 24 vleems facit simul 12 rh. guldens 24 kr.

betaelt Jan Hoet die weker² 13 maent ter maent 24 vleems facit simul 12 rh. guldens 24 kr.

betaelt meister Derick den orgenist de termino Passche et Victoris 8 old scild facit 12 rh. guldens.

betaelt Roloff den coster 24 lb. ad 10 vleems als 4 lb. ten vier hoechtijden en 20 lb. van die uerclock te stellen ende te waren facit 9 rh. guldens 30 kr.

betaelt Jan Wiggart van die sluse te waren 4 lb. ad 10 vleems facit 1 rh. gulden 30 kr.

den scoelmeister betaelt 14 old scild facit 21 rh. guldens.

betaelt Willem den wert man syn loen 4 rh. guldens.

betaelt Jan van Poelwick van die Sabelspoert scoen te maken 1½ rh. gulden.

betaelt Godeken Franken ende Lubbert die smit van die Rijnpoert scoen te maken 2½ rh. guldens.

1 De met de kerkelijke feestdagen samenhangende verdeling van het jaar in 13 ‘maent’ komt, behalve bij de uitbetaling van de lonen van de beambten, ook voor bij de accijnsheffing. Zie voor deze indeling van het jaar: Bijdr. voor de Gesch. der Nederlanden, deel IX, 1955, blz. 49 e.v.

2 Jan Hoet komt in deze rekening ook voor als grondwerker, zie Inleiding, blz. 111.

[p. 160]

betaelt Peter ende Luyken die cleyn bayen¹ van die Velperpoert ende Sunte Jans scoen te maken 3 rh. guldens.

betaelt Henric van Liennen want hi heymraet is in Overbetu voir kost ende loen 6 old scild facit 9 rh. guldens.

betaelt Luyken ende Peter want si der muer scoen maken 1 rh. gulden

Summa lateris 90 rh. guldens ende 8 kr.

betaelt Wilhelmo van den Olden Wyer syn loen² als 28 old scild den scild ad 1½ gouden rh. gulden facit 42 rh. guldens en 42 kr.

betaelt meister Derick van der Molen voer syn loen³ ende cleder 16 old scild facit 24 rh. guldens.

betaelt Daeneelt dat hi dat Heilige Crus verwaret 6 lb. ad 10 vleems facit 2 rh. guldens 20 kr.

Summa lateris 69 rh. guldens ende 12 kr.

Summa summarum van den loen der stat knechten gegeven 159 rh. guldens ende 20 kr.

De diversis anno quadragesimo septimo

In den iersten des dages na sunte Pauwelsdach gegeven den scoelmeister van der older scoel dat syn scoelkinder solden gaen spelen 2 qu. ad 6 kr. facit 12 kr. ende den scoelmeister van sunte Walburgen gegeven 1 qu. facit 6 kr. facit simul 18 kr.

des selven dages gecoft een mit holts op die camer te bernen ende daer te brenghen gegeven simul 2 rh. guldens ende 19 kr.

om dat holt in te dragen gegeven Teelken ende den cleynen bayen 3 kr.

op ons Vrouwen avent Purificationis gecoft van Rutenbeeck een vym ryss ende 22 boss voir 37 kr.

gegeven voir papier ende confiturien die rekenscap ende cedulen te scriven 37½ kr.

des manendages op Vastelavent gegeven Luyken Peter ende Teelken tot eenre gans te copen 8 kr.

des manendages na groit Vastelavent gecofft 9 vierdel ryss die

1 Wanneer deze beide boden niet op reis waren, hadden zij gelegenheid om andere werkzaamheden te verrichten en aldus bijverdiensten te verwerven. Deze rekening geeft daarvan verscheidene voorbeelden.

2 Loon als stadsklerk.

3 Loon als stadsrentmeester.

[p. 161]

vim ad 40 kr. ende dair te brengen facit simul 1 rh. gulden 40 kr.

gegeven van die ryss in te dragen den cleynen bayen 3 kr.

op den iersten dach in den Meert gegeven Hans myns heren heralt 1 gouden arnhemse gulden facit 27 kr.

des wonsdages post Reminiscere gegeven voir twe kannen dair men op die camer wyn in halen sold die woegen 7½ lb. dat lb. ad 2 old braspenning facit 1 rh. gulden. Ende voir die kannen te teykenen mit der stat aern¹ gegeven 2 qu. facit 12 kr. facit simul 1 rh. gulden 12 kr.

Summa lateris 8 rh. guldens 4 kr. ende 2 bl.

des wonsdages post Georgii betaelt iussu scabinorum betaelt Gertrut ende Henric Wilt die summe van 250 rh. guldens die die stat van hem had om hantgelt als van 16 penninghen een. Ende van hantgelt gegeven 16 rh. gulden². Ende want oir brieff inhielt gouden payment ende oir silver payment wart betaelt doe noch iussu scabinorum gegeven hem ter beteringhe 2 rh. guldens facit simul 268 rh. guldens.

des saterdages post Gertrudis gegeven Teelken dat hi die straet bi den vleyshuys scoen maecten 6 kr.

des vrydages post Letare gecoft per Claes Caelken 200½ vierdel plelling om die te paten³ aen die wallen ende tuen staken aff te maken dat hondert voir 35 kr. facit simul 1 rh. gulden 24½ kr.

gecoft een cleyn kistken om der stat gelt in te legghen ende om een rekenbreet simul voir 37½ kr.

des selven dages gegeven enen vuerman die dat gestalen guet van Marselis huys int raethuys had gevuert 6 kr.

des Vastelavents voir twe torsen ende voir 4 lb. soe taffelkersen soe schenckersen dat lb. ad 8 kr. facit simul 2 nye guldens ende 13 kr. facit simul 2 rh. guldens 1 kr.

gegeven voir een jaer huyshuren des harnismakers aen Hubert Noot 5 rh. guldens.

als gecoft worden 21 rist leyen van Jan Cruyener want wi wael 4 of 5 voet bynnen hadden⁴ gegonden 1 qu. wyns facit 6 kr.

Summa lateris 277 rh. guldens ende 31 kr.

als die calck gecoft wart gegonden te wyncoep 6 qu. ad 6 kr. facit 36 kr. Item aen broet 2 kr. Item enen gaidspenninck 1 kr. des so hadden wi bynnen twe tonnen calx facit simul 39 kr.

1 Arend.

2 Terugbetaling van een geldsom, die de stad tegen 6¼% had geleend.

3 Poten, planten.

4 Dat wil zeggen, dat bij de aankoop 4 of 5 voet gratis gegeven werd.

[p. 162]

des vrydages na belaken Paesschen die burgermeisters gescheenckt Derick van Moirs ende syn gesellen opt werck 4 kr.

des sonnendages daer na gescheenckt den tymmerluyden als men op rekende 2 kr.

op sunte Marcusdach gegeven per burgimagistrum Wynand Ridder enen armen priester om Gaids will 5 kr.

des selven dages gecoft per Teelken rieme totten steven¹ daer men dat heilighe Sacrament onder dreghet voir 4 kr.

des vrydages op sunte Vitaelsdach gegeven van beveel der burgermeisteren den speelluyden van Deventer die doe hier speelden voir dat Heilighe Sacrament dat om der stat wart gedraghen 18 kr.

des vrydages na belaken Paesschen betaelt Gelis ingen Nyewelant in manibus domini Henrici Staeck² die reent van dusent gulden de termino Petri 65 rh. gulden.

Summa lateris 66 rh. gulden ende 24 kr.

den smeet knapen die die ankeren smeeden van den toern opt raethuys gescheenckt 2 kr.

op den Heiligen Crus avent gesant Jan van den Molen te Nyemegen om te besien die corte laken off si oic als so wesen als die coepman hier had geseit dat se wesen solden³ hem gegeven 2 qu. ad 6 kr. facit 12 kr.

des Sonnendages na den Heilgen Crusdach doe ic die grevers op betaelden ende want si des leesten dages neersteliken hadden gearbeit hem gescheenckt 2 kr.

op sunte Pancraes avent betaelt Peter die bay van tween daghen des dages 5 kr. in welken hi onfinck den calck die nu laest gecoft was van Jan van Wansem facit simul 10 kr.

des saterdages post Servacii gegeven van beveel der burgermeisteren te verdrincken 9 kr. den steenmesselers dair si doe mede vercalden hoet best were die Sabelspoert aff te reyen⁴ off te snyen off te bewerpen⁵ facit 10 kr.

des donredages na Pinxten gescheenckt Derick van Moirs ende syn gesellen opt werck 2 kr.

op een Pinxter avent geweest te Deventer mit meister Willem den clockengitter ende gecoft die spise totter clock op den raethuys doe om die spise te vueren op der waghe ende voirt aent

1 Steven in de betekenis van baldakijn.

2 Provisor van het sint Katharina Gasthuis, zie blz. 148, noot 2.

3 Inkoop van laken voor de uitdeling aan de armen; zie blz. 158, noot 1.

4 Voegen.

5 Pleisteren.

[p. 163]

water gegeven 8 kr. Item doe gegonden mit den coepluden tot onsen deel toe wyncoep 22 kr. Item gegeven den veer van die spise overt water te vueren 3 kr. Item gegeven voir een mand die spise daer in te vueren 2 kr. Item gegeven 1½ kr. van die spise uit den scepe te draghen in een huys dair men se in leyde. Item voir 5 maltyden onser beyden gegeven 18 kr. Item van die spise van Deventer te brengen hier tArnhem gegeven Gerit Vinck 24 kr. facit simul 1 rh. gulden 28½ kr.¹

Summa lateris 2 rh. guldens 16 kr. ende 2 bl.

des Manendages na sunte Jan te Midzomer betaelt Jan Hoet ende Arnt die Haen van de statbeeck² scoen te maken die is 53 royen van die roy gegeven 5 bl. facit simul 1 rh. gulden 16 kr. ende 1 bl.

des saterdages op onser Vrouwen avent Visitacio betaelt Teelken 4 dagen ad 4 kr. facit 16 kr. in welken 4 dagen hi had gesien tot den ghenen die die beeck scoen maecten facit 16 kr.

des selven dages als ic op den neesten tygelavent steen onfinck den gesellen gescheenckt 2 kr.

doe den dickers gegeven voir die Sabelspoert 2 kr. ende des wonsdages na ons Vrou Visitacionis gescheenct den dickers ende die daer buerwercten 2 kr. facit simul 4 kr.

des Wonsdages na sunte Margriet betaelt Reynken Talbroeck dat hi dat slick dat voir der beecke comen was, als bijt hoff van Gelre, achter Rodenborch ende bi Belen huys ingen tolhuys ende bi Smachts huys en wech heeft gevuert verdinghet per Teelken voer 36 kr.

des sonnendages na sunte Margriet gegeven te verdrincken den speellieden van Zutphen 2 qu. wyns ad 6 kr. facit 12 kr.

des donredages post Jacobi betaelt Gherit van Boeghen 29 kr. die daer die bayen verdroncken hadden doe si buerwercten buten die Sabelspoert.

des vrydages na sunte Laureens ghescheenckt den steenmesselers 2 kr.

des selven dages betaelt Luyken die bay dat hi die ryss ende dat holt achter dat raethuys gevlechen³ heeft ende die plaetsche

1 Meister Willem is waarschijnlijk niemand anders dan de beroemde klokkengieter Willem van Wou, die later ook de klokken van de sint Eusebiuskerk goot. Vergelijk ook blz. 178.

2 Dit is de beek, die stroomde langs de tegenwoordige Beekstraat, zij wordt ook wel sint Jansbeek genoemd.

3 Stapelen.

[p. 164]

scoen gemaickt dair hi twe man te hulpe had genamen elken ½ dach ende hi selve 5 dagen ad 5 kr. facit simul 30 kr.

Summa lateris 3 rh. guldens 47 kr ende 1 bl.

des vrydages na onss Vrou Assumpcio gescheenckt Nennick ende syn gesellen doe hi die clocke op den raethuys toern op woende 2 kr.

des manendages op sunte Jans avent Decollacionis betaelt Jan van Wansem van beveel der burgermeisteren 8 rh. guldens die hem here Willem Tonijs den God genade sculdich was bleven facit 8 rh. guldens.

des vrydages ipso die Egidii gegeven Unen den blynden enen golden Arnhemsche gulden facit 37 kr.

des saterdages na onser Vrouwendach Nativitas betaelt Hubert Noot¹ van twe dusent pyll yseren 5½ rh. guldens.

des selven dages betaelt Gosen ten Olden Wyer ½ lb. kersen gehaelt doe Boenarts huys onsteken was ende ½ lb. op sunte Jansdach des avents opt danshuys ende voir swart eerd die dair Derick van Moirs gehaelt had simul 3 kr.

den scoelmeister doe gegeven 1 qu. want men op die scoel dansende² facit 6 kr.

soe hebben Teelken die cleyn bayen ende die wekeren op sunte Jans avent Decollationis verdroncken 8 kr.

gegeven Peter die bay want hi der stat leeren ende eymeren³ vergadert heeft ende weder alst gebrant had int raethuys gebracht, 3 kr.

betaelt iussu scabinorum Alit Riperscheyen 2 rh. guldens ende 28 kr. van den gebreke aen den gelaghen die bi tyden doe Steven Ploich ende Doys van den Gruthuys burgermeisters waren daer verteert waren facit 2 rh. guldens 28 kr.

des wonsdages post Michaelis gegeven myns heren speeluden van Cleve enen gouden Arnhemschen gulden facit 37 kr.

Summa lateris 17 rh. guldens ende 29 kr.

des vrydages voer sunte Victoer als ic steen onfinck opgen veersten tigelavent⁴ den gesellen gesceenckt 2 kr.

1 Smid, zie blz. 200.

2 Zie blz. 126, noot 2.

3 Brandladders en brandemmers.

4 Er waren twee steenovens, die onderscheiden werden als ‘veerste’ (verst van de stad af gelegen) en ‘neeste’ (dichtst bij de stad gelegen) ‘tigelavent’. Zie voor de Arnhemse steenbakkerijen nader: J. Hollestelle, De steenbakkerij in de Nederlanden tot 1560, Assen 1961.

[p. 165]

des wonsdages na sunte Victoer iussu scabinorum betaelt Henric Caelmeter van Doesborch van straetsteen die over drie jaren verbesicht wart daer hem Hasken voir gelaeft had hem gegeven 1½ rh. guldens.

des selven dages betaelt Conraet die bay 7 kr. die hi gegeven had van 7 karren slicks en wech te vueren achter Rodenborch bi Jans van Lett, facit 7 kr.

des selven dages gegeven oirre acht als Henric die bay Dieneelt die vuerman Arnt die Haen Henric die Haen Jan van Brummen Jan Beltken Henric Sluter ende Wouter Snock want si des nachts veel waters droeghen ende arbeiden in den brant tot Arnt huys van Weel, elken gegeven 4 kr. facit simul 32 kr.

doe die weekers ende die borgers die mede waecten om des brants will verdroncken ende verdaen in den nacht ende des nachts te voeren aen bier ende broet int raethuys 13½ kr.

doe verdroncken tot Everts huys ten Haeve van den wekers 14½ kr.

des selven dages gegeven te verdrincken den dickers buten die Sabelspoert 2 kr.

des selven dages gegeven Teelken 4 kr. want hi die leeren ende die eymeren weder had vergadert ende int raethuys gebracht facit 4 kr.

des wonsdages post Victoris gegeven voir een vierdel heets¹ om dat vuer op der camer daer mede onsteken 5 kr.

als men dese rekenynge maecten verdroncken ende verdaen 4 qu. ad 4 kr. facit 16 kr.

Summa lateris 3 rh. guldens ende 21 kr.

des selven dages gegeven Teelken 6 kr. want hi die straet bi den vleyshus scoen heeft gemaickt. Item doe oic gegeven te verdrincken Luyken Peter ende Teelken 1 kr. want si onledich hadden geweest in der stat dienst, facit simul 7 kr.

doe oic gegeven iussu scabinorum enen man die Harman van Wy noch aen sprack van vuerloen, noch van vueren doe dat gewonnen wart 12 kr.

die Omnium Sanctorum gegeven iussu scabinorum myns heren speelluden van Utricht 1 arnhemsche gulden facit 27 kr.

des vrydages post Omnium Sanctorum gescheenckt den arbeiders aen hoeft bi den heeven 2 kr.

gegeven Jan van den Moelen 1 qu. want hi der armer laken uitsnee facit 6 kr.

1 Heidestruiken als aanmaakmateriaal gebruikt.

[p. 166]

eadem die betaelt Gerit van Boegen 40 kr. die daer die bayen hadden verdaen doe men buerwercten buten die Sabelspoert aen den dick facit 40 kr.

des manendages post Martini gecoft 5 tonnen kalen die men besighen sall ende bernen int raethuys voir 25½ kr.

des selven dages betaelt Conraet ende Henric die bayen 30 kr. die si verteert hadden doe men buerwercten aen Borrenpoell.

des sonnendages voer sunte Andries Gelis Gelis ingen Nyewelant ende Willem van Dornick als si dat huys van sunte Katherinen gevisitiert hadden daer gescheenckt 4 qu. ad 4 kr. facit 16 kr.

des donredages op sunte Andriesdach die burgermeisters huysmeisters van sunte Peter dat huys gevisitiert ende daer gescheenckt 4 qu. ad 4 kr. facit 16 kr.

Summa lateris 3 rh. guldens 31 kr. ende 2 blencken

des sonnendages post Concepcionis Beate Marie gegeven Nennick van beveel der tymmermeisters voir sinen arbeit want hi had geweest tot Wesel om holt te coepen¹ 1½ rh. guldens.

des manendages na ons Vrou Concepcio enen bay van Remund die hier gewacht had na eenre antwert die ons stat screef der stat van Nyemegen op die saken van Driel hem gegeven iussu burgimagistrorum 6 kr.

op sunter Claesdach als die hogenisse uitghinck van den wert ende daer te voeren doe men den slach gaff² verdaen aen wyn 56 qu. ad 4 kr. facit 4 rh. guldens 24 kr. Item noch 28 qu. ad 3½ kr. facit 1 rh. gulden 48 kr. facit simul 6 rh. guldens ende 35 kr.

Nennick gescheenckt opt werck 2 kr.

op kersavent gegeven Beliken want si der stat kannen verwaert voir een coevel 1 rh. gulden.

des selven dages gegeven Wilhelmus voer papier ende segelwas 16 lb. ende 16 s. facit 6 rh. guldens 36 kr.

doe Teelken Luyken ende Peter die bayen gegeven voir oir offergelt ellic 3 kr. facit 9 kr.

den orgenist voir syn offergelt gegeven 10 kr.

des donredages na Jaersdach die burgermeisters ende die tymmermeisters overdroeghen mit Derick van Moirs want hi die Sabelspoert hoger had gemaickt een wenighe hogher dan se verdinghet was, dat si hem geven solden 6 rh. guldens. Ende

1 Zie blz. 140, noot 3.

2 Deze post betreft de kosten van de verpachting van de Stadsweerd.

[p. 167]

scolden hem quytt dat hi der stat noch sculdigh was van synen huyse daer hi in woent. Ende voer daer over sall hi estriken die poert die trapp lappen ende voirt maken dat daer aen te maken is, facit 6 rh. guldens

Summa lateris 22 rh. guldens 23 kr.

des selven dages betaelt na uitspraick Conraets die bay ende Henric Alertss iussu burgimagistrorum Arnt Cruthoff 1½ rh. gulden want syns wiffs vader had veel peeck worsten gemaickt doe men voir Bueren lach¹ die men hem noch sculdich was bleven, facit 1½ rh. gulden.

doe betaelt van beveel der burgermeisters Gertrut van Schewich 2½ rh. guldens die men oir noch sculdich was bleven van teringhe bi tyden Goderts Brentincks den God genade doe Willem van Dornick ende Arnt Thomaes burgermeisters waren facit 2½ rh. gulden

noch gecoft 3 boeke papiers voir 15 kr.

in profesto sancti Pauli gegeven myns heren heralt ende speelman van Colen 1 gouden arnhemsche gulden facit 37½ kr.

op sunte Pauwelsdach gegeven den tween lopenden bayen² voir oir cost ellic 6 kr. Item den tween wekeren ende Teelken elken 4 kr. facit simul 24 kr.

gegeven Peter ende Luyken 4 kr. want si den solre baven die Camer scoen hebben gemaict ende die vullis aff gedragen ende die pand dair op gedragen facit 4 kr.

gegeven Herman Mesmaker dat hi my dat gelt hielp boeren van Jan van Arkel³ 2 qu. facit 8 kr.

van beveel der burgermeisteren betaelt Engelbert op Coelen voir syn peerd dat hi in der gulichschen reise had verlaren⁴ 39 rh. guldens ende 25 kr.

betaelt oic Griete Daneelts voir oir deel peerds 6 rh. guldens ende meister Jan den Heer voir syn deel peerds dat oic bleef in

1 In 1436 belegerde hertog Arnold de stad Buren; daarbij verleende Arnhem hem steun.

2 Men onderscheidde boden te paard en boden te voet. Ook de boden te voet legden grote afstanden af en waren soms dagenlang onderweg. Zie voorbeelden in de Cameraarsrekening van Deventer over het jaar 1447, uitgegeven door W. Jappe Alberts (Fontes Minores Medii Aevi, IX), Groningen 1959, blz. 30 e.v.

3 Zie blz. 119.

4 In de veldtocht tegen Gulik, die hertog Arnold in 1444 met weinig succes ondernam. Zie I.A. Nijhoff, Gedenkwaardigheden, deel 4, blz. LXVII.

[p. 168]

den lande van Gulich¹ 12 rh. guldens facit simul 18 rh. guldens.

gegeven van wisselen silveren gelt aen golt 2 rh. gulden 31 kr.

Summa lateris 65 rh. guldens 35 kr. ende 2 bl.

gegeven Trumpken myns heren spoelman van Gelre etc. 1 gouden arnhemsche gulden facit 37½ kr.

doe der armer laken gecoft worden gegonden te wyncoep 4½ qu. ad 4 kr. facit 18 kr.

betaelt Evert van Vasen 37 kr. van repe aen die wage ende cleyne scalen gecoft in desen iaer facit 37 kr.

na der older gewoenten soe dat men weder gegeven heeft den cisseners² ende die der stat renthen pachten gegeven 18 lb. 18 s. facit 7 rh. guldens 28 kr.

gegeven Teelken 2 qu. dat hi my die haeven heeft in helpen³ manen facit 8 kr.

gegeven Jacob Coenraetss 20 kr. voir strekelen die hi in dit jaer heeft late maken. Item voirt yken die scepelen 39 kr. 2 bl. facit simul 1 rh. gulden 9½ kr.

betaelt Jan van Hien als dat hi verleit heeft in desen jaer in den iersten 4 calck cupen voir 24 kr. Item 8 kr. te binden. Item te bomen 10 kr. Item toe negelen 4 kr. Item 8 kr. voer voer strekel totter soltmaet. Item 2 kr. voir strekel tot den caelscepel. Item 16 kr. voer een caelton facit simul 1 rh. gulden 12 kr.

Summa lateris 11 rh. guldens 40 kr. ende 2 bl.

Summa summarum van diversis 483 rh. guldens 3 kr. ende 3 bl.

Structura in communi de anno quadragesimo septimo⁴

des sonnendages post Reminiscere gecoft per Nennick 4 sparren om te maken een staket achter sunte Walburgen aen aptekers hoff ellic spar 5 kr. facit 20 kr. Item noch gecoft per

1 Zie vorige noot.

2 Pachters van de accijnzen.

3 Hofsteden, die de stad verhuurde.

4 Betreft in hoofdzaak werkzaamheden aan de muren en poorten en aan de stadhuistoren. Voorts onderhoudswerkzaamheden aan het raadhuis, aan de steenovens, aan de haven en aan diverse andere stedelijke eigendommen. Zie voorts Inleiding, blz. 109. De annotatie tot deze afdeling ‘structura’ is voornamelijk beperkt tot woordverklaringen, voorzover deze niet door het Middelnederlands Woordenboek van Verdam gegeven worden, alsmede tot enkele bijzonderheden. Voor de namen der arbeiders en leveranciers zie men het register.

[p. 169]

Nennick een voder dacks¹ dat wesen sall opgeen veersten tigelavent opt olde hagehuys² voir 18 kr. Item doe Nennick betaelt van tween daghen in welken hi sparren heeft behouwen die opgen tigelavent wesen sallen des dages gegeven 9 kr. facit 18 kr, facit simul 1 rh. gulden 6 kr.

des selven dages gegeven Dirick van Moirs van te behouwen 50 donrecloet 28 kr.

des wonsdages post dominicam Oculi gecoft van Wouter Cremer 800 ende een vierdel estriken om die raetcamer mede te estriken dat hondert ad 24 kr. facit simul 3 rh. guldens 48 kr.

des vrydages post Reminiscere gerekent mit Gertrut Volquyns ten iersten gevuert een dusent steens aen die Sabelspoert³ dair aff geven 7 kr. Item 4 karren merters facit 4 kr. Item 3 karren estrics gevuert vant water int raethus van elke kar 2 kr. facit 6 kr. Item twe groete wilge gevuert vangen Sabelspoert in werchus⁴ facit 5 kr. facit simul 22 kr.

voir dat dusent steens verbesicht aen die Sabelspoert voirscreven betaelt Vreesken 1 rh. gulden ende 3 kr.⁵

des vrydages post dominicam Oculi gerekent mit Gertken Volquyns ten iersten soe heeft si gevuert 21 rist leyen⁶ van elke rist gegeven 5 blencken facit 26 kr. 1 bl. Item 4 karren morters ende 1 kar sandes aen die raetcamer facit 6 kr. Item 1 voder holt gevuert int werchuys dat van den raethuystoern gebraken wart gegeven 5 kr. facit simul 37 kr. ende 1 bl.

des wonsdages post dominicam Letare betaelt Gertrut Volquyns dat si gevuert heeft in deser weke. Item noch 1 kar estricks van watter⁷ int raethuys gegeven 2 kr. Item 2 karren morters facit 2 kr. Item een voder ryss gesnoet van den groeten wilghen voir die Sabelspoert opt raethuys facit 5 kr. Item twe voder wilghen van der Sabelspoert achter sunte Walburgen daer men

1 Onder ‘dack’ verstaat men hier leien dak.

2 Droogschuur voor de stenen.

3 Aan de zuidzijde van de stad, in de nabijheid van de sint Eusebiuskerk, de poort lag toenmaals niet aan de Rijn, zoals tegenwoordig.

4 Het ‘werchus’ diende o.m. voor opslag van materiaal en gereedschappen.

5 Als leveranciers van stenen worden verscheidene personen vermeld. Sommigen van hen zijn verbonden aan de stedelijke steenovens, anderen daarentegen niet. Vermoedelijk betrok de stad ook stenen van derden. Dit zou kunnen wijzen op de aanwezigheid van particuliere steenovens of op aanvoer van elders.

6 Een bundel leien voor dakbedekking.

7 Water, d.w.z. van de losplaats aan de Rijn.

[p. 170]

mede maken sall dat gelynt¹ gegeven 10 kr. Item een voder holts gevuert uit werchuys achter sunte Walburghen facit 5 kr. Item een dusent steens aen der loessen die Dirick van Moirs daer behouwet facit 7 kr. facit simul 31 kr.

Summa lateris 8 rh. guldens 25 kr. ende 1 bl.

des vrydages op onser Vrouwen avent Annunciacio betaelt Dirick van Moirs ten iersten die hi heeft geestrickt die raetcamer ende die onderste gewittet dair over geweest 3 dagen des dages ad 9 kr. facit 27 kr. Item Dirick van Gangel 3 dagen ad 9 kr. facit 27 kr. Item Willem van Deventer 3 dagen ad 9 kr. facit 27 kr. Item Henric van Meerholt opperknecht 3 dagen ad 6 kr. facit 18 kr. Item noch een ander opperknecht 3 dagen ad 6 kr. facit 18 kr. facit simul 2 rh. guldens 17 kr.

des selven dages betaelt Dirick van Moirs van 5 daghen in welken hi den raethuys toern gebraken heeft ende den steen daer toe behouwen ad 9 kr. facit 45 kr. Item Jan van Gangel heeft gehouwen 4½ dach ad 9 kr. facit 40½ kr. Item Henric van Meerveelt 5 dagen ad 6 kr. facit 30 kr. Item gecoft per Dirick voirscreven 2½ scepel calen voir 6 kr. facit simul 2 rh. guldens 21½ kr.

des sonnendages qua cantatur Judica gerekent mit Nennick soe heeft hi aff gebraken den raethuystoern daer over geweest 2½ dach ad 9 kr. facit 22½ kr. Item 3 dagen achter sunte Walburgen, daer een gelynt ende staecket gemaket ad 9 kr. facit 27 kr. Item Claes tymmerman hem geholpen 1½ dach ad 9 kr. facit 13½ kr. facit simul 1 rh. gulden 13 kr.

per Nennick gecoft noch totten gelynt voirscreven 3 loensche² sparren voir 15 kr.

des saterdages op Paelavent betaelt Gertrut Volquyns dat si gevuert heeft ten iersten so heeft si gevuert 2 voder plellingen vant water int werchuys ad 5 kr. facit 10 kr. Item des manendages daer na gevuert een voder hart steens³ aen Diricks loesse van Moirs die gecoft was van Harman op den Kelre facit 5 kr. Item een voder plellinghe gevuert uit den werchuys buten die Sabelspoert gegeven 5 kr. Item des wonsdages daer na gevuert een voder stegerholts ende gevuert aent raethuys facit 5 kr. Item gevuert int raethuys ende in die Sabelspoert 16 voder holts van willighen ad 5 kr. facit 1 rh. gulden 30 kr. Item so en rekent si nyet dat slupen, dat si sommighe holters sloepen moest uit

1 Heg, hek of afscheiding van een perceel.

2 Afkomstig uit Südlohn of Stadtlohn (Westfalen).

3 Natuursteen.

[p. 171]

der weteringhe. Item 6 karren koten¹ van der raetcamer en wech gevuert gegeven 6 kr. facit simul 2 rh. guldens 11 kr.

Summa lateris 8 rh. guldens 27 kr. ende 2 bl.

des dinxdages post Palmarum betaelt den gesellen die die willghen buten die Sabelspoert gehouwen ende geclouwet hebben ten iersten Jan van Aghelen 4 dagen onledich daer geweest plellinghe daer gepaet ende willghen gehouwen ad 6 kr. facit 24 kr. Item Henric van Enghe 3 dagen ad 6 kr. facit 18 kr. Item Werner die Roy oic 3 dagen ad 6 kr. facit 18 kr. Item Maes Janss 1 dach facit 6 kr. Item Nennick daer gearbeit 2 dagen ad 9 kr, facit 19 kr. facit simul 1 rh. gulden 34 kr.

des selven dages betaelt Steven Cuper van 9 groete bande geleit aen den cupen int werchuys daer men water in doet om den calc te beslaen van elken band ½ kr. facit simul 4½ kr.

des dages voir Palmavent gecoft van Jan van Wansem 200 tonnen calx dat hondert voir 25 rh. guldens. Item soe gaff hi bynnen voir den wyncoep 2 tonnen facit simul 5 rh. guldens.

des selven dages betaelt van den voirscreven calck op te draghen van die 4 tonnen 1 botken facit 50½ botken facit 1 rh. gulden 19½ kr.

des selven dages betaelt Harman op den Kelre 4 rh. guldens voir 4 groete harde stene verbesicht aen den raethuystoern facit 4 rh. guldens.

des Witten donredages betaelt Dirick van Moirs dat hi gearbeit heeft tsynt sijnre leister rekeninghe. Item in die weke voir Palmen 6 dagen aen den raethuystoern ad 9 kr. facit 1 rh. gulden ende 4 kr. Item Jan van Gangel 5 dagen ad 9 kr. facit 45 kr. Item Henric van Meerholt 5 dagen ad 6 kr. facit 30 kr. Item Jan van Agelen 2 dagen ad 6 kr. facit 12 kr. Item Godert opperknecht 1 dach facit 6 kr. facit simul 2 rh. guldens ende 46 kr. Item in die weke voir Paesschen Derick voirscreven noch aen den toern 5 dagen ad 9 kr. facit 45 kr. Item Jan van Gangel 5 dagen ad 9 kr. facit 30 kr. Item Jan van Agel 5 dagen ad 6 kr. facit 30 kr. Item Godert opperknecht 5 dagen ad 6 kr. facit 30 kr. facit simul 5 rh. guldens ende 47 kr.

Summa lateris 63 rh. guldens ende 5 kr.

des sonnendages na Palmen betaelt Gertrut Volquyns ten iersten dat si gevuert heeft 200 tonnen calxs ad ½ kr. facit 2 rh. guldens. Item gevuert 40 karren sands om den calck te beslaen facit 40 kr. Item bi Henric Tengnegels gevuert een kar keselincs

1 Afval, drek, vuilnis.

[p. 172]

ende 2 karren sands facit 3 kr. om die straet daer mede te stoppen. Item buten die Sabelspoert bi den ruenboem¹ gevuert een kar kesellincs ende 1 kar sands facit 1 kr. Item gevuert een kar holts als een doer ende een ander holt gebesicht aen der geckentoern² gegeven 1 kr. Item 3 karren morters gehaelt uit den werchuys ende gevuert int raethuys ende 2 karren sands facit 5 kr. facit simul 3 rhl guldens ende 1 kr.

betaelt Tijs den straetmakers bruder 3 dachuren in welken hi gelappt heeft die straeten buten die Sabelspoert ende bi Henric Tengnegels des dages 6 kr. facit 18 kr. Item daer toe gecoft van Sweder Blanckaert 4 tonnen kesellincs voir 16 kr. ende van Arnt Dibboutss voir 18 kr. facit simul 1 rh. gulden ende 2 kr.

des saterdages na Paesschen betaelt Henric kistemaker 3 paer steenformen ende 1 paer panformen ad 8 vleems facit 1 rh. gulden ende 14 kr.

des selven dages betaelt Vreesken 4 dusent steens verbesicht aen den raethuystoern dat dusent ad 53 kr. facit 4 rh. guldens 12 kr.

des sonnendages na Belaken Paesschen betaelt Nennick ten iersten van der weke voir Paessche in welke hi heeft onledich geweest 4 dagen om dat huys opgeen Velue aff te breken dat op den neesten tygelavent staen sall ad 9 kr. facit 36 kr. Item Claes tymmerman 2 dagen facit 18 kr. Item twe mannen genamen die hem holpen ellic twe dagen ad 6 kr. facit 24 kr. facit simul 1 rh. gulden 28 kr.

Summa lateris 11 rh. guldens ende 7 kr.

des selven dages betaelt Nennick van der weke na Paesschen ten iersten ½ dach aen die Sabelspoert facit 4½ kr. Item 1 dach scaertstaken³ gehouwen die aen den tuen sullen wesen achter sunte Jan facit 9 kr. facit simul 13½ kr.

des selven dages betaelt Jan leyendecker van dachuren in welken hi aff brack die leyen van den raethuystoern ad 9 kr. facit 18 kr. Item Jan syn soen oic 2 dagen ad 9 kr. facit 18 kr, Item Godeken opperknecht die hem halp die 21 rist leyen opwynden ende in draghen achter raethuys 1½ dach ad 6 kr. facit 9 kr. Item enen anderen ionghe die hem daer toe halpe gegeven 3½ kr. Item voir een mande die leyen in te draghen gegeven 1½ kr. facit simul 1 rh. gulden.

1 Afsluitboom.

2 Een van de torens van de Sabelspoort werd gebruikt om de krankzinnigen tijdelijk op te sluiten.

3 Stokken of palen voor een omheining.

[p. 173]

des sonnendages op Belaken Paesschen betaelt Dirick van Moirs van der voirleden weke. Soe heeft hi gearbeit aen den raethuystoern 3 dagen ad 9 kr. facit 27 kr. Item Jan van Gangel 3 dagen ad 9 kr. facit 27 kr. in welken dagen si hebben gehouwen den steen facit simul 1 rh. gulden 4 kr.

gecoft van Derick van Moirs van Gherit Stevenss 34 stegerboem totten raethuystoern te stegheren ad 4½ kr. facit simul 3 rh. guldens ende 3 kr.

des vrydages na Belaken Paesschen Jan Hoet mit sinen gesellen gegeven van 200 tonnen calx te beslaen die tonne ad 1 kr. facit 4 rh. guldens. Item den gesellen gescheenck 2 kr. facit simul 4 rh. guldens 2 kr.

des selven dages betaelt Dirick Coernken van 3 dachuren in welken hi heeft gemaickt den wech in den dick bi den tygelavent ad 6 kr. facit 18 kr.

Summa lateris 9 rh. guldens 40 kr. ende 2 bl.

des selven dages gecoft per Nennick van enen man van Wesel een holt dat gesneden wart in vier stucken gebesicht op den raethuystoern voir 5 oirt rh. guldens facit 1 rh. gulden 12½ kr.

des selven dages gecoft een stuck touwes per Dirick van Moirs daer hi syn wijnd touwe mede lenghede dat hi besigde aen den raethuystoern voir 8 kr.

des selven dages betaelt plancken gecoft per Nennick van de man van Wesel om die sluse daer mede te maken achter Stevens Ploichs huys voir 4 rh. guldens 22½ kr.

des saterdages na Belaken Paesschen gecoft per Nennick 3 vymmen daicks om te decken daermede dat huys op den neesten tygelavent ad 7 kr. facit 1 rh. gulden ende 1 kr.

des sonnendages daer na sive prima dominica post octavam Passche betaelt Dirick van Moirs van der voirlede weke in welke hi gearbeit heeft aen den raethuystoern 6 dagen ad 9 kr. facit 1 rh. gulden ende 4 kr. Item Jan van Gangel 6 dagen ad 9 kr. facit 1 rh. gulden ende 4 kr. Item Jan van Agelen opperknecht 6 dagen ad 6 kr. facit 36 kr. Item Godeken van Dinxslaken 4½ dach ad 6 kr. facit 27 kr. Item Henric opperknecht 1½ dach at 6 kr. facit 9 kr. Item per Dirick van Moirs twe manden laten oeren daer aff gegeven 2 kr. facit simul 3 rh. guldens 32 kr.

des selven dages betaelt Gertrut Volquyns ten iersten dat si heeft gevuert 61 karren sands om den calc daer mede te beslaen ad 1 kr. facit 1 rh. gulden 11 kr. Item gevuert 4 dusent steens aen den raethuystoern ad 7 kr. facit 28 kr. Item 3 karren morters gevuert van den Sabelspoert aent raethuys ende 1 kar sands

[p. 174]

facit 4 kr. Item gevuert 4 voder ryss vangen Weert op sunte Jansbeeck den tuen daer aff te maken ad 5 kr. facit 20 kr. Item gevuert een lanck holt van dat water aen dat raethuys gegeven 5 kr. Item gehaelt uit den werchuys 4 karren staken ende scaerstaken gevuert aen sunte Jansbeeck facit 4 kr. facit simul 2 rh. guldens 15 kr.

Summa lateris 12 rh. guldens 48 kr.

des selven dages betaelt Nennick van deser voirscreven weke ten iersten 6 dagen ad 9 kr. facit 1 rh. gulden 4 kr. in welken hi heeft dat huys opgeen tygelavent ge...t.^a ende gemaket. Item Claes Peterss 5 dagen ad 9 kr. facit 45 kr. Item Jan van Agelen hem geholpen 5 dagen ad 6 kr. facit 30 kr. Item so had Nennick noch gearbeit van voirleden tyden aen den raethuystoern facit 9 kr. Item gecoft per Nennick totten huse aengen tygelavent een hondert latten voir 45 kr. Item in den leesten voirscreven dach had Nennick den balck voirscreven gelacht op den toern facit simul 3 rh. guldens 33 kr.

des selven dages betaelt Maes Janss 5 dagen in welken hi getuent heeft den tuen achter sunte Jan aen der Beeck ad 6 kr. facit 30 kr. Item Werner syn gesell oic 5 dagen facit 30 kr. facit simul 1 rh. gulden 10 kr.

des selven dages betaelt Aernt Dibboutss voir kesellinck verlapt in die straet buten die Sabelspoert 8 kr.

des wonsdages na sunte Marcusdach gecoft per Nennick 2 voder dacks totten neesten tygelavent ad 17 kr. facit 34 kr. Ende des saterdages daerna gecoft per Nennick 7½ vim dackx totten huse voirscreven ad 17 kr. facit 2 rh. guldens 27½ kr. facit simul 3 rh. guldens 11½ kr.

des sonnendages op Meyavent betaelt Jan Hoet ende syn gesellen van der weke voirleden in welke si hebben gegraven in den grave achter sunte Jan aen die Beeck. Item Jan voirscreven 3 dagen ad 6 kr. facit 18 kr. Item Jan van Nessen 3 dagen ad 5 kr. facit 15 kr. Item Godeken Wegge 3 dagen ad 5 kr. facit 15 kr. Item Henric Janss 3 dagen ad 5½ kr. facit 36½ kr. Item Jan van Emerick 3 dagen ad 5 kr. facit 15 kr. Item Derick van Zelen 3 dagen ad 5 kr. facit 15 kr. Item Wijntken Henricss 3 dagen ad 5 kr. facit 15 kr. facit simul 2 rh. guldens 9 kr. 2 bl.

des selven dages betaelt Maes Janss van deser weke in welke hi heeft getuent achter sunte Jan 4 dagen ad 6 kr. facit 24 kr. Item Werner syn gesell 4 dagen ad 6 kr. facit 24 kr. facit simul 48 kr.

Summa lateris 11 rh. guldens ende 20 kr.

a Door een gat in het papier onleesbaar.

[p. 175]

des selven daghes betaelt Dirick van Moirs van der selver weke in welke Dirick voirscreven heeft gearbeit aen den raethuystoern 6 dagen ad 9 kr. facit 1 rh. gulden 4 kr. Item Derick Stoep 6 dagen des so heeft 2 dagen aen tygelavent geweest ad 8 kr. facit 48 kr. Item Jan van Calcar 4 dagen ad 6 kr. facit 24 kr. Item Jan van Agelen opperknecht 6 dagen ad 6 kr. facit 36 kr. Item Henric Janss 2 dagen ad 6 kr. facit 12 kr. Item noch een opperknecht 2 dagen aengen tygelavent geweest ad 6 kr. facit 12 kr. facit simul 3 rh. guldens 36 kr.

des selven dages betaelt Gertrut Volquyns dat si in dese weke heeft gevuert ten iersten een voder staken half gevuert int werchuys ende half aen den tuen buten sunte Jans poert facit 5 kr. Item 2 voder ryss gevuert vangeen Weert aen den tuen voirscreven facit 10 kr. Item een voder olt tuens gevuert int raethuys facit 5 kr. Item een voder plancken gevuert vangen nyen merckt int werchuys facit 5 kr. Item een voder plancken gevuert uit den werchuys in den grave buten sunte Janspoert doe die grevers daer besigheden facit 5 kr. Item 2 voder stegersholts gevuert vant raethuys in die Sabelspoert facit 5 kr. Item een dusent steens ende 200 steens gevuert aent raethuys facit 8 kr. Item noch aent raethuys 4 karren morters ende 1 kar sands facit 5 kr. Item 3 karren morters ende 4 karren sands gevuert aengen tygelavent facit 7 kr. Item ½ dusent steens aengen tygelavent facit 3½ kr. facit simul 1 rh. gulden 13½ kr.

des selven dages betaelt Nennick van deser weke in welke hi noch heeft gearbeit 2 dagen aen dat huys aengen tygelavent ad 9 kr. facit 18 kr. ende 1 dach aen die gaet¹ die achter Stevens Ploichs huys wesen sal facit simul 27 kr.

des saterdages na Meydach noch gecoft per Nennick 4 vymmen dackx ad 17 kr. facit 1 rh. gulden 18 kr.

Summa lateris 6 rh. guldens 44 kr. ende 2 bl.

des sonnendages na des Heiligen Cruysdach Invencionis betaelt Jan Hoet mit sinen gesellen van der voirleden weke in welke si gegraven hebben in den grave achter sunte Jan. Item Jan voirscreven 3 dagen ad 6 kr. facit 18 kr. Item Jan van Nessen 3 dagen ad 5 kr. facit 15 kr. Item Jan van Emeren 3 dagen ad 5 kr. facit 15 kr. Item Henric Janss 3 dagen ad 5½ kr. facit 16½ kr. Item Derick van Zelen 1 dach facit 5 kr. facit simul 1 rh. gulden 19½ kr.

des selven dages betaelt Derick van Moirs van der weke voirscreven in welke hi mit sinen gesellen gearbeit heeft tot Gertken

1 Goot.

[p. 176]

Caelkens huys tygelavent. Item Derick voirscreven 4 dagen ad 9 kr. facit 36 kr. Item Derick Stoep 4 dagen ad 8 kr. facit 32 kr. Item Jan van Calcar 4 dagen ad 6 kr. facit 24 kr. Item Godeken van Dinxlaken opperknecht 4 dagen ad 5½ kr. facit 22 kr. facit simul 2 rh. guldens 14 kr.

des selven dages betaelt Gertrut Volquyns dat si in dese voirscreven weke heeft gearbeit, ten iersten gevuert een voder stegerholts vangen Sabelspoert aengen tygelavent facit 5 kr. Item 8 karren morters van die Sabelspoert aengen tygelavent ende 3 karren sands facit 11 kr. Item 8 karren steens vangen tygelavent opt weerck aldaer facit 8 kr. Item een voder plancken gevuert uit den grave int werchuys daer die gravers op hadden gecraden¹ facit 5 kr. facit simul 29 kr.

des selven dages betaelt Nennick van der voirscreven weke in welke hi 3 dagen noch gearbeit heeft aengen huys opgen tygelavent daer doeren gehanghen ende dat huys gelatt ad 9 kr. facit 27 kr. Item daertoe noch per Nennick gecoft ½ hondert latten voir 22½ kr. facit simul 49½ kr.

des selven dages betaelt Steven Cuper van 4 banden geleit aen een half vat tusschen die muren 1 kr.

des sonnendages na sunte Servaciusdach betaelt Jan van den Pass stroedeker 14 dachuren des dages voir hem ende sinen knecht 16 kr. in welken 14 dagen hi heeft gedeeckt dat huys opgen neesten tygelavent facit simul 4 rh. guldens ende 24 kr.

Summa lateris 9 rh. guldens ende 37 kr.

des selven dages betaelt Maes Janss ende Werner syn gesell van der weke voirscreven in welke si elc hebben gearbeit aen den tuen achter sunte Jan getuent ende gescaerstaket elke 2½ dach ad 6 kr. facit simul 30 kr.

des selven dages betaelt Dirick van Moirs van der weke voirscreven in welke hi gearbeit heeft noch aen den huys ende aen den avent aen den neesten tygelavent 4 dagen ad 9 kr. facit 36 kr. Item Derick Stoep 4 dagen ad 8 kr. facit 32 kr. Item Jan van Agelen 4 dagen ad 6 kr. facit 24 kr. Item Godeken Wegge 4 dagen ad 5½ kr. facit 22 kr. facit simul 2 rh. guldens ende 24 kr.

des sonnendages post Ascencionis Domini betaelt Nennick van der voirleden weke in welke hi heeft onledich geweest 3 dagen dat olde huys aengen tygelavent aff gebraken. Item 2 daghe behouwen die wilge viercant daer men mede stegheren sall aen die Sabelspoert. Item enen dach gearbeit aen die gaete die liggen

1 Kruien, met kruiwagens materiaal vervoeren.

[p. 177]

sall achter Stevens Ploich facit simul 6 dagen ad 9 kr. facit 1 rh. gulden ende 4 kr. Item gecoft per Nennick scaerstaken daer die tuen achter sunte Jan mede gescaert is voir 30 kr. Item noch gecoft van Geerlich Mor 200 staken die verbesicht syn aengen tuen achter sunte Jan ende aengen tygelavent dat hondert voir 34 kr. facit simul 3 rh. guldens ende 2 kr.

des donredages voer Pinxten betaelt Gertrut Volquyns van dat si gevuert heeft tsynt oire leister rekeninge. Item ten iersten van Vreesken 1500 ende 200 steens aen Claes Caelkens huys dat dusent ad 7 kr. facit 11½. Item 3 karren morters van der Sabelspoert aengen tygelavent. Ende 3 karren sands facit 6 kr. Item 5 karren leems dair men den avent mede gemaket hevet facit 5 kr. Item 3 voder holts van den olden huys dat daer aff gebraken was gevuert int werchuys facit 15 kr. Item een voder ryss van den weert aen den tuen achter sunte Jan facit 5 kr. Item 2 karren staken ende scaerstaken gevuert uit den werchuys aen den tuen voirscreven facit 2 kr. Item 3 voder heets daer die tuen mede gedeckt is gehaelt uit den boss dat voder ad 8 kr. facit 24 kr. Item gevuert vangen water aen die Sabelspoert 10 tonnen calx ad ½ kr. facit 5 kr. Item gevuert 4 karren koten vant raethuys op sunte Jans Beeck facit 4 kr. Item 1 kar sands aengen Sabelspoert facit 1 kr. Item uit werchuys gevuert een sluse achter Steven Ploichs gegeven 5 kr. Item gevuert achter Steven Ploich 12 karren leems facit 12 kr. Item gehaelt een wilge achter Steven Ploichs ende gevuert int werchuys gegeven 2 kr. Item gevuert uit den werchuys int raethuys een buss gegeven 1 kr. facit simul 1 rh. gulden ende 48½ kr.

Summa lateris 7 rh. guldens 44 kr. ende 2 bl.

des saterdages op Pinxter betaelt Geertken Volquyns dat si heeft gevuert tsynt en donredages laest geleden. Item een voder wilghen gevuert vangen wert aen die Sabelspoert gegeven 5 kr. Item een voder heets noch gevuert uit den boss achter sunte Jan aen den tuen gegeven 8 kr. facit simul 13 kr.

betaelt van dat heet te meyen¹ als die vier voder daer die tuen mede gedeeckt is van elken voder gegevens 5 kr. facit simul 20 kr.

des selven dages betaelt Maes Janss ende Werner die ellick hebben gearbeit 1½ dach den tuen gedeeckt ende gescaerstaket des dages 6 kr. facit simul 18 kr.

1 Afsnijden van heidestruiken.

[p. 178]

doe noch gecoft van Jan van Wansem 150 tonnen calx dat hondert voir 24 rh. guldens facit 36 rh. guldens.

tot Deventer mit meister Willem den clockengitter ten iersten 400 lb. copers ad 8 gouden rh. guldens facit 32 rh. gulden ende 32 kr. Item noch van beter coper 498 lb. dat hondert voer 9 gouden rh. guldens facit 45 rh. guldens ende 40 kr. Item 196 lb. tyns dat hondert voer 11 gouden rh. guldens facit 22 rh. guldens. Item gecoft van Gelis tynnenmaker 40 lb. tyns dat lb. voer 6 kr. facit 4 rh. guldens ende 40 kr. facit simul 105 rh. guldens ende 34 kr.¹

soe is te weten dat daer tsamen aen spise toe was om die clock te gitten in den raethuystoern 1134 lb. ende doe die clocke gegoeten was doe woech si 856 lb. Ende aen spise bleef daer aver 177½ lb. soe was die lake 100½ lb.

gegeven meister Willem van beveel Arnts Thomaes van die clock te gitten 9 rh. guldens. Ende als hi se gegoeten had hem gescheenckt 1 rh. gulden facit simul 10 rh. guldens.

gegeven voer een ton calen gebesicht aen die clocke voirscreven 8 kr.

Summa lateris 152 rh. guldens ende 43 kr.

des donredages na sunte Odulphusdach betaelt Steven Cuper van 4 morter cupen voir ellic 4 kr. facit 16 kr. Item voir 2 morter emmer voir ellic 4 kr. facit 8 kr. die Dirick van Moirs heeft laten maken. Item 5 band geleit ad 1 blenck facit 5 bl. facit simul 25 kr. 1 bl.

des selven dages betaelt Geertken Volquyns so heeft si noch gevuert 140 tonnen calx want 10 tonnen syn voer gevuert die ton ad ½ kr. facit 1 rh. gulden 20 kr. Item gevuert 60 karren sands om den calc te beslaen ad 1 kr. facit 1 Rh. gulden 10 kr. Item des dinxdages post Odulphi gevuert 7 karren calx uit den werchuys aen die Sabelspoert want die calck die daer lach te verss was mede die poert aff te reyen facit 7 kr. Item noch daer gevuert 5 karren sands facit 5 kr. Item gevuert van Jans steen van Veluen 200 steens aen der Sabelspoert gegeven 1 kr. Item gevuert 3 groete holters uit den werchuys tot meister Willem clockengitters huys² gegeven 5 kr. facit simul 2 rh. guldens 48 kr.

des selven dages betaelt Jans van Wansems knapen van die

1 Een publicatie over de werkzaamheden van de klokkengietersfamilie van Wou is in voorbereiding. Zij is van de hand van C.N. Fehrmann.

2 Blijkbaar woonde Willem van Wou te Arnhem.

[p. 179]

150 tonnen calx op te dragen uit den sceep, van die vier tonnen 1 botken facit simul 1 rh. gulden 2 kr.

des manendages post festum Sancti Prothasii betaelt Henric van Schewichaven ende syn gesellen van 100 ende 40 tonnen calx te beslaen die ton ad 1 kr. facit 2 rh. guldens 40 kr. Ende den gesellen gescheenckt 2 kr. facit simul 2 rh. guldens 42 kr.

des wonsdages voer sunte Jan te Midzomer betaelt Vreesken vier dusent steens ende 200 die verbesicht syn soe aen den toern van den raethuys ende aen dat nye huys op den neesten tygelavent dat dusent ad 53 kr. facit simul 4 rh. guldens 22 kr.

Summa lateris 11 rh. gulden 39 kr. ende 1 bl.

des sonnendages na sunte Jan te Midzomer betaelt Geertken Volquyns dat si gevuert heeft tsynt oire leister rekeninghe ten iersten noch gevuert 32 karren sands om den calck mede te beslaen tusschen den muren facit 32 kr. Item gehaelt 4 karren morters tusschen den muren ende gevuert aen die Sabelspoert want die calck die daer lach te verss was mede te bewerpen facit 4 kr. Item daer bi 2 karren sands facit 2 kr. Item een holt uit werchuys gevuert int raethuys gegeven 1 kr. Item die clock gevuert van der wage int raethuys gegeven 4 kr. Item noch 22 karren leems achter Steven Ploichs huys daer men die gaete mede geleit heeft facit 22 kr. Item van den wert gevuert een voder wilghen aen die Sabelspoert om stegherholt daer aff te maken gegeven 5 kr. facit simul 1 rh. gulden 20 kr.

des selven dages betaelt Nennick ten iersten 2 dagen in welke hi noch heeft gemaket die sluse achter Stevens Ploich ad 9 kr. facit 18 kr. Item Claes tymmerman hem geholpen 2 dagen ad 9 kr. facit 18 kr. Item noch Nennick 2 dagen wilghen gehouwen vangen wert ende die tot stegherholt beslaghen facit 18 kr. Item enen dach gehad enen man die hem halp dat holt aff brenghen vangen wert hem gegeven 6 kr. Item noch Nennick 2 dagen vinster gemaket aen die Sabelspoert facit 18 kr. Item des selven dages betaelt oire vier ellic 1 dach die Nennick hielpen leggen die sluse achter Stevens Ploichs des dages 5 kr. facit 20 kr. facit simul 1 rh. gulden 48 kr.

des wonsdages post Visitacionis Beate Marie onfangen ende betaelt Claes Caelken 16 dusent steens ad 53 kr. facit simul 16 rh. guldens 48 kr. die verbesicht syn aen dat nye huys ende aen den avent¹.

des wonsdages na sunte Jan te Midzomer gecoft tot Wesel

1 Steenoven.

[p. 180]

ende uitgegeven voer holt ende een scipp ende toe onray 49 rh. guldens ende 25½ kr.¹

des sonnendages ante festum Translacionis Sancti Martini betaelt Jan van Lett 2 dachueren in welken hi gearbeit heeft aen den dick buten die Sabelspoert des dages 6 kr. facit simul 12 kr.

Summa lateris 70 rh. guldens ende 3½ kr.

des selven dages betaelt Jacop Coepss ende syn gesellen dat si gearbeit hebben in die voirleden weken aen den dick buten die Sabelspoert Jacop voirscreven 3 dagen ad 6 kr. facit 18 kr. Item Gherit Vlessentop 3 dagen ad 6 kr. facit 18 kr. Item Derick Stoep 3 dagen facit 18 kr. Item Derick Lippert 3 dagen ad 6 kr. facit 18 kr. Item Claes van Ray 3 dagen facit 18 kr. facit simul 1 rh. gulden 40 kr.

des saterdages post Translacionis Sancti Martini betaelt Jacop Coepss ende syn gesellen dat si noch hebben gearbeit aen den dick voirscreven in der voirleden weke. Item Jacob voirscreven 4 dagen ad 6 kr. facit 24 kr. Item Gherit Vlessentop 4 dagen ad 6 kr. facit 24 kr. Item Derick Stoep 4 dagen facit 24 kr. Item Derick Lippert 4 dagen facit 24 kr. Item Claes van Ray 4 dagen facit 24 kr. facit simul 2 rh. guldens 20 kr.

des manendages post Margarite betaelt Gertrut Volquyns van 15 voder holts vant water te vueren int werchuys dat Nennick tot Wesel had gecoft dat voder 5 kr. facit simul 1 rh. gulden 25 kr.

des saterdages op sunte Marien Magdalenendach betaelt Nennick ten iersten 1 dach dat hi gemaket heeft dat gelijnt op den Beeckdick facit 9 kr. Item Peter die bay hem geholpen die colen² gegraven om die posten daer in te setten gegeven 6 kr. Item Nennick noch 3 dagen dat hi dat holt dat van Wesel comen was uit den scepe in dat werchuys gevuert heeft ad 9 kr. facit 27 kr. Item Claes tymmerman hem dat holt uit den scepen helpen slaen oic 3 dagen ad 9 kr. facit 27 kr. Item noch enen man die hem oic daer hielp 3 dagen gegeven des daghes 5 kr. facit 15 kr. Item noch enen anderen man die hem oic hielp 2½ dach gegean 7½ kr. Item noch Nennick gearbeit 3 dagen aen die cappe van den raithuystoern ad 9 kr. facit 27 kr. Item 2 holtsnyders ellic 1 dach facit 18 kr. Item Henric Geliss geholpen Nennick aen die Beeckdick oic 1 dach gegeven 6 kr. Item doe gecofft per Nennick een ass in een stortkar voir 12 kr. facit simul 3 rijnse guldens 5½ kr.

1 Zie blz. 188, noot 2.

2 Gaten, kuilen.

[p. 181]

des selven dages betaelt Gertken Volquyns dat si in die weke gevuert heeft. Item 1 kar calx ende 200 steens van Jans steen van Veluen gevuert aen den Doelen gegeven 2 kr. Item gevuert aen den neesten tygelavent 28 karren leems ende sands facit 28 kr. facit simul 30 kr.

Summa lateris 9 rh. guldens 21 kr.

des selven dages betaelt Dirick van Moirs ende syn gesellen van den daghen die si hebben gearbeit in dese weke in den iersten aen den neesten tygelavent. Item Dirick voirscreven 4 dage ad 9 kr. facit 36 kr. Item Derick ten Have 4 dage ad 9 kr. facit 36 kr. Item Jacob opperknecht 4 dage ad 5 kr. facit 20 kr. Item Godeken Wegg 4 dage ad 5½ kr. facit 22 kr. facit simul 2 rh. guldens 14 kr.

des saterdages na Sunte Jacob betaelt Gertrut Volquyns dat si in dese weke gevuert heeft als 43 karren soe leem soe sand aen den neesten tygelavent daer men den mede makede facit 43 kr.

des selven dages betealt Nennick van dese weke in welke hi gearbeit heeft 5 dage aen den raithuystoern ad 9 kr. facit 45 kr. Item Claes syn gesell 4 dage ad 9 kr. facit 36 kr. Item Claess 1 dach gegeven 4 kr. Item twe holtsnyders ellic 5 dage ad 9 kr. facit 1 rh. gulden 40 kr. facit simul 3 rh. guldens 25 kr.

des selven dages betaelt Dirick van Moirs ende syn gesellen van dese weke ten iersten Dirick voirscreven gearbeit aen den neesten tygelavent gelapt 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Derick ten Have 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Roloff 3 dage ad 9 kr. facit 27 kr. Item Jan Alertss 3 dage ad 9 kr. facit 27 kr. Item Jan van Agelen 3 dage ad 6 kr. facit 18 kr. Item Godeke Wegg 5 dage ad 5½ kr. facit 27½ kr. Item Genken 5 dagen ad 5 kr. facit 25 kr. Item Derick Stoep steenmesseler 3 dage ad 8 kr. facit 24 kr. facit simul 4 rh. guldens 38½ kr.

des saterdages na sunte Peter ad Vinculas betaelt Gertrut Volquyns dat si in dese weke gevuert heeft ten iersten 60 karren leems ende sands aen den neesten tygelavent facit 1 rh. gulden 10 kr. Item 15 karren vullins¹ achter uit raithuys en wech gevuert facit 15 kr. Item 4 karren vullins die in der Sabelspoert Dirick van Moirs mit den messelen had gemaket ende wech gevuert facit 4 kr. Item een dusent steens gevuert van den neersten tygelavent in die Sabelspoert daer men die muer mede ondervangen sall facit 7 kr. Item een voder stegerholts ende ander reisschap gevuert van den neesten tygelavent an die Sabelspoert

1 Vuilnis.

[p. 182]

gegeven 5 kr. Item 2 karren sands daer bi den morter gevuert facit 2 kr. facit simul 2 rh. gulden 43 kr.

Summa lateris 13 rh. guldens 13 kr. ende 2 blencken.

des selven dages betaelt voer een cleyn scipp dat Dirick van Moirs besighen sall om calc ende steen mede te vueren in der stat graven om die muren te lappen gecoft per Nennick voer 2 rh. guldens 34 kr.

des selven dages betaelt Nennick van den daghen die in dese weke gearbeit heeft ten iersten noch aen den raethuystoern 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Claes syn geselle 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Claess 4 dage ad 4 kr. facit 16 kr. Item twe holtsnyders ellic 5 dage ad 9 kr. facit 1 rh. gulden 40 kr. facit simul 3 rh. guldens 46 kr.

des selven dages betaelt Dirick van Moirs en syn gesellen van der weke voirscreven ten iersten Dirick voirscreven 5 dage soe aen den neesten tygelavent ende aen die muren ad 9 kr. facit 45 kr. Item Jan Alertss 5 dage facit 45 kr. Item Roloff 5 dage facit 45 kr. Item Derick ten Haeve 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Godeken Wegg 5 dage ad 5½ kr. facit 27½ kr. Item Coenken 5 dage ad 5 kr. facit 25 kr. Item Jan van Agelen 5 dage ad 6 kr. facit 30 kr. facit simul 5 rh. guldens ende 15½ kr.

des saterdages na sunte Laureens betaelt Dirick van Moirs ende syn gesellen van deser weke geleden in welken si hebben gelapt die muren bi die Sabelspoert. Item Dirick voirscreven 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Jan Alertss 5 dagen ad 9 kr. facit 45 kr. Item Roloff 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Derick ten Haeve 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Godeken Wegg 5 dage ad 5½ kr. facit 27½ kr. Item Jan van Agelen 5 dage ad 6 kr. facit 30 kr. facit simul 4 rh. guldens 37½ kr.

des selven dages betaelt Steven Cuper van 2 cupen te maken van 1 tarton¹ die Dirick van Moirs besicht 2 kr. Item Steven geleit 20 band aen tonnen ende cupen die Dirick voirscreven besigheden ad 1 bl. facit 5 kr. Item gecoft die tarton voirscreven voer 3 kr. facit simul 10 kr.

des selven dages betaelt Gertken Volquyns dar si in dese weke heeft gevuert ten iersten gevuert twe dusent steens van den veersten tygelavent in die Sabelspoert daer men mede daer bi der statmure lapten ad 7 kr. facit 14 kr. Item noch 500 steens gehaelt van Jan van Uchten oic totten muren facit 3½ kr. Item noch 250 steens gevuert van Jans steen van Veluen aen die muren

1 Teerton.

[p. 183]

facit 1 kr. 3 blencken. Item dair gevuert 8 karren sands facit 8 kr. Item noch 2 karren morters ende 1 kar sands facit 3 kr. Item gevuert uit den werchuys 2 voder holts ende kar facit 11 kr. Item een voder grau steens gevuert van der beeck bijt land van der meerckt in die Sabelspoert facit 5 kr. facit simul 46 kr. 1 bl.

Summa lateris 17 rh. guldens 36 kr. 1 bl.

des selven dages betaelt Nennick dat hi in dese weke noch gearbeit heeft aen den toern van den raethuys. Item Nennick voirscreven 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Claes tymmerman 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Claess 5 dage ad 4 kr. facit 20 kr. Item Henric Geliss hem geholpen wijnden dat holt op den raethuystoern 3 dage ad 5 kr. facit 15 kr. Item twe holtsnyders ellic 2 dage ad 9 kr. facit 36 kr. facit simul 3 rh. guldens ende 11 kr.

des manendages op onser Vrouwen avent Assumpcio betaelt Jan Alertss ende Roloff steenmesselers van dien dach ende doe orloff gegeven ellic 9 kr. facit 18 kr.

des saterdages na ons Vrou Assumpcio betaelt Dirick van Moirs van dese weke ten iersten Derick voirscreven gearbeit bi den begynnen¹ ende aen den Velper poert² 3 dage ad 9 kr. facit 27 kr. Item Derick ten Have 5 dage facit 45 kr. Item Jan van Agelen 5 dage ad 6 kr. facit 30 kr. Item Godeken Wegg 5 dage ad 5½ kr. facit 27½ kr. facit simul 2 rh. guldens ende 29½ kr.

des selven dages betaelt Gertrut Volquyns van dese weke in welke si heeft gevuert van Jans van Veluen steen 1100 steens soe aen den begynnen soe aen der Velperpoert facit 8 kr. Item 6 karren morters bi den beginen ende 1 kar morters bi der Velperpoert facit 7 kr. Item 2 karren morters aen gen tygelavent ende 2 karren sands facit 4 kr. Item 3 karren sands daer men den calck mede besloech die in der lossche noch lach facit 3 kr. Item 8 karren vullis bi der beeck bi den beginen facit 8 kr. Item stegerhouts ende van cupen ende calc gevuert tusschen den muren 2 karren facit 2 kr. Item 2 karren steens drackevelt van der lossche aent raethuys facit 2 kr. Item 2 karren holts uit werchuys int raethuys gevuert facit 2 kr. facit simul 36 kr.

des selven dages betaelt Nennick dat hi in deze weke gearbeit heeft aen den raethuystoern. Item Nennick 5 dage ad 9 kr. facit

1 Begijnen; de begijnen woonden te Arnhem in het Sint Agnietenklooster; zie Monasticon Batavum, deel II, blz. 25. Vergelijk ook Arnhem zeven eeuwen stad, vlz. 113.

2 Aan de oostzijde van de stad.

[p. 184]

45 kr. Item Claes 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Claess 5 dage ad 4 kr. facit 20 kr. Item twe holtsnyders gesneden plancken totter brugge bi Scapens ellic 1½ dach ad 9 kr. facit 27 kr. facit simul 2 rh. guldens 37 kr.

Summa lateris 9 rh. guldens ende 31½ kr.

des selven dages betaelt Jan Hoet mit synen gesellen van den daghen die si gegraven hebben in sunte Janspoert¹ om daer onder te maken enen waterghanck van den enen grave in den anderen. Item Jan voirscreven 4 dage ad 5 kr. facit 20 kr. Item Henric Geliss 4 dage facit 20 kr. Item Jan Blissert 4 dage facit 20 kr. Item Henric van Blaek 4 dage facit 20 kr. Item Wouter Holl 3½ dach ad 5 kr. facit 17½ kr. Item Willem Roloffs 2½ dach facit 12½ kr. Item Derick Coernken 4 dage ad 5 kr. facit 20 kr. facit simul 2 rh. guldens 30 kr.

des vrydages post Bartholomei noch gecoft van Jan van Wansem 100 ende 40 tonnen calx dat hondert voer 23 rh. guldens facit simul 32 rh. guldens ende 10 kr. van desen calc op te dragen van 4 tonnen 1 botken facit 65 botken facit 48½ kr.

des dages daer na betaelt Jan Hoet ende syn gesellen dat si gegraven hebben in sunte Janspoert. Item Jan voirscreven 5 dage ad 5 kr. facit 25 kr. Item Jan Blissart 4½ dach ad 5 kr. facit 27½ kr. Item Henric van Blaek 4½ dach ad 5 kr. facit 22½ kr. Item Derick Coernken 4½ dach facit 22½ kr. Item Henric Geliss 4½ dach facit 22½ kr. Item Wouter Holl 4½ dach facit 22½ kr. Item Willem Roloffss 2½ dach facit 22½ kr. Item den selven gesellen gescheenckt 2 kr. facit simul 3 rh. guldens ende 2 kr.

des selven dages betaelt Gertrut Volquyns dat si in dese weke heeft gevuert ten iersten gevuert hondert ende 40 tonnen calx die ton ½ kr. facit 1 rh. gulden 20 kr. gevuert buten sunte Janspoert. Item daer bi om den calc te beslaen 20 tonnen waters facit 20 kr. Item 53 karren sands facit 1 rh. gulden 3 kr. Item 16 karren morters gevuert van den olden merckt aen sunte Janspoert facit 16 kr. Item 6 kerren sands daer bi facit 6 kr. Item 4 karren stucken steens gehaelt in die Sabelspoert ende gevuert in sunte Janspoert facit 4 kr. Item gevuert 1½ dusent steens ende 300 steens van Jans steen van Veluen in sunte Janspoert den water ganck daer mede te maken dat dusent 7 kr. facit 13 kr. facit simul 3 rh. guldens ende 32 kr.

Item doe onfangen ende betaelt Jan van Veluen 23000 dusent

1 Aan de noordzijde van de stad.

[p. 185]

steens ad 53 kr. daer der van verbesicht syn tot desen dage toe 6 dusent ende 800 steens als die partes voirscreven dat bewisen facit simul 24 rh. guldens ende 19 kr.

Summa lateris 66 rh. guldens ende 41½ kr.

des selven dages betaelt Dirick van Moirs ende syn gesellen van deser weke in welke si hebben gearbeit in sunte Janspoert ende die muren daer bi gelapt. Item Derick voirscreven 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Derick ten Have 4 dage ad 9 kr. facit 36 kr. Item Jan van Agelen 5 dage ad 6 kr. facit 30 kr. Item Godeken Wegg 5 dage ad 5½ kr. facit 27½ kr. facit simul 2 rh. guldens 68½ kr.

des saterdages na sunte Egidius dach betaelt Henric van Schewichave ende syn gesellen van die hondert ende 40 tonnen calx leest gecoft te beslaen van die ton 3 blencken facit simul 2 rh. guldens 5 kr.

des selven dages betaelt Dirick van Moirs ende syn gesellen van deser weke in welke si noch gearbeit hebben in sunte Janspoert. Item Derick voirscreven 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Derick ten Have 5 dage facit 45 kr. Item Jan van Agelen 5 dage ad 6 kr. facit 30 kr. Item Godeken Wegg 4 dage ad 5½ kr. facit 22 kr. Item Willem die verckensherd 1 dach gegeven 5½ kr. Item Gosen die cuper 1 dach gegeven 5½ kr. facit simul 3 rh. guldens ende 9 kr.

des selven dages betaelt Gertrut Volquyns dat si gevuert heeft in dese weke ten iersten 10500 steens in sunte Janspoert ad 7 kr. facit 1 rh. gulden 23½ kr. Item 25 tonnen waters om den voirscreven calc te beslaen facit 25 kr. Item daer toe 43 karren sands facit 43 kr. Item noch 11 karren sands in sunte Janspoert facit 11 kr. Item noch 29 karren morters gevuert vangen Sabelspoert ende uit den muren in sunte Janspoert facit 29 kr. facit simul 3 rh. guldens 31½ kr.

des selven dages betaelt Jan Hoet ende syn gesellen van deser weke in welke si hebben begost scoen te maken ende te vegen ende te borden ende den dam bi der poert op te graven den grave tusschen die Velperpoert ende sunte Walburgen. Item Jan voirscreven 4 dage ad 6 kr. facit 24 kr. Item Henric Geliss 4 dach ad 6 kr. facit 24 kr. Item Wouter Reyners 4 dage ad 4 kr. facit 16 kr. Item Hertwich van Besond 2 daghe ad 5 kr. facit 10 kr. Item Jan Blissart 1 dach ad 6 kr. facit simul 1 rh. gulden 30 kr.

Summa lateris 13 rh. guldens ende 14 kr.

des saterdages na onss Vrou Nativitas betaelt Gertken Vol-

[p. 186]

quyns dat si in dese weke heeft gevuert ten iersten heeft si gevuert 4½ dusent steens van Jans steen van Veluen in sunte Janspoert ad 7 kr. facit 31½ kr. Item aldaer uit den werchuys gevuert 9 karren morters facit 9 kr. Item daer gevuert 4 karren sands ende 2 tonnen waters facit 6 kr. Item een voder plancken ende reisscap gevuert van sunte Janspoert aen die Sabelspoert facit 5 kr. facit simul 1 rh. gulden 1½ kr.

des selven dages betaelt Jan Hoet mit sinen gesellen van deser weke in welke si noch hebben geveghet den grave tusschen sunte Walburgen ende die Sabelspoert ende daer bi der sluse gearbeit. Item Jan voirscreven 5 dage ad 6 kr. facit 30 kr. Item Jan Blissart 5 dage ad 6 kr. facit 30 kr. Item Hertwich van Besond 5 dage ad 6 kr. facit 30 kr. Item Henric Geliss 5 dage facit 30 kr. Item Wouter Reynerss 5 dage ad 6 kr. facit 30 kr. Item Henric van Tegelen 3½ dach ad 6 kr. facit 21 kr. facit simul 3 rh. guldens 21 kr.

des selven dages betaelt Dirick van Moirs ende syn gesellen van dese weke, ten iersten Dirick voirscreven 4 dage in welke hi noch heeft gearbeit in sunte Janspoert facit 36 kr. Item Derick ten Have 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Jan van Agelen 5 dage ad 6 kr. facit 30 kr. Item Godeken Wegg 5 dage ad 5½ kr. facit 27½ kr. Item Henric van Kervelen 1½ dach ad 6 kr. facit 9 kr. facit simul 2 rh. guldens ende 47½ kr.

des selven dages noch betaelt Nennick van deser weke in welke hi noch heeft gearbeit aen den raethuystoern, gemaket vinsterraemt ende vinsteren daer in 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Claes syn gesell 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item noch Nennick ende Claes daer betaelt ellic 1 dach dat si die clock op sunte Jans avent Decollacionis in den toern hingen ad 9 kr. facit 18 kr. Item per Nennick gecoft van Luyken van Angeren 2 holters die liggen baven op der berchvrey bi der clock voer 4 kr. Item 2 holtsnyders ellic 5 dage ad 9 kr. die gesneden hebben die grontgaet buten die Sabelspoert ende die brugge bi Andries ten Beem ende dat holt van der vinsterraempt facit 1 rh. gulden 40 kr. Item noch per Nennick gecoft 3 wagenscott die vinsteren daer aff gemaket voir 18 kr. facit simul 4 rh. guldens 20 kr.

Summa lateris 11 rijnse guldens ende 40 kr.

des selven dages betaelt Steven Cuper die gebonden heeft die groete watertonne als een half wyn vat daer men dat water in hielt als men den calck besloch 18 groeter band ad ½ kr. facit 9 kr. Item een calc cupen van sinen holt verbayemt daer aff

[p. 187]

gegeven 1½ kr. Item noch aen calccupen geleit 10 band ad 1 blenck facit simul 13 kr.

des selven dages gegeven Peter die bay want hi nu laest onledich was 1½ dach den leiste calc te onfangen gegeven 6 kr.¹

des saterdages post Exaltacionis Sancte Crucis betaelt Gertrut Volquyns van deser weke ten iersten soe heeft si gevuert aen der beeck bijt land van der merckt ende daer bi der bruggen 2 dusent steens ende 3 hondert van Jans steens van Veluen ad 7 kr. facit 16 kr. Item twe voder holts aen der brugge ende aen der beeck gevuert uit werchuys facit 10 kr. Item 7 karren morters ende 8 karren sands daer aen der beeck ende die bruggen gevuert ende 8 karren slicks die daer van en wech syn gevuert facit 23 kr. facit simul 49 kr.

des selven dages betaelt Nennick van deser weke soe heeft hi 3 dage onledich geweest aen den bruggen ende 1 dach aen den raithuystoern ad 9 kr. facit 36 kr. Item twe holtsnyders die noch gesneden hebben plancken totten grontgaeten² ellic 3 dagen ad 9 kr. facit 1 rh. gulden 4 kr. facit simul 1 rh. gulden 40 kr.

des selven dages betaelt Dirick van Moirs van deser weke in welke hi gearbeit heeft aen den bruggen bijt land van der merckt 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Derick ten Have 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Jan van Agelen 5 dage ad 6 kr. facit 30 kr. facit simul 2 rh. guldens 20 kr.

des saterdages na sunte Matheus dach betaelt Nennick van deser weke in welke hi heeft onledich geweest aen den toern te decken 4 dage ad 9 kr. facit 36 kr. Item Claes hem geholpen 4 dage ad 9 kr. facit 36 kr. Item Claess 4 dage ad 4 kr. facit 16 kr. Item daer toe gecoft per Nennick van Derick Teel leydack voer 2½ postulathe guldens. Item noch gecoft per Nennick van Claes voirscreven 150 leydacks voir 1½ arnhemse gulden facit simul 4 rh. guldens 19 kr. ende 1 bl.

Summa lateris 9 rh. guldens 47 kr. ende 1 bl.

des selven dages betaelt Dirick van Moirs van deser weke in welke hi heeft gearbeit 4 dage soe aen der brugge bijt land van der merckt ende gelappt bi sunte Janspoert ad 9 kr. facit 36 kr. Item Derick ten Have 4 dage ad 9 kr. facit 36 kr. Item Jan van Agelen 4 dage ad 6 kr. facit 24 kr. facit simul 1 rh. gulden 46 kr.

des selven dages betaelt Gertrut Volquyns van deser weke in welke si heeft gevuert 3 karren morters ende 7 karren sands

1 Deze post levert een duidelijk voorbeeld van de nevenwerkzaamheden van de stedelijke boden.

2 Goten, afvoergoten langs de straat.

[p. 188]

ende 1 kar keselincs bijt lant van der merckt soe aen der brugge ende aen der beeck facit 16 kr. Item 1 kar stegerholts facit 1 kr. Item 7 karren koten en slicks van der beeck en wech gevuert 7 kr. Item daer van gevuert 2 karren morters ende steens bi sunte Jans muren facit 2 kr. facit simul 21 kr.

doe gecoft een riemclepell totter clocke van Jacob sadelmaker voer 16 kr.

des saterdages post Michaelis betaelt Dirick van Moirs van deser weke in welke hi heeft gelapt aen die mure tusschen sunte Janspoert ende die wijnmoel¹. Item Derick voirscreven 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Derick ten Have 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Jan van Agelen 5 dage ad 6 kr. facit 30 kr. facit simul 2 rh. guldens 20 kr.

des selven dages betaelt Gertrut Volquyns dat si in dese weke heeft gevuert ten iersten noch gevuert 700 steens van Jans steen van Veluen. Ende doe en bleef daer nyet van den 23000 voer onfangen gevuert bi die wynmoel om die mure te lappen facit 5 kr. Item daer noch gevuert van Jans steen van Veluen 3000 steens facit 21 kr. Item daer oic gevuert 11 karren morters facit 11 kr. Item 7 karren sands facit 7 kr. Item op sunte Janspoert gevuert 2 karren morters ende 1 kar sands om die deel te estriken. Item een hondert estricks daer gevuert van Claes Caelken. Item gevuert een voer plancken vangen nyenmerckt aen raethuys. Item noch gevuert 4 voder plancken van den scepe gebraken dat tot Wesel gecoft was² int werchuys facit 20 kr. Item gehaelt 14 rist leyen vangen Sabelspoert int raethuys die rist 5 blencken facit 17½ kr. Item 1 kar plancken gevuert van raethus int werchuys facit 1 kr. facit simul 1 rh. gulden 41½ kr.

Summa lateris 6 rh. guldens ende 44½ kr.

des selven dages betaelt Nennick van deser weke in welke hi heeft gearbeit aen den raethuystoern den boven geplanckt 3 dagen ad 9 kr. facit 27 kr. Item Claes syn gesell 3 dage facit 27 kr. Item Claess 3 dage ad 4 kr. facit 12 kr. Item gecoft per Nennick enen bant van wagenscot aen die ray van der clocke voer 4½ kr. Item noch Nennick enen dach om dat scip te breken

1 Windmolen.

2 Het kopen van schepen op plaatsen stroomopwaarts gelegen geschiedde veelal met de bedoeling om die schepen (vaak ‘luerdennen’ genaamd) nadat zij met haar lading stroomafwaarts gevoerd waren, voor het verkrijgen van timmerhout af te breken. Dat geschiedde ook hier, gelijk uit deze en uit de volgende post blijkt. Ook in de rekeningen van andere riviersteden vindt men verscheidene van dergelijke vermeldingen.

[p. 189]

facit 9 kr. Item daer toe gehad enen man 1 dach die hem dat halp te breken gegeven 6 kr. Item gecoft per Nennick den clock reep voer 14 kr. facit simul 2 rh. guldens.

des saterdages post Francisci betaelt Dirick van Moirs van deser weke in welke hi noch heeft gearbeit om die muer tusschen sunte Janspoert ende die Velperpoert te lappen Derick voirscreven 6 dage ad 9 kr. facit 1 rijnse gulden 4 kr. Item Derick ten Have 6 dage facit 1 rijnse gulden 4 kr. Item Jan van Agelen opperknecht 6 dage ad 6 kr. facit 36 kr. Item doe hem geschenckt 2 kr. facit simul 2 rijnse guldens ende 46 kr.

des selven dages betaelt Jan Leyendecker ende sinen soen ten iersten soe hebben si 3 dage onledich geweest om te stoppen Jan Poelwichs huys ende Jan Wiggart huys dat daer gebraken was van der stat wegen. Item die voerpoert van die Sabelspoert ende dat burgherhuysken voer die Rynpoert¹. Item op die Rynpoert ellic 1 dach Item op sunte Janspoert ellic 2 dage. Item ellic 1 dach op die Velper poert ende den toernen tusschen den Doelen. Item ellic 5 dage leyen gehouwen totten raethuystoern. Item ellic 1 dach om die leyen te vueren van die Sabelspoert int raethuys. Item opt raethuys ellic gestoept 2 dage. Item ellic 5 dage soe gedeckt soe gesteghert op den raethuystoern facit simul elken 20 dagen ad 9 kr. facit 7 rijnse guldens 10 kr. Item enen knecht 6 dage ad 5 kr. facit 30 kr. Item hier toe op die Rynpoert ende op sunte Janspoert gecoft van Henric van Laer 19 lb. harsen om sement daer aff te maken dat lb. ad 1 kr. facit 19 kr. Item hier toe verbesicht ende gecoft 3 scepel kalen voer 6 kr. Item van Jan voirscreven gecoft 8000 leynegel die 4000 ad 1 rijnse gulden facit 2 rijnse guldens, facit simul 10 rijnse guldens 33 kr.

Summa lateris 15 rijnse guldens ende 29 kr.

des selven dages betaelt Gertken Volquyns dat si in weke gevuert heeft ten iersten gevuert 4000 steens achter sunte Jan aen die muer daer mede te lappen ad 7 kr. facit 28 kr. Item 9 karren morters facit 9 kr. Item 5 karren sands ende 2 karren koten facit 7 kr. Item gevuert 2 voder plancken uit werchuys buten die Sabelspoert tot den grontgaeten. Item een kar plancken gevuert weder van daer int werchuys. Item 10 karren leems om die grontgaet daer mede te maken. Item 6 karren slicks voert vleysshuys en wech gevuert facit 6 kr. facit simul 1 rh. gulden 21 kr.

1 De Rijnpoort lag aan de westzijde van de stad.

[p. 190]

des selven dages betaelt Nennick van deser weke in welke hi gearbeit heeft aen die grontgaet buten die Sabelspoert Nennick voirscreven 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Claes syn gesell 3 dage ad 9 kr. facit 27 kr. Item syn soen 3 dage ad 4 kr. facit 12 kr. Item twe holtsnyders om die kist ende bolt van der gaete te snyden etc. ellic 3 dage ad 9 kr. facit 1 rijnse gulden 4 kr. Item Nennick 1 dach opgen tygelavent gemaket tot Claes hus enen mantel van enen scaersteen facit 9 kr. facit simul 2 rijnse gulden 47 kr.

des selven dages onfangen ende betaelt van Jans steen van Veluen 45 dusent steens ad 53 kr. facit simul 47 rijnse guldens ende 35 kr. Item soe syn van dese steen verwracht tot desen dagen toe 9000 als die partes¹ voirscreven dat uit wisen.

des selven dages betaelt Derick Coernken en syn gesellen van deser weke in welke si begost te dicken ende den dick te maken voer die Sabelspoert als Derick voirscreven 2½ dach ad 6 kr. facit 15 kr. Item Egbert ten Have 2½ dach ad 6 kr. facit 15 kr. Item Godeken Wegg 2½ dach facit 15 kr. Item Wouter Holl 2½ dach facit 15 kr. Item Henric van Black 2½ dach facit 15 kr. Item Peter die bay 1 dach facit 6 kr. facit simul 1 rijnse gulden 31 kr.

Summa lateris 53 rijnse guldens ende 34 kr.

des selven dages gesant Peter van Prae twe rollen loets te copen tot Nyemegen die woeghen 261 lb. dat hondert voer 3 rh. guldens ende ½ ort rh. guldens Item van onraet als hier te brenghen ende voer veergelt ende daer in der wagen etc. gegeven 10 kr. facit simul 8 rh. guldens 17 kr. ende 3 bl.

des saterdages na sunte Victoer betaelt den dickers buten der Sabelspoert van deser weke ten iersten Derick Coernken 3 dage ad 6 kr. facit 18 kr. Item Wouter Holl 3 dage facit 18 kr. Item Henric van Black 3 dage facit 18 kr. Item Godeken Wegg 3 dage facit 18 kr. Item Peter die bay 3 dage facit 48 kr. Item Egebert van Hattem 3 dage facit 18 kr. Item Henric Geliss 3 dage facit 18 kr. facit simul 2 rijnse guldens 26 kr.

des selven dages betaelt Gertrut Volquyns dat si in dese weke heeft gevuert ten iersten een voder plancken uit den werchuys buten der Sabelspoert ende oic een kar facit 6 kr. Item opgen neesten tygelavent gevuert een voder van plancken stegerhout ende cupen ende dat selve hier weder gevuert facit 10 kr. Item oic daer aen den tygelavent om den panavent te maken gevuert

1 Bijlagen bij de rekening, die echter niet bewaard gebleven zijn.

[p. 191]

10 karren leems ende sands ende 3 karren morters facit 13 kr. facit simul 29 kr.

des selven dages betaelt Derick van Moirs van deser weke in welke hi heeft gearbeit tot Claes huys opgen tygelavent den scaersteen daer gemaket 3 dage ende 2 dage aen der stat muer achter sunte Jan gelappt ad 9 kr. facit 45 kr. Item Derick ten Have 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Jan van Agelen 5 dage ad 6 kr. facit 30 kr. facit simul 2 rh. guldens ende 20 kr.

Summa lateris 16 rijnse guldens 31 kr. ende 2 blencken.

des saterdages na sunte Gall betaelt van deser weke ten iersten soe heeft si gevuert 3½ dusent steens achter sunte Jan aen die muer verlappt ad 7 kr. facit 24½ kr. ende 12 karren morters aldaer gevuert uit den werchuys facit 12 kr. Item 5 karren sands. Item 3 karren koten die in sunte Janspoert laghen. Item een kar koten bi Teelkens huys. Item gevuert een voder plancken uit den werchuys aen die Sabelspoert facit 5 kr. Item den grauwen steen die voer dat raithuys lach gevuert aen der lossen gegeven 2 kr. facit simul 1 rijnse gulden 2½ kr.

des selven dages betaelt Nennick van deser weke in welke hi heeft gemaket een grontgaet achter sunte Jan 1 dach facit 9 kr. Item Jan Hoet hem geholpen 1 dach gegeven 6 kr. Item Nennick noch 1 dach gemaket en nyen swengel aen sunte Janspoert gegeven 9 kr. Item 4 dage op der Sabelspoert die plancken op der poert baven getogen ende den oversten sael geribbet ende die plancken op den toern geleit ad 9 kr. facit 36 kr. Item 2 holtsnyders ellic 4 dage die die plancken totter grontgaet achter sunte Jan gesneden hebben etc. facit 1 rijnse gulden 22 kr. Item gecoft per Nennick 2 voder elsen sparren die sullen wesen aent hoeft buten die Rynpoert voer 37 kr. Item noch hem geholpen Jan Hoet 1½ dach aen die grontgaet buten der Sabelspoert ad 6 kr. facit 9 kr. Item enen knecht gegeven 3 kr. die hem die plancken op halp wynden facit simul 3 rijnse guldens 31 kr.

des selven dages betaelt Dirick van Moirs van deser weke in welke hi heeft gemaket ende noch gelapt die muren op sunte Jans beeck ende achter sunte Jan Dirick voirscreven 6 dage ad 9 kr. facit 1 rijnse gulden 4 kr. Item Derick ten Have 6 dage ad 9 kr. facit 1 rijnse gulden 4 kr. Item Jan van Agelen 6 dage ad 6 kr. facit 36 kr. facit simul 2 rijnse guldens 44 kr.

des selven dages betaelt Nennick 1 dach in welken hi heeft gescerpt¹ staken die wesen sullen aen hoeft buten die Rynpoert geven 9 kr.

1 Puntig maken.

[p. 192]

des selven dages betaelt Steven Cuper 24 band die hi geleit heeft aen die watertonnen in deser weke die in raethuys staen facit 6 kr. Item soe heeft hi een ton verfrayet ende enen bayen daer in gesat daer aff gegeven 2 kr. facit simul 8 kr.

Summa lateris 7 rijnse gulden 44 kr. ende 2 bl.

des selven dages betaelt Willem Leeuwer van dat riet uit den grave tusschen die Rynpoert ende die Sabelspoert¹ te trecken 1 rijnse gulden.

des selven dages betaelt Jan Leyendecker van tween weken laest geleden in welken hi noch heeft gedeeckt aen den raethuystoern 8 dage ad 9 kr. Item Jan syn soen oic 8 dage ad 9 kr. facit simul 16 dage ad 9 kr. facit 2 rijnse guldens 44 kr. Item oir knecht 8 dage ad 5 kr. facit 40 kr. Item per Jan gecoft ende verbesicht 2 scepel calen facit 4 kr. facit simul 3 rijnse guldens ende 38 kr.

des wonsdages post Galli Peter van Prae gesant tot Nyemegen om te copen 2 rollen loets die woegen 248 lb. dat hondert voer 3 gouden rijnse guldens facit 8 rijnse guldens 9½ kr. 1 bl. Item gegeven voer onraet als hier te brenghen ende Peters tering simul 20 kr. Item vant water te vueren hier op die wage gegeven 1 kr. Item gegeven van dat loet daer na te vueren ende van sommighen pynappelen aen den raethuystoern 1 kr. facit simul 8 rijnse guldens 31½ kr. ende 1 bl.

des saterdages ipso die Symonis et Jude betaelt Derick van Moirs van deser weke in welke hi noch heeft der stat mure gelappt tusschen sunte Jans beeck ende Mampertut. Item Derick 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Derick ten Have 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item oir opperknecht 5 dage ad 5½ kr. facit 27½ kr. facit simul 2 rijnse guldens 17½ kr.

des selven dages betaelt Barris van te meyen 3 voder heets geleit in Borren poll dat voder ad 6 kr. facit 18 kr.

des selven dages betaelt Nennick van deser weke in welke hi gearbeit heeft 5 dage aen dat hoeft bi die haeven ad 9 kr. facit 45 kr. Item noch per Nennick daer toe gecoft 1 voder elsen palen voer 18 kr. facit simul 1 rijnse gulden 13 kr.

Summa lateris 17 rijnse guldens 18 kr. ende 1 bl.

des selven dages betaelt Jan Leyendecker dat hi noch aen den raethuystoern gedeeckt heeft in deser weke. Item Jan voirscreven 3 dage ad 9 kr. facit 27 kr. Item syn soen 3 dage facit 27 kr.

1 Dit is de stadsgracht, die aan de zuidzijde van de stad lag. Uit deze post ziet men, dat de stad niet aan de Rijn lag.

[p. 193]

Item Alaert opperknecht 3 dage ad 5 kr. facit 15 kr. Item gecoft per Jan voirscreven 1000 leynegel voer 12½ kr. Item gecoft 8 lb. soudiers ende 1 vierdel lb. dat lb. voir 3½ kr. facit 28 kr. 3 bl. ende 2 gr. Item noch gecoft ½ bl. harsen voer ½ kr. ende 2 kr. facit simul 2 rijnse guldens ende 11 kr.

des selven dages betaelt Gertrut Volquyns van deser weke ten iersten soe heeft si gevuert uit der Rysswert aen hoeft bi die haeven 21 voder ad 5 kr. facit 2 rijnse guldens ende 5 kr. Item een voder holts ende palen gevuert uit den werchuys op die haeven gegeven 5 kr. Item 3 voder heets gevuert uitgen heetvelt in Borrenpoell ad 8 kr. facit 24 kr. Item 2000 steens gevuert van Jans van Veluen steen aen die muer bi Mampertut ad 7 kr. facit 14 kr. Item 9 karren calx uit den werchuys gevuert aen die muer bi Mampertut ad 1 kr. facit 9 kr. Item daer oic gevuert 4 karren sands facit 4 kr. facit simul 3 rijnse guldens 11 kr.

des selven dages betaelt den gesellen die in dese weke hebben gearbeit aen dat hoeft bi die haeven. Item Derick Coernken 5 dage ad 5 kr. facit 25 kr. Item Jan Blissert 5 dage facit 25 kr. Item Henric Geliss 5 dage facit 25 kr. Item Jan Henricss 5 dage facit 25 kr. Item Derick Stoep 5 dage facit 25 kr. Item Gerit Vlessentop 3½ dach facit 17½ kr. Item Godert Henricss 5 dage facit 25 kr. Item Jan Reernenss 3½ dach facit 17½ kr. Item Wouter Holl 2½ dach facit 12½ kr. facit simul 3 rijnse guldens 47½ kr.

des saterdages na All Heiligen betaelt Gertrut Volquyns dat si in dese weke gevuert heeft ten iersten 43 voder holts uit den Rysswert aen hoeft bi die haeven ad 5 kr. facit 4 rijnse guldens ende 15 kr. Item noch gevuert 500 steens van Jans steen van Veluen aen die muer bi dat scutscott achter Gertrut Jegers facit 3½ kr. Item uit den werchuys aldaer gevuert 3 karren morters facit 3 kr. Item 2 karren sands facit 2 kr. facit simul 4 rijnse guldens ende 23½ kr.

Summa lateris 13 rijnse guldens ende 43 kr.

des selven dages betaelt Jan Leyendecker van deser weke in welke hi noch heeft gearbeit ende gedeeckt aen den raethuystoern. Item Jan voirscreven 2½ dach ende syn soen 2½ dach ad 9 kr. facit simul 45 kr. Item oir opperknecht 2½ dach ad 5 kr. facit 12½ kr. facit simul 1 rijnse gulden 7½ kr.

des selven dages betaelt Nennick van deser weke als van 4 dage die hi noch gearbeit heeft bi dat hoeft aen die haeven ad 9 kr. facit 36 kr.

des selven dages betaelt die gesellen die in deser weke noch gearbeit hebben aen dat hoeft bi die haeven als Dirick Coern-

[p. 194]

ken 4 dage ad 5 kr. facit 20 kr. Item Stoep 4 dage facit 20 kr. Item Jan Blissert 4 dage facit 20 kr. Item Henric Geliss 4 dage facit 20 kr. Item Henric Janss 4 dage facit 20 kr. Item Gerit Vlessentop 4 dage facit 20 kr. Item Brugsken 4 dage facit 20 kr. Item Wouter Reynerss 4 dage facit 20 kr. Item Derick van Brunck 3 dage facit 15 kr. Item Roy Derick 4 dage facit 20 kr. facit simul 3 rijnse guldens ende 45 kr.

des selven dages betaelt Derick van den Say Jacob Coepss ende Henric van Black die ellic 6 dage hebben gearbeit aen Borren poell daer men doe buerwercten facit simul 18 dagen ad 5 kr. facit simul 1 rijnse gulden ende 40 kr.

des selven dages betaelt Jan van Aghelen Willem Roloffs ende Roloff syn soen, Aernt die Haen, Godert van Kuck ende Godeken die Haen ellic 4 dage in welken si hebben gehouwen dat kyffholt opgen wert des dages ad 5 kr. facit simul 2 rijnse guldens ende 20 kr.

des selven dages betaelt Dirick van Moirs van deser weke in welke hi noch gelappt heeft der stat muer bi dat scutscott. Item Derick voirscreven 2 dage ad 9 kr. facit 18 kr. Item Derick ten Haeve 2 dage ad 9 kr. facit 18 kr. facit simul 36 kr.

Summa lateris 10 rijnse guldens 34 kr. ende 2 bl.

des dinxdages op sunte Wilboertsdach gecoft per burgimagistros Arnt Thomaes ende Nennick van Derick Teel 10 stucken holts totten hoeft bi die haeven voer 5 rijnse guldens ende 16 kr.

des vrydages op sunte Martensavent betaelt Jan Leyendecker dat hi enen dach gearbeit heeft die leyen uit den raethuys int werchuys helpen vueren ende dat hi die pannen gehangen heeft op sunte Janspoert facit 9 kr. Item syn soen hem geholpen 1 dach gegeven 9 kr. facit simul 18 kr. Item doe hem gescheenckt 2 kr. facit simul 20 kr.

des selven dages betaelt Gertrut Volquyns van deser weke in welke si heeft gevuert 14 voder groter willghen van den kyffholt voer dat raethuys ad 5 kr. Item noch gevuert 21 voder ryss van den wert aen hoeft bi die haeven facit simul 35 voder ad 5 kr. facit 3½ rijnse guldens. Item noch op die haeven gevuert uit den werchuys een groot holt gegeven 5 kr. Item 4 dage gearbeit aen hoeft mit eenre kerre des dages gegeven 12 kr. facit 48 kr. Item noch gevuert 12 rijst leyen uit den raethuys int werchuys die rijst ad 5 blencken facit 15 kr. Item noch gevuert van Jans steen van Veluen 1500 steens aen dat scutscott om die muer daer mede te lappen facit 10½ kr. Item daer gevuert 4 kerren morters

[p. 195]

uit den werchuys facit 4 kr. ende 3 karren sands facit 3 kr. facit simul 5 rijns guldens 10½ kr.

des selven dages betaelt Jan van Agelen Willem Roloffss ende Roloff syn soen, Godert van Kuck, Aernt die Haen, eorum 5 ellic 4 dage ad 5 kr. facit elken 20 kr. Item doe hem gescheenckt 2 kr. facit simul 2 rijnse guldens 22 kr. die dat kyffholt hebben gehouwen.

des selven dages betaelt Jan Hoet ende syn gesellen die in dese weke hebben gemaket dat gat op der sluse achter Wijnants hoff van Arnhem. Item Jan Hoet 3 dage ad 5 kr. facit 15 kr. Item Henric van Black 3 dage ad 5 kr. facit 15 kr. Item Peter die bay 2 dage facit 10 kr. facit simul 40 kr.

Summa lateris 14 rijnse guldens 8 kr. ende 2 bl.

des selven dages betaelt Nennick in welke hi noch gearbeit heeft aen dat hoeft bi die haeven. Item Nennick 4 dage ad 9 kr. facit 36 kr. Item gecoft noch per Nennick een voder elsen sliten daer gebesicht voer 19 kr. Item Claes syn gesell 3 dage ad 9 kr. facit 27 kr. Item Claess 3 dach ad 4 kr. facit 12 kr. Item twe holtsnyders ellic 2 dage rijen gesneden totten hoeft des dages 9 kr. facit 36 kr. facit simul 2 rijnse guldens 30 kr.

des selven dages betaelt noch den gesellen die in dese weke noch hebben gearbeit aen dat hoeft bi die haeven. Item Jan Blissart 4 dage ad 5 kr. facit 20 kr. Item Derick Stoep 4 dage facit 20 kr. Item Brugsken 4 dage facit 20 kr. Item Jan Henricss 4 dage facit 20 kr. Item Henric Geliss 4 dage facit 20 kr. Item Wouter Reynerss 4 dage facit 20 kr. Item Derick die Roy 4 dage facit 20 kr. Item Derick van Brunck facit 20 kr. Item Gerrit Vlessentopp 4 dage facit 20 kr. Item Godeken ter Leen daer gearbeit 4 dage mit eenre karre dees dages gegeven 12 kr. facit 48 kr. facit simul 4 rijnse guldens ende 28 kr.

des selven dages betaelt Dirick van Moirs van deser weke in welke hi noch gearbeit heeft der stat muer gelappt bi den scutscott. Item Derick 4 dage ad 9 kr. facit 36 kr. Item Derick ten Have 4 dage ad 6 kr. facit 36 kr. Item een opperknecht 4 dage ad 5 kr. facit 20 kr. facit simul 1 rijnse gulden 42 kr. Item doe betaelt Henric van Dorsten van te halen Derick van Moirs 2 karren sands ende 150 steens van Jans steen van Veluen gegeven simul 3 kr.

des wonsdages na sunte Marten onfangen van Jan van Veluen hondert dusent steens ende die alleensken betaelt dat dusent ad 53 kr. facit simul 106 rijnse guldens

Summa lateris 115 rijnse guldens ende 3 kr.

[p. 196]

des saterdages op sunte Elisabeth dach betaelt den gesellen die in dese weke noch hebben gearbeit aen dat hoeft bi die haeven ten iersten Derick Stoep 4 dage ad 5 kr. facit 20 kr. Item Gerrit Vlessentopp 3 dage ad 5 kr. facit 15 kr. Item Henric Geliss 3 dage facit 15 kr. Item Brugsken 3 dage facit 15 kr. Item Derick van Brunck 3 dage facit 15 kr. Item Godert van Kuck 3 dage facit 15 kr. Item Jan Blissert 4 dage facit 20 kr. Item Jan Henricss 4 dage facit 20 kr. facit simul 2 rijnse guldens 35 kr. Item daer doe noch aen gearbeit Godeken ter Leen mit eenre kar 3 dage ad 12 kr. facit 36 kr. Item Henric van Dorsten oic 3 dage mit eenre karren ad 12 kr. facit 35 kr. facit simul 1 rijnse gulden 22 kr.

des selven dages betaelt Nennick dat hi oic daer in dese weke gearbeit heeft. Item Nennick 5 dage ad 6 kr. facit 30 kr. Item noch Nennick gearbeit enen dach aen die clock op raethuys, die te recht gesteelt facit 6 kr. Item doe oic per Nennick gecoft een voder elsen palen gebesicht totten hoeft voer 18 kr. facit simul 1 rijnse gulden 4 kr.

des selven dages betaelt Dirick van Moirs van den dagen die hi op die Sabelspoert gearbeit heeft die gelassvinsteren toe geleit mit een cantighen steen. Item Derick voirscreven 6 dagen ad 6 kr. facit 36 kr. Item Derick ten Have 6 dage ad 6 kr. facit 36 kr. facit simul 1 rijnse gulden 22 kr.

des selven dages betaelt Gertrut Volquyns van deser weke ten iersten gearbeit aen dat hoeft mit een karren 3½ dach ad 12 kr. facit 42 kr. Item twe voder rijss aldaer uit den wert gevuert facit 10 kr. Item twe grote holter ende ander cleyn holt gevuert van hoeft int werchuys gegeven 5 kr. Item een groete planck gehaelt van Rensen camp ende wilgen van dat raethuys gevuert int werchuys gegeven 5 kr. Item een dusent steens gehaelt van Jans steen van Veluen ende gevuert in die Sabelspoert facit 7 kr. Item aldaer gevuert 4 karren morters uit den werchus ende 2 karren sands facit 6 kr. facit simul 1½ rijnse gulden.

Summa lateris 8 rijnse guldens ende 8 kr.

des manendages na sunte Elisabeth gecoft te Deventer ½ hondert wagenscott voer 9½ rijnse guldens. Item noch een half vierdel na gecoft voer 2½ rijnse guldens. Item dat holt int scipp te brengen gegeven 3 kr. Item van daer hier te brengen gegeven 25 kr. Item doe daer om verteert 12 kr. Item van desen holt sal Nennick maken vinsteren op die Sabelspoert facit simul 12 rijnse guldens ende 40 kr.

des saterdages op sunte Katherinendach betealt Tys den

[p. 197]

straetmaker van deser weke in welke hi heeft gemaket ende gestraet 3½ roy straets tusschen den poerten van sunte Jan, die roy 4 old braspenning facit 18 old braspenning facit 1 rijnse gulden 10 kr. Item twee dagen gelappt in die voerpoert van sunte Jan ende voer sunte Jan daer meister Peter die hoefsleger woent des dages 12 kr. facit 24 kr. Item syn bruder hem geholpen 1 dach gegeven 6 kr. Item daer toe gebesicht ten iersten 12 tonnen gecoft van Luyken die bay die ton 3½ kr. facit 42 kr. Ende 6 tonnen gecoft van Zegher Tripmaker ad 3½ kr. facit 21 kr. Item een opperknecht gehadt 4 dagen ad 5 kr. facit 20 kr. facit simul 3 rijnse guldens 23 kr.

des selven dages betaelt Nennick 4 dage die hi in dese weke gearbeit heeft den olden solre in die Velperpoert vernegelt. Ende in die Sabelspoert gemaket den solre in den toern des dages 6 kr. facit simul 24 kr.

des selven dages betaelt Gertrut Volquyns van deser weke in welke si heeft gevuert ten iersten ½ dusent steens van Jans steen van Veluen in die Sabelspoert facit 3½ kr. Item 2 karren morters aldaer ende 1 kar sands facit 3 kr. Item gevuert een voder plancken uit den werchuys in die Sabelspoert gegeven 5 kr. Item noch aldaer 1 kar plancken facit 1 kr. Item gehaelt 1 hondert steens van Jans steen van Veluen gevuert in sunte Janspoert daer die zuden mede gelacht syn facit 1 kr. Item 7 karren keselincs Tys den straetmaker gevuert facit 7 kr. Item gearbeit 1½ dach mit eenre karren Tys voirscreven sand gevuert in sunte Janspoert gegeven des dages 12 kr. facit 18 kr. facit simul 38½ kr.

Summa lateris 17 rijnse guldens 25 kr. ende 2 bl.

des selven dages betaelt meister Derick van Moirs van deser weke in welke hi noch gearbeit heeft op die Sabelspoert die gatte gestoept ende den dorpel gemaket 5 dage ad 6 kr. facit 30 kr. Item Derick ten Have 5 dage ad 6 kr. facit 30 kr. facit simul 1 rijnse gulden ende 10 kr.

op sunte Andries avent betaelt Aernt die Hayen ende synen gesell van te cloven dat kyffholt ende daer barnholt aff gemaket int raethuys gegeven 1 rijnse gulden ende gescheenckt 1 kr. facit simul 1 rijnse gulden 1 kr.

des saterdages na sunte Andries gecoft per Nennick in een kar 2 ray voer 1 rijnse gulden ende 4 kr. Item een ass voer 12 kr. facit simul 1 rijnse gulden 16 kr.

betaelt Claes Caelken een hondert estricks gebesicht op sunte Janspoert 15 kr.

des wonsdages op sunte Niclaesdach betaelt Gertken Vol-

[p. 198]

quyns dat si gevuert heeft tsynt sunte Katherinendach ten iersten gevuert 2 karren sands bi dat verkenscott daer Tys die straetmaker daer mede lapten facit 2 kr. Item gevuert aen ende in dat raethuys 14 karren sands daer men daermede straeten. Item gevuert aldaer van Luyken die bay 3 karren kesellincs facit 3 kr. Item gevuert van Jans steen van Veluen Tyss voirscreven aldaar 450 steens ende Derick van Moirs 250 steens facit simul 750 steens^a facit 5 kr. Item 46 karren koten ende vullis die van der Sabelspoert aff geworpen waren facit 46 kr. Item een voder wagenscots gevuert op die Sabelspoert facit 5 kr. facit simul 1 rijnse gulden 25 kr.

des sonnendages post Concepcionis beate Marie betaelt Nennick dat hi tsynt des saterdages op sunte Elizabethzdach gearbeit heeft. Item vinsteren op die Sabelspoert gemaket 3 dagen ad 6 kr. facit simul 18 kr.

Summa lateris 5 rijnse guldens ende 35 kr.

des selven dages betaelt meister Tys den straetmaker van deser weke. Items soe heeft syn bruder gater gestopt bi den pijlres bi dat scutscott bi der Velperpoert 1 dach gegeven 6 kr. Item Tys voirscreven gemaket een roy straets voer dat raethuys ende 2½ roy achter op die plaesche, mede ingerekent dat stoppen van den gaet daer die meyboem¹ gestaen heeft die roy 4 olde braspenning facit 14 olde braspenninghe facit 46½ kr. Item gehad enen opperknecht 4½ dach gegeven des dages 5 kr. facit 22½ kr. Item hier toe gecoft per Tys 11 tonnen steens ad 3½ kr. facit 38½ kr. facit simul 2 rijnse guldens 13½ kr.

des saterdages na sunte Lucien dach betaelt Nennick van desen voirleden weken. Item soe heeft hi gemaket vinsteren op die Sabelspoert 6 dage ad 6 kr. facit 36 kr. Item twe holtsnyders gesneden wagenscott ende holters daer men off maken sall die gaete aengen Oert elke 6 dage ad 6 kr. facit 1 rh. gulden 22 kr. Item per Nennick gecoft twe hokers die bruggen daer aff te maken aengen Oert² voer 2 rijnse guldens 12½ kr. facit simul 4 rijnse guldens 20½ kr.

a ten rechte 700.

1 De meiboom was een der middelpunten van de 1 mei-viering; de stedelijke overheid onthaalde dan aanzienlijke gasten en voorname burgers op een dansfeest en op uitvoerige maaltijden en drinkgelagen. Niet zelden vierde ook de hertog met zijn gezin dit feest mede.

2 Bedoeld is vermoedelijk de ‘Groote Oord’, een niet omvangrijk plein aan het westelijk einde van de Vijzelstraat. Zie Arnhem zeven eeuwen stad, blz. 137. Opvallend is in deze post dat er bruggen genoemd worden, zodat men zou moeten aannemen, dat daar een waterloop aanwezig was, waarvan overigens niets bekend is.

[p. 199]

des saterdages voer Kersavent betaelt Nennick van deser weke in welke hi heeft enen dach vinsteren van de Sabelspoert bereit ende 2 dage willgen gehouwen opgen wert daer men stortkarren aff maken soll facit simul 18 kr. Item per Nennick gecoft een holt totten voirscreven stortkarren voer 37½ kr. facit simul 1 rijnse gulden 5½ kr.

des sonnendages op Kersavent betaelt Gertrut Volquyns dat si gevuert heeft tsynt sunter Claes dage. Item ½ dusent steens van Jans steen van Veluen gevuert aengen Sabelspoert ende van dien dat daer over bleef op der ziele bi Dericks van Bleke op den Oert facit 3½ kr. Item 2 karren morters aen die Sabelspoert daer mede te estricken ende 2 karren sands. Item noch 1 karre morters bi der ziele voirscreven. Item twe voder wilghen gevuert vangen wert int werchuys. Item een kar holts gevuert uit den werchuys in die Sabelspoert facit simul 20 kr.

Summa lateris 8 rijnse guldens 9 kr. ende 2 bl.

des selven dages betaelt Gerit Gansneel dat hi vermaket ende verharst heeft 24 leren emmeren¹ die emmer ad 4 vls. facit simul 3 rijnse guldens 42 kr.

des saterdages in profesto sancti Ponciani gecoft per Nennick een voder loensche sparren om dat hegehuys aengen tygelavent daermede te vermaken als 6 sparren ellic 8 kr. facit 48 kr. Item doe oic gecoft per Nennick enen balck voir 2 rijnse guldens facit simul 2 rijnse guldens 48 kr.

des sonnendages op sunte Agnietendach betaelt Nennick van den dagen die hi gearbeit heeft tsynt synre leister rekeninghe voirscreven. Item soe heeft hi 14 dage op die Sabelspoert soe vinsteren ende solre gemaket des dages gegeven 6 kr. Item gegeven enen man die hem die plancken heeft helpen gruven 6 kr. facit simul 1 rijnse gulden 40 kr. Item hier toe gecoft per Nennick 200 veerlinghe voer 1 rijnse gulden facit simul 2 rijnse guldens 40 kr.

doe gecoft ende onfangen van Claes Caelken 15 dusent steens ad 53 kr. facit simul 15 rijnse guldens ende 45 kr.

op sunte Pauwels avent betaelt Nennick 3 dage die hi noch heeft gearbeit doeren ende vinsteren gemaket aen die Sabelspoert ad 6 kr. facit 18 kr. Item twe holtsnyders gesneden wagenscott daer toe, ellic 2 dage ad 6 kr. facit 24 kr. Item per Nennick gegeven enen man die hem stegerholt gevuert had 2 kr. facit simul 44 kr.

1 Brandemmers.

[p. 200]

betaelt Albert Poelman van den yserwerck in desen jaer verbesicht na uitwisinghe synre cedule hier in dese rekenscap gesteken¹ 53 rijnse guldens ende 4 kr.

Summa lateris 79 rijnse guldens ende 23 kr.

betaelt Hubert Noet dat yserwerck in desen jaer ten iersten twe slutelen aen die onderste raetcamer ende daer dat slot versteelt gegeven daer aff 6 kr. Item gemaket enen groeten slutel van dat cluster in die Sabelspoert ende dat cluster versteelt gegeven 4 kr. Item gemaket enen bogel daer Derick van Moirs donrecloet na heeft gehouwen gegeven 2 kr. Item versteelt een slot aen die kerskist op die scoel gegeven 1 kr. facit simul 13 kr.

betaelt noch Hubert des sonnendages post Invencionis Sancte Crucis. Item soe heeft hi gemaket noch 2 slutelen achter aen die raetcamer voer 4 kr. Item twe slutelen achter die plaesche van den raethuys ende dat slot versteelt voer 6 kr. Item twe brantroden van der camer vermaket daer voer gegeven 10 kr. Item voer een boy daer Hubert van Culenborch in gespannen is mit tween slaten ende een hantyser mit enen slot gegeven daer voer 2½ rijnse guldens. Item doe Jan Offerman op die poert geleit wart, Hubert Noot gemaket een gespe ende enen slutel aen den windelsteen daer voir gegeven 3 kr. facit simul 2 rijnse guldens ende 48 kr.

Hubert Noet noch betaelt van yserwerck ende die coeperen knopen op den raethuystoern dat hi noch in desen jaer gemaket heeft na uitwisinghe synre cedulen daer aff hier in gesteken 37 rijnse guldens ende 6 kr.

Summa lateris 40 rijnse guldens ende 17 kr.

Item soe is te weten dat in desen jaer betaelt syn 209 dusent ende 200 steens daer aff verwracht syn als die partes dat bewisen 70 dusent restat ergo dat der meer betaelt syn dan verleit in desen jaer hondert dusent steens 39 dusent ende 200 steens.

Summa summarum de structura in communi 968 rynsche guldens 27 kr 1 blenck.

Tymeringhe van der Sabelspoert in den jaer van 47

des vrydages post Reminiscere betaelt Henric van Laer voer een ton calen ende 3 scepel 14 kr. verbesicht van Derick van

1 Niet meer aanwezige bijlage.

[p. 201]

Moirs totten loet te smelten in die gaeten. Item 2 lb. ungels gedaen in dat loet voer dat springhen voer 3½ kr. facit simul 17½ kr.

des vrydages post dominicam Oculi gecoft van Jan Cruyner 31 rist leyen ende een vierdel die rist voer 26 wittepenninghe facit simul 23 rijnse guldens ende 1 kr.

betaelt Vreesken een dusent steens verbesicht totten pipen van den scaersteen op der poert facit 1 rynse gulden ende 3 kr.

des sonnendages op Belaken Paesschen betaelt Nennick dat hi in deser weke gearbeit heeft aen die poert als 2 dage in welke hi de enen toern heeft geboyplanckt ende een vinster gemaket ad 9 kr. facit simul 18 kr.

des vrydages na Beloken Paesschen gecoft per Jan Leyendecker van Jan Mey twe boss latten ad 5 kr. facit 10 kr; Ende 5 stegherboem van Gherit Stevenss ad 4 kr. facit 20 kr. facit simul 30 kr.

des selven daghes betaelt van 4 rollen loets te vueren te tween malen van der waghen op die poert 2 kr.

des sonnendages na onss Heren Hemelvaertsdach betaelt meister Derick van Moirs mit sinen gesellen van deser weke in welke si hebben begost die Sabelspoert te bereyen ende te bewerpen. Item Derick voirscreven 5 dage ad 9 kr. facit 36 kr. Item Roloff steenmesseler 4 dage ad 9 kr. facit 36 kr. Item Jan van Agelen opperknecht 5 dage ad 6 kr. facit 30 kr. Item Godeken Wegg 2 dage ad 5½ kr. facit 11 kr. facit simul 2 rynse guldens 22 kr.

des saterdages op Pinxter avent betaelt Dirick van Moirs van der weke voirleden in welke hi noch heeft afgereyt die poert. Item Dirick voirscreven 6 dage ad 9 kr. facit 1 rynse gulden 4 kr. Item Roloff steenmesseler 6 dage ad 9 kr. facit 1 rynse gulden 4 kr. Item Jan van Laer 6 dage ad 9 kr. facit 1 rynse gulden 4 kr. Item Jan van Agelen opperknecht 6 dage ad 6 kr. facit 36 kr. Item Godeken Wegg 6 dage ad 5½ kr. facit 33 kr. facit simul 4 rynse guldens 32 kr.

Summa lateris 32 rynse guldens 24 kr. ende 2 blenck

des selven dages betaelt Nennick van tween daghen in welke hi heeft wilghen gehouwen opgen wert ende daer voert stegherboem aff gemaket aen die poert facit simul 18 kr.

des selven dages gegeven 1 rynse gulden Gosen bontwerker daer hi my mede meny coft als 18 lb. die ic voert dede Wynant Leermoel om werwe daer aff te maken. Item van die meny hier

[p. 202]

te brenghen van Antwerpen gegeven 4 kr. facit simul 1 rynse gulden 4 kr.¹

des selven dages betaelt meister Engelbert apteker dat Wynant Leermoel daer had gehaelt als 2 lb. vernissen gegeven 16 kr. Item 2 lb. lynolien gegeven 16 kr. Item voer 3½ lb. menyen 24½ kr. facit simul 1 rynse gulden 6½ kr.

des vrydages na Pinxsten geijoft 3 rollen loets daer die ierste aff woech hondert 36 lb. ende die ander hondert 54 lb. die derde 127 lb. dat hondert voer 3 rynse guldens facit simul 12 rynse guldens 40½ kr.

des sonnendages na Pinxsteren betaelt den steenmesselers van deser voirleden weke in welke si noch hebben beworpen die poert. Item Dirick van Moirs 3 dagen ad 9 kr. facit 27 kr. Item Roloff die steenmesseler 3 dage ad 9 kr. facit 27 kr. Item Jan van Laer 3 dage facit 27 kr. Item Jan van Agelen 3 dage ad 6 kr. facit 18 kr. Item Godeken Wegg 3 dage ad 5½ kr. facit 16½ kr. Item doe gecoft per Dirick van Moirs 4 cluten swarter eerden om dat snoer mede swart te maken daer men namaelt voer 1 kr. facit simul 2 rynse guldens 16½ kr.

des dinxdages post octavas Trinitatis betaelt Peter van Runen 1 lb. coperen negel gehaelt per Wynant Leermoel om daer mede te negelen die vanen 12 kr.

des wonsdages na sunte Odulphus dach betaelt van te decken die Sabelspoert Jan Leyendecker daer die roy te decken was verdingt voer 5 oirt rynse guldens welke leydack doe gemeten wart ende beliep 32 royen facit aen geld 40 rynse guldens. Item doe gescheenckt Jan voirscreven per magistros fabrice² te verdrinken 6 kr. Item gescheenckt Godeken leyendecker die ons halp meten 12 kr. facit simul 40 rynse guldens 18 kr. Item soe was hier op in den jaer van 46 betaelt als die rekenynghe dat uitwiset 21 rynse guldens soe comet nu der stat te rekenen 19 rynse guldens ende 18 kr.

Summa lateris 37 rynse guldens 15 kr. ende 2 blencken

doe noch gegeven Jan Leyendecker van beveel der burgermeisters ende tymmermeisters van dat loetwerck ende van den vinsteren te decken die laest ongemeten bleven ende van die

1 Een lb. menie, geleverd te Arnhem, kostte dus 3 kr. Vergelijkt men hiermede het bedrag in de volgende post, dan blijkt, dat bij de apotheker (drogist) een lb. menie 7 kr. kostte; de detailhandelsprijs was dus meer dan 100% hoger.

2 Timmermeesters.

[p. 203]

drie loeveren te decken ende van die pipen te hanghen samen 11 rynse guldens.

des dinxdages post festum Trinitatis gecoft van Willem Hagenss 2 rollen loets die woegen 250 lb. en 9 lb. dat hondert ad 3 rynse guldens facit simul 7 rynse guldens 39½ kr. en 1 kr. gegeven van dat loet te vueren op die poert.

betaelt Jan Leyendecker 18 dusent leynegel verbesicht totter poert die 4000 voir 1 rynse gulden facit simul 4½ rynse guldens.

des sonnendages ante festum sancti Odulphi betaelt Dirick van Moirs van der voirleden weke dat hi noch gearbeit heeft aen die poert mit sinen gesellen. Item Dirick voirscreven 4 dage ad 9 kr. facit 36 kr. Item Roloff 4 dage ad 9 kr. facit 36 kr. Item Jan van Laer 4 dage ad 9 kr. facit 36 kr. Item Jan Alertss 4 dage ad 9 kr. facit 36 kr. Item Jan van Agelen opperknecht 4 dage ad 6 kr. facit 24 kr. Item Godeken Wegg 4 dage ad 5½ kr. facit 22 kr. facit simul 3 rynse guldens 40 kr.

des sonnendages na sunte Vitt betaelt den steenmesselers van der voerleden weke in welke si noch hebben aff gereit die poert. Item meister Derick van Moirs 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Roloff 5 dage ad 9 kr. racit 45 kr. Item Jan Alertss 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Jan van Laer 5 dage facit 45 kr. Item Jan van Agelen 5 dage ad 6 kr. facit 30 kr. Item Godeken Wegg 5 dage ad 5½ kr. facit 27½ kr. facit simul 4 rynse guldens 37½ kr.

des selven dages gecoft per Nennick ½ vierdel wagenscotts om vinsteren daer aff te maken voer 1½ rynse gulden.

doe betaelt meister Harman apteker 5½ lb. meny gehaelt per Wynant Leermoel dat lb. voer 7 kr. facit 38½ kr.¹

Summa lateris 34 rynse guldens 6 kr. ende 2 bl.

des saterdages op onser Vrouwen avent Visitacio betaelt den steenmesselers van tween weke laest voerleden noch die poert affgereit. Item Derick voirscreven 9½ dach 9 kr. facit 1 rynse gulden 35½ kr. Item Roloff 9 dage ad 9 kr. facit 1 rynse gulden 31 kr. Item Jan Alertss 9 dage dacit 1 rynse gulden 31 kr. Item Jan van Laer 9 dage facit 1 rynse gulden 31 kr. Item Rycksken 3 dage ad 9 kr. facit 27 kr. Item Godeken Wegg opperknecht 9½ dach ad 5½ kr. facit 1 rynse gulden 2 kr. 1 bl. Item Jan van Agelen 9½ dach ad 6 kr. facit 1 rynse gulden 7 kr. facit simul 9 rynse guldens 14 kr. ende 3 blencken.

des selven dages betaelt Gertrut Volquyns dat si in dese weke voirleden heeft gevuert ten iersten 5 karren morters gehaelt uit

1 Zie blz. 202, noot 1.

[p. 204]

den werchuys aen der poert want die ander calck te vers was facit 5 kr. Item 3 karren sands facit 3 kr. Item 1 kar steens als 200 steens gehaelt van Jans steen van Veluen facit 1 kr. facit simul 9 kr.

des sonnendages post Translationis Martini betaelt den steenmesselers van der voirleden weke dat si noch aen der poert gearbeit hebben. Item Derick van Moirs 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Derick ten Have 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Roloff 4½ dach ad 9 kr. facit 40½ kr. Item Jan Alertss 4½ dach facit 40½ kr. Item Rycksken 4½ dach ad 9 kr. facit 40½ kr. Item Jan van Laer 4½ dach ad 9 kr. facit 40½ kr. Item Godeken Wegg 5 dage ad 5½ kr. facit 27½ kr. Item Jan van Agelen 4½ dach ad 6 kr. facit 27 kr. facit simul 6 rynse guldens ende 6½ kr.

noch gecoft per Jan Leyendecker des vrydages post Margrite van Ghisken die Wild 2 rollen loets die woegen 250 ende 4 lb. dat hondert voer 3 rynse guldens facit 7 rynse guldens 31 kr.

van dat loet te vueren aen die Sabelspoert gegeven 1 kr.

Summa lateris 24 rynse guldens 8 kr. ende 1 bl.

des sonnendages post Margrite betaelt den steenmesselers van der weke voirleden in welke si noch hebben die poert beworpen. Item Dirick van Moirs 6 dage ad 9 kr. facit 1 rynse gulden 4 kr. Item Jan Alertss 6 dage soe aen der poerten ende aen der scutten doel¹ facit 1 rynse gulden 4 kr. Item Roloff 6 dage facit 1 rynse gulden 4 kr. Item Jan van Laer 6 dage ad 9 kr. facit 1 rynse gulden 4 kr. Item Rycksken 6 dage facit 1 rynse gulden 4 kr. Item Derick Stoep 6 dage ad 8 kr. facit 48 kr. Item Derick ten Have 6 dage ad 9 kr. facit 1 rynse gulden 4 kr. Item Jan van Agelen 6 dage ad 6 kr. facit 36 kr. Item Godert van Dinxslaken 6 dagen ad 5½ kr. facit 33 kr. Item Coenken opperknecht 6 dage ad 5 kr. facit 30 kr. Item Jan van Pelt opperknecht 6 dage ad 5 kr. facit 30 kr. facit simul 10 rynse guldens ende 1 kr.

des selven dages gecoft per Dirick van Moirs een tarton voer 3½ kr.

des selven dages betaelt Andries van Amstel 14 spint calx verbesicht aen die poert gecoft per Dirick van Moirs voir 14 kr.

des selven dages betaelt Geertrut Volquyns dat si gevuert heeft in veertien dagen voirleden ten iersten 5 karren morters uit den werchuys aen der poert. Item 3 karren sands. Item 5 karren morters voer den dolen¹ daer die ionghen scutten schiten ende 4 karren sands facit simul 17 kr. Item 800 steens gehaelt van

1 De schuttersdoelen, zie blz. 189.

1 De schuttersdoelen, zie blz. 189.

[p. 205]

Jans steen van Veluen gevuert voer den dolen facit simul 22 kr.

des saterdages op sunte Marien Magdalenen dach betaelt Dirick van Moirs ende syn gesellen van deser weke voirleden aen der poert gearbeit. Item Dirick voirscreven 1 dach facit 9 kr. Item Derick ten Have 1 dach facit 9 kr. Item Roloff 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Jan Alertss 5 dage facit 45 kr. Item Jan van Laer 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Derick Stoep 5 dage ad 8 kr. facit 40 kr. Item Rycksken 5 dage ad 9 kr. facit 45 kr. Item Jan van Agelen 5 dage ad 5 kr. facit 30 kr. Item Coenken opperknecht 5 dage ad 5 kr. facit 25 kr. Item Godeken Wegg 1 dach facit 5½ kr. Item Jacob opperknecht 1 dach facit 5 kr. facit simul 6 rynse guldens 3½ kr.

Summa lateris 16 rynse guldens 44 kr.

des saterdages na sunte Jacob betaelt den steenmesselers van der voirleden weke aen der poert gearbeit. Item Roloff 2 dage ad 9 kr. facit 18 kr. Item Jan Alertss 2 dage facit 18 kr. Item Jan van Agelen 2 dage ad 6 kr. facit 12 kr. Item Derick Stoep 2 dage ad 8 kr. facit 16 kr. facit simul 1 rynse gulden 14 kr.

des saterdages na sunte Laureens gecoft per Jan Leyendecker van Henric Leyendecker 6 dennen sparren voir 20 kr. ende van Gosen ten olden Weyer ½ molder calen voir 4 kr. Item noch 1 scepel calen voer 2 kr. facit simul 26 kr.

des saterdages post Assumpcionis gegeven van beveel der tymmermeisters Jan Alertss ende Roloff den steenmesselers voer oir covelen die si hebben solden elken 1 rynse gulden facit simul 2 rynse guldens.

des manendages op sunte Jansavent Decollacionis betaelt Maes tynnemaker 22 lb. soudiers verbesicht aen die poert per Jan Leyendecker dat lb. 3½ kr. facti simul 1 rynse gulden ende 27 kr.

des sonnendages na onss Vrou Concepcio betaelt Dirick van Moirs van tween weken laest voerleden in welken hi gearbeit heeft in die poert die vullis aff geworpen ende onder die poert gesteghert ende die luke geleit mit harden steen. Item Derick voirscreven 9 dage ad 6 kr. facit 1 rynse gulden 4 kr. Item Derick ten Have 9 dage ad 6 kr. facit 1 rynse gulden 4 kr. facit simul 2 rynse guldens 8 kr.

des saterdages post Lucie betaelt Dirick van Moirs van der weke voerleden. Item Derick voirscreven 6 dage ad 6 kr. facit 36 kr. Item Derick ten Have 6 dage ad 6 kr. facit 36 kr. In welken si hebben gemaket twe bosem ende mantelen in der poerten ende daer toe die nesen facit simul 1 rynse gulden 22 kr.

[p. 206]

Summa lateris 8 rynse guldens ende 47 kr.

des saterdages voer Kerssavent betaelt Gertrut Caelkens van 700 ende 23 tegels steen daer men die Sabelspoert mede estriken sall die hondert 10 kr. ende van die op die poert te vueren gegeven 3 kr. facit simul 1 rynse gulden 25 kr.

Jan van Veluen oic betaelt 1300 estricks op der poerte te verbesigen dat hondert 10 kr. facit simul 2 rynse guldens 30 kr.

des donredages voer sunte Marten gerekent mit Wynant Leermoel bi den tymmermeisters als dat hi vermaelt had 24 pynappelen op die poert ende 9 pynappelen op den raethuystoern. Ende die knopen van den steven vermailt ende vergult ende de vanen oir behoer vergult Ende die vinsteren aen der poerten ende aen den raethuystoern vermailt. Ende die hasen onder den knopen aff gereyt mit werwen. Ende die verwe ende ali totter poert ende tot den gaeten gelevert daer voer gegeven als hier na volghet. Ten iersten hier toe gecoft per Wynant voirscreven gout voer 24 rynse guldens, item gegeven voer roy verwe als vermelion ende loetwit ende ali 8 rynse guldens, item gegeven voer werwe daert gout in geleit wart 4 rynse guldens, item gegeven voer die zwarte werwe daer die poerte mede bestreken is ende die loyen gaeten mede geverwet syn 5 rynse guldens Item Wynant vertert to 4 reysen om tot Utrecht te trecken ende dat gout te copen ende die knopen laten te maken simul 3 rynse guldens want hi daer tot sommighe reysen most bliven 8 of 9 dage. Item gegeven voer 4 holten knopen om een exempel te hebben 8 kr. Item gegeven 1 kr. voer harss om daer mede te souderen. Item gegeven 5 kr. voer heet om die knopen van den reathuys toern daer bi te droeghen. Item gegeven Wynant van sinen arbeit als van 33 knopen te vergulden ende die hasen daer si op staen te verwerwen ende die yseren steven te verwerwen 16½ rynse guldens. Item noch gegeven Wynant van te verwerwen ende te vermalen 72 vinsteren soe aen der poert ende soe aen den toern ende 10 tralyen mit yseren spillen die twe tralien voer een vinster gerekent ende soe sin der 77 vinsteren dat vinster ad 7 kr. facit 10 rynse guldens 39 kr. facit dit alte samen 71 rynse guldens ende 28 kr. Des so heeft Wyant voirscreven gehad in den jaer laest voerleden hier op als dat daer gerekent is 27½ rynse guldens. Ende soe comet nu te rekenen dat hi noch gehad hevet 44 rynse guldens ende 3 kr.

Summa huius per se 44 rynse guldens ende 3 kr.

Summa lateris 48 rynse guldens ende 8 kr.

[p. 207]

^a Summa summarum van der Sabelspoert 202 rynse guldens 3 kr. ende 3 blencken

Dit syn die pannen gegeven in desen jaer van 47 den borgheren¹

Gegeven Henric Dibbout 1½ dusent pannen facit 3 rynse guldens

Henric van den Camer gegeven 3½ dusent ende een vierdel van een dusent facit 7½ rynse guldens

Derick Offerman gegeven 1 dusent pannen facit 2 rynse guldens

Jan van Zallant 2½ dusent ende een vierdel van een dusent facit 5½ rynse guldens

Gegeven Ceelman van den Berghe een dusent pannen ende 1½ vierdel van enen dusent facit 2 rynse guldens 37½ kr.

Gegeven Claes van Aller 5 dusent pannen ende een vierdel van een dusent facit simul 10½ rynse guldens

Gegeven Jan Alertss 2 dusent pannen ende 150 pannen facit simul 4 rynse guldens ende 15 kr.

Hugo Venusaet gegeven een dusent pannen facit 2 rynse guldens

Gegeven Ghisbert den verwer op syn huys in die Beckerstraet 2½ dusent myn ½ vierdel van enen dusent ende op syn camer 2 dusent myn ½ vierdel facit simul 4 dusent ende een vierdel van enen dusent facit 8½ rynse guldens

Godert Pamert in die Kerckstraet gegeven twe dusent myn ½ vierdel facit 3 rynse guldens 37½ kr.

Meister Henric hoeffslegher 14 00 pannen op syn camer facit 2 rynse guldens 40 kr.

Harman Wasseler op syn camer 1 dusent pannen facit 2 rynse guldens

Summa lateris 54 rynse guldens ende 30 kr.

Gegeven Arnoldo den reentmeister 5 dusent pannen facit 10 rynse guldens

a Daarboven staat - met dezelfde hand, die de rekening geschreven heeft - geschreven: Summa summarum de structura van der Sabelspoert 202 rynse guldens ende 3 blencken. Deze sommering is doorgehaald en vervangen door de bovenstaande, die met een andere hand geschreven is. Waaruit o.m. blijkt, dat de rekening gecontroleerd is.

1 Zie Inleiding, blz. 106.

[p. 208]

Gegeven Andries Rosen op syn camer 1 dusent ende 300 pannen facit 2 rynse guldens 30 kr.

Summa lateris 12 rynse guldens ende 30 kr.

Summa summarum van den pannen 67 rynse guldens ende 10 kr.

Onraet van der stat rysswert de anno quadragesimo septimo

des vrydages post dominicam Reminiscere gegeven Willem Roloffss dat snygelt van 4½ vierdel van ellic vierdel 4 kr. facit simul 18 kr.

des wonsdages na Pinxten gegeven Willem voirscreven dat snygelt van 10½ vierdel ad 4 kr. facit simul 42 kr.

op sunte Symon ende Judasdach gegeven Willem op den Wert, Jan van Agelen ende Gerit van Leyen dat snygelt van 5 vymmen riss ende een vierdel, die vym ad 16 kr. facit 1 rynse gulden 34 kr.

noch Willem gegeven van 1½ vierdel ryss te snyen 6 kr.

des donredages op sunte Lucien dach gegeven Willem op den Wert dat snygelt van 1½ vym riss die vim ad 16 kr. facit simul 24 kr.

Summa lateris 3 rynse guldens ende 24 kr.

Summa totalis omnium expositorum 3319 rynse guldens 35 kr. 2 blencken ende 3 groitkens

[met een andere hand]:

Compensiert dat opboeren van desen jair tegen dat uytgeven so is in desen jair meer opgeboret dan uytgegeven gelyck per partes voir gescreven steet 1096 rynse guldens 2 kr. 1 bl.

[p. 209]

Register van persoonsnamen

Adolf, hertog van Kleef - 122, 124, 136, 139, 140, 147, 164.

Adolf, zoon van hertog Arnold van Gelre - 120, 122.

Aem, Jacob van - 118.

Aghelen (Agelen), Jan van, opperknecht - 171, 173-176, 181-183, 185-189, 191, 194, 195, 201-205, 208.

Alaert, opperknecht - 193.

Alertss, Henric - 120, 156, 157, 167, 203-205, 207.

Alertss, Jan, metselaar - 181-183.

Aller, Claes van - 124, 207.

Aller, Garselis van, raad van Arnhem - 153.

Aller, Wynant van - 130.

Alpen, Eelbert van - 155.

Amstel, Andries van - 204.

Angeren, Jan van, raad van Arnhem - 132, 145-153.

Angeren, Luyken van - 186.

Arkel, heer Jan van - 119, 143, 167.

Arnhem, Wynant van, schepen van Arnhem - 116, 125, 127, 132, 145-147, 149-153, 157, 195.

Arnold, hertog van Gelre - 120, 122, 125-128, 130-144, 152, 167, 168.

Arnold, rentmeester - 207.

Arnoldi, Gerardus, priester - 154.

Asbeeck, Herman van - 137.

Baerss, Willem - 131.

Barris - 192.

Batenborch, jonker van - 128, 142.

Beeck, Jan van der - 116.

Beem, Andries ten - 186.

Belia (Beliken), herbergierster in Arnhem - 119-129, 131-133, 166.

Beltken, Jan - 165.

Berghe, Ceelman van den - 207.

Bergerman - 118.

Besond, Hertwich, grondwerker - 185, 186.

Bierman, Willem - 116.

Bike, dienstmaagd van heer Peter Pijn - 155.

Bisschop, Wendel - 150.

Bye (‘huys met den Ael’) - 115.

Blaek (Black), Henric van, grondwerker - 184, 190, 194, 195.

Blanckaert, Sweder - 172.

Blanckart, Henric - 155.

Blancken, Jan - 116.

Bleke, Dirc van - 199.

Blissert, Jan, grondwerker - 184-186, 193-196.

Block, Willem - 118.

Boeghen, Gerit van, herbergier - 163, 166.

Boenaert - 164.

Boetburch, Herman - 124.

Boghen, Jacob van - 117.

Bonnick, Arnt - 151.

Brentinck, Godert - 167.

[p. 210]

Brentinck, Katrijn - 156.

Brienen, Jan van - 122, 125.

Brienen, Steven van, schepen van Arnhem - 132, 145-153.

Broichusen, heer Jan van - 121.

Brugsken - 194-196.

Brummen, Jan van - 165.

Brunck, Dirc van - 194-196.

Buchorst - 131.

Budelmank, Arnt - 156.

Caelken, Claes, steenbakker - 118, 158, 161, 177, 179, 188, 197, 199.

Caelken, Gertken (Gertrut) - 176, 206.

Caelken, Henric - 118.

Caelmeter, Henric - 165.

Calcar, Jan van - 175, 176.

Camer, Henric van den - 207.

Catharina, hertogin van Gelre - 120, 122.

Catzenellenbogen (Cassennellenboghen), graaf van - 136, 141, 149.

Claes, knecht van Nennick - 181-184, 186-188, 190, 195.

Coenken, opperknecht - 182, 204, 205.

Coenraetss, Jacob - 168.

Coepss, Jacob - 180, 194.

Coernken, Dirick, grondwerker - 173, 184, 190, 193.

Coeverden, Reyner van - 131.

Conraet, stadsbode - 120, 153, 157, 165-167.

Coster, Jan, rentmeester van de jonker van Batenburg - 143.

Creynck, Andries, schepen van Zutphen - 123.

Cremer, Wouter - 169.

Cruyener, Jan - 161, 201.

Cruthoff, Arnt - 167.

Culenborch, Hubert van - 200.

Culenborch, Jan, heer van - 133.

Cuper, Steven, kuiper - 171, 176, 178, 182, 186, 192.

Cupers, Willem, herbergier in Arnhem - 123.

Daneelt (Dieneelt) - 159, 160, 165.

Daneelts, Griete - 167.

Derick, organist - 158, 159, 166.

Derick (‘Roy Derick’) - 194, 195.

Deventer, Willem van, metselaar - 170.

Dibbout, Henric - 207.

Dibboutss, Arnt - 172, 174.

Diepholt, Rudolf van, bisschop van Utrecht - 131, 165.

Dinxlaken, Godeken van, opperknecht - 173, 176, 204.

Domseler, Evert van - 142.

Domseler, Jan van - 142.

Dornick, Willem van, schepen van Arnhem - 124, 126, 127, 136, 145-153, 166, 167.

Dorsten, Henric van - 118, 195, 196.

Eesken - 118.

Egbertus, rentmeester van St. Catharina in Arnhem - 148.

[p. 211]

Egmont, Jan van, vader van hertog Arnold van Gelre - 129, 131, 133.

Egmont, Willem van, broeder van hertog Arnold van Gelre - 132.

Eyll, Godert van - 155.

Eyll, Jan van - 158.

Emeren, Jan van - 175.

Emerick, Jan van - 174.

Engelbert (‘meister’), apotheker - 202.

Engelbert (‘op Coelen’) - 167.

Enghe, Beernt van den - 155.

Enghe, Henric van, opperknecht - 171.

Eskamp, Coenraet - 118.

Francken, Godeken - 158, 159.

Gaedscalc, herbergier te Arnhem - 121.

Gangel, Dirick van, metselaar - 170.

Gangel, Jan van, steenhouwer - 171, 173.

Gansneel, Gerit - 199.

Garmanss, Henric - 118.

Geenkens, Essel - 155.

Geliss, Henric, grondwerker - 180, 183-186, 190, 193-196.

Gelis, tinnegieter - 178.

Gelis, tripmaker - 158.

Gelmar, Styn, echtgenote van Dirc Gelmar, raad van Deventer - 130.

Gelre, Jan van (bastaard van Gelre?) - 129.

Gelijn, Lubbert van - 142.

Genken - 181.

Ghemen, jonker van - 137, 141.

Ghisberts, Jacob - 117.

Ghysbert, schilder - 117, 207.

Ghysken - 118.

Godeken, Wette - 118.

Godemans, Katrijn - 156.

Godert (Godeken), opperknecht - 171, 172.

Goedscall - 158.

Goer, Jan van - 121.

Gosen, bontwerker - 201.

Gosen, kuiper - 185.

Groenenboern, Jan van - 142.

Gruythuys, Doys van den, raad van Arnhem - 146, 147, 149, 151-153, 164.

Gruythuys, Garselis van den, rechter van Arnhem - 121, 124, 130-133, 145-147, 149, 151, 153.

Gruythuys, Goswinus van den, burgemeester van Arnhem - 114, 119, 121-128, 131-133, 135, 136, 145-153, 158, 162, 164, 166, 167, 194, 202.

Gruter, Gerit, raad van Arnhem - 125, 130, 132, 135, 145-153.

Gruter, Jan - 116, 132.

Gruter, Wouter, raad van Arnhem - 132, 145-149, 151-153.

Hackfort, heer Gerit van - 123.

Haen, Arnt die - 163, 165, 194, 195, 197.

Haen, Godeken die - 194.

Haeve, Evert ten, herbergier - 165.

[p. 212]

Hagennouw, Wouter - 116.

Hagenss, Willem - 203.

Haghe, Godeken ten - 157.

Hans, heraut van hertog Arnold van Gelre - 161.

Harman (‘meister’), apotheker - 203.

Haske, herbergier te Arnhem - 120, 122, 131, 165.

Hattem, Egebert van, grondwerker - 190.

Have (Haeve), Dirick ten - 181-183, 185-189, 191, 192, 194-197, 204 205.

Have, Egbert ten, grondwerker - 190.

Heer, Jan den - 167.

Heyen, Engel, dochter van Heylken Heyen - 155.

Heyen, Heylken - 155.

Heynsberch (Heinsberg), jonker van - 139.

Henric (‘meister’), hoefsmid - 207.

Henric, kistenmaker - 172.

Henric, opperknecht - 173.

Henricss, Godert - 193.

Henricss, Jan - 193, 195, 196.

Henricss, Wijntken - 174.

Herman, houtsnijder - 118.

Hien (Hyen), Jan van - 117, 168.

Hisbrant, Jan - 118.

Hoet, Jan, grondwerker - 158, 159, 163, 173-175, 184-186, 191, 195.

Hoeven, Geertken van - 117.

Hoeven, Ghisbert ter - 117.

Hoeven, ter - 117.

Hokel, Gerit - 117.

Holl, Wouter, grondwerker - 184, 190, 193.

Honrell, Arnt van - 116.

Hotten - 117.

Hubert, bontwerker - 116.

Ignem, Gosen van - 150.

Ignem, Roloff van - 150.

Ingennieuwelant (ingen Niewelant), Gelis, schepen van Arnhem - 126 132-134, 138, 139, 145-153, 162, 166.

Ingennieuwelant (ingen Niewelant), Johannes - 123.

Jacob, opperknecht - 181, 205.

Jacob, zadelmaker - 188.

Jan, leidekker - 157, 172, 189, 192-194, 201-205.

Jan, leidekker, zoon van de voorgaande - 172, 189, 192-194.

Jans, Jacob - 118.

Janss, Henric - 174, 175, 194.

Janss, Maes, opperknecht - 171, 174, 176, 177.

Jeger, Gertrut - 193.

Kelre, Harman op den, handelaar in bouwmateriaal - 170, 171.

Keppelman, Ceelman, schepen van Zutphen - 123, 124.

Kervelen, Henric van - 186.

Kivit, Kersten, steenbakker, - 116.

Kuck, Godert van - 194-196.

[p. 213]

Laer, Henric van - 189, 200.

Laer, Jan van - 201-205.

Lambert, scheepmaker - 118.

Leen, Godeken ter - 195, 196.

Leermoel, Wynant, schilder - 126, 158, 201-203, 206.

Leeuwer, Willem - 192.

Leyen, Gerit van - 208.

Leyendecker, Henric, handelaar in hout - 205.

Lett, Jan van - 180.

Lienen, Henric van, schepen van Arnhem en heemraad van Overbetuwe - 133, 134, 137, 145-153, 157, 160.

Lies, Jan van - 117.

Lippert, Derick - 180.

Loet, heer Gosen van den, priester - 155.

Lonen, Jan van (alias Wonder) - 118.

Loric, Lambert van - 117.

Louken, wever - 118.

Lubbert, smid - 158, 159.

Lubbertss, Henric - 118.

Lubbertsoen - 118.

Luyken, stadsbode - 120, 138, 145, 158, 160, 163, 165-167, 197, 198.

Maes, tinnenmaker - 205.

Maria, oudste dochter van hertog Arnold van Gelre - 125, 126, 136, 141.

Marselis - 121, 161.

Meerholt, Henric van, opperknecht - 170, 171.

Mey, Jan - 201.

Meyer, Albert - 127.

Menneblick, heer Willem, priester - 156.

Mertzen, Gertken - 128, 133, 134.

Mesmaker, Herman - 167.

Myncart, Jan, schepen van Arnhem - 121, 133, 145-153.

Misaelinck, Jan - 118.

Moer, Herbert - 158.

Moirs (Meurs), Diederik van, aartsbisschop van Keulen - 138, 167.

Moirs, Dirc van, stadsmetselaar - 157, 162, 164, 166, 169-171, 173-176, 178, 181-184, 186-189, 191, 192, 194-198, 200-205.

Moirs (Meurs), Vincentius van, graaf van Meurs, neef van Walraven van Meurs - 129-131, 144, 152.

Moirs (Meurs), Walraven van, elect van Utrecht - 129.

Molen, meister Derick van der, rentmeester van Arnhem - 119, 121, 124, 125, 135, 146-153, 155. 160, 162, 168.

Molen, Jan van den, kleermaker - 158, 161, 165.

Mom, Roloff, raad van Arnhem - 133, 134, 144-146, 149-153.

Mor, Geerlich - 177.

Muys, Gaids - 118.

Nacht, Maes - 154.

Negel, Herth - 144, 150.

Nennick, stadstimmerman - 135, 140, 157, 164, 166, 168-177, 179-183, 186-196, 198, 199, 201, 203.

Nessen, Jan van, grondwerker - 174, 175.

[p. 214]

Noot, Hubert, smid - 161, 164, 200.

Offerman, Dirc - 207.

Offerman, Jan - 200.

Olden Wyer, Gosen ten - 115, 116, 164, 205.

Olden Wyer, Wilhelmus van den, stadsklerk, stadssecretaris - 145-154, 160, 166.

Orsoy, Frederick van - 117.

Otto, heer, priester - 155.

Pamert, Godert - 207.

Pass, Jan van den, strodekker - 176.

Peelwic, Jan van, stadswerkman - 159.

Pelt, Jan van - 204.

Pentier, Wouter - 116.

Peter (‘meister’), hoefslager - 197.

Peter, stadsbode - 120, 138-143, 145, 158, 160, 162, 164-167, 180, 187, 190, 195.

Peter, bottelier - 158.

Peterss, Claes, timmerman - 170, 172, 174, 179, 180, 183.

Philips, hertog van Bourgondië - 139.

Pyl, Arnt - 116.

Pyn, heer Peter, priester - 155.

Ploich, Riquin, raad van Arnhem - 132, 145, 152-154.

Ploich, Steven, schepen van Arnhem - 117, 121, 123, 126, 132, 135, 145-154, 164, 173, 175, 177, 179.

Poelman, Albert, smid - 200.

Poelwich, Jan - 189.

Poll, ‘mijn joffer’ van de - 123.

Prae, Peter van - 190, 192.

Ray, Claes van - 180.

Ray, Jan van - 133, 150.

Reernens, Jan - 193.

Reyners, Wouter, grondwerker - 185, 186, 194, 195.

Rekom, Johannes - 116.

Renes, Jan van - 122.

Rensen - 196.

Ridder, Wynandus, burgemeester van Arnhem - 114, 119, 121-128, 131-134, 136-138, 145-154, 158, 162, 164, 166, 167, 194, 202.

Riemen, Cope van - 116.

Rycksken - 203-205.

Ryn, Henric van - 118.

Riperscheyen, Alit, herbergierster in Arnhem - 164.

Ripperschie, Bike, herbergierster in Arnhem - 155.

Ripperschie, herbergier in Arnhem - 132.

Roy, Willem die - 171.

Roloff, knecht van Dirck van Moirs - 181-183, 201-205.

Roloff, koster - 159.

Roloff, zoon van Willem Roloffs - 194, 195.

Roloffs, Willem - 117, 184, 194, 195, 208.

Rosen, Andries - 208.

[p. 215]

Rossen, ‘myn joffer’ van - 130.

Ruyssch, Evert - 157.

Runen, Peter van - 202.

Rutenbeeck - 160.

Say, Derick van den - 194.

Sand, Beel van den - 118.

Scakert - 116.

Scapen - 184.

Scerpenzeel, Ot van, raad van Arnhem - 152, 153.

Schewich, Gertrut van - 167.

Schewichaven, Henric van - 179, 185.

Scimmelpenninck, Jacob, schepen van Zutphen - 126, 136, 154.

Scoenswaen, Dirick - 115, 116.

Scoenswaen, Godert - 118.

Seentkens, Henric - 155, 156.

Slecht, Derick - 118.

Sluter, Henric - 165.

Smacht - 163.

Snock, Wouter - 165.

Spall, Johannes - 154.

Staek, Henric, provisor van St. Catharina in Arnhem - 151, 162.

Stevens, Albert - 118.

Stevenss, Gerit, timmerman - 118, 173, 201.

Stoep, Derick, metselaar - 175, 176, 180, 181, 193-196, 204, 205.

Strampraden, Engel van - 116.

Swallbach - 127.

Talbroeck, Reynken - 163.

Teel, Dirc - 187, 194.

Teelken - 158, 160-168, 191.

Teelman - 154.

Tefelen, Rutger van (Boene) - 155.

Tegelen, Henric van, grondwerker - 186.

Tengnegel, Henric - 171, 172.

Tengnegel, Willem - 124.

Thomaes, Arnt, schepen van Arnhem - 116-118, 121, 124, 126, 131, 133, 135, 136, 145-153, 167, 178, 194.

Thomaes, schoenmaker - 117.

Tonijs, heer Willem - 164.

Tripmaker, Zegher - 197.

Trumpken - 168.

Tijs, straatmaker - 157, 172, 196-198.

Uchten, Jan van - 182.

Ulrics (Ulrix), schepen van Zutphen - 123.

Une (blinde man) - 164.

Vasen, Evert van - 168.

Veld, Henric van den, stadsbode - 117, 120, 121, 127, 140, 153, 157, 165, 166.

Veluen, Jan van, steenbakker - 158, 178, 181-184, 186-188, 190, 193-199, 204-206.

[p. 216]

Venusaet, Henric - 156, 207.

Vyanen, heer Jan van - 121.

Vinck, Gerit - 163.

Vlessentop, Gherit - 180, 193-196.

Volquyns, Gertken (Gertrut), transportonderneemster - 117, 136, 169-171, 173, 175-185, 187-191, 193, 194, 196-199, 203, 204.

Vrysken (Vreesken) - 118, 169, 172, 177, 179, 201.

Wansem, Jan van, handelaar in bouwmateriaal - 162, 164, 171, 178, 184.

Wasseler, Harman - 207.

Wedichem, Jan van - 116.

Weel, Arnt van - 165.

Wegge, Godeken, grondwerker - 174, 176, 181-183, 185, 186, 190, 201-205.

Wendelken, ‘die beckster’ - 115.

Werner, knecht van Maes Jans - 174, 176, 177.

Werthuys - 131, 145.

Wever, Louken die - 118.

Wiggart, Jan, sluiswachter - 116, 158, 159, 189.

Wilde, Arnt - 116, 117.

Wilhelmus, stadsbode - 117.

Willem, schipper - 118.

Willem, varkenshoeder - 185.

Willem (op de Wert) - 158, 159, 208.

Wilp, heer Evert van - 128, 129.

Wilt, Gertrud, herbergierster - 127, 161.

Wild, Ghisken die - 204.

Wilt, Henric, herbergier in Arnhem - 161.

Wild, Richtsken die - 118.

Wit, Albert die - 118.

Wittenhorst, heer Jan - 121.

Wolbert - 158.

Wolfs, Bert - 154.

Wou, Willem van, klokkengieter - 162, 178.

Wy, Herman van, schepen van Arnhem - 127, 128, 133, 137, 138, 145-153, 165.

Zallant, Jan van, schepen van Arnhem - 127, 132, 135, 145-153, 207.

Zegher, stadswaker - 158, 159.

Zelen, Derick van - 174, 175.

[p. 217]

Register van plaatsnamen, straatnamen en namen van gebouwen

Antwerpen - 202.

Barneveld - 142.

Beckerstraet (in Arnhem) - 116, 207.

Beeck (de Beek, St. Janskerk, in Arnhem) - 116, 163, 174, 180, 183, 187, 188, 192.

Bemmel - 134, 137.

Borrenpoel (te Arnhem) - 166, 192-194.

Buren (Betuwe) - 167.

Burik (Nederrijn) - 136.

Coelen, Colen (herberg in Arnhem) - 130-132, 167.

Comenstraet (in Arnhem) - 116.

Danzig - 125, 128.

Deventer - 128-130, 135, 162, 163, 178, 196.

Diepenveen (bij Deventer) - 157.

Dieren - 125, 135, 137, 139, 140, 142.

Diest - 139.

Doelen (te Arnhem) - 189, 204.

Doesburg - 144, 165.

Driel (Betuwe) - 127-129, 131, 137, 138, 141-144, 150, 151, 166.

Elburg - 122.

Geldern (Nederrijn) - 138, 139.

Goch (Nederrijn) - 135, 136.

Grave - 138, 143, 144.

Groenlo (Grol) - 137, 140.

Gulik (hertogdom) - 167.

Hamburg - 128.

Harderwijk - 122, 142.

Hattem - 122, 141.

Huissen - 124, 127, 129, 131, 144, 145.

Janspoort, St. - 117, 160, 174, 175, 177, 184-186, 188, 189, 191, 197, 198.

Keddenhuys (herberg in Arnhem) - 117, 136.

Keizersweerd - 134, 136-138, 141, 142, 145.

Kempen (Nederrijn) - 134, 136, 139, 145.

Kerckhoff, Nye (Arnhem) - 156, 157.

Kerckstraet (in Arnhem) - 207.

Kleef - 136.

Kuik, Cuyck - 127, 137.

Land van der merct (te Arnhem) - 183, 187, 188.

Lübeck - 125, 128, 130, 135, 148, 149.

[p. 218]

Malburgen (bij Arnhem) - 143.

Mampertut (toren in Arnhem) - 116, 192, 193.

Markt, Nye (te Arnhem) - 188.

Markt, Oude (te Arnhem) - 184.

Meurs - 134, 141.

Monnikhuizen - 117, 155.

Neuss (Nederrijn) - 137, 141, 142, 150.

Nijkerk - 122.

Nijmegen - 121, 122, 124-131, 134, 136-138, 140-145, 150-152, 162, 166, 190, 192.

Oert (Groote Oord, te Arnhem) - 198, 199.

Otterloe - 117.

Overbetuwe - 160.

Parijs - 150.

Rhenen - 125, 129.

Rodenborch (te Arnhem) - 163, 165.

Roermond - 132, 137, 141-143, 145, 151, 166.

Rozendaal (bij Arnhem) - 142.

Rijn - 144.

Rijnpoort - 117, 159, 189, 191, 192.

Sabelspoort - 118, 159, 162, 163, 165, 166, 169, 171-174, 176-186, 188-192, 196, 197, 199-202, 206, 207.

Soest (Westfalen) - 125.

Stadtlohn (Westfalen) - 170.

Südlohn (Westfalen) - 170.

Tolhuis (Lobith) - 124, 136.

Utrecht - 131.

Velperpoort - 160, 183, 185, 189, 197, 198.

Veluwe - 122, 127, 128, 138-143, 147, 150, 183, 185.

Waal - 144.

Wageningen - 122.

Walburg, St. (Arnhem) - 118, 157, 160, 168-170, 185, 186.

Wesel - 166, 173, 179, 180, 188.

Zutphen - 121-126, 130-132, 134-145, 148, 163.