Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap. Deel 37

[p. 61]

Goudsche vroedschapsresoluties betreffende dagvaarten der staten van Holland en der staten-generaal, 1501-1524,
Medegedeeld door Mrs. L.M. Rollin Couquerque en A. Meerkamp van Embden.

De uitgaaf van deze resoluties heeft een lange voorgeschiedenis, waaruit enkele feiten mogen worden medegedeeld tot toelichting van het ontstaan, den omvang en den aard dezer bijdrage.

In het begin van het jaar 1904 stelde Mr. Rollin Couquerque in handen van het bestuur der Vereeniging tot uitgaaf der bronnen van het oud-vaderlandsche recht een omvangrijken bundel afschriften van Goudsche rechtsbronnen, door hem vervaardigd in overleg met den toenmaligen archivaris van Gouda, Dr. L.A. Kesper. Al ras was het bestuur overtuigd, dat niet alles voor uitgaaf door de vereeniging in aanmerking kon komen en met name waren het de afschriften der Vroedschapsboeken, welke besnoeiing behoefden. Verschillende plannen werden overwogen, maar de zaak was nog niet beslist, toen Mr. Couquerque in 1906 verhinderd werd zich verder met de uitgaaf der rechtsbronnen bezig te houden. Slechts had al spoedig, met de bedoeling om de zorgvuldig gemaakte afschriften zooveel mogelijk tot hun recht te doen komen, het bestuur van het Historisch Genootschap zich bereid verklaard gastvrijheid te verleenen aan één of meer ver-

[p. 62]

zamelingen van resoluties, welke buiten het terrein der andere vereeniging vielen. Ten slotte werd ik belast met de afwikkeling der geheele onderneming en aanvaardde het bestuur van het Historisch Genootschap voor de Bijdragen en Mededeelingen de vroedschapsresoluties, voor zoover die betrekking hebben op dagvaarten der Hollandsche en der Generale Staten. Als eindpunt werd aangenomen de overgang van Gouda tot de zijde van den Prins van Oranje in Juni 1572, waarmede ook het afschrift van Mr. Couquerque sloot.

Dit bestek was echter te ruim gestoken. Het bleek niet de bedoeling van den bewerker te zijn geweest, de zeer omvangrijke stof compleet weer te geven en bij vergelijking van de copie met de gebruikte handschriften werd het duidelijk, dat slechts tot September 1527 alles was opgenomen, doch dat vervolgens veel en met name verreweg het grootste gedeelte van de resoluties aangaande de dagvaarten was weggelaten. Daar de tijd drong moest het eerste plan worden opgegeven. Het bekende register van Hollandsche dagvaarten, gehouden door Aert van der Goes en zijn zoon, begint met het jaar 1525 en daarom was er eenige aanleiding om nu het eind van 1524 voorloopig als termijn aan te nemen. Het ligt echter in de bedoeling de publicatie later te vervolgen.

Opgenomen zijn in de eerste plaats de commissies van de vroedschap aan haar gedeputeerden ter dagvaart gegeven naar aanleiding van de door dezen uitgebrachte rapporten aangaande de verzoeken door de landsregeering aan de statenvergadering gedaan, welke verzoeken meestal het bewilligen van contributies bedoelden.

Vervolgens alle verdere onderhandelingen van het centraal bestuur met de staten, zoo algemeene als provinciale, en de stad, tot aan het oogenblik, dat men bij voortgezetten tegenstand van de vroedschap, dwangmaatregelen begon te nemen. Immers betrof de executie slechts de stad en de resolutiën, daarmede in verband, vielen derhalve buiten het kader van deze uitgave evenals de besluiten der vroedschap omtrent het vinden van de gelden, die de stad gehouden was bij te dragen.

Ten slotte kwamen voor opname in aanmerking de

[p. 63]

besluiten aangaande zaken, die vroeger of later punten van bespreking op de dagvaarten uitmaakten, ook al blijkt dit niet uit de besluiten zelf.

Van de hachelijke onderneming om de resoluties door noten toe te lichten is afgezien. Zonder dat een omvangrijk onderzoek van ongedrukte archivalia ware verricht, wat in de gegeven omstandigheden onmogelijk was, hadden de noten slechts kunnen bestaan in verwijzingen naar de literatuur over het bestuur en de financiën onzer gewesten in den landsheerlijken tijd, welke literatuur toch wel in handen komt van ieder, die zich bezighoudt met deze onderwerpen¹⁾.

Een beschrijving van de gebruikte handschriften wordt opgenomen in de inleiding der Goudsche rechtsbronnen, die bestemd zijn om als eerstvolgende publicatie van de Vereeniging tot uitgaaf der bronnen van het oud-vaderlandsche recht in 1916 te verschijnen.

De resoluties zijn in extenso gedrukt. Voor die uit de eerste vierentwintig jaren der 16^de eeuw leek dit bepaald noodzakelijk, omdat het genoemde dagvaarten-register van Aert van der Goes eerst met 1525 begint, doch ook voor de latere stukken zal het gewenscht zijn, omdat het daardoor mogelijk wordt de ontwikkeling van de vormen, waarin het verkeer tusschen landsregeering, staten en stad

1) Het voornaamste staat bijeen in: H. Pirenne, Bibliographie de l'histoire de Belgique, Deuxième Edition (1902) - aan te vullen met: E. Marx, Studien zur Geschichte des niederländischen Aufstandes (1902); L.M.G.K. Kooperberg, Margaretha van Oostenrijk (1908); A. Walther, Die burgundischen Zentralbehörden unter Maximilian I. und Karl V. (1909); A. Walther, Die Anfänge Karls V. (1911). - Het snelst oriënteeren de opstellen van P.J. Blok, De financiën van het graafschap Holland, in: Bijdragen voor vaderlandsche geschiedenis en oudheidkunde, 3e reeks, deel III, blz. 36 vlg., en van R. Fruin, De zeventien provinciën en hare vertegenwoordiging in de Staten-Generaal, in: Verspreide Geschriften, deel IX, blz. 1 vlg. - Zie ook de literatuuropgaven achter de betreffende paragrafen in Fruin-Colenbrander. Geschiedenis der staatsinstellingen in Nederland tot den val der Republiek (1901).

[p. 64]

zich bewoog, in bijzonderheden na te gaan. Bovendien kan in dezen vorm de serie vroedschapsbesluiten wellicht van eenig nut zijn voor de toekomstige bewerkers van de uitgaven, genoemd onder de nrs. 12 (afdeeling: bestuur van Holland) en 20 (afdeeling: Staten-Generaal [vóór 1576]) in het Overzicht van de door bronnenpublicatie aan te vullen leemten der Nederlandsche geschiedkennis, in 1904 uitgegeven door de Commissie van advies voor 's Rijks geschiedkundige publicatiën, en als ligger dienen bij een vergelijkend onderzoek van soortgelijke stukken uit de gemeente-archieven te Haarlem, Leiden, Dordrecht, Amsterdam en Delft.

Hierbij dient echter te worden opgemerkt, dat, zooals bleek uit een onderzoek, in 1904 ingesteld door Jhr. Mr. Th. van Riemsdijk, den adviseur over de uitgaaf der Goudsche rechtsbronnen, te Dordrecht slechts in aanmerking komt het daar berustend afschrift van het register, gehouden door meester Floris Oem van Wijngaerden, pensionaris van de stad in de jaren 1513 tot 1519, in welk register alles is opgenomen, wat betrekking heeft op het geschil van Dordrecht met de andere steden en de edelen van Holland over de vernieuwing der verponding en het omslaan van een bede in het jaar 1514¹⁾, en dat te Amsterdam en te Delft de bewaarde vroedschapsboeken eerst met de jaren 1549 en 1565 aanvangen, zoodat daaruit slechts voor het vervolg van de thans gepubliceerde resoluties vergelijkings- en aanvullingsmateriaal zal te putten zijn.

A.M.v.E.

1) Vergelijk hierover: R. Fruin, Informacie up den staet, faculteyt ende gelegentheyt van de steden ende dorpen van Hollant ende Vrieslant om daernae te reguleren de nyeuwe schiltaele, gedaen in den jare MDXIV, Inleiding, blz. VIII vlg.

I.
(1501) Juni 17.

Upten seventiensten dach Junio so is by die van de

[p. 65]

gerechte geconsenteert ende overdraghen ende by die gemeen vroetscap angaende van de beede van mijn vrouw van Savoyen, dat wy mede consenteren zullen ghelijck anderen steeden van Hollandt ende angaende die beede van mijn vrouwe van Spaengen is negatijff geconsenteert.

II.
(1502?) Juli 11.

Upten XI^ten dach in Julio soe worde bij de vroetscap ende gherechte gheconsenteert angaende die beede van mijn vrouwe van Spaengen, dat die steede van der Goude mede doen soude ghelijck anderen steeden, mar indien ment weygeren conste men soude niet consenteren ende als van antwoirde te geven voir mijn heer die stadthouder generael van tgundt dat voirsz. is, was geconcludeert, dat men in den Hage die commissarissen openen soude die laste ende bevel voirsz. ende nyemant anders.

III.
(1504) Augustus 31.

Up huyden den lesten dach van Augusto soe hebben de voorsz. personen¹⁾ in de vroetscappe te kennen gegeven, dat zij geconsenteert hebben mijnen genadigen heere LXXX^m clinckerts vier jaeren lanck geduerende, beginnende Kersmisse a^o vier, ende daerenboven noch eens LXXX^m clinckers binnen drie jaeren te betalen bij egaele portien.

1) De gedeputeerden: de burgemeesters, meester Claes de Vet, Heynrick Broekhuysz. en Heynrick Govertsz.

IV.
1505 Maart 3.

Upten III^de dach in Maerte anno vijff is by der vroetscappe geaccordeert, upte begeerte gedaen by heer mr. Joest Conijn, raedt, in den naem van de K.M., omme te hebben van den lande IIII^cm Philippusgulden, dat twe burge-

[p. 66]

meesteren mit mr. Christoffel ende mr. Claes de Vet trecken sullen in den Hage ende communiceeren mitte andere steden, ende zoe wes zy bevinden sullen, daer de andere steden toe genegen zijn, dat zy tselve mededoen sullen ende consenteeren, daer mede by was ick.

V.
1505 Mei 12.

Upten XII^en dach in Mey a^o XV^c ende vijff is by der vroetscappe geaccordeert upte begeerte gedaen by mr. Joest Conijn in den Hage, omtrent zes ofte achte daegen geleden, in den naem van den coni(n)ck van Castille, van Grenade etc., dat die gedeputeerde deser stede in de selve voorsz. begeerte doen sullen gelycken die andere steden, tot welcke dachvaerdinge geordineert zijn Dirck Dircxz. ende mr. Jacob Mouwerisz.

VI.
1505 October 26.

Upten XXVI^en dach in October a^o vijff is geconsenteert by der vroetscappe, dat men der K.M. believen sal upten eysch gedaen by mr. Pieter Lapastole ende mr. Floris Oem Florisz. van Wingaerden, bedraegende ter somme toe van achthondert Rinsche, die men der selver K.M. leenen soude, alzoe verre men behoerlicke quitancie ende acquite van den koninck ende den rentmeester gecrigen can upte toecomende beede, die verschynen sal Sint Jan naestcomende, indien ock in de naestcomende dachvaert niet nyews geeyscht en wordt, daer de stede in belast mochte worden.

VII.
1506 Juli 18.

Upten XXIX^en dach van December a^o XV^c vijff is geaccordeert by der vroetscap angaende die continuatie van de lopende beede ordonnaris, dat men die selfde mit goeden

[p. 67]

manieren ontslaet, ist moegelicken, ten wair saicke, dat alle andere steeden ofte die meeste deel van hem consenteerden, dat men alsdan oeck mede consenteren soude, behoudelicken die oude condicien int oude concent van de voers. bede begrepen, ende noch meer dair by te stellen, dienende tot welvaeren van den lande ende steede. Ende desen achtervolgende zijn van der stede weghen tot Mechelen gesonden Baernt Henrics. ende mr. Jacob Mouwerisz. ende mit den anderen steden geconsenteert upte condiciën voirsz. Actum den XVIII^en van Julius a^o XV^c ses.

VIII.
1507 Augustus 7.

Upten VII^en dach in Augusto is geconsenteert ende gesloeten by de gemeen vroetscap úpte begeerte van mijn genadigen heer ende vrouwe van Savoyen upten gemeenen lande, roerende een Philippusgulden up elcke haertstede te heffen, dat men in de haertsteden niet consenteeren en zal by manieren van tellingen, om de quaede consequentiën te verhoeden, mar om van den orrloge ontslegen te wesen en minen genadighe heer ende vrouwe voirsz. in de laste, daer zy in zijn, uuut te helpen, is geconsenteert by der vroetscap voirsz., dat men mitten anderen steden ende landen consenteeren zal een somma van penninghen, naevolgende die andere steden haertsteedetellinge, der stede portie ofte anders alset die comitteerde van der stede des oirbairlixte goedduncken zal, hetzy mitte comissarissen of andersins over te comen.

IX.
1507 September 7.

Upten VII^en dach in September anno XV^cVII soe is overdragen ende geconsenteert by der gemeen vroetscap, dat soe wat penninghen die geconsenteert worden van tgemeen lant, om te bestormen dat huys te Puroyen, dat

[p. 68]

men dat zal achtervolgen. Item is oeck geconsenteert, dat men die XII^m lichte guldens zal moegen verhogen tot goude guldens van de knechten, die voor Puroye leggen.

X.
1508 April 5.

Upten V^en dach in Aprille a^o VIII is by der vroetscap geconsenteert ende gesloten, dat die gedeputeerden, die boven tot Gent reysen zullen in der generale dachvairt, eerst verclairen zullen dese oirloge van Gelder alleen by tlant van Hollandt niet mogelicke en es te dragen sonder hulp ende bistant van den anderen landen ende myn genadige vrouwe, ende evenverre dat dandere lande ende mijn vrouwe tzelve mit die wercke willen bewysen, dat alsdan die gedeputeerden last zullen hebben ende procuratie, om mit den anderen steden ende landen tantwoirde te geven upte begeerte van myn genadige vrouwe soe als zy dan bevinden zullen oirbairlicken¹⁾ te wesen, ende dat roerende de begeerte van X^m voetknechten ende II^m pairden.

1) Hs. oirbelieken.

XI.
1508 Juni 19.

Upte XIX^en in Junio a^o acht is geconsenteert, dat een burgermeester ende meester Jacob Mouwerisz. mit Jacob Minne ende Pieter Volpertz. zullen in den Hage trecken by den anderen gedeputeerden van de steden van Hollant aldaer bescreven ende wes aldaer by den gemeenen steden ghesloeten zal worden of by de meestedel van dien, dat dese selve personen in de saecken zullen hebben volle macht ende autoriteyt omme te moghen voirsien totter beschermenisse van den lande, om mit penninghen up te brengen ende andere saecken.

[p. 69]

XII.
1508 Juli 18.

Upten XVIII^en in Julio anno XV^c acht soe is geconsenteert by der gemeen vroetscap, dat dieghene, die by de commissarissen in den Hage trecken zullen, zullen hebben volcomen macht om te helpen raeden ende te concluderen mit den ghemeenen steden tot oirbair van den lande ende tot onderhoudenisse van de knechten, die voor Weesp leggen.

XIII.
1508 Augustus 16.

Upten XVI^en dach in Augusto anno XV^c acht is geconsenteert ende gesloeten by der gemeen vroetscap, roerende de begeerte van der K.M. van de XL^m Rijnsgulden, om tlant van der oirloge te onslaen, dat die stede gedeputeerden, die tot Hairlem by de K.M. trecken zullen, accorderen zullen in de voirsz. somme, indien dandere steden mede consenteeren, twelck alsoe gesciet es.

XIV.
1509 Februari 20.

1. Upten XX^en van Februario XV^cIX is gesloeten by der vroetscap roerende de begeerte van de K.M. van de vijffhondert duysent croenen over alle de landen, dat de stede van der Goude hierinne niet consenteeren en zal, mar zullen de gedeputeerden verclaeren de lasten geleeden in de oirloge sonder gratie te genieten, begerende dairomme rekeninge van de ommegeslegen penningen, ende indien dan bevonden worde de laste van de K.M. ende mijn gen. heer soe groet te wesen, dat in die gevalle de stede mede mit den anderen steden van Hollandt gelijck sonder gratie hair XXI^e deel betalen zullen.

2. Item roerende de saicke van myn gen. vrouwe

[p. 70]

ende hoir begeerte, is geconsenteert, dat de gedeputeerde, die reysen zullen tot Gent, zullen de saecke overleggen, ende tgundt, dat zy doen, zal van wairde gehouden wesen. Actum ut supra.

3. Is noch up huyden geconsenteert, dat Henrick Goiverts., meester Jacob Mouwerisz., Barent Heinricxz. ende Floris Dammaes, die welcke tot Gent reysen zullen ter dachvaert, vervolgen zullen, om een ottroy te hebben ende bezegeltheyt van dien, roerende dat men tGoudtsche bier tot allen plaetsen in Vlaenderen ende elders niet hoger bezwaren en zal dan hoir beste binnenbrouwen bier mit dat daeran cleeft ende alle die costen, die zyluyden daeromme zullen doen, te weten van vrunden te maecken mit scencken ende penningen te geven ende anders, zal van wairde gehouden wesen. Actum ut supra.

XV.
(1509 April 18.)

Upten selfden dach is by der vroetscap geconsenteert, dat die gedeputeerde, die in den Hage reysen zullen, consenteren zullen mit den anderen steden in de II^m gulden tot onderhoudenisse van de knechten tot Harderwijck, daer de stede of anloopt omtrent XXV £ gr.

XVI.
1509 Juni 14.

1. Upten XIIII^en dach in Junio a^o IX is geconsenteert, dat Willem Airtsz., Henrick Govertsz., Jan Jansz., meester Jacob Mourisz., pentionarius, ende meester Henrick Jansz., dewelcke in den Hage ter dachvairt zullen zijn by mijn gen. vrouwe upt stick van XX^m gulden over tgemeen landt, om tlandt te reeden ende de knechten te betalen, dat soe wat by hemluyden mitten anderen steden hierinne gedaen ende geconsenteert zal worden, daer geeft men hem volcomen macht in alle te doen naedat zy die saecke bevinden zullen ende tzelfde van wairden tonderhouden. Item dit is geconsenteert by de

[p. 71]

geene, die daertoe geordonneert zijn achtervolgende tconsent van der vroetscap.

2. Is voorts gesloeten, dat men mijn genadige vrouwe te kennen geven zal van die walle van Lovesteyn om die duer te steecken, voort van de zerovers om die uut zee te houden ende tzelfde oeck mijn vrouwe te kennen te geven ende voorts daerinne te concluderen.

XVII¹⁾.
.... Maart 16.

Upten XVI^ten dach in Maerte soe is geconsenteert by die ghemeen vroetscap, dat men onssen genadighen heer tegens raden soude mit XII of XIII pairden up 's gemeen lants cost of ten minsten, dat die stede van der Goude mede doen zullen gelijck anderen steden in Hollandt.

1) Deze resolutie is doorgehaald.

XVIII.
(1509) Juli 23.

Deputatie²⁾.

Upten XXIII^en Julii is gesloeten ende geconsenteert by der vroetscap, dat Heynrick Goversz. ende meester Heinrick Jansz. by mijn genadige vrouwe in den Hage om communicatie te houden in de dachvaert mitten anderen steden roerende de reedinge van den lande ende de knechten te betaelen mit dat daeran noopt, ende naedien zyluyden de saecke bevinden, zullen zy doen ende wat by hemluyden gedaen wordt, dat zal men van wairden houden.

2) Dit en de volgende opschriften, met laterc hand, staan in het hs. in margine.

XIX.
(1510) Mei 2.

xxv^m Gulden.

Up huyden den II^en Maii geconsenteert by der vroetscap

[p. 72]

roerende van de anticipatie van de XXV^m gulden, dat indien de meestedeel van de staten ende steden van den lande van Hollant consenteren, dat dese stede insgelijcx mede dairinne consenteren zal.

XX.
1511 Februari 15.

Unie.

1.¹⁾ Up huyden den XV^en in Februario anno XI is gesloeten by der gemeen vroetscap, dat angaende den oerloege van den oesterlingen an te nemen en is de opinie niet van der vroetscap, dat wy daerin treden zullen, tenzy dat alle die landen, te weten Vlaenderen, Brabant, Zeelandt, Hollant ende Vrieslant, daer gelijck intreden ende de hant daeran houden ende anders niet; ende alle tgheene des by alle de landen gedaen zal worden, dat zullen wy mede doen.

2. Item angaende de bescermenisse van den platten lande ende eedelen van Hollandt is de opinie ende goetduncken van die van der vroetscap, als dat men die eedelen mitten steden ende de steden mitten eedelen cleyn ende groet vereenicht ende daerinne alsoe te doene ende helpen raeden, datter eendracht ende vrede is onder malcander. Ende oeck bysonder is de meninge, dattet platte landt van Hollandt gedefendeert ende bescermt mach worden.

1) Deze resolutie is doorgehaald. Daarnaast staat in margine: ‘Dit articule is verandert mits dit navolgende articule van den date den XX^en in Februario anno XI’.

XXI.
1511 Februari 20.

Acht schepen.

Up huyden den XX^en in Februario anno XV^c XI is

[p. 73]

by der ghemeender vroetscap gesloeten ende geconsenteert, dat men angaende die van Lubecke ende Zweeden acht scepen van oerloge uutmaecken zal. Ende die penningen daervan up te brengen ende te vinde van den lastgelde ende 't surplus zal men vinden ende ommeslaen up 't gemeen lant ofte anders, soe dat de gemeene steden overdragen zullen by mijn genadige vrouwe.

XXII.
1511 April 2.

xii^m Goutgulden.

Upten II^en in Aprille anno XV^c XI is geconsenteert by der ghemeen vroetscap, dat dese stede doen zal in de XII^m gouden gulden te consenteren gelijcken andere steden, tot onderhoudenisse van de knechten. Ende indien d'andere steden niet daerin en willen consenteren, dat alsdan dese stede te minsten consenteren zal in een somme, daer men zekere knechten mede onderhout tot Oudewaeter ende Woerden upte frontieren van den lande.

XXIII.
(1511) Juli 15.

Upten XV^en in Julio is overdragen ende gesloeten by der gemeen vroetscap upte begeerte van mijn genadige vrouwe van de III^m voetknechten ende driehondert paerden up te brengen voer vier maenden, dat die gedeputeerde, die reyssen zullen by haer genade mitten anderen steden zullen accorderen is 't moegelick tot onderhoudenisse van de voirsz. III^m voetknechten ende niet de paerden.

Welverstaende, dat hierof gecort zullen wesen die penningen, die by eenige steeden verscoeten zijn in den voergaenden tijt tot bewaernisse en onderhoudenisse van eenigen knechten upten frontieren. Ende als van de knechten selfs te leggen ende up te brengen ende oeck te betalen zullen de voirsz. gedeputeerde doen zulcx als zy de saecke bevinden zullen. Praesentibus de scout,

[p. 74]

Willem Aerts, Barent, Dirck Dircs., Adriaen Gherits. ende Gillis mitsgaders de geheel ofte meestedeel van der vroetscap. My tegenwoirdich: Willem Stevens.

XXIV.
1511 October 7.

Beede.

Upten VII^en dach van Octobris anno XV^c elff is geconsenteert ende gesloeten by der gemeen vroetscap upte begeerte van der bede van vier jaeren, dat men mijn genadige vrouwe deselfde bede zal consenteren, behoudelick dat haer genaede of ende te nyete doen zal alle alsulcke nyeuwicheden upte Goudtsche bieren, by die van Andwerpen ende anderen upgestelt.

XXV.
(1512) September 16.

Defensie van 't landt. Soldaeten.

Upten XVI^en in Septembris is gesloeten by der vroetscap, dat men mit den anderen steden een wech ende manier vinden zal omme 't lant van Hollandt te bewaeren jegens den vianden mit knechten ende anders, ende de betalinge daervan te vinden over 't gemeen lant.

XXVI.
1512 September 29.

Schiltael. Morgentael.

1. Upten XXIX^en dach in Septembris anno XII soe is by der vroetscap geaccordeert ende gesloeten, dat die gedeputeerden, die reyssen zullen in den Hage, volcomen macht hebben zullen omme mit den anderen steeden ende by 't meestedeel van dien te consenteren, hoe men 't landt

[p. 75]

zal mogen defenderen ende hoe men die penningen vinden zal moegen, hetzy upte sciltaele off oeck margentaele of by andere maniere van tacxeren upte goeden ende rijckdom van den persoonen, zulcx als meest oirbair zal duncken te wesen de meeste deelen van den steeden.

Heer van Wassenaer.

2. Item angaende de begeerte van mijn heer van Wassenaer van vijffdusent guldens is gesloeten, dat indien hy can gecrygen desargie upten domeynen van mijn genadigen heer, dat men hem gelieven zal by 't meestedeel van den steeden.

XXVII.
1512 October 3.

Gecommitteerde dachvaerden.

Upten III^en dach in Octobris anno XII soe is gesloeten ende geconsenteert, dat als een burgemeester ofte pentionarius ter dachvaert reysde van der stede wegen, ende de saecke lastich, zwaer off zulcx waer, dat men daer eenigen uuuter vroetscap toe ordineerde om mede ter dachvaert te reyssen, zoe zullen diegheene, die by de meeste stemmen van die van de gerechte gheordonneert worden, gehouden wesen mitten burgemeester ofte gedeputeerde mede te reyssen ende te helpen raeden soe 't behoirt, sonder des te weygheren, upte correctie van der stede.

XXVIII.
1512 December 13.

Schiltael.

Upten XIII^en dach in Decembris anno XV^c ende XII soe is gesloeten by der gemeen vroetscap, dat men in geender manieren eenige nyeuwicheyt van scattingen up

[p. 76]

en brenct noch en consenteert 'tzy upte morgentaele off diergelijck tot onderhoudenisse van den oerloege, mar dat men alleenlicken bliven zal by 't oude haercomen, te wetene by de sciltaele. Des is 't saecke, datter yemandt by eenigen steden daerby bezwaert is, die zal men verlichten ende die daerby verlicht is zal men verzwaeren, elck in 't zijn nae advenandt van dien. Welverstaende indien d'andere steden staen willen upte verpondinge, dat men dan onsse gedeputeerde te kennen geven zal de manier van de verpondinge. Dat gehoirt hebbende zullen de gedeputeerde 'tzelfde de vroetscap rapporteren ende te kennen geven.

XXIX.
(1513) Februari 23.

Ommeslach.

Upten XXIII^en in Februario is gesloeten by der gemeen vroetscap, dat de stede van der Goude upbrengen zal hoer portie nae den sciltaele in den ommeslach van der betaelinge van den knechten, die upte frontieren gelegen hebben ende noch leggen, bedragende tusschen de vijftich ende tsestich duysent, ende dat indien andere steden in de voirsz. ommeslach consenteren ende hoer penningen by effecte upbrengen.

XXX.
1513 Maart 2.

Capitael impositie.

1. Item upten II^en in Maert anno XIII is geconcludeert by der vroetscap, dat men in de capitael impositie doen zal als in voergaende articulen in de vroetscap gesloeten es, ijmmers te bliven by die van Dordrecht ende Rotterdam. Desgelijcx van de penningen up te brengen van der stede portie angaende 't voirgaende articule, gesloeten den XXIII^en dach in Februario lestleeden.

[p. 77]

Heer van Bruynswijck.

2. Item angaende om an te nemen mijn heer van Bruyswijck is gesloeten, dat men daerby doen zal by die meeste deel van de steden.

XXXI.
1513 Maart 11.

Ut supra.

1. Item upten XI dach van Maerte anno XV^c ende derthien is gesloeten by der vroesscaep angaende 't annemen van mijn here Bruynswijck, dat men dairom niet doen sal ten waire by alle den ghemeenen landen, alsoewel Brabant, Vlaenderen, Henegouwen, Zeelant, Artoys, gelijckelijcken sulcx deden. Mer dat men versoucken sal mijn here Floris van IJsselsteyn, stathouder van den lande van Hollant, Zeelant, om 't lant te defenderen mit een redelijck getal van knechten ende een ordonnantie te maecken om die knechten te betaelen van maende te maende.

Ommeslach.

2. Item als van de penningen, die men behoeven sal totter betaelinge van den ommeslach van de LI^m cr., dat men die vinden sal by leninge by hoege masten. Ende 't gelt niet over leveren tenzy dat men eerst weet dat andere steden sulcx gedaen hebben ende al betaelt. Actum utsupra.

XXXII.
1513 April 4.

Schiltaelen. Verpondinge.

Upten IIII^en dach in Aprille anno XIII is geordonneert ende gesloeten by der vroetscap dat Heye Geritsz., Jan Jansz., rentemeester, Heynrick Govers, Willem Jan Willems ter dachvaert in den Hage reyssen zullen ende zullen

[p. 78]

volcomen macht hebben te doene mit den anderen steden tot defensie ende welvaeren van den lande om te versciltaelen off te verponden.

XXXIII.
(1513) Mei 9.

Heer Floris van IJsselsteyn. Ommeslach.

Upten IX^en dach in Meye is gesloeten by der gemeen vroetscap, dat men mijn heer de stadthouder, heer Floris van Yselsteyn etc., annemen zal voer cappeteyn ende bescermer van den lande ende hem onderhouden mit II^m knechten voer den toecomenden tijt ende voorts dat men accordeert ende tevreeden is in den ommeslach by mijn heer voirsz. ende de praesident van mijn genadige vrouwe ende den Raedt van Hollandt, gemaect den VII^en dach in Meye voerleeden, ende dat men de penningen vinden zal by vercopinge van renten.

XXXIV.
(1513) Juli 20.

Bestandt.

Upten XX^en Julii is geconsenteert by der gemeen vroetscap, dat diegheene, die van der stede wegen als gedeputeert tot Bruessel reyssen zullen up 't stuck van 't bestant tusschen dezen landen ende den heer van Gelre, dat die volcomen macht hebben zullen mitten gemeenen landen ende steden te concluderen ten minsten quetse van den lande ende tot welvaeren van mijn genadige heer.

XXXV.
1513 September 19.

Verpondinge.

Upten XIX^en dach in Septembri anno XV^cXIII was

[p. 79]

by der vroetscap gesloeten als dat men in gheenre manieren consenteren en sal in de verpondinge, tenzy dat men eerst ende alvoeren weten sal, hoe ende in wat manieren dat die geschien sal, ende dat men blyven sal by die van Dordrecht.

XXXVI.
1515 Juni 27.

IIII^en Philpsgulden.

Upten XXVII^en dach in Junio anno XV^c vijftien is gesloeten by der vroetscap, dat degheene, die ter dachvairt in den Hage reyssen zullen, mitten anderen steden communiceren upte peticie van de beede van de IIII^cm Philippusgulden, die mijn genadige heer eysschende is over 't gemeen lant van Hollandt ende Vrieslandt te betaelen tot vier jaeren in acht termynen; soedat degeene, die daer reyssen zullen, die zullen last hebben mijn genadige heer te gelieven in alsoeveel als men coninck Philips, zijn vader zaliger gedachten, in 't jaer XV^c vier geconsenteert heeft sonder eenige exceptie te allegeren van de verpondinge ofte de oude sciltaele, mar zullen hoer somme selver coteren tot onsse portie toe. Hiertoe zijn geordonneert te reyssen meester Christoffel, Dirck Dircs., Henric Govartsz. ende Baernt Heinricxz.

XXXVII.
1515 Juli 3.

Commissie dagvaert.

Up huyden den III^en in Julio anno XV^c vijftien is gesloeten ende geconsenteert by der gemeen vroetscap, dat diegeene, die ter dachvaert reyssen zullen, die zullen volcomen macht hebben om mitten anderen steden eyntlicken te consenteren ende te gelieven in mijns genadigen heren bede ende cruys ende dat alsoe luttel als zy minst zullen connen ende mogen.

[p. 80]

XXXVIII.
(1516) April 8.

Petitie.

Up huyden den VIII^en dach in Aprille soe is by de ghemeene vroetscap eendrachtelicken geordonneert ende gesloeten, dat diegheene, die ten hogen hove reyssen zullen an onssen genadigen heer, te wetene Willem Jan Willemsz., burgemeester, Baernt Henricxz. ende Claes Gerit Claesz., omme t'achtervolgen de saecke deser stede, bisonder roerende de peticie van de IIII^cm Philipsgulden tot de voyage van onssen genadigen heer in Spaengen, dat deselve gedeputeerde volcomen macht zullen hebben in dese saecken te doene, hetzy te composeren ende mit den heeren te spreecken ende zulcx daerinne te doene soe men hemluyden dat toebetrouwet tot oerbaer ende proffijte van der stede nae wetenscap hoer voorsieniche vijff sinnen. Ende men belooft hem dit van goeder waerden te houden.

XXXIX.
1516 Mei 15.

Petitie.

Up huyden den XV^en in Meye anno XV^cXVI soe heeft die vroetscap vergadert geweest up drie saecken ende peticien by onssen genadigen heer begeert, d'eerste dat men den nyeuwen biscop van Utrecht consenteren ende gelieven soude in de somme van XVIII^m gulden, d'anderde saecke dat men mijn genadige heer besegelen soude over 't gemeen tot.....¹⁾ gulden toe, de darde dat men anticiperen soude den termijn ende somme die Sint Jansmis naestcomende verschynen zal der stede portie roerende van de IIII^cm Philipsgulden. Die van der vroetscap hebben der stede lasten rypelicken overgeleyt ende bevinden de stede soe langer soe meer bezwaert te zyne ende de

1) Niet ingevuld.

[p. 81]

stede niet mogelicken en is de lasten te dragen, hebben alle de voirsz. van der vroetscap geseyt ende gesloeten ende mits dese seggen negatijff upte voirsz. saecken.

XL¹⁾.
1516 Mei 21.

Item upten XXI^en in Meye anno XVI soe sijn vergadert die gemeen vroetscap ende is geconsenteert, dat men onssen genadigen heer believen zal te anticiperen onsse porcie van de bede, die nu Sint Jansmisse verschynen zal. Voort zal men onssen genadigen heer believen, de lossinge van de bezegeltheyt laetstwerff gedaen, die mijn genadigen heer nu Sint Jansmis naestcomende belooft heeft te lossen, dat men die saecke een jaer uitstellen zal tot Sint Jansmisse toe over een jaer, behoudelicken dat mijn genadige heer weder een nyeu acte geven zal van de verzekertheede, dat hy deselve renten Sint Jan over een jaer lossenen zal.

Item angaende de peticie van de biscop ende nyeuwe bezegeltheyt gelijck 't voirsz. is verclaert, daer seggen die vroetscap negatijff.

1) Deze resolutie is doorgehaald.

XLI.
1516 Mei 21.

Petitie.

Upten XXI^en dach in Meye anno XV^c XVI is by der vroetscap gesloten, datteghene, die ter dachvaert reisen sullen, volcomen macht hebben zullen te besoigneren angaende die anticipatie van den termijn van Sint Jansmis naistcomende. Voirt van de bezegeltheit opte vijff steden laetstwerf geschiet te lossen ende van de nyeuwe bezegelheit te doen van onse portie op dese stede alleen te bezegelen tot deser stede portie ende in als 't beste te doen.

[p. 82]

XLII¹⁾.
(1516) Mei 28.

Upten XXVIII^en dach in Meye soe zijn vergadert die gemeene vroetscap ende hebben eendrachtelicken geaccordeert ende gesloeten, dat soe wanneer van nu voortan yemandt van de burgemeesteren ofte andere gedeputeerden uuuter vroetscap ten hove reyssen, hetzy beneden off boven, dat deselve volcomen macht, auctoriteyt ende speciael bevel zullen hebben om vrunden te maecken ten hove, hetzy in scencken ende andere, tot oerbair ende proffijt van der stede saecken, soe van wat saecken deselve gedeputeerden van der stede wegen ten hove te doen zullen hebben, hetzy van de verpondinge, bruyckwair, gemeen lants renten off diergelijcke ende dat de poorteren vry tot allen plaetsen mit hoer scepen ende bieren mogen vaeren. Ende soe wes by denselven gedeputeerden in derselver stede saecken gedaen zal worden, dat zal men houden vast ende van goeden wairden tot ewigen dagen.

1) Deze resolutie is doorgehaald.

XLIII.
1516 Juli 15.

Mr. Aelbert van Loo, advocaet van 't landt. Petitien.

Up huyden den XV^en in Julio anno XV^cXVI soe zijn die van der vroetscap gesloeten ende overdragen, dat degheene, die ter dachvaert in den Hage reyssen zullen upte saecken van de bruyckwair ende van de geestelicke goeden ende oeck up 't stick van den XXVIII^m ende XXIIII^m, die upte beede Kersmisse ende Sint Jansmisse naestcomende verschynen zullen, ende oeck upte saecken van den advocaet van 't lant mr. Aelbert van Loo destitueren, alsoe hy raetsheer es, dat deselve gedeputeerden

[p. 83]

hen vougen zullen mit den anderen steden te doene soe dat oerbaerlicxt ende proffytelicxt wesen zal, te weten in den eersten, dat men niet en consentere in de geestelicke goeden, te weten de gasthuyssen, heyligeesten ende andere diergelijcke in eenen penninck. Mar indien mijn genadige heer dat benemen wil, dat hy doe zulcx zynen raedt gedragen zal. Item om te consenteren ende te loven de somme van de toecomende beede te betalen als die verschynen zal, dat de stede niet verder en looft dan voer hoer portie ende dat men goede decergie ende loftenisse neempt dat de stede niet bedrogen en is. Item angaende van den advocaet soe is geconsenteert, dat men den advocaet destituere, alsoeverde de meeste stemmen alsoe vallen.

XLIV.
(1517 Februari 21.)

Noch is by de ghemeene vroetscap geconsenteert ende gesloten, dat die burgemeester, die boven te hove reysen sal, betalen sal sekere heeren die penningen, die hem voirtijts gelooft sijn, ende wederstaen die contributie van de L^m Philipsgulden over alle de landen van harwerts over begeert by de C.M., daer wy nyet in geconsenteert en hebben. Ende indien men dat nyet wederstaen en can, dat men dan in den Hage reysen sal in de ghyselinge aleer men daertoe consenteren sal ende voirt alle naersticheyt te doen omme 'tselve te wederstaen.

XLV.
1517 Juni 26.

Bede.

Opten XXVI^en dach in Junio anno XV^cXVII soe is by de ghemeene vroetscap rypelicken gesloten ende geaccordeert, dat men opte begeerte van sekere commissarysen van onsen genadigen heer gesonden, in den Hage opte anticipatie van der beede van Kersmis naistcomende geheel antwoerden sal negatijff.

[p. 84]

XLVI.
1517 Juli 6.

Opten VI^en dach in Julio anno XVII was by de vroetscap rypelicken ende eendrachtelicken gesloten, dattegheene, die van deser stede wegen reyssen sullen by de C.M., sullen die lasten ende oppressien van desen landen den C.M. te kennen geven mit alre naersticheit, begeerende dat hy dit lant defendeeren ende beschermen wil ende daerinne 't beste te doen mitten meestendeel van den eedelen ende steden ende sullen volcomen last hebben in als te doen nae datte saecken staen sullen. Ende indien die opinien diversch gevielen, dat men blyven sal by den edelen ende by de stede van Dordrecht.

XLVII.
1517 Juli 8.

Upten VIII^en dach in Julio anno XVII was by de ghemeene vroetscap eendrachtelicken ende mit goeder deliberatie gesloten, dat men opte petitie, gedaen binnen der stede van Leyden by mijn heer de president ende sommige van den raide van Hollant, in gheenre manieren daerinne consenteren en sal ende sonderlinge, dat men thoven sal mit eenich consent te geven ter tijt toe dat onse gedeputeerde, die by der C.M. gesonden sijn, weder thuys gecomen sullen wesen, ter antwoerde gevende datte stede gheen lasten meer dragen en mach, gemerckt, dat se meer belast is dan de stede dragen mach.

XLVIII.
1517 Juli 16.

Upten XVI^en dach in Julio anno XVII is by de ghemeene vroetscap gesloten ende overdragen, dattegheene, die van deser stede wegen reysen sullen tot Gorichem by den stedehouder ende andere heeren, volcomen macht hebben sullen, op te brengen VIII^c ofte IX^c Rinsgulden, soeverre zy bevinden datte andere steden van Hollant

[p. 85]

nae advenant ende qualiteyt van de steden oick hoer penningen opbrengen. Ende indien enige steden enige conditien begeeren, dat dese stede mede voir al hebben ende begeeren sal verclaringe van de smaldeelinge. Ende altijt nemende descharge van onsen genadigen heer ende behoerlicke quyttantie, dattet dese stede betalinge strecken sal van der bede.

XLIX.
1517 Augustus 25.

Upten XXV^en dach van Augusto anno XVII was by der ghemeen vroetscap gesloeten ende geaccordeert upte begeerte van de C.M., gedaen te Middelbourch, van dat alle die landen over wilden consenteren in de onderhoudenisse van VI^m voetknechten ende II^m, paerden voer een jaer off alsoe lange als d'oorloge geduerende is, die C.M. zal up zijne cost houden II^c lancien ende daerenboven indien deze wapeninge niet sterck genoech en is, soe zal die C.M. up zynen cost noch houden XII^m knechten voer drie maenden, wel verstaende, dat dat quartier, die dese XII^m knechten te doen zal hebben, zullen verscieten voer een maent hoer sout, ende de C.M. zal hemluyden dat wederomme betaelen.

L.
1518 Januari 12.

Schutters optrecken.

Upten XII^en dach in Januario anno XV^c XVIII is gesloeten by der gemeene vroetscap, dat angaende 't scriven van mijn heer den stathouder van knechten up te brengen ende gereet te maecken, dat men eenige als gedeputeerde seynden zal in den Hage om mitten anderen steeden te spreecken, wat men in dese saecken doen zal soe de saecke lastich is. Bisonder zal men mitter clocke publiceren, dattet darde quartier, ghelijcken dat geloot is, hem gereet maecken van wapeninge ende anders, sulcx

[p. 86]

zy hoer lijff verweren willen, om te reyssen daer 't van node wesen zal.

LI.
(1518 April 30.)

Denemarcken.

Voirt is gesloten, dat men den coninck van Deenmarcken gheen scepen consenteren en sal tot costen van den lande van Hollant, mar indien men die penningen vercrygen mach op 't lastgelt op die scepen of comanscip van dengheenen, die de landen van den C. van Deenmarcken willen gebruycken, daer sal men in consenteren alsoeverre als die andere steden daerin mede consenteren.

LII.
(1518 Juni 30.)

Brouwers.

Noch dat men die smaldeelinge mit alre naersticheden, die men sal weten te doen, vervolgen sal, ende in den Hage reysen ende daertoe enige van de vroetscap geordineert zijn, als Barent Henricxz., Witte Govertsz., Gheryt Geerlofsz., Willem Jan, dewelke volcomen macht hebben in dese saicke te solliciteren.

LIII.
(1518) Augustus 8.

Verpondinge. Smaldeelinge.

1. Opten VIII^en dach in Augusto was by de vroetscap gesloten, dat men naerstelicken vervolgen soude om een eynde te hebben van de verpondinge ende smaeldeelinge ende dat diegheene, die daerin solliciteren souden, volcomen macht souden hebben om vrunden te maicken mit schencken ende anders diergelijcke etc.

[p. 87]

XL^m Goudtgulden.

2. Voirt dat men niet consenteren en sal in de veertichduysent gouden gulden, die men eyst over Hollant ende Zeelant totte betalinge van de dote van de koninckinne van Denemarcken.

LIV.
1518 September 7.

LXXX^m Clinckers.

Opten VII^en dach in Septembri anno XVIII is by de ghemeene vroetscap gesloten ende geaccordeert, datteghene, die reysen zullen in den Hage, volcomen macht hebben sullen, hem conform te maken ende mitten anderen steden te consenteren in de bede ter somme toe van tachtichduysent clinckers tsjaers ende niet hoger drie jaeren lang geduerende, te betalen tot twee termynen tsjaers, daer 't eerste termijn of vallen sal Kersmis anno negentien ende Sint Jansmis daeran ende soe voirt ten eynde toe van de drie jaeren. Voirt dat syluyden naerstelijcken in 't secreet solliciteren sullen an mijn heer den stedehouder, den heer van Montigny ende andere heeren om eenige gratie te mogen crygen. Ende oick of sy in 't heymelijck souden moegen vernemen van de verpondinge, die smaldeelinge ende andere saecken, deser stede angaende.

LV.
1518 October 15.

Beede.

Opten XV^en dach in Octobri anno XVIII is by de ghemeene vroetscap gesloten ende geaccordeert, datter een burgermeester ende een tresorier reysen sullen boven by meester Aernt, pensionnarys, ende hebben volcomen macht om te spreken mit mijn heer van Montingny ende ander heeren ende te consenteren ten meesten proffijt

[p. 88]

ende oirbaer van der stede in 't consent van de bede, (die) mijn genadigen heer eysschende is in 't jaer als boven.

LVI.
1518 October 27.

Beede.

Opten XXVII^en dach in Octobri anno XV^c XVIII soe is by die van de gerechte ende de ghemeene vroetscap gesloten ende geaccordeert, datteghene, die reysen zullen te Bruessel, dattezelfde macht hebben om te consenteren ten meesten oerbaar ende proffijt van der stede in 't consent van de beede, die de C.M. eysschende is in 't jaer als boven mits vasticheyt te nemen van sekere articulen ende condicien doen verhaelt voeral geconsenteert te hebben.

LVII.
1518 November 3.

Gratuiteyt aen de eedele.

Upten III^en dach in Novembri anno XV^c XVIII is gesloten ende geconsenteert by de ghemeen vroetscap, dat die gedeputeerde, die in den Hage reyssen zullen volcommen macht sullen hebben om mitten anderen steden te communiceren in de saicke van de gratuiteyt, die de eedelen cyschende zijn in 't defenderen van den lande als die Geldersche, Vriesen t'Alcmaer ende t'Asperen waeren ende dattezelfde gedeputeerde zullen consenteren in dezelfde gratuiteyt ten minsten laste ende quetse van der stede, welverstaende dat men dese penningen nyet eer geven en sal dan upten eersten termijn van de toecomende bede, die geconsenteert sal worden, welverstaende dat voer ende alvoer den ommeslach ende de smaeldeelinge hoir voirtganck hebben sal ende daer acte of nemen. Ende indien 't zelfde zijn voortganck nyet en hadde dat alsdan 't consent van de voirsz. gratuiteyt van gheender

[p. 89]

waerden wesen en sal ende zullen alsdan ongehouden wesen daervan in enige manieren te gelden.

LVIII.
1518 November 15.

Beede.

1. Up huyden den XV^en dach van November anno XV^c XVIII is by de gemeene vroetscap eendrachtelicken geconsenteert, dat die gedeputeerde, die ter dachvaert reyssen zullen upte peticie van de beede van onsse genadige vrouwe, dat die zullen hebben volcomen macht om te spreecken mit den stadthouder, die heere van Montingys ende raedt ofte mit andere goede vrunden, die dese stede goetgunders zijn, ende deselve vrunden een gratuiteyt toe te vougen tot goetduncken van den gedeputeerden naedat die saicke by hemluyden getracteert ende gehandelt sal worden ende dat men de saicke soe luttel maicken mach in 't consenteren van der beede als 't mogelijcken is, gemerct, dattet die stede seer lastich zal wesen te betalen; welverstaende sonder consideracie te nemen in 't consenteren van C^m off LXXX^m mar alleenlicken mitten heeren over te commen om een jaerlijcse somme, waerup dese stade hem reguleren mach, behoudelicken dat voor ende al geconsenteert wordt van sekere artyclen ende condicien, by deser stede overgegeven ende verhaelt, ende daer vasticheyt off te nemen als 't behoort.

Petitie.

2. Item desgelijcx zullen dezelve gedeputeerde hebben volcommen macht in de peticie van onsse genadige vrouwe ende Fernand te consenteren in de XX^m voor hoer speldegelt ende voor d'incomst van Fernand. Insgelijcx te consenteren van de gratuiyteyt van den eedelen als voer de deffensie van de lande. Ende 'tgundt dat hierinne by den gedeputeerden voirsz. gedaen wordt, beloefden die heeren ende vroetscap t'achtervolgen ende van waerden te houden. Actum utsupra.

[p. 90]

LIX.
1519 Februari 20.

Upten XX^en in Februario anno XIX is by der vroetscap geordonneert, dat upte peticie van mijn genadige vrouwe aengaende de V^m ponde ter cause van de staelen off te breecken, dat men in deselve peticie van de V^m in geender manieren consenteren en zal.

LX.
1519 Maart 1.

Petitie.

Upten eersten dach van Maert anno XV^c XIX is by de ghemeen vroetscap ende gerechte geordonneert ende gesloten dat men reysen zal in den Hage ende doen een huesschelicke negatijff excusacie overmits de groote lasten, die de stede dagelicx dragende is, upte begheerte van mijn genadige vrouwe, roerende datte staten van Hollant souden willen anticiperen den termijn van Sint Jansmisse toecomende ende die besegeltheyt, gedaen in 't jaer vijfftienhondert vijftien, te postponeren tot den anderen twee termynen daeranvolgende ende te willen vercoepen upten steden duysent Rinsgulden, den penninck zestien, mitgaders noch te consenteren alle jaers te betalen vijftichduysent Rinsgulden, de coninck van Denemerken altoes Sint Jansmisse ende daeroff leveren hoer besegeltheyt in handen van den coninck van Denemercken. Oick dat men lastgelt stellen soude willen opte coopmanscepe van de scepen, die oistwaerts vaeren omme mittetselfde gelt te onderhouden zes scepen van oorloghe, die men den coninck van Denemercken doen soude.

LXI.
1519 Maart 9.

'Tselve.

Upten IX^en dach van Maerte anno XIX is by de

[p. 91]

ghemeen vroetscap ende gerechte veraccordeert, dat men reysen sal te Mechelen upte proposicie bovenstaende breeder verclaert ende dat men by 't inhouden van dien blyven sal.

LXII.
1519 Maart 24.

6 Schepen van oorloge.

1. Upten XXIV^en in Maert anno XV^c XIX is by de ghemeen vroetscap ende gerechte geaccordeert ende gesloten, dat men reyssen zal te Berghen te dachvaert by den anderen landen Zeellant ende Brabant upte begheerte van up te brengen zes scepen van oorloghe, gefurneert wesende mit volck ende alle reetscap daertoe dienende ende de penningen van dien vinden ende ordonneren soude up 't lastgelt van de coopmanscepen oostwert ende westwert varende uuyt Hollant, Zeelant ende Brabant ende deselfde scepen te senden tot assistencie van den coninck van Denemercken, dat men in deselve proposicie voirsz. dese stede nyet mogelick en is consent te dragen overmits de groote lasten, die de stede dagelicx dragen moet upte coopmanscepen ende anders.

Petitie.

2. Noch is upten dach voirsz. bij de gemeen vroetscap alsboven geaccordeert ende gesloten, dat men reysen zal te Mechelen te dachvaert upte proposicie van de anticipacie van den termijn van Sint Jan te leveren van stonden an in handen van den rentmeester, welcke penningen mijn genadige vrouwe nyet lichten en sal, tenwaere dat dese landen versekert waeren van bestant off pays, ende alsdan dezelfde penningen te lichten ende te senden de coninck van Denemercken in ofcortinge van synen reste ende promisse. Ende waer 't byalsoe datter oorloech uprees, soe soude men deselve penningen employeren tot deffensie van den lande. Ende noch hierenboven te leveren de coninck van Denemercken besegelt-

[p. 92]

hede van de zes groote steden van Hollant voer 's jairs te betalen vijftichduysent gulden in afcortinge van sijn promisse, mits dat mijn genadige vrouwe de gedeputeerde van de zes groote steden obligacie ende besegeltheyt doen sal van hemluden te quyten ende te garanderen etc.; alle 'twelcke de voirsz. stede nyet mogelick en is daerinne te consenteren overmits zekere groote swaere lasten, die sy dagelicx dragende sijn. Begerende daeromme seer vruntlicken daerof by mijn genadige vrouwe geexcuseert te sijn.

XII^c Man.

3. Item noch is by der vroetscap ende dach als voiren geaccordeert ende gesloten, dat men reysen zal in den Hage upte proposicie van de defensie van desen lande, te weten dat men houden soude voer een maent an bootsgesellen ende scipperen twalefhondert mannen, daervan mijn heer van Wassenaer hooft ende cappiteyn off wesen sal ende mittezelfde te vryen de zee ende defenderen 't lant van Hollant, dat men daerinne consenteren sal alsoe verde als mijn genadige vrouwe daervan ofslach doen wil van de penningen van der beede, verscynende Sint Jansmisse naistcomende ende anders oick nyet.

LXIII.
1519 April 29.

Besegelinge.

Upten XXIX^en Aprilis anno XV^c XIX soe is by der ghemeene vroetscap geaccordeert ende gesloeten dat men reysen zal tot Machelen ter dachvaert up Altera dominica quasimodo ende geven andtwoirde upte bezegelinge van de X duysent gulden tsjaers den penninck XVI, dewelcke penningen men upbrengen soude in handen van den rentmeester der C.M. etc. Noch upte saecke van de vijfftichdusent gulden tsjaers te geven in handen van den coninck van Denemarcken in ofcortinghe van zijn doete etc., soe

[p. 93]

is by derselver vroetscap eendrachtelicken gesloeten als voer an d'ander zyde genoech verclaert staet, gemerct, dat de stede, overmits hoere zwaere lasten, dese penningen noch hoir portie niet upbrengen en moegen, noch de besegeltheyt van dien, soe is hoer opinie negatijff. Item angaende de begeerte van 't lastgelt te gaderen upte comenscappen oest ende west varende, om mit 'tselfde gelt t'onderhouden ses scepen van oorloge tot behooff van de coninck van Denemarcken, dat men daerin consenteren zal alsoeverde als alle de landen van herwertsover daerinne ghelijckelicken consenteren. Item als angaende die anticipatie van den termijn van Sint Jansmisse naestcomende, dat men daerinne insgelijcx consenteren zal indien men eenich goet mach doen ofte verwerven in de saecke van de brouwerie.

LXIV.
1519 Mei 5.

Gedeputeerde.

Upten V^en dach van Meye anno XV^c XIX soe is by de ghemeene vroetscap geaccordeert ende gesloten, dat dieghene, die reysen zullen, die sullen hebben volcomen macht om te doen ten meesten oirbair ende proffijt van der stede.

LXV.
1519 Mei 21.

Up den XXI Maii is by de gemeene vroescop gesloeten ende geaccordeert, dat men reysen sal by mijn genadige vrouwe ende ter antwoirde geven up punct van die duysent gulden te besegelen ofte die op te brenghen by anticipatie up den termijn van Kerinisse toecomende, dat dese stede 't selve nyet en mach vervallen, gemerct hoiren crancheyt van den neringhe van der brouwerie ende anderen saycken. Ende oick t'antwoirden up punct van 't lastghelt negatijff, gemerct dat Vlaenderen daerinne nyet consenteren en wil noch daerinne nyet gehouden en

[p. 94]

wil wesen. Actum anno XV^c ende XIX, den dach als voeren¹⁾.

1) In margine staat hier naast: ‘Nota. Dit artikel es te niet mer is an d'ander zyde vermaect, ergo dit art. nichil’. - Zie nr. LXVI.

LXVI.
1519 Mei 21.

M gulden.

Upten XXI^en Maii is by die ghemeene vroetscap gesloeten ende geaccordeert, dat men reyssen zal by mijn genadige vrouwe ende ter antwoerde geven up 't punct van de M gulden te bezegelen ofte die up te brengen by anticipatie upten termijn van Kersmisse toecomende, dat dese stede 't zelfde niet en mach vervallen, gemerct hoere cranckheyt ende groete verganckelickheyt van de neringe van der brouwerie ende andere saecken. Ende oeck t'andtwoirden up tpunct van 't lastgelt ofte om 't zelfde te permuteren in een somme van XXXVI^m over Brabant, Hollandt ende Zeelandt, negatijff, gemerct dat Vlaenderen daerinne niet consenteren en wil noch daerinne niet gehouden en wil wesen. Ende dat de voirsz. stede niet vervallen en mach eenighe penninghen up te brengen, gemerct dat zy nu moeten upbrengen die penningen van den ommeslach ende oeck die anticipatie van Sint Jansmisse toecomende mit anderen groten lasten, die zy dagelicx gedogen moeten. Actum XV^c XIX, dach als boven.

LXVII.
(1519) Juni 4.

Beede.

Upten IIII^en dach van Junio is by de ghemeene vroetscap ende gerechte gesloten ende geaccordeert, dat men upbrengen sal deser stede andeel van de XXII^m gulden in ofcortinge van de anticipatie van der beede van den termijn van Sint Jansmisse toecomende, welcke penningen

[p. 95]

men sal gaderen by leeninge, behoudelick dat men alle de oude sculde eerst voer al upbetalen zal.

LXVIII.
1519 Juli 21.

Versegelinge.

1. Upten XXI^en dach van Julio anno XV^c XIX is by de gemeen vroetscap gesloten ende geaccordeert upte begheerte van de C.M., roerende dat dese stede soude willen gelieven den C.M. te leveren hoiren besegeltheit van tweedusent gulden tsjairs, te betalene altijt Sint Jansmisse ende geduerende den tijt van zes jaeren, welcke besegelinge de stede doen soude tot behouf ende in handen van den coninck van Denemarcken, waervoer de C.M. dese stede in handen stellen soude zijnre genadige domeynen, te weten den hoppenexcijs, die sluyse ende wage, leggende binnen deser stede, ofte dat sy de voirsz. penningen altijts sullen mogen corten an zijnre genadige bede om hem daeran te verhalen, indien de stede ter cause van de voirsz. besegelinge eenige laste upquame ofte enige moyenisse angedaen worde, dat men in de voirsz. begheerte van de C.M. en sullen connen of mogen draegen overmits dat dese stede tot anderen tyden duer versegelinge groite sware costen ende lasten gehad heeft ende dat dese stede zoe swaerlicken belast ende verobligeert is, dat men se nyet weer beswaren noch belasten can noch en mach.

XVI^m Gulden.

2. Item als angaende haer porcie up te brengen van zestiendusent gulden, die d'andere steden geconsenteert hebben t'anticiperen upten termijn van der bede Kersmissse toecomende of hoire besegeltheit daervoer te leveren, dat dese stede soe zy nyet geconsenteert en heeft overmits die groite last daer sy in is, dat zy daeromme nyet gehouden en zijn ofte hair oick nyet mogelick en is de voirsz. penningen up te brengen by anticipacie ofte besegelen voirsz.

[p. 96]

Electie van de C.M.

3. Item ende als angaende om eenen uuyt deser stede (te) schicken mit den eedelen ende raidt ende anderen steden van Hollant om by mijn heere van Nassouwen te reysen ende hem zeer grootelicken dancken van alsulcke solicitacie ende diligencie als zijnre edelheyt gedaen heeft in de elexie van den C.M. boven in Duytslant ende in andere saicken, waerduer dit lant groetelicken in geprofiteert sal zijn ende beholpen zal wesen, dat men daer eenen mede uuyt deser stede schicken zal ende doen gelijcken d'andere steden.

4. Ende als angaende de seylaedge van de groite scepen oist- ende westwerts varende ende by den C.M. tot noch toe verboden is geweest om zekere saicken, dat men nu voirtan sal mogen seylen ende eenen yegelick up sijn selfs geleyden, achtervolgende 't scryven van den C.M. ende advijs van den anderen steden, behoudelick dat men dit sal publiceren ende doen teyckenen.

LXIX.
1519 Juli 25.

Denemarcken.

Upten XXV^en dach van Julio anno XV^c XIX is by de ghemeen vroetscap ende gerechte gesloten ende geaccordeert, dat men reysen zal t'Antwerpen by den anderen gedeputeerden van den steden van Hollant ende voirts by mijn heer van Nassouwen ende consent dragen upte begheerte van den C.M. roerende dat dese stede huere brieven versegelen ende beloven zal den coninck van Denemarcken, dat indien die C.M. zijnen scoenbroeder jairlicx niet en betaelde t'elcke Sint Jansmisse in de somere ofte binnen zes weecken daernaer, den tijt van zes jaer geduerende, die somme van L^m Rinsgulden current tsjairs uuyt saicke van sijnder dote, daeroff Sint Jansmisse XV^c ende XX dat eerste zeste jaer wesen zal, consenteert dat dese stede denzelven tijt van zes jaren voirsz. betalen

[p. 97]

sullen binnen der stede van Amsterdam die somme van II^m Rinsgulden current, XX stuvers voer 't stuck, tsjairs ende hueren zegel den coninck van De(ne)mercken ter versekerheit van dien geven nae inhouden de brieven, die men dairvan maicken zal ende dit even verre dat allen anderen steden van Hollant daerinne consenteren ende insgelijck oic die van Zeelant, Brabant ende Vlaenderen ende zekere nyeuwicheden up den Goutschen bieren, by die van Vlaenderen upgestelt, ofgedaen zullen worden.

Welverstaende ende behoudelicken, dat die C.M. by zyne openen brieven wederomme beloven sal dese stede voir de beloftenisse ende besegelinge voer den voirsz. tijt als boven te vryen, costeloes ende scadeloes te houden ende daervoer dese stede in handen stellen huere porcie van de beeden, die zy jairlicx sculdich is, ende tot meerder versekerheit van dien oick te stellen de voirsz. stede ende t'onderpant hebben die C.M. domeynen leggende binnen dese stede, als den hoppenexcijs, de tholle, de waghe ende sluyse mitten anderen partyen van de domeynen, die de C.M. in dese stede heeft, omme haer verhael daeran te hebben indien zy eenige schade, cost ofte last creghe ter cause van huere voirsz. besegelinghe ende daervan nemen sekere besegeltheit van den C.M. Ende voirts oick sal men consenteren in de anticipatie van de XVI^m gulden, op te brengen up 't termijn van Kersmisse mit condicien indien den rentmeester van de domeynen dese stede betale alsulcke renten ende penningen als dese stede verscenen zullen sijn Petri nativitate (?) up mijns genadigen heeren domeynen.

LXX.
(1520 Juli 13.)

Groote ende cleyne steden.

1. Angaende die saicke van den commissarissen, die geweest zijn over die saicken tusschen die cleene steden ende die grote is gesloten indien die commissarissen die grote steden dienst gedaen hebben, hemluyden te loonen tot redelicheyt by den anderen steden uut den penningen gelijc 't geopent is.

[p. 98]

Petitie.

2. Opte peticie van mijn genadigen heer negatijff.

Petitie.

3. Desgelijcx mede negatijff upte peticie van mijn heer van Zyvers.

LXXI.
1520 Juli 17.

Petitie.

Upten XVII^en Julii anno XV^c XX is geopent by den gedeputeerden, die van der stede wegen geweest sijn in den Hage by mijn heer van Malem ende meester Vincent Cornelisz. om raidts mit hemluyden te plegen, hoe dat wy ons sullen hebben in 't opineren opte peticie van de C.M. overmits dat die stede niet en mach enich consent draegen ende dat men niet gaern en zoude den C.M. hinderlick wesen in zijn bede ende men mocht bliven in sijn gracie etc., ende dat die opinie van den commissarissen is, dat men ons conform sal maicken mitten anderen steden indien zy consenteren ende dat up die condicie, dat die voirsz. commissarissen boven trecken sullen ende mijn genadigen heer verclaeren, dat wy gaern gheven sulcx als men bevinden sal by commissarissen dat wy sullen moegen gheven ende dat men gairne in 't nyeuwe sal consenteren in soeveel als men ons in 't oude sal quytscelden. Ende indien mijn genadige heer 't selfde niet en zoude willen doen, dat wy dan zouden staen als niet geconsenteert.

Ende om te weten wes men nu hierin doen sal, zoe is gestemmet by de meeste stemmen van der vroescap, alsoe wy niet en moegen yet gheven, dat men nyet en sal consenteren ende dat men tevreden is, dat alhier comen commissarissen ende ondersoek doen van de staet van der stede. Ende bevindt men, dat wy yet sullen moeghen gheven, dat men dat dan doen sal ende gheven nae onse vermoegen.

[p. 99]

LXXII.
1520 Juli 24.

Petitie.

1. Up 't report, gedaen by den gedeputeerden deser stede aengaende die peticie van mijn genadigen heer ende andere in voirgaende vergaderingen van der vroescap gedaen, dairop men weder antwoirde sal moeten inbrengen in den Haege up morgen avondt in de herberge, is gesloten by de meeste stemmen, dat dieghene, die ter dachvairt trecken sullen, sullen hebben volcomen macht om te spreken mitten commissarissen ende mit hem vrienscap maken, beloevende enige gratuiteyten ende maken 't consent in ons genadigen heeren bede alsoe cleen als 't mogelick is. Ende indien 't hemluyden dochte dattet te groot zoude moeten wesen, dan dairoff weder te nemen report ende tselfde weder in de vroescap te brengen.

Petitie.

2. Ende aengaende die peticie van mijn heer van Zyvers te moegen consenteren by den anderen steden ten minsten dat men can ende mach. Actum den XXIIII Julii anno XV^c XX.

LXXIII.
(1520 Juli 25.)

Bede.

Upte conclusie ghisteren genomen by de meeste stemmen van der vroescap, onder andere inhoudende, dat die gedeputeerde, die ter dachvairt reyssen sullen, 't consent van mijns genadigen heeren bede soe cleyn maken sullen als 't mogelick is ende indien 't den gedeputeerden dochte, dattet te groot zoude moeten wesen, dan dairoff te nemen report etc., is van nyeuwes weder geopent by den burgermeesteren, gedeputeerden van derselver saicke, verzoeckende an der vroescap verclaeringhe, tot welker somme zy sullen moegen comen ende wairup sy hoir report nemen sullen.

[p. 100]

Mede hoe dat men best ofstellen sal 'tghene, dat by den lesten gedeputeerden in de dachvairt ingebrocht is achtervolgende 'tgheen dat gesloten was den XVII^en Julii aengaende dat men tevreden was, dat alhier comen zouden commissarissen etc., is gestemmet by de meeste stemmen, dat men den gedeputeerden voirsz. gheeft volcomen last om 't beste te doen, ten minsten schade voir de stede, dat hemluyden dunct mogelick te wesen.

LXXIV.
1520 Juli 26.

Petitie.

Up huyden den XXVI^en Julii anno XV^c XX zijn verclairt die opinien, die dese voirgaende dagen gestemmet zijn by der vroescap roerende van de peticie van onsen genadigen heer, die peticie, gedaen voir mijn heer van Zyvers ende van te spreken mitten commissarissen beneden in den Hage ende die te beloven¹⁾ gratuiteyten om ons in de voirsz. saicken behulpich te wesen etc., te weten dat men consenteert, dat die gedeputeerden, die ter dachvairt reysen sullen in den Hage, sullen moegen consenteren in de peticie ons genadigen heeren tot die somme toe van XL^m clinckerts zonder meer ende dat up IIII jaeren te betalen. Ende indien dese stede hiermede niet en mochte voldoen, dat sy dan weder nemen sullen hair report zonder voirt yet meer te consenteren ende 't selfde weder brengen in der vroescap. Ende men sal die commissarissen in den Hage bidden, dat sy dese stede willen 't beste raiden ende in dese saicke behulpich wesen ende hem beloeven te gheven voir hoire dienste enige gratuiteyten.

Ende ter dese dachvairt te bewaeren sijn gedeputeert Jacop Minne Jansz. ende Witte Govertsz., burgermeesteren, ende Baerent Heynrickz. ende Jan Jansz.

1) Hs.: boleven.

[p. 101]

LXXV.
1520 Augustus 8.

Beede.

1. Upten VIII^en Augusti anno XV^c XX is by den gedeputeerden, nu lest geweest sijnde in den Hage by den commissarissen ons genadigen heeren, gereporteert aengaende die beden in voirgaende vroescappen dicwijls verhaelt, 'tghene dat by den commissarissen geopent is van der bede voirsz. ende van der continuacie van de bede, nu loop hebbende voir noch drie jairen t'eynden die drie jaeren, die zy loop hebben sal, ende van 'tghene dat dese stede is beloeft by denselven commissarissen, indien zy accorderen by den anderen steden in der bede ende continuacie voirsz., up 'twelcke men weder antwoirdt in den Hage inbrengen sal. Ende is dairup weder gestemmet by de meeste stemmen eerst aengaende van der bede van de C^m gulden, dat die gedeputeerden sullen hebben volcomen macht om dairin te consenteren off by den anderen steden te bliven indien sy in minder somme consenteerden, behoudelick dat wy gracie sullen hebben in de somme van vijftichduysent gulden of in zoeveel min als zyluyden dat sullen moegen maicken. Ende aengaende die continuacie van de lopende bede voir noch dric jairen nae 't expireren van dien, is gestemmet dat men consenteren sall in de continuacie van dien, zoeverre wy moegen gecrigen gracie in de helft van zooveel als wy nu in deselfde bede gelden off in een weynich meer tot vijftichduysent toe ende niet meer, behoudelick mede dat die condicien van 't gemeen landt overgegeven, geachtervolget sullen worden ende oick enige articulen, die de stede mede overgeven sal aengaende die saike van der Ysele ende kueren van de brouwerye mit dat dairan cleeft.

Deputatie.

2. Ende zijn genomineert om in den Hage te reysen Witte Govertsz., burgermeester, Jan Jansz., Dirck Jan Hoensz. ende meester Dirck Heynricxz.

[p. 102]

LXXVI.
1520 Augustus 14.

Last utsupra.

Upten XIIII^en dach in Augusto anno XV^c XX hebben die gedeputeerde hoir report gedaen van 'tghene dat in den Hage gedaen is by den anderen steden ende oick dat by den voirsz. gedeputeerden gedaen is; ende want men hieroff noch report doen sal boven by de C.M. ende dair elcke stede wesen sal om te weten wat men hier noch voirt in sal doen van der stede wegen, zoe is gestemmet by den meeste stemmen van der vroescap dat die gedeputeerde, die boven trecken sullen, sullen hebben sulcke last ende macht als die gedeputeerde, die in den Hage geweest zijn, gehadt hebben.

LXXVII.
1521 Juli 11.

Harinckvaert.

1. Upten XI^en Julii anno XV^c XXI is gesloten, dat dieghene die boven ter dachvairt reysen sullen, last hebben sullen te doen by den anderen landen, als Vlaenderen ende Zeelandt, ende by den anderen steden aengaende die bescermisse van den harincbuysen.

Gelderse. Franchoysen.

2. Ende aengaende die defensie van den lande voir toecomende daghen indien die Gelresche mitten Franchosen toevielen ende ons enige oirloghe wilden aendoen, is gestemmet, dat aengesien dat mijn genadigen heer geconsenteert is zyne bede mit condicie dat indien ons enige oirloge upquame, men ons defenderen zoude mitteselve bede, dat mijn genadige heer ons dairomme hieroff behoirdt te voirsien ende dattetselfde niet en behoirdt te comen tot laste van den lande.

[p. 103]

LXXVIII.
1521 Juli 24.

LXXX^m Cronen.

Upten XXIIII^en Julii anno XV^c XXI is in de vroescap geopent die begeerte van de K.M^t., gedaen up 't faict van den oirloge jegens die Franchoysen, ende dattet landt van Hollant dairomme hem souden willen gelieven ende te consenteren LXXX^m croenen van XXIIII st. te betalen binnen II jaeren, up IIII termynen nae de expiracie van den ordinari bede, welverstaende dat die steden souden nu in gerede penningen die voirsz. somme furneren voir hoir ende die platte landen, dairomme sy zouden moegen vercopen ghemeen lands renthen off fynancie doen; van welcke penningen die steden weder betailt zouden worden van den platten lande ten tyden als die voirsz. penningen in hoeren termynen of jaeren gevallen zouden sijn. 't Welck die K.M^t. die steden t'hueren beliefte alsoe hem versekeren sal ende oick eensdeels die financie off commer mede helpen draegen tot synen laste etc. Wairup die voirsz. vroescap geaccordeert ende eendrachtelick gesloten hebben, dat die gedeputeerden die K.M^t. verthoenen sullen die zware lasten ende grote declinacie van synen dese stede, sulcx dattet niet moegelick en is te draegen ende te betalen hoer jegenwoirdige lasten ende schulden van de beden ende anderen. Niettemin aenmerckende die groote nootlicheden ende affairen van de K.M^t. voirsz., sullen sijn ondersaten der voirsz. stede nochtans hierboven over hoer macht hem zwairlick benauwen ende den K.M^t. gelieven in zijn begeerte mits condicien, dat zy van die een helft ofte alsulcke gracie sullen moeghen genieten als die gedeputeerde sullen connen verwerven tot profijt van de voirsz. stede, ende dat voir dese stede porcien alleen. Ende den commissarissen voir haren arbeyt een gratuiteyt toevoegen. Welverstaende dat men dese voirscr. penningen halff gereet upbrengen sullen ende d'ander helft den K.M^t. besegelen omme dairmede financie te doen ten coste van de K.M^t. zonder dat dese voirscreven stede enichsins mitten anderen steden voir den platte-

[p. 104]

landen porcie versegelen zoude moegen off dairmede te doen hebben.

LXXIX.
1522 Maart 19.

LXXX^m clinckerts.

Upten XIX^en Marcii anno XV^c XXII is den gemeen vroescap by Cornelis Jansz. Bossch, burgermeester, comende van Brusel, gereporteert ende verthoent hoe dat hy laetende Jacop Minne, burgermeester, ende meester Reynier, pensionaris, boven te solliciteren in der stede saicke, hem van den grave van Hoechstraten ende andere van den Secreten Raide der K.M., gelast den voirn. vroescap noch eens te verthoenen die nootlicke ende grote saicken ende lasten van den keyser, ten eynde dat die voirn. stede consenteren zoude in de begeerte van de K.M. in de somme van tachtichduysent clinckerts, dairmede de voirn. graeve van Hoechstraeten wel zoude hoopen den K.M^t. te contenteren van zijn begeerte van den C^m gulden, in welcke bede die van Dordrecht ende Aemsterdam consent gegeven hebben tot LXXX^m clinckerts toe, ende den anderen negatijff, seggende gelast wederom thuys te reysen ende vruchtbair antwoirdt te halen. Ende des voirn. is te kennen te gheven ende meer andere etc. Wairup is gesloten ende geaccordeert by den voirn. vroescap, overmits die zwaere diversche lasten deser stede, noch eens negatijff.

LXXX.
1522 Maart 31.

Beede.

Upten lesten dach in Maerte anno XV^c XXII is by den ghemeen vroescap geaccorde(e)rt ende gesloten up 't scriven van Jacop Minne, Cornelis Bosch ende meester Reynier, roerende 't consent van de bede, dat men een uuyt die vroescap seynden sal by den anderen gedeputeerden, die volcomen last hebben sullen 't consent alsoe cleyn te

[p. 105]

maken als 't hem moegelick van doen wesen sal, behoudelick dat sy voir all ende aldereerst versekert zijn, dat wy sullen moegen bliven in onse neringe van de brouwerye in Vlaenderen ende elders ende oick in gebruyck van onse ottroye, mits oick verhaelende die vergaderinge, die mijn heer van Gelre by hem heeft, tenderende tot overvallinge van steden ende dorpen. Ende indien enige invasien gebuerde in Hollandt, dat alsdan wy ongehouden souden zijn van 't voirsz. consent ende bede. Actum ut supra.

LXXXI.
1522 April 10.

Beede.

Upten X^en dach in Aprilli anno XXII is by de gemeen vroescap gesloten ende geaccordeert up 't scriven van de K.M. ende Willem Goudt, rentmeester, inhoudende, dat d'eertsbiscop van Palerme ende mijn heer van Malen van 'skeysers wegen begeren antwoirde upte begeerte van de drie beden te anticiperen van Kersmisse toecomende, dairof die K.M. presenteert dese stede te corten den thienden penninck, of dat dese stede hoer obligacie ende besegeltheyt gave hoer porcie van de bede up te brengen Kersmisse naistcomende ofte XIIII dagen dairnae etc. Op alle welcke is geconcludeert, dat men mit die voirn. heeren ende commissarissen sel communicieren die voirn. saicken ende dairinne gheen antwoirde off consent te moegen gheven tenwaere dat wy eerst ende voir all gehoirt hebben 't report van onsen gedeputeerden.

LXXXII.
1522 April 11.

Beede.

Upten elften Aprilis anno XV^c XXII is by de gemeen vroescap eendrachtelic gesloten, dat men die commissarissen, mijn heeren d'eertsbiscop van Palerme, mijn heer van Malen ende Willem Goudt ten antwoirden gheven sal upte begeerte van de K.M. roerende van de antici-

[p. 106]

pacie van den beden, up Kersmisse verschynende, ofte besegeltheyt van dien etc., dat dese stede hair zegel den rentmeester Willem Goudt leveren sal tot behouff van den K.M. van de II beden ordinaris ende extraordinaris mits van hem wederomme nemende zekere cedule, dieselve besegeltheyt niet over te leveren, tenwair dat deser stede gedeputeerden eerst by de K.M. geweest zijn. Ende als aengaende 't consent van der laetster bede ende die besegeltheyt van dien over te leveren sal staen totter tijt toe dat onse gedeputeerden thuys sijn gecomen ende hoirluyder report gedaen hebben, omme alsdan dairinne te doen alsulcx als behoeren sal.

LXXXIII.
1522 April 12.

Coorn. Brouweryen.

Upten XII^en dach in Aprilli anno XV^c XXII is by de gemeen vroescap eendrachtelic geaccordeert ende gesloten up 't report van Jacop Minne, Cornelis Bosch, burgermeesteren, ende meester Reynier Brundt, pensionaris, noepende 't consent van de LX^m gulden op condicien by mijn heer van Hoechstraten uuytgestelt ende den voirn. gedeputeerden voirgehouden etc., dat men in de voirn. bede consenteren sal mits betalende voir onse porcie up drie halve jaeren XIII^c ende vijftich gulden. Ende dat men mitt alle diligencie, achtervolgende zekere beloftenisse, solliciteren sal die nyeuwicheden roerende 't coren, brouwerye ende andere saicken in Vlaenderen eerstsdages of te doen ende dat men oick eenen staet ende ordonancie maken sal om die beden te betalen.

LXXXIV.
1522 Juni 23.

Kneghten aennemen. Denemarcken.

Upte proposicie van de K.M., gereporteert den XXIII^en Junii anno XV^c XXII, te weten dat men dese

[p. 107]

gehele beden van Sinte Jansmisse opbrengen zoude in handen van den rentmeester omme die te employeren tot betalinge van zekere knechten ende defensie van Hollandt nietjegenstaende die besegeltheyt gedaen den coninck van Denemarcken, dewelcke besegeltheyt mijn G.V. presenteert mit hoer andere penningen in behoirlicke tijt te betalen achtervolgende die obligacien;

ten anderden upte begeerte van mijn heer van Zevenbergen gratuyteyt van zynen dienst in Hollandt gedaen, als Alcmair ende anderen ingenomen was, ende ten derden of men mijn heer die stadthouder requireren sal by enige gedeputeerde in 't landt van Hollandt te comen omme ordonancie ende regule te maicken tot defensie ende onderhoudenisse van den lande etc., is by de gemeen vroescap eendrachtelick gesloten ende geaccordeert:

op 't eerste poinct, aengaende die penningen besegelt wesende den coninck van Denemercken, dat men die gheven sal tot betalinge van den voirn. coninck, achtervolgende onsse obligacien dairvan gegeven ende niet elders, al is 't dat mijn G.V. presenteert ons dairvan te vryen binnen den behoirlicken tijt, ende die reste van de bede upbrengen tot betalinge van den knechten ende defensie van den lande,

ende upte II^e ende III^e poincten, roerende die requisicie van den stadthouder ende begeerte van mijn heer van Zevenbergen, negatijff overmits die grote armoede van den lande.

Ende mit deze antwoirde te reysen in den Hage Dynsdach naistcomende.

LXXXV.
(1522) Juli 21.

Denemarken.

Upten XXI^en dach in Julio, die ghemene vroescap versaemt ende vergadert zijnde, hebben eendrachtelick geconsenteert ende geaccordeert dese navolgende articulen, naedat 't report by de burgermeester Gerijt Heye ende meester Reynier Brundt, pensionaris, gedaen is:

In den eersten, dat die penningen, verschenen nu

[p. 108]

Sinte Jansmisse lestleden ende den coninck van Denemarcken versegelt ende belooft, betailt ende upgebrocht sullen worden in handen van den rentmeester Willem Goudt onder alsulck aquyt ende versekertheyt omme dieselve penningen ten fyne zoe die beloeft, als men van Willem Gout vercrigen sal moegen.

Item dat die stede van der Goude in den harinckvaert, die men oirloochsgewijs sal toemaken, niet meer dan II^c gulden sal contribueren.

Item dat versouck van mijn genad. vrouwe van de lossinge van des gemeen landts renten in haeren handen te hebben ende dattet landt anderde mael den koninck van Denemercken zijn XX^m, Sinte Jansmisse verschenen ende van omme te slaen XV^m gulden omme noch duysent knechten an te nemen, men sal negatijff antwoirdt geven.

LXXXVI.
(1522) Augustus 6.

Vriesland te brengen onder sijn Majest. Haringvaert. Denemarken.

Up huyden den sesten van Augusto heeft Gerijt Heye, burgermeester, ende meester Reynier Brundt, pensionaris, gedaen hair report ende verthoendt, dat mijn G.V. uuyt die naeme van de K.M. binnen Dordrecht van 't landt van Hollandt versocht heeft een bede van hondert ende vijftich duysent gulden omme 't landt van Frieslandt dairmede onder subjectie van de K.M. te brengen, up welcke peticie die vroescappe eendrachtelick verclaert heeft, dat die stede sulcx belast ende verarmt is, dat zy dese bede niet en weeten te vervallen; hebben dairomme geordoneert, dat die gescicte van den gerechte die groete lasten van der stede mijn G.V. sullen verthoenen, biddende hair, van dese peticie verdragen te worden.

Heeft voirt die voirsz. vroescap verclaert, dat sy in de harinckvaert niet meer en moegen contribueren dan tweehondert eens zonder meer, zooverre dat meeste deel van den buyssen will vaeren.

Oick soe is verclaert, dat men niet en sal restitueren

[p. 109]

zekere obligacie ende brieve van verbant, Willem Goudt de stede verleent, dairby beloevende die penningen die coninck van Denemercken versegelt, dieselve coninck te betalen ende norgent elders te employeren, wanneer hy die ontfangen sal hebben onder verbant ende ypoteke van alle zijn goet, tenwair dat wy geheel van de coninck van Denemercken gevrijt waeren.

LXXXVII.
(1522) Augustus 17.

Hartoge van Gelre refuseert alle pays.

Up huyden den XVII^en van Augusto hebben Gerijt Heye ende Reynier Brundt, pensionaris, de vroescap verthoent, dat die hertoech van Gelre hem niet en wil voegen tot enige pays ofte bestant, wat diligencie by den heer van Hoechstraeten, die stadthouder, nu onlancx binnen Culenburch dairomme gedaen is, wairomme mijn genad. vrouwe van die stede versocht heeft anticipacie van die onbelaste bede, verschynende anno XXIII ende XXIIII. Dairup die van de vroescap eendrachtelick verclaert hebben, dat sy niet en weten, noch uuyt den incoomst van der stede noch oick uuyt die gemeente, die voirsz. anticipacie te doen, ordonnerende dairomme den voirsz. gedeputeerden van mijn G.V. die voirsz. anticipatie verdraegen te wesen.

LXXXVIII.
1522 Augustus 22.

1. Up huyden den XXII^en dach in Augusto anno XV^cXXII heeft die vroescap eendrachtelick geaccordeert, dat men by justicie, soe men nae rechte sal moegen, resisteren sal die execucie van die anticipacie van den beden van den jaeren XXIII ende XXIIII ende van de XII^m van den harinckteelt.

Item dat men van dese execucie den brouwers noch niet adverteren en sal zoe lange die gedeputeerde uuyt den Hage gecomen sullen wesen.

[p. 110]

Ordonnancie tot defensie vant lant by het Hof van Hollant gemaickt.

2. Item is oick geordoneert, dat men geen consent draegen en sal in den ordonnancie, by den Hove van Hollandt tot defensie van 't landt geconcipeert overmits die extraordinaris exchysen dairinne gemencioneert, die de stede te lastich souden vallen ende de gemeente. Mer wanneer van noode is defensie te doen, heeft die vroescap geaviseert, dat men naevolgende die sciltaele uuyt alle plecken in Hollandt luyden ten oirloge ontbieden sal.

LXXXIX.
1522 Augustus 27.

Up huyden den XXVII^en Augusti anno XV^c XXII, gehoirt hebbende 't report up die anticipacie ende ordonancie by den Raidt van Hollandt tot defensie van den lande geconcipieert, hebben die van de vroescappe geordoneert ende geaccordeert, dat men aengaende die anticipacie men sal den dach van de betalinge verwachten ende verwachten die execucie. Ende nopende die voirsz. ordonancie van defensie sal men uuyt der stede zooveel volcx uuytbrengen als onse porcie sal belopen zonder enich consent te draegen in den extraordinaris exchysen.

XC.
1522 September 3.

Het land met onse eyge manschap te defenderen.

Up huyden den III^en van Septembri anno XV^o XXII heeft die vroescap geaccordeert ende geconsenteert, dat men defenderen sal 't landt mit ons eygen luyden, die men nae die sciltael uuytbrengen sal ende verwilligen sonder enige ordonaris gaigen hemluyden te geven, tenwair dat men hair gaigen jairlicx up dat zyden laken ende fluweel wiste te fineren ende te vinden hy inposicie van exchysen van den X^en off XX^en penninck dairup

[p. 111]

stellende. Ende aengaende die anticipacie van den bede van den jaeren XXIII is die vroescap van opinie ende advijs als te voeren, te weten dat men sal betalen up hair daegen ende verwachten execucie, tenwair dat men mit die stede zegele tevreden wair, 't welck men sal die K.M. presenteren.

XCI.
1522 September 10.

1. Up huyden den X^en dach van Septembri anno XV^c XXII, meester Reynier gedaen hebbende 't report van die ghiselinge, hebben die van der vroescap geordoneert ende geaccordeert, dat zoeverre die van Delff ende Leyden mit dese onse stede niet en willen vervolgen ende prosequeren mit justicie hoirluyder appellacie van de ghiselinge geinterponeert, dairvan die pensionaris hem sal informeren tot Leyden ende Delff, dat men alsdan sal accorderen mit Jan Brueyn van onse porcie van die anticipacie ende mit hem maecken alsulcke dagen by financie oft anders als men sal connen ende moegen, dairtoe heeft die vroescap die gegiselde ende den pensionaris volcomen last gegeven.

2. Hebben voirts dieselve van der vroescap geavoyeert ende geratifieert dat concept by den gedeputeerden onlancx in den Hage geconcipieert van up die huysen ende bergen, staende buyten besloten steden, twee off drie stuvers ter defensie van 't landt.

XCII.
1522 October 25.

Defensie van 't land.

1. Upte proposicie ende begeerte van de K.M., gereporteert by meester Dirck Heynricxz., pensionaris, upten XXV^en dach in Octobri anno XV^c XXII, noepende zekere onderhoudenisse van XV^c knechten in Vrieslandt ende upte frontieren van dien te leggen ende te houden tot vier maenden toecomende tot defensie van desen lande, dairtoe men behoeft XXXII^m £ van XL gr., ge-

[p. 112]

merct dat dit landt hemselven behelpen ende defenderen moet van de vianden gelijck dander landen van Spaengen ende harwairts over doende zijn, nietjegenstaende die zwaere beeden, geconsenteert ende by anticipacie opgebrocht ende die grote privacie van de neringe, comanscepe, alimentatie ende anderen, soe is de begeerte von de K.M. upgebrocht te hebben die voirn. XXXII^m £, te weten te anticiperen zekere XX^m £ by de steden van Hollandt upte bede van Sinte Jansmisse toecoemende de coninck wairden van Denemarcken besegelt, dairvan die K.M. presenteert by goede zekerheden de voirn. steden te vryen van hoeren zegele, gelijck hy den Brabanders ende Vlamingen gedaen heeft, ende dat men die resten, te weten XII^m £, over 't geheel landt van Hollant ende Vrieslandt sal ommeslaen ende betalen alsoe 't behoirdt etc. Up welcke poincten is by de vroescap gesloten, geaccordeert ende geordoneert antwoirde negatijff in te brengen overmits dat de stede impossibel is hair porcie te formeren ende up te brengen doir hoir groote voirgaende zware lasten dair zy in is ende en weten by ghenen manieren dairuyt te comen als 't 'tselfde blijct by 't achterwesen ende ondersoeck van de voirn. stede.

2. Item als aengaende die VIII^m gulden van den harinckvang, ongeconsenteert by Hairlem, Leyden ende Goude, die men executeren wil, is by de vroescap veraccordeert, dat men niet vorder consent gheven en sal dan de tweehondert gulden ende die te betalen gelijck men t'anderen tyden heft gepresenteert up te brengen.

Denemarcken.

3. Up 't report, gedaen by Willem Jan Willemsz. ende meester Dirck Heynricxz. den III^en Octobris nopende die proposicie ende begeerte van over 't landt van Hollandt II^m gulden te besegelen ofte XXXII^m gulden up te brengen, te weten XX^m by anticipatie van de bede van Sinte Jansmisse de conincklicke wairde van Denemercken besegelt ende die XII^m over 't gemeen landt omme te slaen off die voirn. somme by andere middelen

[p. 113]

te vinden omme geemployeert te worden tot betalinge van den XV^c knechten in Vrieslandt voir IIII maenden tot defensie van den lande, is by der vroescap eendrachtelic geaccordeert ende gesloten, dat omme die voirgaende lasten van de beden ende quade betalinge van den renthiers ende die periculen, hier voirtijts gehadt in 't besegelen van 't gemeen lands renthen, dat men antwoirdt negatijff geven sal in goeden manieren, alligerende die menichvoudige lasten deser stede.

XCIII.
(1522) November 9.

Presentatie van den keyser om een octroy te geven, mits consenterende in eenige saecken.

Up 't report by heer Geryt van Assendelff, raidt, Willem Jan ende meester Dirck Heynricxz. gedaen den IX^en Novembris, inroepende die voirn. versegelinge ten laste van de K.M., te weten, dat men die voirsz. II^m gulden mit 't verloop van de renthen ofgelost souden worden uuyt die beden, Kerssmisse XXIIII ende Sinte Jansmisse XXV verschynende, dairjegens die stede hair porcie inhouden sal omme t'employeren die tot oflossinge van den voirn. renthen ende hairselven remburseren van 't verloop van dien, dairtoe mijn G.H. ons verlienen sal octroye, previlegien, acten, sulcx als men die begeren sal willen. Ende presenteren die edelen over 't gemeen landt te passeren tot die voirn. besegelinge, welverstaende dat die stede zoude vinden binnen hoeren muyeren copers voir soeveel als hoir porcie elcx bedraecht. Die K.M. sal copers soecken voir soeveel als die porcie van 't gemeen landt bedraegen sal. Ende om te eviteren zekere periculen, daer 't landt voirtijts by de besegelinge van 't gemeen landt bezwaert ende gemolesteert is geweest, zonderlinge Delff ende Goude, zoe en sal men geen van den voirn. renthen vercoepen buytenslands noch oick die moegen transporteren up confiscacie van hoire renthen. Is by der vroescap geaccordeert ende gesloten, dat men besegelen sal die voirn. renthen mitten anderen vijff grote steden

[p. 114]

ende anders oick niet, welverstaende dat dese stede niet draegen en sal 't verloop van de voirn. renthen ende oick dat die renthiers voir hoir porcie binnen dese stede niet gevonden en sullen worden.

XCIV.
(1522) November 11.

Ses grote steden. Amsterdam zegelt apart.

Op 't report by Willem Jan ende meester Dirck Heynricxz. gedaen den XI^en Novembris, roerende 't punt van de besegelinge mitten vijff steden boven in de voirgaende vergaderinge verhailt, dairvan die stede van Aemsterdam voir een sestendeel presenteren te besegelen up hairselven ende niet mitten anderen steden, of hoer penningen van 't sestendeel up te brenghen, up welck punt Willem Goudt, rentmeester van de beden, gehoirt is geweest, zoe is by der vroescap nae zekere solucien ende persuasien mit difficulteyt geaccordeert ende geconcludeert, dat dese stede hair zegel medel leenen zal mitten vier steden totte voirn. somme van II^m gulden, behouden alle voirgaende condicien, punten ende articulen, in de voirgaende vergaderinghe verhaelt. Ende dat Willem Goudt achtervolgende sijn presentacie geobligeert sal bliven dese stede te vryen, costeloes ende scadeloes te houden van haire voirsz. besegelinge, daironder obligierende C £ Hollands 's jairs, die hy hier op dese stede sprekende heeft.

XCV.
(1522 November 18.)

Advocaet van 't land.

1. Item is mede gesloten, dat men meester Aelbrecht van Loo licencieren sal van 't officie van 'slands advocaetschap, indien hy raedt bliven sal van de K.M^t., mer eerst sal men moeten weten, wye 't voirn. advocaetscap bedienen sal.

[p. 115]

Ommeslagen niet te doen sonder consent van de ses groote steden.

2. Noch is mede gesloten, dat men ghene ommeslaegen over 't gemeen landt doen en sal tensy dat die VI steden dairover geroepen zijn. Ende indien de raidt omme doet slaen 'tgundt dat die steden niet gepasseert en hebben, dat sal men niet betalen. Met indien yemant alsulcx by den raedt geappoincteert begeert betalinge, dat sal hy mit recht eysschen moeten upte voirn. steden.

3. Item aengaende d'appelacie, gedaen upte ghyselinge jegens die VIII^m gulden ommegeslaegen over 't landt tot onderhoudenisse van den harinckvang, daarinne Hairlem, Leyden ende Goude niet geconsenteert en hebben ende Leyden staet dairvan in appellacie ende recht te Mechelen, dat men d'appellacie van deser stede mede verheffen sal gelijck die van Leyden.

XCVI.
1522 December 3.

Haringhvaert.

1. Up huyden den III^en dach in Decembri anno XV^c XXII is die vroescap verthoent ende voirgehouden by den pensionaris, dat althans II defaulten gegundt sijn tiegens die ghiselinge deser stede ter cause van der stede porcie van de VIII^m gulden voir de harinckvaert, ommegeslagen buyten ende boven 't consent van deser stede, ende dat die rentmeester zijn intendit in meninge is over te leggen, dairdoir die stede ofte gegiselde in groote peynen gecondempneert sullen moegen worden. Wairup die voirsz. van de vroescap geordoneert heeft, dat men sal verwachten ende houden dese saicke in dylay zoelange dat Heynrick die bode van Mechelen gecomen sal wesen ende, tydinge van meester Jan Bazijn ontfangen hebbende van 't proces van Leyden, sal men die vroescap weder vergaderen ende dan spreken, off men sal der stede porcie van de harinckvaert upbrengen dan niet, ende hoe dat men sal

[p. 116]

die execucie moegen resisteren ende hangende dese tijt sal Geryt Geerlofsz. moegen in ghiselinge reysen ende dair bliven zonder sijn intendit over te leggen, totdat hy anders van de vroescap geadverteert sal wesen.

Ommeslagen niet te doen sonder consent van de ses groote steden.

2. Is mede geordoneert, dat in de eerste dachvairt men sal van die ses steden versoecken ordonnancie gemaect te worden, gheen ommeslagen over 't landt van Hollandt te doen buyten ende zonder expres consent van alle die ses groote steden. Ende indien enige ommeslaeghen over 't landt gedaen waeren, dair die steden eendrachtelick niet inne geconsenteert en hadden, dat men up alle die steden costen dat sal resisteren mit justicie ofte anders als 't recht vermoegen sal.

XCVII.
1522 December 7.

Up huyden den VII^en dach van Decembri anno XV^c XXII hebben die vroescap naevolgende de meeste stemmen geconcludeert, dat omme te eviteren meerder inconvenient men sal overcomen mit die rentmeester Claes Cobel ende van dese stede paert ende porcie van die harinckvaert mit hem alsulcke dagen makende als men sal connen ende moegen, onder protestacie altoes van niet te buyten te gaen onse appellacie, denwelcken men sal vervolgen omme die peyne te eviteren ende quade consequentie t'ontgaen.

XCVIII.
1522 December 15.

Proces haringhvaert.

Up huyden den XV^en dach in Decembri anno XXII is by de gemeen vroescap geresolveert ende geaccordeert, dat, gemerct dat gheen wegen en zijn te resisteren mit justicie die begonste execucie van der stede porcie van

[p. 117]

den harinckvaert, dat men dairomme die rentmeester van de voirsz. penningen sal overcomen ende accorderen zoe men best sal moegen.

XCIX.
1523 Februari 10.

Besegelinge.

Upten X^en dach in Februario anno XV^c XXIII hebben die van de vroescap gehoirt 't report, by meester Reynier, pensionaris, gedaen, roerende 't versoeck van mijn G.V. boven tot Mechelen die gedeputeerden van Hollandt gedaen om te willen op die ses groote steden versegelen drie duysent gulden 'sjairs, die men zoude lossen mitten penningen van de bede, die 't landt van Hollandt de K.M. sculdich is ter cause van de beden in 't jair XXV ende XXVI, up welck voirsz. versoeck die voirsz. van de vroescap verclaert ende om zekere redenen geconcludeert (hebben), dat men sal mit alle behoirlicke wege versoecken van dese verzegeltheyt geëxcuseert te moegen wesen.

C.
1523 Februari 26.

Besegelinge.

Upten XXVI^en Februarii anno XV^c XXIII is by Jacop Minne, burgermeester, ende meester Dirck Heynricxz. gereporteert de vroescap, de begeerte van de K.M^t. ende mijn G.V. roerende zekere III^m ponden van XL gr. Vlaems 't stuck an renten 'sjairs te bezegelen opte ses groote steden van Hollandt in den name van 't gemeen landt, den penninck XV ter losse; dairvan die voirsz. stede ende 't landt gevryet sullen worden mit 't verloop van den renthen uut die beden van 't jair XXV ende XXVI toecomende, dairvan die K.M^t. zekere vasticheyt ende quytancie ofte acte presenteert te doen. Met welcke penningen die landen van Hollandt ende Vrieslandt bescermt ende bewairt sullen worden van de rebellen, Vriesen ende andere, ende 't b(l)ochuys tot Staveren upgemaict mede

[p. 118]

sal worden, 'twelk V^c knechten den lande profiteren sal. Ende nadien dat die vroescap tot II malen toe gehoirt hebben gehadt meester Geryt Mulaert ende Willem Goudt, commissarissen in de voirsz. saicke, zoe is by de vroescap geaccordeert ende gesloten omme des K. M^t landen te bewaeren, dat dese stede haer zegele leenen zal voir een sestendeel mit hair quartier op hemselven, zonder mitten anderen steden te zegelen, behoudelick dat men binnen de voirsz. stede nyemant constringeren en sal moegen om renthen te copen. Ende dat men dieselve renthen binnen de landen van Hollandt vercopen zoude mit andere condicien ende voirwairden, den voirsz. stede toegeseyt in de bezegelinge van de II^m gulden laetsmael gedaen.

CI.
(1523) Februari 27.

Upten XXVII^en Februarii anno voirsz. is die voirn. saicke van de vercoping ende versegelinge van de III^m ponden den vroescap wederomme geopent doir begeerte van de voirsz. commissarissen omme breder consent te gecrigen, wairup die vroescap geaccordeert heeft als boven.

CII.
1523 Maart 4.

Op 't report, gedaen by Jacop Minne ende meester Dirc Heynricxz., roerende dat die commissarissen van de III^m £ te besegelen niet en hebben willen accepteren 't concent van dese stede, is by de vroescap eendrachtelick gesloten, dat men bliven soude by alsulcke conclusie ende consent als hiervoirmaels by de vroescap geaccordeert is geweest. Actum IIII^en Marcii anno XXIII.

CIII.
1523 Maart 9.

Besegelinge.

Upten IX^en dach in Merte anno XV^c XXII(I) is by

[p. 119]

Jacop Minne, burgermeester, ende meester Dirck Heynricxz. de vroescap verclaert, dat die commissarissen van de besegelinge van de III^m gl. presenteerden te vinden een die copen soude C. gl. 'sjairs up deser stede porcie ende dat dese stede d'ander rest binnen hoere muyren zouden vinden. Voirts dat men alle die voirn. renthen binnen Hollandt zoude vercopen ende op indien enige gebreken van betalinge van de voirn. renthen, arresten, schaden ofte oflossingen van dien geboerde, dairtoe presenteerde die voirn. commissarissen die domeynen van de K.M. binnen deser stede te obligeren ende noch breder particulier ypoteke, die men zoude willen begheren te stellen om die voirsz. costen ende schaden dairan te verhalen. Wairup is by de vroescap geaccordeert, dat dese stede een sestendeel van de voirsz. renthen versegelen zouden up hemselven als die van Aemsterdam souden mitten anderen steden in 't general te segelen niet en weten ghenen raidt om enige copers te vinden binnen die muyeren deser stede ende dat men nyemant die renthen vercopen en sal, geseten buytenslands. Oick mede dat men nyemandt en sal constringeren binnen deser stede om te copen enige renthen. Ende dat men 't selfde van der stede wegen aldus inbrengen sal in den dachvairt up morgen in den Hage.

CIV.
(1523) Maart 13.

Besegelinge.

1. Upten XIII^en Marcii is by Jacop Minne ende meester Dirck Heynricxz. gereporteert den vroescap 't consent van de vijff grote steden mijn G.V. in de besegelinge van de III^m gulden gedaen mit zekere condicien, dairtoe dese stede gepresenteert heeft den commissarissen upte voirn. saicke hair zegel voir een sestendeel op hemselven mijn G.V. te accorderen mit zekere condicie, in voirgaende vroescappen verhaelt. Wairvan die commissarissen mijn G.V. souden adverteren om hair beliefte dairmede te doen, niet accepterende die voirsz.

[p. 120]

presentacie, is dairomme by de vroescap gesloten, dat men noch bliven sal by de presentacie voirsz.

2. Aengaende meester Cornelis Hoen sijn begeerte is geaccordeert by de vroescap, dat men by de staten van dese lande mede mijn G.V. versoeken sullen om expedicie te hebben van syne saicke off dat hy op caucie juratoir soude ontslagen moegen worden.

3. Aengaende 't versoeck van de heemraden gedestitueert in Rijnlandt ende in Delfflandt contrarie zekere previlegien, is geaccordeert by de vroescap, dat men by den anderen steden ende edelen haere begeerte sullen vervolgen an mijn G.V., staetsgewijs versoekende dat hemluyden justicie sal moegen geopent zijn.

Advocaet van 't land.

4. Item roerende die destitucie van den advocaet 'slands meester Aelbrecht van Loo is geaccordeert by de vroescap, dat men bliven sal by den edelen ende meeste opinien van den anderen steden.

5. Upte saecke van oestwairts te vaeren is verclaert by de vroescap, dat gehoirt hebbende de maniere ende concepten van dien sullen alsdan hoer goetduncken ende advijs mede verclaeren.

CV.
1523 Maart 14.

Up 't report op ghisteren gedaen by meester Reynier Brundt den vroescap, roerende die generale begeerte van de K.M. ende mijn G.V. om overall dese Nederlanden up te brengen seshondert achtduysent ponden van XL groten, bedraegende over Hollandt CXX^m, d'een helft te betaelen Meye ende d'ander helft Julii toecomende, dairmede onderhouden souden worden IIII^m paerden ende X^m voetknechten ende betailt an den extraordinaris costen van oirloege, den tijt geduerende van VI maenden, beghinnende Aprilis eerstcomende, mit welcke penningen

[p. 121]

ende wapeninge de landen bewairt ende gedefendeert zullen worden t'allen plaetsen, dair 't van doen wesen sal; tot welcke begeerte verclaert sijn zekere merckelicke redenen, nietjegenstaende die grote benauwicheyt, armoede ende laste van desen lande, is gestemmet ende gesloten, dat men boven reysen sal by mijn genad. vrouwe ende sal negatijff inbrengen, verclaerende die grote lasten van dese stede incoemste ende verminderinge van den exchysen, 't achterwesen van de renthen ende die grote lasten van de excessive beden ende andere. Ende ingevalle by den anderen steden ende staten bevonden wordt, dat zy tenderen tot consent van de voirn. bede, te inquireren ende t'ondersoecken, by wat manieren ende wegen zy gerieflick sullen moegen dese penningen fineren, ende dairvan die vroescap adverteren omme dairin te doene sulcx als redenen eysschen sullen. Actum den XIIII^en Marcii anno XXIII.

CVI.
1523 Maart 26.

Bede.

Up huyden den XXVI^en Marcii anno XV^c XXIII die vroescap gehoirt hebbende uuyt 't report van den burgermeester Jacop Minne die concepten van die edelen ende van de steden van Hollandt omme te fineren die porcie van die van Hollant van de bede tot onderhoudenisse van paerden ende luyden te voet, geproponeert by de K.M., ende dat die stede van der Goude van de bede niet verdraegen en mach worden, hebben geconcludeert ende geaccordeert, dat die gedeputeerde sullen mit die andere steden consent draegen in de bede up condicie, dat men sal die penningen fineren uuyt den exchyse, die men sal stellen up die wijn, dairup stellende up elke aem thien, twintich stuvers, soe men dat sal moegen fineren; ende de rest omme te slaen nae hoge maste ende elck nae zijn rijckdomme onder alle personen, vrye ende onvrye, geestelick, wairlick, edele ofte onedele, van wat condicie zy zijn.

[p. 122]

CVII.
(1523) April 8.

Petitie.

1. Up 't report, gedaen by Jacop Minne, burgermeester, ende meester Dirck Heynricxz. upten VIII^en dach in Aprille, roerende die begeerte van de K.M^t. omme up te brengen CXX^m pondt van XL gr. 't pondt over Hollandt, tot onderhoudenisse ende bewaringe van de landen van herwairts over tiegens die Franchoisen, dairtoe upgeset sullen zijn IIII^m ruyteren ende X^m knechten etc., in de voirsz. vroescap breder boven verclaert ende dairtoe die andere landen van Brabant, Vlaenderen, Artoys, Henegouwen, Zeelandt ende andere consent gedraegen hebben in zekere grote sommen, die zy by sekere concepten ende manieren sullen fineren etc., is by de vroescap gesloten ende geaccordeert mit rype deliberacie, dat men reysen sal in den Hage by den anderen steden ende dat men consenteren sal in een bede van LXXX^m Rijnsgulden eens, up te brengen gelijck ende sulcx die stede hair porcie upbrenget ende betailt in de bede van de LXXX^m gulden loop hebbende, in gevalle dat men dairtoe yet in mach corten, alsdan die penningen van de bede te vinden upten exchijs van wijn, bier ende up die coeyen ofte beesten van den lantluyden.

Besegelinge.

2. Item aengaende die bezegelinge van de III^m £ 'sjairs boven in voirgaende vroescappen breder verclaert, die mijn genad. vrouwe nu beveelt ende ordoneert dese stede te doen mitten anderen steden, die dair eendrachtelicken inne geconsenteert hebben etc., is by de vroescap gesloten, dat men bliven sel by de conclusie ende presentacie, dairvan lestmael genomen ende den commissarissen verclaert.

[p. 123]

CVIII.
1523 April 10.

Besegelen.

Upten X^en Aprilis anno XV_c XXIII is by meester Dirck Heynricxz. gereporteert, hoe dat mijn heer meester Geryt Mulaert, mijn heer die president mijn heer van Assendelff, meester Vincent ende Willem Goudt, rentmeester, hebben by bevel van mijn G.V. verthoent Witte Govertsz., burgermeester, Jan Dircxz. ende den voirsz. meester Dirck, dat dese stede mitten anderen vier grote steden van Hollandt besegelen zouden voir die somme van III^m £ 'sjairs over Hollandt, upte beeden, breder in andere voirgaende vroescappen verclaert, ende hebben die voirsz. heeren gepresenteert ende toegeseyt dese stede poorteren ongemolesteert te laeten van enige renthen te copen ende hebben die voirsz. heeren in den name van mijn G.V. niet willen tevreden wesen mitte presentacie van een sestendeel etc., ende in gevalle hem dese stede dairtoe niet willich mitten anderen steden wilde voegen, mijn G.V. zoude dairomme dese stede by wegen van constraincten dairtoe brengen ende bedwingen. Die vroescap, nae groote deliberacie ende lange ende groote zwairnisse ende sy die execucie van mijn G.V. niet wetende te wederstaen, sijn alsoe genoech gebrocht tot consent ende consenteren in de voirsz. zegelinge te doen mitten anderen vier steden mitten condicien van de II^m laetstmael bezegelt.

CIX.
1523 April 13.

Petitie.

Up 't report, gedaen by Witte Govertsz., Jan Dircxz. ende meester Dirck Heynricxz. opten XIII^en Aprilis anno XV^c XXIII, gecomen uuyte dachvairt, gehouden in den Hage opte begeerte van de K.M^t., roerende CXX^m £ over die porcie van Hollandt, breder boven in voirgaende vroescappen verclaert, dairtoe by de steden zekere concepten ende manieren geopent zijn geweest om die

[p. 124]

gerechte porcie van Hollant by dien up te brengen, te weten upten exchysen van den wijn ende bieren, hooftgelde van den beesten off den hondersten penninck van den rijckdomme ende goeden ende meer andere middelen, is gesloten by den vroescap, dat men in den Hage by den anderen steden reysen sal ende consenteren alleenlick in de gerechte porcie over Hollandt van de generael begeerte over alle dese landen gedaen, ende die penningen van dien upbrengen ende fineren by zekere concepten van 't meestendeel van den anderen steden, die dairup gewonnen zullen worden ten minsten quetze ende meeste profijt van dese stede ende landen, mits dat men dese stede niet belasten en sal moegen enige penninghen by anticipacie op te brengen ende dat mijn G.V. die stede ende 't landt al eerst in zekere articulen ende punten sal remedieren, die men haere genaden by goede specificacie verclaeren sal. In welck consent ende peticie nyemant exempt wesen sal, 'tsy geestelick, edele, officier ofte enige vrye steden ende plaetsen in Hollandt wesende.

CX.
1523 April 24.

Besegelinge.

Up huyden den XXIIII^en Aprilis anno XV^c XXIII is by der ghemene vroescap geaccordeert ende gesloten, dat men die rentebrieven aengaende van de besegelinge van den vijff steden van 'slands wegen van de somme van II^m Rijnsgulden niet en sal overleveren besegelt mitter stede zegele van der Goude, tensy dat dese stede eerst ende alvoeren weder in de handt heeft sulcx als hair in 't consenteren van de besegelinge is beloeft, te weten dat Willem Gout, rentmeester, leveren sal synen brieff van C £ Hollants 'sjairs, die hy heeft up dese stede, in deser stede handt tot onderpant, dat hy gehouden sal wesen dese stede van der Goude (indien gebreck viel in der betalinge van de renthen doir d'ander steden ende dese dairof enige last off schade leede) weder 'tselve up te leggen ende dese stede schadeloes dairof te houden;

[p. 125]

ende dat oick die offlossinge van de renthen geschien sal mitte beden, die verschynen sullen Kersmisse anno XV^c XXIIII ende Sinte Jansmisse anno XXV. Ende sal noch 'tselfde by acte overgeven, daironder mede stellende alle sijn andere goeden, die hy heeft off gecrigen sal.

Mede die besegelinge van de K.M^t., dat die voirsz. II^m gulden 'sjairs mit 't verloep van de renten ofgelost sullen worden uut die voirsz. beden, dairjegens die stede hoir porcie inhouden sal omme die te employeren tot die oflossinge van de voirsz. renthen ende hemselven remburseren van 't verloep van dien. Ende indien hier brieve off is van de ghemeen steden, dat men dan dairoff nemen sal copie-autentijck.

Item acte, dat die edelen consenteren in de voirsz. besegelinge als over 't gemeen landt.

Ende dat men hebben sal quytancie perticulier van den rentmeester Willem Gout van de bovengescreven termynen van den bede.

CXI.
1523 April 27.

Upten XXVII^en dach in Aprille anno XV^c XXIII is gereporteert by den burgermeester Pieter Roelofsz. ende Jan Dircxz., scepen, die geweest sijn in den Hage, aengaende die besegelinge als in de voirgaende vroescap was gesloten, ende hebben mit hemluyden gebrocht zeker bescheyt, mer niet in als als 't slot van de lester voirgaende vroescap inhilt. Ende is geconsenteert by de meeste stemmen, dat men voir dese reyse sel procederen mitte voirsz. besegelinge gelijck d'andere steden hebben gedaen.

CXII.
1523 Mei 4.

Bede.

1. Upten IIII^en dach in Meye anno XV^c XXIII is by Jacop Minne, burgermeester, ende meester Dirck Heynricxz.,

[p. 126]

pensionaris, gereporteert zekere punten ende articulen, dairup consent gegeven is van de LXXXI^m LXVI £, XIII s., IIII d. van XL groten 't pondt tot onderhoudenisse van zekere knechten ende paerden tot bewairnisse ende behoudenisse van den lande, welcke penningen men sal vinden up elke aem wijns XII stuvers, op elke tonne biers II st., oesters ende vreemde bieren dubbelt gelt, ten wair dat mijn G.V. by die van Aemsterdam anders onderwesen worde van den oestersche bieren, die brouweren sullen betalen voir hoir drinckelbier een stuver 'tsy off zy eens brouwen off niet in de weecke, ende II stuvers indien sy tweemael in de weke brouweden, die harinckbieren ende coepvaerderbieren I st. te exchyse. Ende die XX^e penninck upte vreemde luyden goeden, woenachtich buyten die landen van de K.M^t. voir eens. Ende up elke beest, paert, coeye off osse van III jaeren ende dairenboven II stuvers, dairbeneden tot een jair toe ingelijcx I st., ende dat voir eens. Welverstaende dat die tappers van wijn ende bier 'tselfde wederomme met die canne hoger sullen moegen vercopen. In alle welcke saicken nyemant vry wesen sal, geestelick, eedele ende wairlicke parsonen. Ende om die voirsz. penningen te ontfangen sullen seven rentmeesters by de staten geordoneert wesen, te weten die ses in de ses grote steden ende die sevende over 't quartier van Alcmair by den edelen, die alle maende gehouden sullen wesen rekeninge te doen achtervolgende zekere ordonancie, dairtoe die K.M^t. zekere ordonancien ende placaten verleend heeft. Is hierup by de vroescap gesloten, geaccordeert ende geconcludeert, dat men reysen sal in den Hage ende nomineren Geryt Geerlofsz. tot een rentmeester in de voirsz. bede in 't quartier van der Goude ende up hem die commissie te doen expedieren.

Petitie.

2. Item roerende die peticie van de II^m mannen over Hollandt nae die sciltaele om in tijde van noode ten versoecke van mijn G.V. 't landt te bescermen, is gesloten 'tselfde te achtervolgen, behoudelick dat sy by de K.M^t. betailt sullen worden als men die te werck stelt.

[p. 127]

CXIII.
1523 Juni 20.

Bede.

Upten XX^en Junii anno XV^c XXIII is by Jan Dircxz., scepen, ende meester Dirck Heynricxz. gereporteert de vroescap die begeerte van mijn G.V., roerende XX^m gulden binnen den voirsz. maent van Junio t'anticiperen by de ses grote steden, diewelcke hem sullen remburseren uuyt den incomen van de nyeuwe imposicie van de exchysen ende beesten, gemerct, dat die penningen van der nyeuwer imposicie qualick incomen ende haestelicken penningen behoeven tot onderhoudenisse van mijn heer van Wassenair mitte paerden ende knechten in Vrieslant, die aldaer prospereren; ingevalle van weygeringe, dat men alsdan die voirsz. XX^m soude willen fineren ten laste van den lande, laetende dairomme voir alsoeveel als die penningen van der financie bedraegen, die nyeuwe imposicie te langer loopen. Wairup by de vroescap gesloten ende geaccordeert is negatijff alsoe die stede arm is ende dagelijcx zeer in hoer exchysen ende neringe van de brouwerye vergaet ende betalen nochtant sonder difficulteyt die nyeuwe imposicie van de beesten ende exchysen etc. ende niet en moegen tiegens eenige vorder laste ofte penningen up te brenghen, 'tsy by anticipacie off financie van de voirsz. anticipacie.

CXIV.
1523 Juni 25.

Bede.

Upten XXV^en Junii anno XV^c XXIII is by Jan Dircxz. ende meester Dirc Heynricxz. de vroescap gereporteert die begeerte van mijn G.V. roerende die voirsz. XX^m te anticiperen ofte financie van dien mits dat die commissarissen altereerden die voirsz. proposicie, verclaerende, dat men die voirsz. penningen van anticipacie eerst corten soude uuyt die laetste penningen van der nyeuwer imposicie ende insgelijcx soude die voirsz. financie te

[p. 128]

coste van de lande loop hebben totdat die uut die laetste penningen van de voirsz. imposicie betailt zouden zijn, dieselve dairomme soeveel te langer te continueren. Is by der vroescap gesloten ende geaccordeert, dat men reysen sal ter dachvairt ende mit zekere excusacie van deser stede armoede negatijff ter antwoirde den commissarissen geven.

CXV.
1523 Juni 29.

Bede.

Upten XXIX^en dach in Junio anno XV^c XXIII is den vroescap by Witte Govertsz., burgermeester, ende meester Dirck Heyricxz. gereporteert die begeerte van mijn G.V. roerende van die financie van den XX^m Rijnsgulden up te brengen, dairvoir men eyscht III^m Rijnsgulden voir een halff jair, mit welcke penningen by report van mijn heer van Wassenair, comende uuyt Vrieslant, genoech Vrieslandt gewonnen zoude worden, tot welcken eynde die Vriesen by sekere dachvairden, tot Harlingen gehouden, geaccordeert hebben XV^c knechten t'onderhouden tot hoeren coste voir III toecomende maenden. Wairup by de vroescap eendrachtelick geaccordeert ende gesloten is negatijff te seggen, alligerende d'armoede van der stede ende andere inconvenienten ende quade consequentien van der nyeuwer imposicien te continueren, ende dat men die rekeninge hoeren sal van de ontfangers van der nyeuwer imposicie.

CXVI.
1523 Juli 9.

Bede.

Upten IX^en Julii anno XV^c XXIII is de vroescap by Witte Govertsz., burgermeester, ende meester Dirck Heynricxz. gereporteert, dat die edelen mit Dordrecht, Hairlem, Leyden ende Aemsterdam den K.M^t. geaccordeert hebben III^m Rijnsgulden voir een financie van XX^m

[p. 129]

Rijnsgulden, t'employeren dieselve penningen tot onderhoudenis van den knechten in Vrieslandt. Delff ende Goude, overmits hair armoede, en hebben dairinne niet moegen consenteren. Nietmin verclaerden die commissarissen, dat sy die voirsz. steden hilden voir geconsenteert. Ende alsoe die penningen van der nyeuwer inposicien niet uuytbrengen en sullen moegen binnen ses maenden die bede van LXXXI^m gulden, den K.M^t. geconsenteert, zoe is 't dat men dairomme andere middelen raemen wil, 't wair by de oude sciltaelen, mits dat men den armen steden laeten zoude by hoeren gracien, dairvoir die K.M^t. den geestelicke, vrye ende exempte personen zoude moegen doen betalen een redelicke somme, ofslaende altijt 't gundt dat by der nyeuwer imposicie upgebrocht is, ofte die voirsz. somme up te brengen by de morgentaelen ofte up die huysen ofte by enige andere middelen, die men zoude moegen concipieren, dairtoe up huyden dachvairt bescreven is in den Hage te comen. Is hierup by de voirsz. vroescap gesloten ende geaccordeert, alsoe zy niet en weten te veranderen die concepten van der nyeuwer imposicien ende die stede buerse niet en vermach jegens enige lasten, dat men dairomme bliven sal by de concepten, dairup 't consent den K.M^t. gedaen is.

CXVII.
1523 Juli 15.

Bede.

Up 't report by den burgermeester Pieter Roelofsz. ende meester Dirck Heynricxz. den vroescap gedaen den XV^en Julii anno XXIII roerende die concepten van den resten van de LXXXI^m Rijnsgulden te vinden alsoe die penningen van die nyeuwe imposicie van de beesten-, bier- ende wijnexchysen ende andere binnen ses maenden de voirsz. somme niet uuytbrengen en mach, ende is by sekere steden zekere concepten geopent, te weten die resten te vinden upte oude gewoenlicke sciltaele, afslaende 'tgundt dat by de nieuwe imposicie elcx in den zynen upgebrocht heeft ende laetende den armen steden ge-

[p. 130]

bruycken hoer armoede ofte gracien, in welcke plaetse mijn G.V. zoude moegen lichten zekere imposicie ofte penningen van den geestelicken, edelen, vryen exempten parsoenen. Eenige duncken die reste te vinden by vercopinge van renten over die ses grote steden in den naem van 't gemeen landt; eenige andere up morgentaelen ende renthiers van dien, ofte haertsteden, ofte den hondersten penninck off up molengelt van 't meel ende meer andere. Ende die raidt onder andere approbeert 't concept van den ouden sciltaelen bovenverhaelt ende 'tselve gelast te reporteren, ofslaende alle den anderen concepten. Wairup is by der vroescap gesloten ende eendrachtelicken geaccordeert, dat men bliven sal by de conclusie up die voirsz. materie in de voirgaende vroescap genomen ende by de nyeuwe inposicie.

CXVIII.
1523 Augustus 3.

Bede.

Upten III^en dach in Augusto anno XV^c XXIII is den vroescap by Pieter Roelofsz., burgermeester, ende meester Dirck Heynricxz., comende uuyt de dachvairt van den Hage, gereporteert die begeerte van mijn G.V., dat een yegelick in den zynen terstont anticipere zoeveel als den exchijs voir hem voirtan bedraegen sal tot fournissement van der somme van LXXXI^m etc., te weten, dat geweten, hoeveel datter upgebrocht is by der nyeuwer inposicie, die reste dairan resterende t'anticiperen elcx in den zynen voir al sulcke gelijcke porcie als zy alle maenden upgebrocht hebben in hoere exchyse tot fournissement van den LXXXI^m 'twelck een anticipacie wesen zoude van XV maenden off dairomtrent, welcke penningen geemployeert sullen worden tot onderhoudenisse van de knechten ende ruyteren, leggende in Vrieslandt etc. Begeert oick mede mijn G.V. t'ontfangen den XX^m Rijnsgulden den coninck van Denemercken bezegelt tot onderhoudenisse van de conincinne van Denemercken ende hoire kinderen, dairvan

[p. 131]

men die....¹⁾ brieven van versekerheyt verlyen sal, welcke XX^m Sinte Jansmisse lestleden verschenen sijn. Wairup by der vroescap gesloten ende geaccordeert is dat men negative antwoirde den commissaris geven sal upte anticipatie van der nyeuwer inposicie overmits die groote armoede endt declinacie van deser stede. Ende als aengaende die XX^m van den koninck van Denemarcken sal deser stede hair porcie upbrengen zoe wanneer die koninck van Denemarcken off zyne gemachtigde mit procuracie van dien ons van syne wegen geeft behoirlijcke quytancie.

1) Opengelaten ruimte in het HS. voor één woord.

CXIX.
1523 Augustus 7.

Bede.

Upten VII^en Augusti anno XV^cXXIII is den vroescap by meester Dirck Heynricxz. gereporteert, dat men haestelicken ende subytelicken soude moeten upbrengen X^c Rijnsgulden voir dese stede porcie omme die knechten ende garnisoenen in Vrieslandt 't onderhouden, die anders by gebreke van quader betalinge uuyt die velde scheyden sullen, laetende Vrieslandt die frontieren van Hollandt ende die penningen ende costen dairomme gedaen verloeren, ende versekert sullen sijn den knechten hier in Hollandt te gecrigen up onsen hals tot groote onverwinlicke scaede van dese lande, ende dese voirz. somme soude men alleen upbrengen om tijt te hebben mijn G.V. van als te adverteren in 't lange van den oirloge ende penningen, die dese landen upgebracht hebben, mit meer andere inconvenienten, voir welcke X^c Rijnsgulden die rentmeestergenerael ende -particulier dese stede geven ende passeren sal behoirlicke acten om wederomme uuyt hoeren ontfange van der nyeuwer imposicie geremburseert te worden etc. Wairup is by de voirsz. vroescap gesloten, aengesien die groote elende ende armoede van dese stede ende die lange

[p. 132]

tijt ende privacie van de neringe ende comanscip deser stede niet moegelick ende doenlick is die voirsz. somme van X^c Rijnsgulden alsoe die begeert sijn subitelicken up te moegen brengen ofte te fyneren.

CXX.
1523 Augustus 12.

Bede.

1. Upten XII^en Augusti anno XV^cXXIII is by Witte Goverts, burgermeester, ende meester Dirck Heynricxz. de vroescap gereporteert, dat die commissaris mijner G.V. meester Gerrit Muylert niet en heeft tevreden geweest mit die negativen antwoirde van de anticipacie upte nyeuwe imposicie, boven breder verhailt, lastende ende bevelende dairomme den staten, hoirluyder antwoirde seker te brengen mijn G.V. up Zonnendach tsavonts toecoemende, etc. Wairup by de voirsz. vroescap geaccordeert ende gesloten is, alsoe men gheen raidt en weet, binnen dese stede omme enige penninghen te furneren ende up te brengen uuyt der stede buerse ofte incomste mede uuyt de gemeente, ende gemerct die grote armoede, diclinacie van neringe in desen banghen tijt van oirloge, oestwairt ende westwairts wesende, dat men mijn G.V. negatijff antwoirdt geven sal.

Denemarcken.

2. Item aengaende 't advijs ende scriven van die zoene van Holst, die hem seyt koninck van Denemercken, roerende die communicacie in Oestlandt ende van de scepen, dese lande ofgenomen, gepaert ende geboeyt by enige van den oestersche steden, dairomme die geinteresseerden versocht hebben an mijn G.V. consent ende auctorisacie om hoir schaden te verhaelen an den voirn. oestersche goeden in dese lande wesende etc., is by de vroescap geaccordeert ende gesloten, dat men in dese materie ende saicke vougen sal by de andere landen ende stede goede advysen, die dairup bescreven sijn, ende hem mitten oestersche coomanscip meest generen.

[p. 133]

CXXI.
1523 Augustus 13.

Denemarcken.

Item is den vroescap mede verthoent ende gelesen eene missijff gesonden van onse gedeputeerde, wesende by mijn G.V., inhoudende van dat die steden hebben geconsenteert die gelden, die men schuldich is de coninck van Denemercken upgebrocht te worden in handen van den rentmeester Willem Gout om totter wapeninge van Vrieslandt geemployeert te worden mit condicie, dat mijn G.V. denselven steden vryen sall van denselven penningen ende van den coninck van Denemercken etc. Wairup by de vroescap is geaccordeert ende gesloten eerst aengaende van den penningen van den coninck van Denemercken, aengesien dat d'ander steden accorderen om dieselve penningen upgebrocht te worden upte geloffte ende versekertheyt van mijn G.V. als voirsz. is, dat men mede doen moet gelijck d'andere steden.

CXXII.
1523 September 7.

Luteranen.

1. Upten sevenden Septembris anno XV^cXXIII is by Pieter Roelofsz., burgermeester, ende meester Dirck Heynricxz. comende van Brusel uut die dachvairt gereporteert de vroescap dese naebescreven punten.

Eerst dat die eedelen ende grote steden van Hollandt tot Dordrecht by den gerechte aldair in 't stadthuys in 't lange communiceert hebben om eyntlick te weten, van wat advyse die van Dordrecht waeren in der saicke van de procederinge van den commissaris, die jegens denghenen die Luters boecken gelesen, gecoft ofte gehadt hadden voir 't mandament, van den K.M^t. in Hollandt gedaen, begonnen te procederen contrarie die previlegien van desen landen ende appoinctementen ende sentencien, by mijn G.V. dairvan den Hollanders gegeven, alsoe hoirluyder

[p. 134]

pensionarissen in sekere dachvairden in den Hage gehouden upte materie van Luters boeken contrarieerden die een den anderen ende revoceerden 'tgundt dat by enige pensionarissen in de voirsz. saicke gedaen was. Ende nae rype deliberacie van die van Dordrecht, soe hebben zy verclaert dat zy begeerden mit alre diligencie by die staten van den lande die previlegien van den lande te onderhouden ende voir te staen ende dat men by mijn G.V. verclaringe in gescrifte begeren zoude van nyemant te corrigieren, die voir 't mandament van de K.M^t. die boecken van Luyter gelesen, gecoft ende gehadt hebben etc.

Ende als aengaende die appellacie, die de edelen ende vijff grote steden gedaen hadden jegens die commissie ende commissaris meester Frans Hulst by onsen heyligen vaeder den paeus geordoneert etc., zeyden die van Dordrecht dat zy waeren in cleenen getalle mer antwoirdt hebbende van mijn G.V. up die twee punten, souden hem alsdan mit hoeren raet dairup breder beraden etc.

Die edelen ende vijff groote steden hebben tot Brusel, by advijs van den stadthouder, mijn G.V. een requeste overgegeven jegens die voirsz. commissarissen, dairinne mede verhaelt is geweest van den appellacie jegens henluyden gedaen soe voir den raidt van Hollandt an mijn G.V. alsoick an onsen heyligen vaeder die paeus, versouckende om veele diversche redenen in de voirsz. supplicacie gestelt assistencie van mijn G.V. ende hair te gelieven die landen van Hollandt in de voirsz. saicke te helpen, soe voir den paeus als elders.

Wairup mijn G.V. bescriven soude die commissaris by hair te comen ende dairinne alsoeveel doen als hair mogelick sal wesen te doen nae recht ende redene omme 't landt van Hollandt in pays ende vrede te houden. Is geaccordeert by de vroescap, dat men in dese saicke doen sal by den eedelen ende den anderen steden alsulcx als men dairin procederen sal nae rechte ende redene.

Denemarcken.

2. Item ten anderen is gereporteert dat mijn G.V. belast ende bevolen heeft die steden die XX^m £ van XL

[p. 135]

gr. den coninck van Denemercken besegelt up te brengen, dairvan zy den voirsz. steden sal ghoede versekertheyt doen omme vry, costeloes ende scadeloes te houden van onse voirsz. besegelingen den coninck van Denemercken gedaen; wairup is gesloten ende geaccordeert by den voirsz. vroescap, dat men onse porcie van de voirsz. somme sal upbrengen in gevalle dat alle die andere grote steden dairinne mede eendrachtelick accordeeren mits ontfangende goede versekertheyt voir die voirsz. somme omme gevryet te worden van scade, cost ofte lasten van onse besegelinge gedaen den Coninck van Denemercken.

Nieuwe impositien.

3. Item ten derden is gereporteert den vroescap die concepten bij mijn G.V. overgegeven den steden, dairby men zoude upbrengen XXX^m £ van XL gr. tot betalinge ende upbrenghinge van LXXXI^m £, mijn G.V. geconsenteert, ende zoude upgebrocht worden by nyeuwe inposicie, welcke inposicie ongelijck soeveel niet in en brengt als men dat wel gepresumeert hadde. Ende is 't eerste concept, dat men die voirsz. somme upbrengen zoude by de oude sciltaele gebruyckende die gracie, die de steden hebben nae advenant van de LXXX^m £, om welcke penningen van de gracie te fineren soude men den exchijs van de steden ende landen twee maenden nae den ses maenden continueren ende den exchijs van den geestelicken, eedelen, vrye ende exempte parsonen vier maenden langer dan die steden ende landen sullen bliven lopende. 't Andere concept is omme te namptiseren die exchijs by estimacie voir XVIII maenden, die X maenden gereet ende die acht te Kersmisse, welck namptissement een ygelick zoude vinden in den zynen, sulcx als zy best sullen connen adviseren. Dat derde concept is by vercopinge van renthen over die lande van III^m £, den penninck XVI 's jairs ter lossinge, den copers van dien nemende uuyt die groote steden. Mijn G.V. wil, dat men een van den drie concepten accepteert, off zy sal ex auctoritate selver een van drien accepteren ende doen executeren etc. Wairup is by de voirsz. vroescap geaccordeert ende gesloten, dat men bliven sal by 't eerste

[p. 136]

concept, gebruyckende onse gracie nae advenant wy die hebben in de LXXX^m £ van XL gr.

4. Item aengaende 't versoeck van den gedeputeerden van den andere grote steden om meester Florys Oem in hoirluyder communicacie te refuseren ende te schuwen om sonderlinge saicken, is gesloten by de vroescap dat men bliven sal ende ons sullen voegen by 'tgundt dat die andere steden gelijclick dairinne accorderen, sluyten ende stemmen, ter dachvairt comende.

5. Item aengaende die negociacie van den Oesterlingen, dairup mijn G.V. advyse van den lande van Hollant, Zeelandt ende Antwerpen begeert heeft, is by de vroescap gesloten ende geaccordeert, dat men bliven sal by de goede advyse van den anderen ghemene steden ende landen, hertelicken mit diligencie vervolgende, dat in de voirsz. materie van den comanscip wel voirsien ende geremedieert mach worden jegens den gewelden ende schaden, die men ons in den landen van Oesten doende is.

CXXIII.
1523 September 23.

Denemarcken.

Upten XXIII^en Septembri anno XV^cXXIII is by den burgermeesteren ende gerechte de vroescap gereporteert, die materie van de dachvairt alhier ter Goude gehouden mitten anderen staten van Hollandt, roerende alsoe die penningen van den XX^m gulden, den coninck van Denemercken besegelt, die mijn G.V. geordoneert heeft den steden up te brengen, dairvan zy de voirsz. steden schadeloes off houden zoude, ende alsoe oick mede die penningen van de XXX^m, die men by de sciltaele in minderinge van de LXXXI^m van de nyeuwe imposicie upbrengen, moet geheel ende all geemployeert ende verlooft zijn sulcx dat men dairmede 't landt van Hollandt in dese jegenwoirdige nootlicke lasten van de vianden ende Gelressche mach noch en can behelpen ende defenderen ende men nochtans niet en behoirt 't landt te laeten

[p. 137]

vergaen ende te verderven, mar dairinne te voirsien subitelicken ende die vianden te resisteren, zoe is 't dat men in de voirsz. dachvairt geaccordeert heeft X^c knechten an te nemen ende die te employeren ter nootlicker defensie van dese landen, dairvan men die penningen begeert heeft van stonden an omme te slaen ende up te brengen by die oude schiltaelen. Wairup is by de voirsz. vroescap geaccordeert eendrachtelic, dat men die penningen, die koninck van Denemercken, besegelt ende van den XXX^m voirsz. noch in handen hebbende, employeren sal tot dese nootlicke defensie ende laste van dese lande, dairmede onderhoudende die voirsz. knechten. Ende als aengaende van vorder ofte meerder penningen te fineren ofte up te brengen, en is 'tselfde dese stede niet moegelick, overmits die grote excessive diversche beden ende anticipacien van dien mitsgaders die privacie van hoire neringe, bidden ende versoecken dairomme an mijn G.V. dat zy 't landt van Hollandt, dat nu zeer verarmt ende verachtert is, wil assisteren, bewaeren ende defenderen van deze jegenwoirdige invasien.

CXXIV.
1523 October 6.

Bede.

1. Upten VI^en Octobri anno XV^cXXIII is de vroescap by Jan Dircxz. ende meester Dirck Heynricxz, comende uut de dachvairt van Gorcom, gereporteert, dat mijn heere den stadthouder van wegen der K.M^t. en mijn G.V. heeft doen van den staten van den lande van Hollandt begheren, dat zy den K.M^t. accorderen wilden up te brengen by maniere van versegelinge van renthen, dairof zy die copers sullen moeten vinden binnen die groote steden off buytenslands, alsoe die edelen, officieren, cleene steden ende platte landen by de voirgaende versegelinge genoech belast zijn geweest die somme van LXXX^m £ van XL gr., dat bedraegen zoude die penninck XVI V^m £ 's jairs. De K.M^t. sel 'tselfde landt beloeven ende versekeren van dieselve LXXX^m £ te remburseren van die eerste bede, die nae die expiracie van de lopende bede gecon-

[p. 138]

senteert sal worden ende binnen twee jaeren elcke jair XL^m £ etc. Ofte dat zy accorderen continuacie van de lopende bede voir andere II jaeren ende dat sy in minderinge van dien by manier van anticipacie ende leninge upbrengen by versegelinghe die voirsz. LXXX^m £ van XL gr. Ofte indien die staten betere middelen weten penningen te vinden dan by vercopinge van renthen, dat sy 'tselfde aviseren willen. Mit welcke penningen ende andere men 't landt sal defenderen ende bescermen ende bewaeren van den Gelressche mit meer andere grote ende lange persuazien. Wairup is by der vroescap eendrachtelick gesloten ende geaccordeert niet te consenteren, overmits die armoede van der stede ende belastinge van de voirgaende beden, die de stede geconsenteert ende geanticipeert heeft ende die noch eensdeels onbetailt zijn ende ter cause van dien grote scattinge onder de gemeente gedaen worden. Ende dat men in der versegelinge sonderling niet consenteren en mach overmits die grote periculen ende inconvenienten, die dese stede ter cause van de versegelinge in voirleden tyden gehadt ende geleden heeft.

Bede.

2. Item als aengaende die ghiselinge, gedaen van wegen den rentmeester-generael van Hollandt ende Vrieslandt omme te hebben dese stede porcie van den XX^m, den coninck van Denemercken besegelt, ende die porcie van de XXX^m £, geconsenteert in minderinge van den LXXXI^m £ etc., is by de vroescap gesloten ende geaccordeert, dat men enige van der stede wegen ofte gegiselde seynden sal in den Hage mit enige penningen an den rentmeester, vernemende wat die andere steden doen ofte gedaen hebben in dese voirsz. upbrenghinge van den penningen; ingevalle die andere steden hoire voirsz. penningen upbrengen, dat dese stede hem mede voegen sal te betaelen mit alle dylay, die men sal moegen gecrigen van den rentmeester. Ende dat men auctentike acte nemen sal van de versekertheyt van mijn G.V. van den XX^m £, den coninck van Denemercken besegelt.

[p. 139]

CXXV.
1523 October 12.

Besegelinge.

Upten XII^en Octobris anno XV^cXXIII is by Pieter Roelofsz., burgermeester, ende meester Dirck Heynricxz., comende van Gorcom in de dachvairt, gereporteert, dat die edelen ende die stede van Dordrecht accordeert hebben die K.M^t. in de besegelinge van V^m £ van XL gr. 's jairs, die penninck sestien, in hooftgelde belopende LXXX^m, welcke renten die K.M^t. mit die toecomende bede soude oflossen te twee jairen, elck jair XL^m £, behoudelick dat die K.M^t. tot synen laste draegen zoude die lopende renthen. Ende die andere vijff grote steden en hadden ghenen last in de voirsz. besegelinge ofte consenteringe van de continuacie van de lopende bede ende dieselve by leninge upbrengen, alsoe die begeerte 'tselfde inhoudt ende in de voirgaende vroescap breder verclaert is, mer seyden die van Hairlem, dat men zoude up 't landt ende huysen moegen vinden zekere penningen, dairvan die tweedelen den eygenair ende die bruycker offte huyrder dat derde paert betalen soude tot onderhoudenisse van M knechten voir III maenden omme 't land te defenderen. Die van Delff dochten goet te wesen, dat men 't landt defenderen zoude mit den hondertsten penning van den rijcdomme van den lande, dairinne nyemandt exempt zoude wesen, edele, vrye ofte geestelicke. Welcke penningen van den V^m an renten ofte LXXX^m in hooftgelde mitten anderen penningen, comende uut Brabant ende van de K.M^t. domeynen, geemployeert sullen worden tot bewaernisse van dese lande tiegens den Gelresschen, die noch gelooff noch eedt en houden. Mijn heer den stadthouder beloeft in waeren, sekeren woorden dese stede te beschutten, dat zy in ghenen scade van arresten ofte andere moeyten comen en sal ter cause van de versegelinge, mer soude wel sekerlick bescicken by goeder ordonancie van den K.M^t., dat men die lopende renten altijts een halff jair te voeren ommeslaen zoude eer die verschenen sullen zijn, ende dit tot betalinge van den

[p. 140]

renthiers employeren. Dat wy oick overmercken ende considereren zouden, dat dese stede den K.M^t. tot allen plaetsen ende landen boven andere steden te doen heeft ter cause van de brouwerye, bysonder in Vlaenderen, ende dat men uuyt twee quaden 't minste quaet behoirde te kiesen tot eere van de K.M^t. ende onderhoudenisse van den lande, mit meer persuasyen ende beloftenissen, breder by rapporte verclaert. Ende nae lange, rype deliberacie, by der vroescap hierup gehadt, overleggende die voirgaende scaden, periculen ende inconvenienten, by de versegelinge geleden, ende die de stede nu noch wederomme zoude moegen vercrigen ter cause van dien, mit meer alligacien etc., is gesloten eendrachtelicken ende geaccordeert, dat men niet en sal consenteren in de leninge van deser stede zegele omme mitten anderen steden te besegelen over Hollandt in de somme van V^m £ van XL gr. 't pondt, ende voirts blivende by 't accordt in als in de voirgaende vroescap gesloten ende genomen negatijff.

CXXVI.
1523 October 23.

Besegelinge.

Upten XXIII^en dach in Octobri anno XV^cXXIII is by Jacop Minne, burgermeester, ende meester Dirck Heynricxz., comende uuyte dachvairt in den Haghe, gereporteert, dat die stede van Dordrecht, Leyden ende Aemsterdamme consenteerden in de besegelinge van de V^m Rijnsgulden 's jairs, de penning XVI, beloepende in hoeftgelde LXXX^m Rijnsgulden, welcke renten ofgelosset zouden worden mitte penningen van de bede, die eerst geconsenteert sal worden, ende tot twee jairen, elcke jair XL^m etc. Die van Hairlem, Delff ende Goude en hadden anders ghenen last dan zy in den voirleden dachvairt verclaert hadden, blykende by voirgaende conclusien van de vroescap. Ende alsoe die van den raide die voirsz. antwoirde niet en hebben sulcx willen accepteren, hebben sy eerst den stadthouder dairvan geadverteert, dairvan de voirsz. raidt

[p. 141]

by mijn heere van Malen ende meester Vincent antwoirde ontfangen hebben, dairuut dat die voirsz. dachvairt gecontinueert is geweest tot upten dach van huyden alhier, dair die stadthouder in parsone gecompareert is, diewelcke by den burgermeesters heeft van de vroescap doen begeren consent te hebben van 't zegel om die voirsz. V^m Rijnsgulden te besegelen over Hollandt mitten anderen steden om merckelicke redenen, by den stadhouder gealligeert. Ende nae lange communicacie hierup gehadt by de vroescap, is gesloten eendrachtelick negatijff ende dat men 't segel van deser stede niet leenen en zoude mitten anderen steden tot besegelinge van de voirsz. vijffduysent Rijnsgulden omme die groote scaeden, periculen, ende inconvenienten, die dese stede ende hoere poorteren ter cause van de ghemeen lands renthen geleden ende gehadt hebben, die alsnoch in versche memorie zijn.

Item van welcke antwoirde die stadthouder geadverteert zijnde by den castelleyn, is in parsone selver in de vroescap gecomen mit meester Laurens, audiencier, mijn heere van Malen, meester Vincent ende meester Jan Lathou, ende hebben den vroescap eerst in 't lange verhaelt die diversche diensten, die de stadthouder 't landt van Hollandt heeft gedaen ende nae die grote nootlicheyt van den oirloge, dairinne Hollandt jegens tractaet, bestant ende vrede, sonder ontsegge, by toedoen van mijn heere van Gelre gecomen is geweest, die 't landt tot diversche quartieren gepilleert ende beroeft heeft van menschen ende goeden etc.; oick mede alligerende d'inconvenienten, die dairup comen zouden, indien men die ruyteren ende knechten oirloff gave, die de stadthouder mit zyne penningen upgebrocht heeft om 't landt te defenderen, mit meer andere saicken, begerende, dat dese stede hoir zegel achtervolgende die begeerte van mijn G.V. soude willen leenen mitten anderen steden om V^m Rijnsgulden over Hollandt te bezegelen. Wairup in 't lange by de voirsz. vroescap gelet is ende overmerckende, dat men 't landt niet soude verloeren laeten gaen, hebben by de meeste opinien gesloten ende geaccordeert, dat men mijn G.V. zoude consenteren een jair bede van LXXX^m, die loop hebben zoude nae die expiracie van die ordinaris

[p. 142]

bede, dairinne dese stede hoir porcie in gelde nu anticiperen zoude, mits gebruyckende alsulcke gracie als die stede heeft in de ordinaris bede.

Item naedat 't accordt voirsz. in presencie van de vroescap mijn heere den stadthouder doechdelick verclaert is geweest, heeft mijn heere den stadthouder by den audiencier doen seggen, dat hy van stonden aen zekere goede tydinge roerende den oirloge tiegens die Franchoysen van mijn G.V. ontfangen hadde, die hy de vroescap verclaerde, ende naedien heeft de stadthouder gealligeert, dat die zwaricheyt van 't besegelen buytenslands principalick die stede van der Goude prejudiciabel is, overmits dat die grotelicken hem beduchten gearresteert ende gehouden te worden voir den anderen steden, die in Vlaenderen niet converseren ende elders, dair die van der Goude bierende zijn, ende dat ter cause van hoirluyder quade betalinge. Ende omme dairinne te voirsien, soe geloefde die voirsz. stadthouder in zekere waire woirden te bescicken, sulcx by mijn G.V., dat den ommeslach van de voirsz. renthen altijts drie maenden voirdat die verschenen sullen zijn gedaen zoude worden, soedat die renthiers up hoiren tijt wel betaelt zouden worden. Ende tot meerder versekertheyt presenteerde alle die domeynen van de K.M^t. binnen der Goude te doen stellen tot een ypoteke ende onderpant van de scade ende interesten, die dese stede ter cause van de voirscr. versegelinge ende quade betalinge soude moegen upcomen omme hem dairan te verhaelen, welverstaende, dat die K.M^t. sal zijn verhael wederomme hebben soude an denghenen, die in gebreke zijn hoire renten up te brengen ende te betaelen up hoeren tijt als 't behoirdt, begerende dat men die voirsz. presentacie ende verbande soude willen mit den anderen steden verswygen etc. Wairup by der vroescap gedelibereert is in 't lange ende by de meeste stemmen gesloten ende geaccordeert, dat hebbende alle die domeynen t' onderpande omme alle schaeden, interesten van arrestacien dairan te verhaelen als boven, dat men in 't zegel van de V^m Rijnsgulden 's jairs den penninck XVI consenteren sel ende consenteren mits desen, welverstaende dat die aflossinge van dien sall geschien mit des K.M^t. penningen,

[p. 143]

comende van de eerste bede, die geconsenteert sal worden up twee jaeren ende elck jair XL^m Rijnsgulden, temployeren tot offlossinge van de voirsz. renthen.

Item dat men dese antwoirde den stadthouder geven sal, by den anderen steden verzwigende d' ypoteke, ende dat men den stadthouder oick verthoenen sel die exactien, die dese stede in hoiren neringe van der brouwerye in Vlaenderen aengedaen wordt ende bysonder in de stede van Blanckenberch ende andere molestacien van 't coren, die wy hebben ende lyden moeten van den Vlamingen.

CXXVII.
1523 December 3.

Thiende man op te brengen.

Upten III^en dach in Decembri anno XV^cXXIII is den vroescap by de gerechte verclaert ende gelesen zekere brieven, gescreven van den raidt, d'een inhoudende, dat men die tiensten man van dese stede gereet houden zoude omme die mitten anderen steden thienste man ende mitten vierden man van de lantluyden te seynden by mijn heer van Castre als 't van noode wesen sal, gemerct dat die vianden up comende wech sijn in 't landt te treden etc. Wairup is gesloten, dat men den thiende man niet en sal upbrengen, mer versoecken, dat men 't landt defenderen ende bewaeren wil van den invasien mitte penningen van de bede, die zeer groot ende excessijff zijn, geconsenteert totte defensie van den lande.

Ende d'ander brieff, inhoudende van de betalinge van den gemeen lands renthen van den II^m, verschynende Kersmisse eerstcomende, ende van de III^m, verschynende in Aprille dairan, ende van den XX^m mitter financie up te brengen gereet, in minderinge van de LXXXI^m ponden, geconsenteert by de nyeuwe inposicie, in welcke financie dese stede niet geconsenteert en heeft, mer is overgestemt by den anderen steden ende staten, etc. Wairop is gesloten, dat men reysen sal in den Hage by den anderen steden te dachvairt hoeren ende sien, by wat manieren

[p. 144]

men profitelicxste raemen sal moegen die voirsz. sommen van den II^m ende III^m gemeen lands renthen te vinden ende bysonder mede regardt nemen upte XX^m mitte financie voirsz. Des gehoirt wesende, van als report te doen den voirsz. vroescap.

CXXVIII.
1523 December 15.

1. Upten XV^en Decembris anno XV^cXXIII is den vroescap by Jacop Minne, Pieter Roelofsz. ende meester Dirck Heynricxz. gereporteert by bevel van den raidt omme te slaen II^m ponden van XL gr. gemeen landts renthen, verschynende Kersmisse, dairvan die steden, achtervolgende die acten van concent van de besegelinge, geremburseert zouden worden ende voirts up te brengen XX^m mitter financie in minderinge van de bede van LXXXI^m van de nyeuwe imposicie ende die omme te slaen, sulcx dat die arme steden hoir gracie gebruyken zouden, behoudelick dat die voirsz. somme zuver upgebracht mocht worden. Is gesloten ende geaccordeert, dat dese stede hoire schulde betalen sel mits gebruyckende hoire gracie.

2. Item is noch by de voirsz. gedeputeerde gereporteert, dat indien die steden sustineren willen mitte XX^m ende financie geheel gequeten te wesen van de LXXXI^m van de nyeuwe imposicie, dat die staten 'tselfde boven mijn G.V. ende den stadthouder sullen moeten verthoenen ende dairan vervolgen. Wairup is gesloten, dat men seggen sal, hoe dat indien een yegelick achtervolgende 't consent die nyeuwe inposicie betailt hadde gelijck dese stede gedaen heeft ende noch dagelicx doet, die LXXXI^m £ wair wel upgecomen; ende ingevalle dair enige penningen an resteren, dat men die verhalen sal an denghenen, die schuldich ende gebrekelick sijn geweest die voirsz. nyeuwe inposicie te betalen.

3. Is mede gereporteert, dat die staten van Hollandt ghene antwoirde up hoeren brieff an mijn G.V. gesonden gecregen en hebben, inhoudende zekere punten roerende

[p. 145]

de defensie van den lande ende van den ostagiers, wesende in Gelrelandt gevangen, die verboden sijn van den raidt ende heer van Castre te lossen, ende van de grote murmuracie wesende onder de gemeenten ter cause dat zy niet beschermt en worden. Is gesloten ende geaccordeert by de vroescap, dat men mitten andere staten ende steden van Hollant achtervolgende die conclusie genomen mit hemluyden, in den Hage reysen sel boven an mijn G.V. ende achtervolgende zekere instructie mijn G.V. te verthoonen die grote miserie, perplecxcité, armoede, die dese lande overcomen buyten hoire sculden by den Gelresschen, breder blikende by de punten ende articulen van de voirsz. instructie, versoeckende remedie, secours ende provisie.

4. Item upte materie van de saulveconduyten, die men enige coopluyden gepasseert heeft by mijn G.V. om in Vranckrijck ende in dese lande hoer comanscippen te moegen doen, dairup advijs by den staten van Hollandt gegeven is geweest contrarie, is gesloten, dat men mitten anderen steden boven mijn G.V. ende haeren raidt te kennen geven sal omme dairinne geremedieert te hebben overmits die redenen, haire genade by gescrifte overgesonden.

5. Item angaende d'arrestacie by die van Ziericxce gedaen upten oestersche goeden uut cause van scaeden, hemluyden in Oestlandt gedaen, is gesloten, dat men dieselfde materie committeert tot discretie van mijn G.V. sonder advijs dairof te gheven.

6. Item upte staet by den rentmeester overgeleyt van den LXXX^m £ by vercopinge van renten, lestmael geconsenteert, alleenlick tot defensie van dese lande is by der gemeen vroescap eendrachtelick geaccordeert, dat men die voirsz. staet sal debateren mitten anderen steden ende die penningen van de vercopinge voirsz. nyeuwers anders employeren dan tot defensie van dese landen, achtervolgende 't consent dairvan gedaen, ofte by gebreke van dien en sal men die voirsz. renthen mitten anderen steden niet besegelen indien wy gevolch hebben van den anderen steden.

[p. 146]

CXXIX.
1524 Januari 2.

Besegelinge.

Upten II^en Januarii anno XV^cXXIIII is verthoent geweest by meester Reynier Brundt zekere lettere van credencie van den raidt van Hollant, achtervolgende diewelcke hy verthoent heeft sijn last van den raidt om die brieven, bedraegende VI^m Rijnsgulden, dair in de voirgaende vroescap off gesproken was, te besegelen zoe d'ander IIII steden die besegelt hadden, mit vele redenen ende persuasyen; wairup is gestemmet by de meeste stemmen van de vroescap, dat men voir dese reyse besegelen sal die voirsz. brieven, behoudelick dat meester Reynier voirsz. beloeven sal ende zijn handt dairof gheven, dat dese stede gelevert sal worden acte als dat behoirt, dat men ons weder niet vergen en sal tot meerder besegelinge, tenzy dat by den staten van den lande staetsgewijs gewydeert is die staet, die overgelevert was, dairom die staten jegenwoirdelick by mijn G.V. zijn; mede dat dese penningen geemployeert sullen worden tot die jegenwoirdige ende toecomende defensie van den lande ende niet tot defensie van den lande, hiervoir gedaen, ende dat dese besegelinge mede ofslach wesen sal in de LXXX^m Rijnsgulden.

CXXX.
1524 Januari 25.

1. Upten XXV^en Januarii anno XV^cXXIIII is den vroescap by meester Dirck Heynricxz., comende van den Hage uuyt die dachvairt, gereporteert, dat d' eertsbiscop van Palerme ende meester Jheronimus van den Dorpe, commissarissen van wegen onze G.V., den staten van Hollandt gepreponeert ende verclaert hebben, dat naedien mijn G.V. gehoirt heeft gehadt in 't lange te Mechelen van den gedeputeerden der voirsz. staten zekere grote ende zware doliancien ende clachten van den invasien, verlopinge, roeff, brant ende vangenisse, die dagelicx den

[p. 147]

landen voirsz. by den Gelresschen aengedaen worden, versoeckende provisie ende remedie etc., welcke voirsz. invasien mijn G.V. leet is ende en heeft 'tselfde, overmits die groote oirloge wesende upte frontieren van Vlaenderen ende elders, niet connen ofte moegen remedieren. Ende omme nochtans dairinne te voirsien soe heeft haire genade die heere van Buyeren, capiteyn-general, versocht ende gelast mit V^c paerden, wesende onder hem, ende die grave van Nassouwen ende mit II^m knechten, wesende in Vrieslandt, dairvan die een M by die van Brabant betaelt worden ende mit noch een M knechten, wesende onder mijn heer van Castre, makende tsamen V^c paerden ende III^m knechten, behalven noch V^c knechten, wesende ter defensie van der Zuyderzeede, Wesep, Muyden, Naerden ende andere frontieren, te reysen in Gelrelandt ende 't quaetste doende ende sulcx explotierende, dattet voirsz. landt zoude moegen comen tot goede pays ende vrede, gelijck in 'tselfde Vrieslandt gedaen is etc. Ende als aengaende den zwaricheden van den XXXII^m £ van den sculden in Vrieslandt gestelt in de staet van de LXXX^m by versegelinge, laetstmael in Octobri geconsenteert, verclaerden die voirsz. commissarissen, dat die by den staten van Hollandt in ghenen redenen gefundeert en sijn, gemerct dat die sculden spruyten van 't belegge voir Sloten ende de Lemmer, gedaen by mijn heer van Wassenair saliger gedachten, ende is dairmede Vrieslandt ter obediencie van de K.M^t. gereduceert ter conservacie ende bescermnisse van Hollandt, bysonder upte frontieren van Waterlandt ende Aemsterlandt ende die Zuyderzee, 'twelck die van Hollandt begeert hebben, bysonder die van Hairlem, Aemsterdam ende 't quartier van Vrieslandt, in de dachvairt te Gorcom in Octobri gehouden, ommedat men den heer van Wassenair niet verlaeten en zoude. Ende wair Hollandt wel qualick dairan indien Vrieslandt niet geconquesteert en wair ofte dat men by gebreke van de voirsz. betalinge, dairinne de rentmeester Willem Goudt meer dan X^m in minderinge van dien alree betailt heeft, enige inconvenienten geboerde, dairby Vrieslandt voirsz. wederomme verloeren zoude moegen worden, dat men mit alsoe grote costen gewonnen heeft, 'twelck grote

[p. 148]

scade ende schande wesen zoude, ende en wair niet doenlick weder te conquesteren. Versochten dairomme die voirsz. commissarissen van wegen mijn G.V., dat die staten van Hollandt die zwaricheden van de voirsz. XXXII^m £ ter zyde stellen wilden ende die laeten passeren achtervolgende den staet dairup gemaict.

Ende boven die voirsz. lasten is men van oude rest noch in Vrieslandt schuldich XXV^mV^c £ in Maerte voirleden gevallen ende noch XIIII^mVII^cXX £ sculdich den luyde van oirloege voir twee maenden, beghinnende den eersten Novembris lestleden voir XIIII^cLXXII payen, die in de staet voirsz. niet en zijn sonder andere wedden van den stadthouder, raetsluyden ende andere capiteynen, dewelcke die K.M^t. al tot zynen laste nemen sal te betaelen ende dit al boven den M knechten, die by die van Brabant onderhouden ende betailt worden ende de XV^c knechten by de Vriesen.

Item ende wandt Willem Goudt, rentmeester, in Vlaenderen noch in Brabant geen copers vinden en can omme die LXXX^m te fineren, dairmede men die knechten van mijn heer van Castere onderhouden moet, zoe is die begeerte, dat men aviseren wil copers te vinden binnen dese lande, 'twelck 't landt profitelick wesen sal, ende sullen worden belet die molestacien, die ter cause van de voirsz. renten buytenslands zouden moegen geschien.

Ende alsoe die knechten van mijn heer van Castre mit de staet van de LXXX^m £ niet vorder betailt en moegen worden dan totten lesten Decembris ende dairboven by de voirsz. staet men 't achteren comt an diversche partien II^mLXXI £ VI s. II d. ende noch V^m £, die men schuldich is den knechten van Bruyn van Goetingen voir V^c knechten van twee maenden, ende noch VI^mII^c £ voir die betalinge van den M knechten van den bailiu van Brabant uuyt Vrieslandt comende, ende noch II^mV^c £ voor de knechten, die om haest willen van Mechelen hier gecomen zijn.

Item om 't landt te defenderen mits doende invasie in Gelrelandt, 'twelck profitelicker ende oirbairlicker es dan die frontieren, die lang ende groot zijn, te defenderen, is geordoneert V^c paerden ende IIII^mV^c knechten onder den

[p. 149]

grave van Buyeren, wairvan M knechten betailt sullen worden by die van Brabant, ende die II^mV^c knechten, by die van Hollandt voir vier maenden, beghinnende in Februario, ende sullen costen L^m £.

Ende voir den extraordinaris oncosten, gescut ende andere gereescip, by estimacie ter maent IIII^m £.

Ende voir andere extraordinaris costen ende vacasien, bodeloonen ende andere by estimacie II^m £.

Ende voir die financie van XXV^m of XXX^m, die men behoeven sal om haestelicken penningen te furneren ende den knechten dairmede 't onderhouden, ten minsten II^m £, comende tsamen LXX^mVIII^cXXI £ VI s. II d. van XL gr.

Wairomme die voirsz. commissarissen van wegen mijn G.V. versoecken ende begeren, dat die staten van Hollandt upbrengen willen LXXIII^mVIII^cXXI £ VI s. II d. van XL groten, d' een helft in Februario ende d' ander helft in Meye, ende by gebreke, dat die somme voirsz. niet upgebrocht en worde, zoe is 't gescepen, dat ons selfs knechten sullen by gebreke van betalingen bliven eten ende gairden upte landen ende die vianden sullen die landen mit roeff ende brandt bederven ende ten laetsten zoe sullen die voirsz. knechten ymmers moeten betailt wesen mit groten schaede ende schande van den lande.

Up welcke punten is by den vroescap eendrachtelick geaccordeert ende gesloten, ende eerst upte LXXXIII^m £ etc. negatijff, overmits die grote armoede van deser stede etc. Ende omme copers binnenslands te vinden, dairby die LXXX^m £ gevonden souden worden, is mede als boven geconcludeert negatijff. Ende als roerende die begeerte van de XXXII^m £ in de staet van den LXXX^m gestelt, is mede negatijff geaccordeert, mer dat men die penningen employeren sal achtervolgende 't consent.

2. Item upten eysch van den griffier van den III^c Philippusgulden voir den dienst, die hy 't landt gedaen heeft zeder den jaire van XVII tot nu toe ende begeert die mede mit de gemeen lands schulden ommegeslaegen te worden, is by de vroescap geaccordeert alsoe 't landt nu arm is, dat hy sal hebben paciencie tot andere tyden ende jairen, omme alsdan mit hem te doen sulcx als nae rechte ende redene behoeren sal.

[p. 150]

3. Item up 't vertoech dat men die penningen van den LXXX^m £ niet en can vinden, dat men dairomme mijn G.V. toelaeten wil, dat zy de penningen van der lossinge van de gemeen lands renthen mach upboeren ende dit voir een, twee, drie maenden ofte ten langsten een halff jair onderhouden, mits betaelende die lopende renthen, mit welcke penningen zy den knechten van mijn heere van Castere onderhouden sal ende binnen middelen tyden sal mijn G.V. hoir diligencie doen omme copers te vinden van den LXXX^m gulden ende sal mijn G.V. 't landt wederomme die penningen van de voirsz. lossinge leveren ofte den ouden brieven, die dairmede gelosset sullen worden etc. Is mede gesloten, dat men die oude gemeen lands renthen sal laeten oflossen achtervolgende d'ordonancie dairvan wesende, nietjegenstaende die begeerte van mijn G.V.

4. Item upte saicke van der negociacie van Oestlandt ende den dachvairt, die tot Noerenburch by den gedeputeerden van de K.M^t. ende van Olsten, Denemarcken ende die Oestersche steden gehouden sal worden, dairtoe die van Brabant, Vlaenderen ende Zeelandt in den Haege bescreven sijn by die van Hollandt ende Brabant ende Zeelandt sijn gecompareert geweest, is by der voirsz. vroescap gesloten, dat men die mit alre diligencie sal achtervolgen ende enige committeren van 's lands wegen ten voirscreven dachvairt te reysen mit goeden instructien ende verstand hebbende van den oesterschen saicken ende negociacien.

5. Item upte grote ongeregeltheyt van der munte ende quade slapers, snaphaenen ende andere gouden penningen, by de generael Papevelt van wegen mijn G.V. den staten verthoent, is mede gesloten, dat men dairinne begeert geremedieert te hebben, 'tsy by verbiedinge van den snaphaenen, slapers ende andere penningen, ofte by andere goede bequame middelen ende redenen.

6. Item up 't verthoenen van den raidt, dat vele uuytheemsche religiosen, pateren, materen ende andere in dese lande regiment hebben ende beletten, dat d'ingelande van de K.M^t. gheen plaets in den cloesteren ende goodshuysen dicwijl niet gecrigen en connen, al zijn zy

[p. 151]

bequaem, is dairomme die begeerte, dat men nyemant, den lande der K.M^t. niet subject wesende, sullen admitteren ende ontfangen in enige cloesteren ofte goodshuysen, tenwair datter nyemant bequaem in den lande van de K.M^t. gevonden en worde etc. Is mede gesloten, dat men nyemant van buyten, der K.M^t. ondersaet niet wesende, in den cloesteren niet annemen en sal ende die dairinne sijn, van buyten wesende, dat men die sel laeten bestorven.

Stapel.

7. Item up 't versoeck van die van Gorcom, roerende die saicke van 't claphoudt ende 't scip, by die van Dordrecht aengehaelt ende gecondempneert¹⁾, in welcke saicke die van Gorcom mit dese stede begheren hoir ongelijck mit recht t' achtervolgen etc., wairup is mede gesloten, dat men die saicke sal achtervolgen mit alre diligencie mit die beste middelen, die ons moegelick wesen sal, behoudelick dat wy bliven by onse possessie ende up ons selven ende niet mit die van Gorcom.

1) Omdat de lading niet verstapeld was. - Het schip behoorde aan Gorkumsche poorters.

Verlaet.

8. Item van de wijtte van 't verlaet, dairomme Jan Matheusz. drie maelen in den Haege heeft moeten reysen, ende sijn houten ende balcken, gemaect wesende nae 't eerste besteck, heeft moeten vermaken ende vernyeuwen, is gesloten, dat men hem assistencie doen sal an den anderen steden om van sijn arbeytsloon betailt te moegen worden by den anderen steden, die dairmede geprofiteert sullen zijn.

CXXXI.
1524 Februari 3.

1. Item upten III^en dach in Februario anno XV^cXXIIII is den vroescap by den commissarissen Jan Benninck ende meester Jorys van Espilgem, secretaris der K.M^t., ge-

[p. 152]

proponeert zekere nootlicke saicken van welvairt deser lande, dairomme die eertsbiscop van Palerme ende meester Jheronimus van den Dorpe van wegen mijn G.V. versocht hebben van den lande zekere peticie van LXXIII £¹⁾ van XL gr. 't pont ende dat men den staet van LXXX^m £ soude willen passeren, breder by monde ende in gescrifte verclaert ende in voirgaende vroescappen gespecificeert, ende naedien dat die voirscreven commissarissen nae vele parsuasien ende allegacien van inconvenienten den vroescap verthoent hebben, hebben die voirsz. van der vroescap nae rype deliberacie gesloten ende geaccordeert te seggen den voirsz. commissarissen negatijff antwoirde, overmits die grote zware lasten van deser stede.

2. Item up 'tgundt dat mijn heer van Hoechstraten gedeburseert heeft, wesende in Hollandt, te weten XVI^m £ voir den paerden ende knechten by hem upgebrocht, comende alhier in Hollandt etc., is by der voirscreven vroescap gesloten ende geaccordeert, dat men bliven sal by de meeste stemmen van den anderen steden, omme dairinne te accorderen.

3. Item up't punt vant concept by den staten geraempt van den XXV^m £ up te brengen by de sciltaele ende dat by vercopinge van renten up 't gemeen landt, die ofslach doen zouden in den LXXX^m £ by vercopinge van renten geconsenteert, mit welcke penningen die knechten van mijn heere van Castre onderhouden sullen worden twee maenden om binnen middelen tyden mijn G.V. te adverteren van die grote armoede deser lande ende dattet niet moegelick en is enige penningen meer te furneren etc., is by der vroescap gesloten ende geaccordeert, dat men bliven sal by de andere steden, mits dat wy hebben in onsen hande acte van onse gracie te moegen gebruycken in de toecomende bede, dairmede die oflossinge sal geschien van den voirscreven....²⁾ ingevalle dair gheen nyeuwe verpondinge en geschiet elcx nae zijn armoede ende rijcdomme van den lande.

1) Dit moet kennelijk zijn: LXXIII^m £.

2) Opengelaten ruimte in het HS.

[p. 153]

CXXXII.
1524 Februari 12.

Item upten XII^en Februarii anno XV^cXXIIII is den vroescap gereporteert by Cornelis Dirck Bouwensz., burgermeester, ende meester Dirck Henricxz., pensionaris, comende uuyt den Hage van de dachvairt aldair by den biscop van Palerme ende meester Jheronimus van den Dorpe gehouden upte LXXIII^m £ ende den staet van den LXXX^m £, dairinne XXXII^m geroyeert worden ende om die te vinden, zoe begeert mijn G.V. 't segel te hebben van den XX^m £ den coninck van Denemercken besegelt, Sinte Jansmisse te betaelen, ende dairmede tot haeren laste financie te doen ende dat men noch XII^m £ zou vinden uuyt die LXXX^m £ ofte uuyt anderen beden, die binnen drie jaeren vallen sullen, den K.M^t. te betalen etc. Up welcke LXXIII^m £ generalick negatijff by den staten geseyt is ende upte staet van den LXXX^m soe passeren zy zekere XVI^m £ by den stadthouder gedeburseert, mits hebbende van dien verclaringe omme die gesien wesende hem te passeren dat redelicken wesen sal. Ende aengaende zekere XXXII^m £ die de voirsz. staten weygeren, in welcke plaetse men begeert die XX^m van den coninck van Denemercken voirscreven, zeyden die edelen, Dordrecht ende Aemsterdam, dat zy mijn G.V. dairinne believen sullen mits hebbende souffisante versekertheden ende dat zy ghene.....¹⁾ van financie draegen en willen, ende d'ander steden en hebben dairtoe ghenen last. Als aengaende die voirsz. XII^m £ verclaerden die edelen, Dordrecht ende Aemsterdam, indien dair yet goets compt uuyt den LXXX^m £ boven die betalinge van mijn heer van Castre ende den XXV^m £ die men noch behoeven sal tot onderhoudenisse van den voirsz. Castre knechten voir twee maenden ende den sestienduysent ponden van mijn heer den stadthouder, zijn tevreden mijn G.V. die te laeten volgen etc. Up welcke voirscreven materie meester Jheronimus van den Dorpe ende meester Vincent Cornelisz. hier in de vroescap

1) Opengelaten ruimte in het HS.

[p. 154]

geweest zijn ende hebben 'tselfde in 't lange verhaelt, bysonder van de XX^m £ van Denemercken ende van den XII^m £ voirscreven ende nae lange diversche communicacie ende deliberacie soe is gesloten, dat men mijn G.V. believen sal in 't zegel van de XX^m £, den coninck van Denemercken bezegelt, wel verstaende dat dairinne genarreert sal wesen indien mijn G.V. t'Sinte Jansmisse toecomende het principael zegel den coninck van Denemercken, by dese stede gelevert, niet wederomme gelevert en worde, alsdan zoude die stede ongehouden wesen hoire penningen up te brengen, die zy t' Sinte Jansmisse in de bede schuldich werden sal ende dat die voirscreven stede eerst mede versekert zoude zijn van den rentmeester van 't surplus van 'tgundt dat die XX^m £ den coninck van Denemercken besegelt by de voirscreven stede meer beloipt dan de voirscreven stede porcie van de bede, Sinte Jansmisse verschynende, wederomme geremburseert zoude worden off dat men hair zegel, dat zy nu geven zouden, wederomme leveren zoude. Item aengaende die XII^m £ is gesloten negatijff, mer dat men blijft by de acte ende 't consent van den LXXX^m £ etc.

CXXXIII.
1524 Februari 13.

Besegelinge.

Upten XIII^en Februarii anno XXIIII is by den gerechte achtervolgende die begeerten van den commissarissen geopent, dat dese stede soude ymmers willen accorderen in de zegelinge van den coninck van Denemercken, alsoe verde alle die andere steden ende staten gelijclick dairinne accorderen, ende dat men oick zoude willen accorderen in de XII^m ofte in alsoeveel als dair overloopt van de LXXX^m £ in gevalle alle die andere staten ende steden gelijcklick dairinne accorderen om die te moegen employeren ter beliefte van mijn G.V. in Vrieslandt sonder prejudicie van 't consent van de LXXX^m £ etc. Up welcke twee articulen is gesloten ende geaccordeert, dat men bliven sal by die conclusie negatijff, up dese materie laetstmael ende up ghisteren genomen, blykende by de voirgaende vroescappen.

[p. 155]

CXXXIV.
1524 Februari 20.

Petitie. Bede.

1. Upten XX^en Februarii anno XV^cXXIIII is by Cornelis Dirck Bouwensz. burgermeester, ende meester Dirck Heynricxz., comende uut die dachvairt, in den Hage gehouden, gereporteert den vroescap, dat die edele ende staten van den lande gelijclick negatijff antwoirde hebben gegeven den commissarissen van mijn G.V. upte begeerte van den LXXIII^m £ van XL groten, dairvan boven in voirgaende vroescappen gecommuniceert is ende gesloten is geweest, ende aengaende die begeerte van de XX^m £, den coninck van Denemarcken besegelt, hebben die voirsz. edelen ende die vier steden als Dordrecht, Hairlem, Leyden ende Aemsterdam mijn G.V. dairin geconsenteert, mits dat sy goede vaste brieven van versekertheyt sullen hebben van mijn G.V., dairvan gequeten te worden sonder schaede ende interest etc. Die gedeputeerden van Delff en hadden gheen consent in den hoeren......¹⁾ connen gecrighen ende gaven negatijff antwoirdt upte voirsz. begeerte. Die van der Goude souden tevreden wesen mijn G.V. in hair zegel te gelieven even verde in deselve besegelinge genarreert soude staen dat sy niet gehouden en sullen wesen hoire penningen van den bede t' Sinte Jansmisse toecomende up te brengen, tenwair dat sy hoir principael zegel, den coninck van Denemercken gelevert, wederomme hemluyden gelevert worde achtervolgende die conclusie, by de vroescap dairup genomen.

1) Opengelaten ruimte in het HS.

Bede.

2. Angaende 't artikel van den copers te vinden by de sciltaele op 't gemeen landt voir XXV^m £ in hoeftgelt in minderinge van den LXXX^m £ geconsenteert, dairtoe men achtervolgende 't consent an geen copers en weet te comen, mit welcke penningen XXV^c knechten

[p. 156]

voir twee maenden onder den heere Castre gehouden ende betaelt sullen worden ter defensie van den lande etc., is by den edelen ende den vijff grote steden als Dordrecht, Hairlem, Delff, Aemsterdam ende Goude geaccordeert copers te vinden sonder prejudicie van d'acte van 't consent van de LXXX^m £ ende in minderinge van dien mer, die van Leyden en weten ghenen raet omme binnen den hoeren enige copers te vinden. Ende om 'tlandt te bescermen zeyden, dat zy hebben VIc Rijnsche gulden op die gruyte van der Goude indien yemant dairup begeert renten te copen, sy sullen tevreden wesen, die te beswaeren, 'tsy den penninck XVI, XV, XIIII, XIII off noch minder. Ofte indien yemant upte particulier personen goeden binnen der voirsz. stede begeren rente te copen, zy sullen noch tevreden wesen, dairtoe te verstaen.

Ende roerende 't punt van de XVI^m £, by mijn heer den stadthouder gedeburseert ende gestelt in de staet van de voirsz. LXXX^m £ etc. is by den eedelen ende vier steden als Dordrecht, Hairlem, Delff ende Goude, verclaert, dat men die den voirsz. stadthouder sal passeren; Leyden ende Aemsterdam begeerden wel, dat mijn voirsz. heer den stadthouder paciencie nu ter tijt zoude willen nemen ende dat men die voirsz. XVI^m £ soude willen employeren tot vorder defensie van desen lande, ende als 't landt hem bet vermocht, wilden zy den stadthouder gelieven in alle 'tgundt, hem moegelick wesende.

Naerdien van desen mijn heere van Palerme ende meester Jheronimus van den Dorpe als commissarissen antwoirde is in 't lange gedaen, hebben sy den staten, edelen ende den steden gelast ende van wegen der K.M^t. geordoneert, boven by mijn G.V. te comen upten XXV^en Februarii ende hoire antwoirde selver mijn G.V. te gheven, wandt hoirluyder last en was niet alsulcke antwoirde te ontfangen, bysonder van de LXXIII^m. Ende die steden, die discordeerden mitten anderen, dat zy goet report doen zouden in den hoeren omme mitten anderen te accorderen in de begeerte van mijn G.V. etc.

Up 't punt van de LXXIII^m £ is by de vroescap ge-

[p. 157]

sloten, dat men negatijff antwoirdt geven sal, breder in de voirgaende vroescap verhailt wesende.

Besegelinge Denemarcken.

3. Ende up 't punt van 't zegel van den coninck van Denemercken, roerende die XX^m £, is gesloten by de voirsz. vroescap, dat men bliven sal by 'tgundt dat in de voirsz. vroescap dairup gesloten is.

4. Ende up 't punt van den copers te vinden by den sciltaele voir XXV^m £ in hoeftgelde, in minderinge van den LXXX^m geconsenteert, etc., is gesloten ende geaccordeert by de vroescap, dat men denghenen, die laestmael geordoneert waeren renthen up die stede te copen ende niet gecoft en hebben, dat die sullen nu renten copen; ende insgelijcx oick mede die vergeten sijn geweest up dien tijt renten te copen, wairuut men die voirsz. penningen sal moegen vinden.

CXXXV.
1524 Maart 8.

Bede.

Upten VIII^en Marcii anno XV^cXXIIII is den vroescap by Willem Jan, burgermeester, ende meester Dirck Heynricxz. gereporteert, comende van Mechelen uuyt die dachvairt, dat mijn G.V. negatijff antwoirdt gegeven is upte begeerte van de LXXXIII^m Rijnsgulden mit beclaegende die groote lasten, armoede ende desolacie van Hollandt, 'twelck mijn G.V. verstaen hebbende, heeft den Brabanders, Zeelanders ende Hollanders mit die vassaelen van den voirsz. landen dach beteykent tot Liere den XIII^en dach toecomende, aldair men in 't lange communiceren sal van den Gelressche oirlooge om dat eendrachtelicken mitten anderen landen te doen sonder simulacien. Ende is den staten van Hollandt voirgehouden by mijn G.V., dat zy den XXV^c knechten voir een maent zouden willen onderhouden, 'twelck den voirsz. staten ofslach doen sal in de toecomende bede, die zy mitten anderen landen sullen moegen consenteren.

[p. 158]

Wairup is by de vroescap gesloten negatijff antwoirde te gheven in de dachvairt up 't punt van de XXV^c knechten t' onderhouden, gemerct, dat die stede geen raidt en weet om gelt te vinden.

CXXXVI.
1524 Maart 31.

Bede.

Upten lesten dach van Maert anno XV^cXXIIII is by Cornelis Dircxz., burgermeester, ende meester Dirck Heynricxz., comende van Liere uuyt die dachvairt den vroescap dat 't landt van Hollandt grote clachte is by monde ende oick by gescrifte mijn G.V. gedaen hebben in presencie van den staten van Brabant ende Zeelandt, van den groten inconvenienten ende tribulacien, dair 't voirsz. landt in is, diewelcke in de voirsz. vroescap gelesen zijn geweest, ende begeert mijn G.V. om die knechten van mijn heer van Castre t'onderhouden, dairtoe men zekere penningen behouft, die niet alsoe gereet te gecrygen en sijn, dat 't landt van Hollandt zoude willen consenteren in een fynancie van VI^c gulden, dairvan die principale penningen betailt sullen worden uuyt de toecomende bede, die mijn G.V. begeert nu te hebben, te weten LXXX^m Rijnsgulden, te betaelen die een helft Meye ende d'ander helft Julii naistcomende, mit welcke penningen onderhouden sullen worden XXV^c knechten onder mijn heere van Castre voir ses maenden toecomende jegens die Gelderschen, d'ander landen van Brabant, Zeelant ende vassaelen sullen mede gelijck 'toirloge annemen etc. Wairup is by de vroescap eendrachtelick gesloten ende geaccordeert, dat men reysen sal in den Haege ende negatijff antwoirde geven up beyde die voirsz. punten overmits zekere merclicke redenen ende d'armoede van deser stede.

[p. 159]

CXXXVII.
1524 April 7.

Bede.

Upten VII^en dach in Aprille anno XV^cXXIIII is by Jacop Minne, burgermeester, ende meester Dirck Heynricxz. den vroescap gereporteert, comende uuyt die dachvairt gehouden in den Haege, aldair by meester Jeronimus van den Dorpe van wegen mijn G.V. den staten van Hollandt geproponeert is, dat zy zouden willen betaelen een maent souts den knechten van mijn heere van Castre, welcke penningen hair ofslach doen souden in de toecomende bede, die 't voirsz. landt doen sal in gevalle Brabant ende Zeelandt consenteren; of indien overmits d'armoede geen gelt uuyt 't voirsz. landt en is te gecrygen, dat 't landt zoude willen consenteren in een financie van VI^c gulden omme die voirsz. penninghen van den knechten te vinden. Voirts dat die staten van Hollandt mijn G.V. wilden accorderen LXXX^m...¹⁾ tot onderhoudenisse van XXV^c knechten voir VI maenden, te betaelen d'een helft in Meye ende d'ander helft in Julio toecomende etc. ende alsoevorde Brabant ende Zeelant mede mijn G.V. bede accordeerden. Wairup die steden van Dordrecht, Hairlem, Delff ende Aemsterdam verclaerden, dat sy ghenen last en hadden mijn G.V. daerinne te moegen accorderen in beyde die voirsz. punten, mer indien Brabant, Zeelandt ende die vassaelen voirghingen ende 'toirloge mede annemen ende dairtoe enich consent deden, dat gesien ende geweten wesende, soe zeyden die voirsz. steden, dat zy nae hoire crancke vermoegen wilden wel mede 't landt helpen defenderen. Die van Leyden verclaerden, dat om die jegenwoirdige ghyselinghe, dair zy in waeren, waeren alsulcx gestelt, dat sy niet en connen enige antwoirde geven upte voirsz. punten ende begeerten. Die van der Goude verclaerden, dat sy puyrlick last hadden, negatijff antwoirde te gheven. Welcke antwoirde gehoirt wesende by den eedelen, hebben

1) Opengelaten ruimte in het HS.

[p. 160]

die eden hen conform gemaict by der opinie van de vier steden als Dordrecht, Hairlem, Delff ende Aemsterdam, begerende ende versouckende, dat elcx in den hoiren goet report doen zouden omme consent te gecrigen, te weten, dat ingevalle Brabant, Zeelant ende die vassalen 't oirloge gelijclick mede aenvaerden ende mijn G.V. accordeerden een bede, dat in sulcken gevalle 't landt van Hollandt mede zouden nae advenant willen mijn G.V. in een bede accorderen. Up al 't welck ende andere breder woerden in 't report verhaelt, is by den vroescap gesloten eendrachtelick, dat men negatijff antwoirde up beyde die punten gheven zoude mijn G.V. of dair 't behoeren sal, gemerct veele groete merclicke redenen van deser stede armoede ende privacie van hoire neringe.

CXXXVIII.
1524 April 18.

Bede.

Upten XVIII^en Aprilis anno XV^cXXIIII is die vroescap geopent, dat dese stede besegelt heeft in ofcortinge van de V^m 's jaers XVI^cXXX £ 's jairs ende dat die rentmeester weder begeert besegelt te hebben nog XII^cXXI £, XVI s. II½ d. noch in afcortinge van de voirsz. V^m gulden 's jairs. Ende om te weten wat men hierin doen sal, is gesloten, dat men Vranck van Hoeff, die gecomen is om die brieven te doen besegelen, seggen sal, overmits veele zwaricheden, die men bevindt in de voirsz. besegelinghe, indien die gedaen worde, men nu die niet en mach besegelen, versouckende, dat men 't selfde wil upstellen acht off thien dagen ende begeren mede, dat die rentmeester wil solliciteren, dat een dachvairt van den ghemeen groote steden mach bescreven worden up 't eerste dat men mach, om miteen te moegen spreken ende die swaricheden dairinne te moegen debateren, om dan in de besegelinge te doen als 't behoeren sal. Ende indien Vranck voirsz. niet accepteren en wil om te doen solliciteren die voirsz. dachvairt, dat dese stede dan scriven sal an den president ende raide om dachvairt te bescriven.

[p. 161]

CXXXIX.
(1524 April 21.).

Stapel.

In de saicke van onse poorters ende den poorters van Gorcom claphoudt, 'twelck die van Dordrecht angehaelt ende gecondempneert hebben, dairvan in voirgaende vroescappen mencie off gemaict is geweest, is by der vroescap gesloten ende geaccordeert, dat men die voirsz. saicke mit alre diligencie sal achtervolgen in rechte.

CXL.
1524 April 23.

Bede.

Upten XXIII^en Aprilis anno XV^cXXIIII is by Pieter Roelofsz., burgermeester, ende meester Dirck Heynricxz., comende uut die generael dachvairt van de staten van Brabant, Hollandt, Zeelandt, gehouden by mijn G.V. t'Antwerpen omme antwoirde in te brengen upte proposicie, den voirsz. staten gedaen by mijn G.V. tot Liere. Ende wandt binnen middelen tyden die saicken zeer verandert ende zeer verswaert sijn soe by die oflivicheyt van mijn heere van Utrecht, zoe by den exploiten van mijn heer van Gelre, zoe heft onse G.V. den voirsz. staten tsamen geropen ende 'tghene des voirsz. is in 't lange verthoent, verclaerende mede, dat zekere XV^c knechten begerende dienst presenterende deselve den K.M^t. indien die niet angevaert en worden, hoopen een meester ende dienst te vinden by den heere van Gelre, diewelcke mit dieselve ende andere zyne knechten mit sijn lantsaeten, die hy heeft te paerde ende te voet, dese lande grote verdrietelicke scaede aendoen zoude ende dese landen overvallen, pilieren ende brantscatten ende mit die penningen van de brantscattinge sijn voirsz. knechten betaelen. Was dairomme mijn G.V. van advyse, dat men die voirsz. knechten zoude annemen alsoe 'tselve de voirsz. landen geliefde ende goetdochte. Mits welcke veranderinge hoer genade dochte geraden, dat om te comen tot een goede ende cort eynde, men en behoirde

[p. 162]

niet alleen die frontieren te bewaeren mer behoirde by hulpe ende toedoen van den voirsz. landen zoeveel volcx te voet ende te paerde up te brengen ende t' onderhouden omme dairmede niet alleen te defenderen mer nae gelegentheyt van der saicken, die nu apparent zijn, een goet eynde te maicken van den oirloege van Gelre. Alle welcke saicken by den voirsz. staten van de drie landen gehoirt wesende, hebben sy begeert mit malcanderen hiervan te communiceren, 'twelck hemluyden by onse G.V. alsoe geordoneert is geweest te doen. Ende naerdien dat de gedeputeerden van den steden van den drie voirsz. landen zekere communicatie gehouden hebben gehadt, verclaerende dat 't oirloge van den heer van Gelre des K.M^t. oirloege was, 'twelck sy eendrachtelick wilden wederstaen nae hoire vermoegen, nyetmin die gedeputeerde van Zeelandt verclaerden, dat sy onse G.V. een vruchtbair antwoirdt geven zouden up haire begeerte gedaen te Liere, welverstaande, dat haire genade die penningen zoude employeren tot defensie van den landen, soewel jegens die Franchoysen als jegens die Gelresschen. Wairup is by den drie staten van Brabant, prelaeten ende edelen, representerende die twee overste staten, nae lange deliberacie geseyt geweest voir mijn G.V. ende naederhandt by monde ende gescrifte van den cancellier van Brabant in presencie van mijn heer van Hoichstraeten den staten van Hollant verclaert, alsoe hyernae volcht: dat sy ofslaende die opinie by hem gegeven in de stadt van Liere, dat men zoude onderhouden achtduysent voetknechten ende duysent paerden voir de tijt van vier maenden ten lasten van den voirsz. drie landen, wairoff die porcie, mede gerekent die artillerie, voir Brabant belopen zoude CXXVI^m £ van XL gr., achtervolgende zeker billet, hem overgelevert by onse G.V.

Item dat men boven desen noch behoirdt te continueren in 't onderhoudt van V^c paerden ende knechten, leggende upte frontieren van Henegouwen ende Luxenburch, achtervolgende zeker billet, tot behouff van alle welcke saicken die voirsz. twee staten van Brabant geconsenteert hebben die somme van hondert ende tsestich duysent gulden eens, verclaerende hair paert ende porcie te willen betaelen

[p. 163]

gelijck sy in alle andere voirgaende bede ende consenten gedaen hebben.

Welck consent by den gedeputeerden van den steden van Brabant gehoirt wesende, heeft denselven gedocht, dat die prelaeten ende edelen luttel off ymmers niet als zy behoirden mit protestacie in die voirsz. somme betalen zouden mer dat zy die voirsz. derde staet belasten zouden, soe hebben die voirsz. prelaten ende edelen, hem bet quytende, verclaert, dat zy voir dese reyse tevreden waeren van alle hoire goeden in de voirsz. somme te contribueren in soeverre alle andere goeden van poorteren ende andere luyden desgelijcx hierinne contribueerden, onder protestacie dat dese reyse van consent geen consequencie en zoude maicken in anderen consenten ende dairoff verleenen brieven ende oick, dat sy ghene geestelicke parsonen noch hoere goeden, hem niet roerende, hiermede belasten en wouden.

Ende wandt men by dese manieren niet en zoude connen upbrenghen gerede penningen, gelijck dat wel behouft, waeren dairomme van advyse, dat men dieselve penningen zoude vinden by vercopinge van renthen op 'tlandt van Brabant omme te schuwen die costen van de fynancie, die ongelijck meer belopen zouden, welcke renthen souden gelost worden by der settinge, die geschien zouden upte goeden van Brabant in der manieren voiren verhailt, behoudelick dat die monsteren ende betalinge, voeren geroert, den voirsz. ruyteren ende knechten sullen worden gedaen by de gedeputeerden der staten van Brabant in presencie van den officieren van de K.M^t. omme zyne hoicheyt in als genoech te doen.

Overmits die veranderinge van de saicken van den oirloege van Gelre, 't overlyden van mijn heer van Utrecht ende die materie van 't annemen van den XXV^c knechten, omme die inconvenienten te beletten, dat men den knechten, wesende onder den heer van Castre, een maent zouts oick sculdich was te betaelen, zoe is nae lange deliberacie dairop gehouden, den landen van Hollandt van wegen der K.M^t. geeysscht een somme van hondert sestien duysent pondt omme die garnisoenen van de VIII^m knechten ende duysent paerden uut Brabant ende

[p. 164]

Zeelant t' onderhouden ende dairenboven noch XIII^m £ van XL gr. 't pond omme te betaelen een maent souts van den knechten, leggende onder den heer van Castre, tsamen maeckende hondert negen ende twintich duysent pondt van XL groten.

Die van Zeelandt zijn in de voirsz. toecomende garnisoenen gestelt op acht ende vijftich duysent pondt, munte voirsz.

Ende naedat die edelen ende gedeputeerden van Hollant verstaen hebben gehadt, die voirsz. eyssch hen niet moegelick te wesen, overmits hoirluyder armoede, up te brengen, zoe hebben zy hoire excusacien in 't generael ende in 't particulier gedaen in 't lange voir mijn heer die stadthouder van Hollant; zoedat mijn voirsz. heer, dies volcomelick verstaende, heeft den voirsz. eyssch van den CXXIX^m vermindert ende gestelt upte somme van LXXX^m £, om dairmede die oirloege te doen mitten anderen landen jegens den Gelderschen ende om tot een goet eynde van dien te comen. Wairup die edelen, representerende die platte lande, hebben geaccordeert in de voirsz. somme van LXXX^m, behoudelick dat men die upbrengen zoude by den sciltaele. Die gedeputeerden van Dordrecht, Hairlem ende Aemsterdam hebben insgelijcx dairinne mede geaccordeert ende begeerden gheen nyeuwicheden te useren mer verclaerden die van Aemsterdam, dat in die voirsz. somme die edele, vrye ende geestelicke goeden mede nae advenant contribueren souden.

Die gedeputeerden van Delff en hadden ghenen last by de sciltaele enich consent te gheven in de voirsz. begeerte, mer presenteerden nae hoire vermoegen by d'een off d'ander maniere dairinne te contribueren ende dochte hem wel goet voir een concept, dat men die voirsz. somme behoirde te vinden up goeden van Hollandt, nyemant exempt, sulcx dat 't een goet 't ander goet is wel schuldich te bescermen.

Ende desgelijcx zeyden mede die gedeputeerde van Leyden.

Ende is by de gedeputeerde van der Goude verclaert, dat zy ghenen last en hadden, overmits hoir groete armoede enich consent te moeghen geven, zoe die ghemeente der voirsz. stede binnen corte daeghen driemail scattinge

[p. 165]

gegeven hebben om hoire sculden ende voirgaende beden te betaelen ende der stede boerse en vermach niet overmits die groete declinacie van hoere neringe ende sober incomen, biddende dat hemluyden dese wilden houden voir gesupporteert ende als zy hem enichsins bet vermoegen, soe willen sy hem thoenen goede obediente ondersaten mit lijff ende goet te wesen, gelijck zy tot allen tyden gedaen hebben.

Nae dese antwoirde by monde ende in 't gescrifte verclaert wesende van wegen der voirsz. stede, zoe heeft mijn heere den stadthouder den voirn. gedeputeerden geseyt, dat die stede mede dese jegenwoirdelicke nootlicke saicken voeren verhaelt mit hoire allegacien niet en mochte verexcuseert worden, wandt nu een eynde gemaict sal worden by den hulp van Brabant, Hollandt ende Zeelandt eendrachtelick van den oirloge van Gelderlandt, aldair inne Brabant ende die meeste stemmen van Hollandt mit Zeelandt geconsenteert hebben. Mer overmits d' armoede van de voirsz. stede van der Goude, soe zoude hy soeveel doen, dat zy d'een helff gracie in de voirsz. bede genieten zouden, ende men zoude dairomme nyet eer te weder comen, mer die gracien zoude men weten te vinden upten edelen ende vrye parsonen, sulcx dat die volle LXXX^m upgebrocht zouden worden.

Ende alsoe die voirsz. gedeputeerden gheen last anders en hadden dan zy tevoere verclaert hebben, zoe is hemluyden gelast hiervan goet loyael report te doen hoeren meesteren ende up Dynsdages den XXVII Aprilis wederomme tot Antwerpen te comen omme antwoirdt ende consent mitten anderen staten te gheven, van welcke punten report gedaen is in de vroescap.

Wairomme staet die vroescap te delibereren, of dese stede consent draegen sal moegen in de voirsz. somme, mits te genieten d'een helft gracie off indien men houden wil, overmits die meeste stemmen van den lande, dese stede voir geconsenteert ende alsdan dese stede executeren wilde voir die gehele somme mit ghyselinge ende ophoudinge van de scepen voir de tollen ende elders ende in sulcken gevalle mit wat middelen dat men 'tselfde sal moegen wederstaen.

[p. 166]

Up alle dese punten ende articulen boven geroert is by de vroescap, nae lange deliberacie dairup gehouden, gesloten ende geaccordeert by de meeste stemmen, dat dese stede niet moegelick en is, overmits die grote armoede, te consenteren in de begeerte van mijn G.V. ende en weten die voirsz. van de vroescap ghenen raidt omme te resisteren d'execucie indien men ons zoude willen executeren.

Ende om van deser materie breder mit die gehele vroescap te beraeden, is dese saicke gecontinueert tot up Manendach, te compareren upte boeten van een gouden engel, dair nyemant inne geexcuseert sal wesen sonder merclicke groote saicken, dair die burgermeesteren kennesse off nemen sullen.

CXLI.
1524 April 25.

Bede.

1. Upten XXV^en Aprilis anno XV^cXXIIII is by meester Jaspar Liebijnsz., raidt, van wegen de president ende raide van Hollandt gesonden, achtervolgende zekere brieve van credencie, an de vroescap verhailt die materie van de defensie van dese lande, dairvan in den Haege by mijn heer van Palerme ende voirt tot Liere ende tot Antwerpen by mijn G.V. zekere dachvairden ende communicacien sijn gehouden ende assistencie van mijn G.V. te hebben mitten andere landen van Brabant ende Zeelandt jegens die heer van Gelre, die sonder quereel ende oirsaick Hollant invadeert indien men tot ghenen paix off appoinctement mitten voirsz. heer van Gelre zoude moegen comen, breder in voirgaende reporten in der vroescappen verclaert. Ende die voirsz. meester Jaspar heeft noch verclaert, dat men oick finale antwoirdt inbrengen zoude upte begeerte van die van Brabant, te weten of men die LXXX^m van Hollandt begeert van mijn G.V., dairinne dese stede die helft gracie:.....¹⁾ zoude willen

1) Opengelaten ruimte in het HS.

[p. 167]

employeren tot onderhoudenisse van XXV^c knechten voir ses maenden off dat men die zoude emploeren mit den Brabanders ende Zeelanders penningen ende eene generale armee maicken van IIII^m knechten ende M paerden ende van stonden an mit dien Gelderlandt sulcx te invaderen, opdat binnen twee off drie maenden ende mitten eersten doenlick wesende een eynde maken van den oirloege van Gelrelandt ofte den heer van Gelre sulcx benauwen, dat hy hem zoude vougen tot tractaet, paix off appoinctement ende om mede te gecrigen een biscop aggreabel den K.M^t. ende dese lande, dairvan den sesten dach in Meye eerstcomende die electie t' Utrecht off wesen sal. Wairup.....¹⁾ knechten by den heer van Buyeren angenomen sijn tot den anderen garnisoenen met meer andere lange verclaringe van 's lands saicken. Wairup is by der vroescap eendrachtelick mit rype deliberacie gesloten ende geseyt, alsoe men in dese stede ghenen raidt en weet om enige penningen te vinden, gemerct hoire diversche armoeden, dieselve allegerende, dat men by den gedeputeerde sal doen verclaeren mijn G.V. negatijff antwoirde up die voirsz. begeerten.

1) Opengelaten ruimte in het HS.

Stapel.

2. Item is gesloten by de vroescap, dat men die saicke van 't claphout tot Dordrecht, contrarie die previlegien ende oude usancien angehailt ende gecondempneert, sal achtervolgen mit recht in den Hage by raidt van den advocaet, procuruer ende geleerden.

CXLII.
(1524) Mei 24.

Bede.

1. Upten XXIIII^en Maii is den vroescap by Pieter Roelofsz. ende meester Heynricxz. gereporteert uut die dachvairt, by den staten van Brabant ende Hollandt tot Antwerpen by onse G.V. gehouden, aldair van wegen deser stede negatijff antwoirdt verclaert is geweest upte

[p. 168]

peticie van de LXXX^m £, dairinne dese stede d'een helft gracie hebben zoude. D'ander staten van Hollandt, te weten die edelen by den sciltaelen hoire consent; Dordrecht, Hairlem ende Aemsterdam verclaerden hoire consent tot die voirsz. LXXX^m £ mit dat die edelen, vassalen, vrye ende onvrye, geestelicke parsonen mede zouden contribueren. Ende dat sy eerst ende voir all d'antwoirde ende die concepten van die van Brabant bégeerden te hooren aleer zy hoire last onse G.V. zouden moegen verclaeren. Delff consenteerde in de voirsz. peticie niet up te brengen by den sciltaele.....¹⁾ dattet een goet 't ander goet wel redelick waer te bescermen, aldair men die voirsz. somme zoude moegen op vinden. Leyden verclaerde nae hoire vermoegen gairne onse G.V. te believen ende insgelijcx verclaerden die cleene steden niet min begeerden oick d' antwoirde van Brabant te hoeren. Nae lange communicacie, dylay genomen by die van Brabant, Brusel, Loeven ende die prelaeten, hebben die van Brabant onse G.V. geaccordeert in de somme van CLX^m £, dairoff CXVI^m £ geemployeert sullen worden ter oirloge van Gelre ende XXXIIII^m £ tot bewaringe van Lutzenburch ende Henegouwen ende dit soeverre als Hollandt, Zeelandt ende die van Vrieslandt van dien nae advenant hoir paert ende porcie mede upbrochten, mit welcke penningen VIII^m voetknechten onderhouden sullen worden ende M paerden mit d' artelerye ende alle behouften dairtoe dienende ende dat voir een tijt van vier maenden, achtervolgende zekere concepten, by hemluyden dairup genomen ende in de vroescap gelesen. Ende die staten, gehoirdt hebbende 't concept ende accort van Brabant ende dat Hollandts paert is CXVI^m £ ende Zeelant LVIII^m £, makende tsamen III^cm £ mitten Brabanders penningen voor IIII maenden te employeren in den oirloge van Gelderlandt, zoe hebben die staeten van Hollandt van onse G.V. report begeert te reporteren om hemluyden conform te moegen maicken mit Brabant ende Zeelandt. Ende omme die voirsz. CXVI^m £ over Hollandt te vinden,

1) Opengelaten ruimte in het HS.

[p. 169]

is by enige steden uuytgeslegen, dat men die penningen zoude moeten ommeslaen over die vassalen, geestelicke, vrye ende onvrye parsonen ghoeden, by de beste ende bequaemste manieren moegelick wesende ende niet upte sciltaele. Ende om hiervan eerst te communiceren is dachvairt gestelt up Woensdach in den Hage te comen ende by den staten van den landen hieroff te spreken, omme up Zonnendach toocomende onsen G.V. antwoirde te gheven. Ende is genoech heel ende all ofgeslegen die peticie van de LXXX^m £. Wairup is nae lange rype deliberacie ende communicacie gesloten, dat men negatijff seggen sal, overmits dat niet doenlick en is capitaele inposicie te stellen ende t' executeren.

2. Item is noch gereporteert het vertoech, by den Zeelanders gedaen upte toecomende visscherye, 't wair by saveconduyten, stille saeten ende scepen van oirloege jegens die vianden upt zee, up welcke materie die van Hollandt geen last hebbende, hebben report begeert te doen. Is by den vroescap gesloten, dat men sal geen seepen van oirloge toemaicken mer by saveconduyten soude men moegen ten harinck vaeren.

3. Item is noch gereporteert dat scriven van meester Cornelis Bergis, commissaris, gesonden in Oestlandt te Hamburch ter dachvairt van 's lands wegen mitten gedeputeerden van den coninck van Engelant, Brabant ende andere, ende gelesen sijn brieven ende andere articulen van Oestlandt, roerende die oestersche coomanscepe, wairup die voirsz. meester Cornelis begeerde antwoirde te hebben. Hierup is gesloten, dat men hierinne niet doen en sal, tenzy dat die cleene steden ende die dorpen die dairby geprejudiceert zouden wesen, eerst gehoirt worden. Ende die comanscip behoirt vry te wesen.

CXLIII.
1524 Mei 30.

Bede.

Upten XXX^en in Meye anno XXIIII is der vroescap

[p. 170]

gereporteert by Pieter Roelofsz., burgermeester, ende meester Dirck Heynricxz., comende uut die dachvairt, gehouden wesende in den Hage by de staten van Hollandt opte begeerte van onse G.V., den staten van Brabant, Hollandt ende Zeelandt geeyst van CLX^m £, die CXXVI^m £ te employeren ten oirloege van Gelderlandt ende die andere XXXIIII^m £ ter defensie van Henegouwen ende Lutsenburch, in welcke begeerte die van Hollandt gestelt sijn up CXVI^m, Zeelandt up LVIII^m, makende tsamen III^cm voir IIII maenden; welcke porcie van Hollandt men heffen sal ons edele, vrye, exempte parsonen, nyemant uutgesondert omme mit die somme ende sommen van Brabant ende Zeelandt gemeenderhandt den oirloegen te doen in Gelderlandt, breder blikende by reporten in de vroescap dairvan gedaen. Up welcke begeerte die van Dordrecht, Delff, Leyden ende Aemsterdam, verclairden voir hoirluyder lasten, dat sy hem adjoinct maecten mit die van Brabant ende consenteerden in de voirsz. somme, t'ontvangen als boven. Die van Hairlem consenteerden die somme van LXXX^m, t'ontfangen by de sciltaelen, die van der Goude en hadden ghenen last connen gecrigen enich consent te gheven, overmits hoir armoede. Verclaerden voirt die van Dordrecht om te vinden gerede penningen, dat men zoude moegen ommeslaen LXXX^m by de sciltaele om mit Brabant ende Zeelandt in den oirloege te treden, van welcke penningen hem elcx soude moegen weder remburseren als men gesloten sal hebben, hoe dat men die C ende XVI^m £ sal moegen upbrengen. Die van Delff, Leyden ende Aemsterdam verclaerden dies gheen last te hebben, mitsgaders mede die cleene steden. Mar omme die materie te vorderen waeren tevreden enige leeninghen up te stellen alsoeverre die edele ende vrye parsonen hem dairtoe mede voegen wilden, wairup die edelen verclaerden, dat sy consent droegen in de somme van CXVI^m £ van XL gr., soeverre die van Brabant ende Zeelandt mede consenteerden in de porcie, hemluyden geeysscht, ende dat die vassalen, leggende upte frontieren van Gelre, uut hoire plaetsen ende steden den Gelresschen behoirlick oirloege andoen ende dat die articulen, by Brabant ende Hollandt geconcipieert,

[p. 171]

sulcx achtervolget moegen worden up 't feyt van den oirloege. Voirts dat Voeren, Putten ende Stryen nae advenant mit Hollandt contribueren zouden. Verclaerden voirts die voirn. edelen, dat sy in dese begeerte voir dese reyse ende zonder prejudicie van hoire vryheyt mede contribueren sullen, mits hebbende acte van nonprejudicie in consequencie ende dat alsoeverre als die edelen van Brabant mede contribueren ende die groote edelen van Hollandt, die dese edele niet vervangen en connen, mede consenteren ende contribueren. Ende om gerede penningen te vinden, dat men van stonden an ommeslaen zoude LXXX^m upte sciltaelen, mits dat die steden dairinne hoire gracien gebruycken sullen om dan voirts te communicieren ende te vinden, hoe dat men die voirsz. penningen sal moegen upbrenghen ende dit by maniere van preste ende provisie om die haesticheyt wille.

Die gecommitteerde van de geestelicheyt verclaerde, alsoe zy te vollen niet gelast en wairen, dat zy zouden moegen doen report upte voirsz. materie.

Is voirt by de gedeputeerde van deser stede verclaert, dat indien Brabant, Hollandt ende Zeelandt, die edele, vrye ende geestelicheyden consenteerden in de voirsz. begeerten, off dese stede voir hair porcie mede zoude willen consenteren. Op alle welcke punten voirsz. zoe is by de vroescap nae lange communicacie ende rype deliberacie gesloten ende gelast den gedeputeerden, die ter dachvairt reysen sullen, te seggen voir antwoirdt: alsoe dese stede gheen raidt en weet, overmits hoiren groeten, zwaeren ende menigfuldige schulden, lasten ende armoede, dat dairom hair niet mogelick en is up te brengen enige penningen uuyt de stede buerse offte gemeente ende poorters van dien, versouckende an mijn G.V., dat men dese dese stede mit hoir excusacie van desen tijt ongemolesteert ende verexcuseert te willen houden.

[p. 172]

CXLIV.
1524 Juni 5.

Bede.

1. Upten V^en Junii anno XV^cXXIIII is den vroescap gereporteert by meester Dirck Heynricxz., comende uut den dachvairt t'Antwerpen by den staten van Brabant, Hollandt ende Zeelandt gehouden, dat die staten van Hollandt, considerende tracteren van pays off bestant tusschen den K.M^t. ende den Gelresschen ende indien 'tselfde, alsoe zy hoopten, tot goeder parfecte quamen, soe en wair alsdan niet van noode het voirsz. consent van den CXVI^m sulcx alsoo groot te accorderen; ende overgemerct oick mede, dat men by capitaele inposicie oft settinge niet bequamelick sonder commocie niet en zoude moegen geschien die voirn. bede te vinden, soe hebben die voirsz. staten geslooten, blivende nochtans altijt by de eendrachticheyt van Brabant, dat men mijn G.V. zoude moegen accorderen een bede van LXXX^m, dairinne die stede hoir gracie genieten zoude, welcke gracie die edele, geestelicke ende vrye parsonen vervollen zouden om die gehele somme van LXXX^m te vinden, dairmede men den schulden ende knechten souden betailt moegen worden. Ende ingevalle de pays off bestant tot sijn effect niet en quame ende dat die unie ende assistencie van den Brabanders ende Zeelanders geachtervo(l)cht soude moegen worden, zoe is by den staten van Hollandt geraemt, dat men die reste van den LXXX^m tot den hondert XVI^m vinden ende heffen zoude moegen uut die bede van Kersmisse toecomende, den K.M^t. geconsenteert, ende die offlossingen, dairup geassigneert, voir een termijn aftergestelt zoude wesen tot een ander termijn dairanvolgende, mits dairvan hebbende acte ende versekerheyt van onse G.V. Voirt dat men maicken zoude een goet vast offscheysel ende aliancie voir toecomende tyden mit Brabant ende Zeelandt van dat den eenen overquaem, soude den anderen helpen wederstaen. Wairup in de voirsz. vroescap gesloten ende geaccordeert is eendrachtelick te seggen negatijff, gelijck in de voirgaende vroescappen verhailt is geweest.

[p. 173]

2. Item up 't punt van den harinckvaert van vry tiegens den Franchoysen ende hoire gealligeerden te moegen vaeren ende dat men dairvoir soude willen mijn G.V. bidden, te willen accorderen enige coopluyden van sauveconduyt te moegen crygen om alrehandt comanscip te doen, uuytgeseyt artelerye, coeren ende andere verboerde goederen ende dat men den admirael van den K.M^t. ende coninck van Vrancrijck zoude voir een gratuyteyt toeleggen III^m off IIII^m gulden omme te assisteren die voirsz. harinckvaert. Wairup is gesloten by de vroescap, dat men mitten anderen steden solliciteren zoude die voirn. harinckvaert, dairinne mede begrypende, dat die bierscepen van der Goude, bierende in Vlaenderen, souden mede moegen vry endt onbeschadich vaeren van den Franchoysen.

CXLV.
1524 Juni 16.

Bede.

1. Upten XVI^en Junii anno XXIIII is den vroescap by Pieter Roelofsz. ende meester Dirck Heynricxz. gereporteert, comende van Antwerpen uut die dachvairt, gehouden upter materie van den oirloge van Gelre, in de voirgaende vroescappen verclaert, wairup die edelen, die vijff groote met die cleyne steden geconsenteert hebben mijn G.V. die somme van LXXX^m, behoudelick die steden hoir gracien ende andere punten, blikende by de acte, dairvan wesende. Ende dese stede gedeputeerden, achtervolgende des vroescap last ende conclusie, hebben verclaert negatijff. Dairup by den stadthouder ende den raidt van onse G.V. geseyt is geweest, dat men dese stede zoude excecuteren, gelijck off zy geconsenteert hadde, gemerct dat eendrachtich consent van den edelen ende andere steden. Wairup die van den gerechte den voirn. vroescap verthoende, dat sy alreede up peynen van ghyselinge gesommeert waeren voir hoir geheele porcie, begerende dairomme advijs ende raidt om de voirsz. vroescap, hoe ende by wat manieren men zoude moeghen die voirsz. ghyselinge ende execucie wederstaen

[p. 174]

indien zy procedeerden tot uphoudinge van den scepen. Wairup is by de vroescap gesloten, dat men sal die ghyselinge verbeyden ende dairin trecken, appelleren nochtans van dien, alsoe wy dairin niet geconsenteert en hebben ende dat men binnen middele tyden mit mijn heer den stadthouder ende andere vrienden communiceren sal ende te kennen geven d'armoede van deser stede, sulcx dat wy souden moegen comen te volstaen in de voirsz. beede mit een cleene draegelicke somme, welcke somme by hoge masten men vinden zoude.

2. Item als aengaende den harinckvaert te vaeren op saveconduyten off jegens malcander vry off mit scepen van oirloege, is gesloten by de vroescap, dat men sal solliciteren mitten anderen steden om die harinckvaert vry te hebben d'een tiegens den anderen. Ende soeverre 'tselffde tot syne parfectie niet comen en mochte, dat men alsdan vaeren soude moegen up saveconduyten tot laste van den buysen ende niet uytmaecken enige oirlogescepen.

3. Item als aengaende die materie van de unie van Brabant, Hollant, Zeelant ende Vrieslant ter resistencie van den vianden, om 't landt in payse ende vrede te houden, dairvan sekere concepten in de vroescap gelesen zijn, is gesloten ende geaccordeert by de vroescap, dat de K.M^t. mit sijn beden ende domeynen wel behoirt te preserveren van oirlogen ende invasien.

CXLVI.
1524 Juni 28.

Haringhvisserye.

1. Upten XXVIII^en Junii anno XV^cXXIIII is by Pieter Roelofsz. ende meester Dirck Heynricxz. den vroescap gereporteert, comende van den dachvaert in den Haege gehouden, aldair by den stadthouder, president van Mechelen ende andere heeren verclairt is geweest, dat mijn G.V. hair diligencie heeft gedaen an den coninck van

[p. 175]

Engelant om te moegen comen, dat men up saveconduyten den harinckvaert soude mitten Franchoysen moegen doen, dairinne die voirsz. coninck van Engelant niet en heeft willen accorderen, overmits dat hem wel kenlick was, dat die Franchoysen in Normandyen, dairup hy zijn actie heeft, zeer verarmt waeren, ende indien men hemluyden hoiren harinckvaert off visscherye belettede, die voirsz. coninck hoepte zynen wille van hemluyden te gecrigen. Ende alsoe die voirsz. harinckvaert in Hollandt menigerhande grote profyten is inbrengende, zoe is die begeerte van mijn G.V., dat die van Hollandt zouden willen consenteren in 't uuytmaken ende opstellinge van vijff oorlogescepen, dairtoe die van Vlaenderen ses ende die van Zeelandt drie oirlogescepen uuytmaken zouden, mit welcke XIIII scepen die zee zoude geveylicht worden, sulcx dat die visschers onbeschadicht souden moegen visschen, begerende dairom die voirn. heeren, dat mijn G.V. hierinne zoude willen gelieven. Wairup is by de vroescap geaccordeert ende gesloten, dat men negatijff antwoirde upte voirsz. begeerte inbrengen zoude, alsoe die buyssen by den oirloechscepen niet beschermt en worden mer van dien dicwijls beroeft in 'tgundt dat sy van doen hebben ende benemen den brouwers uuyt hoire scepen, vaerende in Vlaenderen, 't bier ende andre gereescip tot hoir appetijt.

2. Up 't punt van de begeerte van joncker Willem Turck, die gevangen in 's lands oirloech in Gelrelandt is geweest ende heeft groote somme van penningen voir sijn rantsoen moeten loeven te betaelen, versouckende dairom, dat men hem soude II^c off III^c gulden willen op sijn obligacie leenen, te betaelen wederomme binnen corte daeghen, alsoe hy hem altijt getrouwelicken ende eerlicken voir 't landt gedraegen heeft, is by de vroescap gesloten, dat men hem sel die leeninge doen, weet men 't te gecrygen van sijn vrienden, die verjairde renten hebben upter stede, welcke renten men hemluyden sal passeren ter liefte van den voirsz. Turck, omdat sy die hem voirt moegen leenen.

[p. 176]

CXLVII.
1524 Juli 4.

Haringhvisserye.

1. Upten IIII^en Julii anno XV^cXXIIII is den vroescap by Jacop Minne ende Cornelis Dircxz., burgermeesteren, Cornelis Bogairt ende meester Dirck Heynricxz. gereporteert, comende uut der ghyselinge ende uut den dachvairt, in den Haech gehouden upte materie van den oirloechscepen uut te maken ter conservacie van den buyssen, dairinne eendrachtelick by den steden gesloten is, gheen scepen uut te reeden, om sonderlinge saicken in 't lange den vroescap verthoent. Ende als aengaende die ghyselinge van de bede van LXXX^m, dairinne niet geconsenteert en is by de stede, dewelcke execusie men niet en weet te wederstaen, zoe is by de vroescap gesloten, dat die geghyselde parsonen wederom trecken sullen in hoire ghyselinge, denselven last gevende om te spreken mitten stadthouder ende andere ende maicken die bede alsoe cleyn als zy sullen moegen, ymmers niet vorder gaende dan tottet vierde paert van onse gerechte porcie, welverstaende, dat men sal moegen volstaen mits gevende in betalinge van dien zekere gemeen landts renten, die dese stede heeft moeten onlancx copen tot fournissement van de XXV^m £.

Coorn.

2. Item als aengaende 't punt van de munte ende van 't coren, dairup boven by mijn G.V. dachvairt dienen sal, is gesloten een te seynden van 's lands wegen ende te verclaeren d' antwoirde negatijff van den oirlogescepen voirsz. ende die materie van de munte t' achtervolgen mitten anderen ende van 't coren ledich te staen alsoeveel ons moegelick wesen sal om die Vlamingen wille.

CXLVIII.
(1524 Juli ----)

Bede.

Up 't punt van de unie ende eendrachticheyt te maken

[p. 177]

mit Brabant, Zeelandt ende Vrieslant, is by de voirsz. vroescap gesloten, dat men boven in de dachvairt senden sal ende wel ripelick ondertasten hoe ende wair men 't gelt haelen zoude, dairmede die knechten van Hollant betailt zouden worden als 't van noode wesen sal ende voirts hoeren ende sien tot wat meeninge ende verstant men die voirsz. unie ende eendrachticheyt maken wil ende dairvan men de vroescap report doen sal.

CXLIX.
(1524 Augustus 1.)

Goudse sluys.

Upten voirsz. dach is by Jacop Minne, burgermeester, ende meester Dirck gereporteert, dat die steden van ghenen advyse en zijn die Goutsche sluyse mitter verlaet te maicken ende 't water te diepen tot coste van hem allen, welcke sluyse ende verlaet by den bailiu van Rijnlandt doir ordonancie van den raidt ofgebroken is geweest ter defensie van 't landt. Wairup is by de vroescap gesloten, dat men den raidt soude laeten begaen mit 't maken van de voirsz. sluyse, by wyens ordonancie die ofgebroken is.

CL.
1524 September 25.

Stapel.

Upten XXV^en Septembris anno XV^cXXIIII is de vroescap gereporteert by Jacop Minne ende meester Dirck Heynricxz., comende van Dordrecht, dat die burgermeesteren ende enige andere van den gerechte van Dordrecht begeerden om alle vrienscap t' onderhouden, dat men die saicke roerende 't stapelrecht van 't claphoudt zoude willen in sursancie houden den tijt van III, IIII of V weken, binnen welcken tijt zy mit dese stede hoopten die saicke mit vrienscappen te neder leggen, dairtoe sy presenteerden hoir nairsticheyt te doen om alle procedueren te schuwen. Wairup is gesloten by de meeste stemmen, dat men die van Dordrecht in de sursancie, by hem

[p. 178]

begeert, believen zoude sonder prejudicie van ons recht, behoudelick dat wy binnen middelen tyde souden bliven gebruyckende ons vryheyt van claphout ende andere.

CLI.
1524 November 4.

Bede.

1. Upten IIII^en Novembris anno XXIIII is den vroescap by Willem Jan Willemsz., burgermeester, ende meester Dirck Heynricxz., comende van Mechelen uuyt de dachvairt, gereporteert zekere punten, te weten dat dese stede niet mach gebruycken twee deel gracie van hoere porcie in de bede van LXXX^m tensy dat dieselve stede consentere eerst ende voir al in de VIII^m resterende an de XL^m; oick mede dat dieselve stede consent geven zoude moeten in sursancie van XII^c off XIII^c gulden gemeenlands renten te laeten ongelost staen uuyt die bede van Kersmisse toecomende, dairvan die K.M^t. 't landt binnen vijff jairen mit 't verloop van den renthen sal vryen ende dairvan passeren behoerlicke brieven van versekerheyt. Oick mede dat by dese stede den Hannepray ende enige huysen upten dijck mit die boomen ofgedaen zouden worden. Ende voirts dat men oick zoude recommenderen meester Aert van der Goes tottet officie van 't advocaetscip van 't landt. Ende dat men dieselve gracie van de tweedelen in gheene consequencie trecken en zoude. Wairup by de vroescap up 't punt van de XII^c off XIII^c gemeen lands renten te laeten staen ongelost als voirsz. is, is gesloten negatijff te seggen. Ende insgelijcx mede 't punt van den boomen ende Hanepray. Ende van deselve gracie van de II^e deelen in consequencie voir toecomende tyden niet te moegen trecken, is gesloten negatijff ende dat men dieselve punten in 't beste zoude verexcuseren.

Dantziek.

2. Item is oick gereporteert by de voirsz. gedeputeerden, dat zy gehoirt hebben by report van meester

[p. 179]

Cornelis Bergis, pensionaris van Aemsterdam, comende uuyt Oestlandt, hoe dat den hertoech van Holsten, gecoeren coninck van Denemercken etc., mit die van Lubeeck ende Danswijck sullen tevreden wesen die comanscippen hoire cours te laeten hebben upten ouden costumen ende tollen by alsoeverre dese landen den coninck Cristerne geen assistencie en doen, directelick off indirectelick, mit volck, gelt, artelerye oft andere saicken jegens den gecoeren coninck van Denemercken voirsz. Ende dat die oesterlingen voirsz. hoire comanscapen te watere ende te lande alhier insgelijcx upten ouden gecostumeerden rechten sullen moegen hanteren ende dat men hieroff voir Martini toecomende den voirsz. gecoren coninck antwoirde zoude scriven, mits dat binnen middelen tyden die coopmanscippen an beyden zyden up hoiren ouden costumen, tollen ende rechten sal hoeren loop moegen hebben, mit meer andere articulen, breder by monde verclaert by den voirsz. gedeputeerden. Wairup is by de vroescap gesloten, dat men in dese saicke voirsz. bliven sal conform by den anderen steden.

3. Item upte begeerte van Staes Govertsz. tot Dordrecht, die by die van Danswijck beroeft is van sijn scip ende goet tiegens recht ende redene, dairomme hy cum sociis zoude gairne die van Danswijcx goeden arresteren ende hier rechts op plegen etc. Is by de vroescap gesloeten, dat men hierinne mede bliven sal by den anderen steden.

4. Upte begeerte van den burgermeester van Enchuyssen, die zijn scip ende goet by die van Lubeeck jegens recht benomen is, 'twelck zy selver genoech bekennen, dairomme die voirsz. burgermeester begeert brieve van marcke; ende is mijn G.V. tot syne begeerten wel geneycht even verde Hollandt ende Zeelandt dairinne accordeerden. Wairup is by de vroescap gesloten, alsoe dieselve begeerte orloge zoude moegen inbrengen, dat men dairom bliven sal by de gemeen staten van Hollandt ende Zeelandt.

5. Item up 't punt van de reformacie van de munt

[p. 180]

is by de vroescap gesloten, dat men bliven sal by 't concept ende avijs, by die van Hollandt in 't gescrifte mijn G.V. overgegeven.

6. Up 't punt van 't coren ende monopolie van de specerie ofte cruyt endt die salvoconduyten is gesloten by de vroescap, dat men mitten anderen steden solliciteren sal an mijn G.V. om remedie ende provisie te obtineren in de voirsz. punten.

7. Item up 't pundt roerende 't verbot by de Vlamingen up 't coren gedaen, dairjegens Brabant, Hollandt ende Zeelandt mijn G.V. hoir beclachten doen willen etc., is by de vroescap gesloten, dat men die saicken secretelicken mede sal helpen vervorderen, niet in 't openbair omme die Vlamingen wille.

CLII.
1524 December 2.

Bede.

1. Upten II^en Decembris anno XV^cXXIIII is by Willem Jan, burgermeester, ende meester Dirck Heynricxz. de vroescap gereporteert, dat die vijff groote steden te Mechelen mijn G.V. geaccordeert hebben in de sursancie van den XII^c off XIII^c £, dairvan in voirgaende vroescappen mencie off gemaect is, mit welcke hoeftgelden die knechten ende schulden in Vrieslant betailt zullen worden, mits hebbende brieve van versekerheyt, naevolgende d' acte dairvan wesende. Wairup is by de vroescap gesloten, dat men dairinne mede consenteren sal, alsoe wy van den anderen steden overstemmet zijn, welverstaende dat men die II^m ende III^m £, over Hollandt besegelt, mit die penningen van de lopende bede oflossen sal, gelijck dat geseyt ende beloeft is.

Ut supra.

2. Item aengaende die begeerte van den VIII^m resterende an de XL^m, roerende die nyeuwe imposicie, dairinne

[p. 181]

Dordrecht, Hairlem ende Leyden mit d'eedele, cleyne steden ende plattelanden geconsenteert hebben, in welcke VIII^m dese stede gracie van d'een helft toegeseyt is, gelijck zy in de XXXII^m genoten hebben, is by de vroescap gesloten, dat men in de voirsz. punten mede consenteren sal omme te gebruycken die gracie van die II^e deelen van de bede van LXXX^m.

Stapelreght.

3. Item als aengaende die saicke van Dordrecht, roerende 't verstapelen van 't claphoudt, is by de vroescap gesloten, dat men die saicke ten eynde brengen sal zoe eer zoe liever.

CLIII.
1524 December 17.

Stapel.

Upten XVII^en Decembris anno XV^cXXIIII is gesloten by de vroescap, dat men die saicke van maintenue tiegens die van Dordrecht, roerende 't stapelrecht van 't claphoudt, vervolgen sal mit alre naersticheyt ende dat die gedeputeerde consuleren sullen in den Haege mitten aldergeleersten ende gepractizeersten, hoe men die saick bequaemelicxste ende oirbairlicste sal moeghen vervolgen ende dairnae doen.

Naschrift.

Deze bijdrage was reeds voor het grootste gedeelte afgedrukt, toen van de hand van Dr. N. Japikse een studie verscheen, getiteld: ‘De Staten-Generaal van 1576’, in: Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde, V^de reeks, deel III, aflevering 1, waarin ook een overzicht wordt gegeven van de ontwikkeling der Staten-Generaal van vóór 1576. Met de vermelding van deze studie worde de literatuur-opgaaf hierboven op blz. 63 aangevuld.