Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap. Deel 36

[p. 39]

De dooplijst van Leenaert Bouwens,
Medegedeeld door K. Vos.

De Doopsgezinde oudste Leenaert Bouwens, die in 1551 door Menno gewijd werd en in 1582 stierf, heeft in zijn diensttijd groote zwerftochten gemaakt om het evangelie te verkondigen en doop en avondmaal te bedienen. Van zijn doopsbedieningen heeft hij een lijst aangelegd, waarin hij plaats en aantal doopelingen opteekende. Deze lijst is oudtijds herhaaldelijk gecopiëerd. Blaupot ten Cate heeft indertijd een afschrift verkregen van de copie, die in 1629 behoorde aan Jacob Arents te Appingadam, en heeft dit afschrift ten grondslag gelegd aan zijn berekeningen over de verspreiding der Doopsgezinden in ons land tijdens de 16^de eeuw¹⁾. Dit afschrift, vervaardigd door J.D. Hesselink, is door mij zorgvuldig vergeleken met een copie, in 1714 op het eiland Ameland vervaardigd²⁾. Deze laatste is veel nauwkeuriger en uitvoeriger, zoodat ongetwijfeld de Amelandsche copie de voorkeur verdient. Zoo geeft 't afschrift-Hesselink herhaaldelijk een verkorting. Als bijvoorbeeld de copie-Ameland geeft: Bolsward 4, Bolsward 8, geeft 't af-

1) Gesch. d. Doopsg. in Friesland (1839) blz. 87.

2) Het afschrift-Hesselink en de copie-Ameland berusten beide in het archief der Doopsgezinde gemeente te Amsterdam (Inventaris Archief, deel II, 2^de stuk, n^o. 9 en n^o. 9^a). Een copie door Lubbert J. Kreemer uit 1754 kon ik niet terugvinden.

[p. 40]

schrift: Bolsward 12. Ook zijn af en toe namen overgeslagen. Daarbij geeft de copie voortdurend optellingen onder aan de bladzijden met een plaatsregister met voor iedere plaats het geheele getal doopelingen. Deze beide tellingen per bladzijde en per plaats kloppen precies op elkaar. Derhalve wordt hier de copie-Ameland afgedrukt. Daarbij worden enkele verschillende lezingen uit 't afschrift-Hesselink, als die mij voorkomen de juiste te zijn, opgegeven.

Beide lijsten hebben een verdeeling: 1551, 1557, 1563, 1568. Daar echter in 't eerste gedeelte Wismar voorkomt, waar Leenaert in 1554 heeft vertoefd, hebben wij dus een opgave over vijf tijdvakken. Hiervan zijn de cijfers tot aan 1568 de belangrijkste, omdat dit doopelingen betreft tijdens de vervolging gewonnen en omdat kan worden aangenomen, dat de daarin voorkomende cijfers voor plaatsen uit Friesland, Groningen en Oostfriesland weinig minder dan het totaal aantal doopelingen in die gewesten zullen zijn. Want terwijl in Holland en België voornamelijk andere oudsten hebben gearbeid, schijnen deze drie provincies vrijwel uitsluitend door Leenaert te zijn bewerkt. Vandaar dat de getallen in 't Noorden die voor de overige streken verre overtreffen.

De cijfers na 1568 zijn in mindere mate belangrijk, omdat zij niet alleen een tijdruimte van 14 jaren omvatten, waarin de broederschap zich zeer sterk heeft uitgebreid, maar ook alleen betrekking hebben op de gemeenten, die zich bij de Vriesche fractie hadden aangesloten. In de gemeenten, die tot de Vlaamsche partij behoorden, die Leenaert gebannen had, heeft hij natuurlijk niet meer den doop bediend. Daarbij beschikten de Vriezen in dit tijdvak over minstens zes andere bekwame oudsten, die vermoedelijk allen óók hun doopelingen zullen hebben gehad.

Het hierachter gedrukte document is daarom zoo hoogst belangrijk, omdat er van geen enkelen anderen prediker uit den hervormingstijd eenige aanteekening omtrent het resultaat van zijn werkzaamheid in ons vaderland bekend geworden is. Ook de mededeelingen van gevangen

[p. 41]

Doopsgezinden omtrent hun doopers geven betrekkelijk weinig licht. Wel blijkt uit die bekentenissen, dat verschillende andere predikers hebben gedoopt, maar dit betreft slechts een klein aantal personen, voornamelijk in Holland en België. Daartegenover geeft Leenaerts dooplijst ons de gelegenheid om den groei der Doopersche beweging in tal van plaatsen na te gaan.

Aan de hand van zijn reeks namen en cijfers is van een groot aantal Doopsgezinde gemeenten de aanvangsgeschiedenis op te maken door bijeenvoeging der bezoeken, die aan bepaalde plaatsen zijn gebracht. Er kan worden aangenomen, dat op plaatsen, waar Leenaert herhaaldelijk kwam, een geestverwante kring of gemeente is geweest. Ook geven deze cijfers, vooral voor het Noorden van ons land, materiaal ter beoordeeling van de beteekenis en de kracht der geloofsvervolging.

Wie de plaatsen op een kaart nagaat komt daarbij tot een verrassende opmerking. Zij zijn in Friesland en Groningen, vrijwel allen, in een bepaald gedeelte, nl. aan den zeekant, te vinden. Het doet vermoeden, dat Leenaert met een schip rondreisde.

Leenaert¹⁾ werd in 1515 te Sommelsdijk geboren. Vóórdat hij zich bij de Doopersche beweging aansloot is hij ‘rethorijcker’ geweest. Hij is beschuldigd te hebben meegedaan aan de Munstersche troebelen. Is dit zoo, dan heeft hij in zijn jeugd de beste verontschuldiging. Maar er zijn verschillende Leenaerts geweest, zoodat hierbij te denken valt aan naamsverwarring. Reeds vóór zijn wijding heeft hij een rol gespeeld, want hij nam deel aan 't Lubecker convent in 1546. Vermoedelijk in Mei 1551 werd hij gewijd. Hij werd ‘bisschop’ te Emden, maar had zijn woonplaats in 't naburige 't Falder. De tijdstippen 1557, 1563 en 1568 wijzen op onderbreking van zijn dienstwerk. Het eerste valt samen met de twisten over den ban (1555-57). In 1556 werd de twist te Emden zeer fel, zoodat wij moeten denken aan

1) Het volgende vindt men uitvoeriger in mijn Menno Simons (Brill, Leiden 1914), blz. 128 en vlg.

[p. 42]

een oponthoud in 1556. Het tweede tijdschip 1563 beteekent: de wederopneming van zijn dienst. Vermoedelijk had hij reeds in 1561 met zijn doopen opgehouden, omdat hij omstreeks dit jaar door sommigen bij de gemeente aangeklaagd was, alhoewel niet geschorst. In 1565 werd hij echter door Dirk Philips wegens het feit, dat hij voor zijn geestelijke diensten vijftig daalders had aangenomen en omdat hij van een goed glas wijn hield, uit zijn ambt gezet.

De vijf tijdvakken loopen dus van Mei 1551-1554, 1554-1556, 1557-1561, 1563-1565, 1568-1582.

Zijn vriend Jan Jacobs, oudste der Vriezen, dichtte op hem:

.... d'uytvaart klachtig,

Als men schreven, twee en tachtig,
Doen hij smertig, had goedhertig, een en dertig
Jaar dat God verlient, dient
Duysent partig, ende die getient,
Mede wartig, met Christo verient.

D.i.: Hij is in 1582 begraven, na een diensttijd van 31 jaar, waarin hij tienduizend met Christus door den doop had vereenigd.

De Amelandsche copie werd in 1855 door Dr. K.S. Gorter ontdekt. Een gemeentelid had het boekje met andere boeken op een boelgoed gekocht. Het boekje bevat 72 bladzijden, 14½ bij 9½ cM., waarvan 5 blank zijn. Blz. 1 bevat: ‘Wouter Jacobs hoort dit boeck toe geschreven den 19 Augustus.’ Met potlood staat erbij: 1714. Blz. 3 geeft een paar versjes met denzelfden naam en datum. Blz. 5 en vlg.: ‘Een geestelijck liet gemaakt door Cornelis Hiddes aen Foppe Ones.’ Blz. 14 bevat den titel van de copie, blz. 15-58 de dooplijst, blz. 59 de optelling der bladzijden, blz. 60-65 het plaatsregister met optelling, blz. 67-72 een copie der oudsten van 1535 tot 1702. Uit deze opgave van oudsten, waarbij telkens vermeld staan, welke bij een scheuring afvielen, blijkt, dat de copie afkomstig is uit de zeer strenge Vriesche fractie der zgn. Jan Jacobsgezinden.

[p. 43]

Zooals uit de aanteekeningen zal blijken, heeft het afschrift-Hesselink somtijds een betere lezing voor een plaatsnaam¹⁾, doch vaak ook een minder goede lezing, bijv. voor Kimswert geeft het geregeld: bemsaet. Daarbij komt, dat dit afschrift eindigt: ‘In alles volgens mijn optelling van Leenaert Bouwens gedoopt somma 10982’, maar Hesselink telde er slechts 10206 en schrijft: ‘Er schijnt dus in het boekje, waaruit ik dit afgeschreven heb een abuis te bestaan, gelijk ook folij 20 § 23 bij optelling niet conform zijn met het facit, 't geen er onder staat’. Toch is de mogelijkheid niet uitgesloten, dat de copie-Ameland in de 4^de periode de cijfers telkens een plaatsnaam te hoog heeft staan en dat dus aan de gecombineerde cijfers in Hesselinks afschrift een copie, die voor deze periode nauwkeuriger was, ten grondslag ligt. Daarom heb ik in de alfabetische naamlijst tusschen [] de cyfers gezet, die de afwijking in 't afschrift-Hesselink veroorzaakt heeft.

De Amelandsche copie geeft op blz. 59 de telling van haar bladzijden: ‘somma van persoonen 10251 die Leenert Bouwes heeft bedient’. Volgens mijn telling zijn het 10252. Hesselink telde in zijn afschrift 10206. De copie door hem gecopiëerd spreekt echter van 10982. Dit is zóóveel meer, dat aan vertelling haast niet te denken valt. Eer ben ik geneigd aan te nemen, dat de oorspronkelijke dooplijst nog één of twee bladzijden méér heeft bevat.

Verdeeld over de vijf tijdvakken zijn de totaalcijfers:

1551-1554	869
1554-1556	693
1557-1561	808^2)
1563-1565	4499
1568-1582	3509.

Menno Simons stierf in 1561. Derhalve heeft Leenaert

1) In het terechtbrengen van namen hielpen mij Mr. J.L. Berns te Leeuwarden en Ds. C. Leendertz te Middelstum.

2) Zie de aanteekening op blz. 50. Trekken wij voor Gent af 126, dan wordt dit 682.

[p. 44]

Bouwens tot aan den dood van Menno ongeveer 2244 door den doop bij de gemeente gevoegd. Verminderen wij het totaalcijfer met 126 voor Gent, dan wordt het totaal: 10125. Hiervan zijn in den tijd der vervolging gedoopt: 6614. Daar is in ons land geen enkel Calvinist of Luthersch of Doopersch prediker geweest, die zoo rijke vrucht mocht plukken van zijn arbeid. Een oogst om van jaloersch te zijn.

K.V.

Copia Van alle Doopelingen Die bij onse oude leeraer Leenert Bouwes: Door den doop der gemeente sijn toe ge eijgent be gonnen Int Jaar Chrijstij 1551 In de maant meij 1557, 1563 en 1568-1714. Copia Leen^nert Bouwes Doopsbedijenijngh geschreven den 17 april: Anno 1714.

voor Eemden bedyent	2
tot Weerdum	3
In de Rijp	1
op folderen	2
In de ese	1
toe nes	1
op folderen	2
op folderen	1
tot lier^1)	3
ter sijve^2)	2
op folderen	2^†
tot groeningen	3
tot grijpskerck	2
tot northorm	2
tot grijpskerck	1
op lutkegast	1
tot dockum	3
Dockum	4
op nilant^3)	1
tot Santweer	1
ten dam	3
tot Inselens	1
ten dam	1
op folderen	2
In de ese	1
te hinte	1
op folderen	2
tot Harlingen	1
tot doen gium	3
tot fraenker	4
tot schaert	1
tot bolswaart	1

1) Leer.

2) Eijwe (O.-fr.).

† beteekent nieuwe bladzijde.

3) Bij Leeuwarden.

[p. 45]

tot bolswaart	1
bij Santwert	3
bij santwert	2
In der Ils	5
by ferwert^1)	4
tot Worckum	2
Worckum	10
Worckum	1
tot Molkwarrum	7
tot Molkwarrum	8
Stavoren	6
Stavoren	8
Stavoren	1
Molkwarrum	7
te Elahuijsen	4
te Elahuijsen	4
tot balck	5
Slooten	3
^† Slooten	1
slooten	2
slooten	1
te Elahuijsen	4
tot leeuwaarden	4
tot steens	1
leeuwaarden [4]^2)	1
leeuwaarden	1
tot Dockum	1
Dockum	4
Dockum	1
Dockum	3
Dockum [1]	2
tot Grijps kerck	1
te bonstersijl	3
te bonstersijl	5
voor Eemden	1
tot Wester eijnde	3
op folderen	2
tot grotenhuisen	2
tot groeningen	6
tot groeningen	1
tot goens	2
tot Norden	2
voor eemden	1
^† op folderen [2]	3
ten dam	3
In den dam	1
tot eiselens	1
tot eisenga	2
tot groeningen	1
Dockum [9]	2
Dockum	6
Dockum	2
Dockum	1
Dockum	2
op driesijl^3)	5
te leeuwaarden	2
leeuwaarden	1
leeuwaarden	3
tot Wierdum	9
te Rauwert	4
te Harlingen	4
tot tziom	10
tot Harlingen	1
Harlingen	5
Harlingen	5
bij Harlingen	2
In grote broek	6
In boecke spel	3
In boecke spel	1
^† in boecke spel	1

1) Hesselink: Santfeert.

† beteekent nieuwe bladzijde.

2) Cijfers tusschen [] bij Hesselink.

† beteekent nieuwe bladzijde.

3) Hesselink: Niezijl (Gron.).

† beteekent nieuwe bladzijde.

[p. 46]

tot Hoorn	2
te Harlingen	6
toe balck	19
toe balck^*)	5
tot Ipcolsga	10
toe Elahuijsen	4
tot slooten	4
Slooten	1
toe balck	3
te stavoren	2
te mokwerum	7
bij santfoort	2
bij santfoort	1
bij santfoort	1
te Worcum	6
te Worcum	1
tot elmoren^1)	7
toe bolswaart	2
bolswaart	1
tot sneeck	5
sneeck	1
bolswaart	1
te lier	1
tot eemden	2
eemden	1
ten dam	5
ten dam	5
ten dam	1
^† tot santweer	1
tot eesingh	2
bij bonstersijl	5
bij bonstersijl	1
Dockum	6
buijten Docken	2
bij Collum	4
te groeningen	3
tot eemden	2
toe hamswerrum	2
tot eemden	3
tot eemden	4
ten dam	5
In boecker spel	1
In Groote broeck	5
tot Hoorn	3
Delfhaven	1
Harlingen	1
ten dam	1
tot eemden	7
eemden	1
eemden	3
In den dam	1
bij grijpskerck	2
In den dam	1
In den dam	1
te Hatshausen	1
tot goens	2
In de Rijp	1
voo(r) Eemden	2
^† op folderen	3
toe eemden	1
op folderen	5
toe bamen^2)	1
Leeuwaarden	3
Harlingen	5
fraenquer	8
Harlingen	8
Harlingen	5
Harlingen	4

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

1) Exmorra.

† beteekent nieuwe bladzijde.

† beteekent nieuwe bladzijde.

2) Hesselink: Leeuwarden.

[p. 47]

tot kimsert	1
tot santfoort	2
In de Camer^1)	6
Op de Jouwer	4
tot slooten	2
tot molkweerrum	7
tot Hinlopen	1
tot ferwolde	3
tot ferwolde	2
tot sylense	1
bolswaart	2
bolswaart	1
In der Ils	2
tot Smeek	2
bij leeuwaarden	1
Dockum	7
Dockum	5
Dockum	1
^† tot Aurick	3
tot eemden	3
ter sieve^2)	2
ten dam	9
tot santweer	1
tot Hamsweerum	2
In de eis	1
tot Hats Hausen	1
^3) tot eemden	4
tot eemden	3
tot eemden	6
op folderen	3
tot eemden	2
ter sive	1
ter sive	1
ten dam	1
steenwijck	5
In Groote broeck	7
toe Veen Huijsen^*)	5
toe eijnckhuisen	14
toe Harlingen	13
toe Harlingen^*)	9
tot sneeck	7
Sneeck	3
Harlingen	1
toe suwoude	5
^† te fisfliet	7
te groeningen^*)	4
ten dam	3
ten dam^*)	3
Hats Hausen	1
Aurijck	2
toe eemden	1
toe hams weerum	3
In de eis	6
op folderen	1
voor eemden	1
In den dam	2
bolswaart	4
bolswaart	8
santfoort	2
toe Hoorn	9
Hoorn	1
bij eijnckhuijsen	5
bij eijnckhuijsen^*)	3
bij Amsterdam	6
Stavoren	2
Stavoren	1
Molkwerrum	3
Worcum	3

1) Hesselink: Lemmer.

† beteekent nieuwe bladzijde.

2) Eijwe.

3) Hiertusschen bij Hesselink: op 't Falder 6, ter siwe 1, harthuisen 1.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

† beteekent nieuwe bladzijde.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

[p. 48]

Harlingen [4]	1
Harlingen [3]	2
fraenquer	3
^† Harlingen^*)	4
op folderen^*)	5
op folderen^*)	1
ter sijve^*)	1
toe Hats Hausen^*)	1
fraenquer	1
Harlingen	5
Harlingen^*)	3
leeuwaerden	3
leeuwaerden	7
ten dam	1
ten dam	2
bij bonstersijl	4
Dockum	1
Dockum^*)	1
Dockum	11
Dockum	7
Nes op Amelandt	3
tot Hollum	8
bij Wirdum	2
In der Ilst	5
In Ipcolsga	9
Ipcolsga	1
Slooten	2
op de Jouwer	5
te groeningen	1
groeningen	3
ten dam	2
ten dam	7
^† op folderen	4
te Hatshausen	1
Aurijch	1
Op folderen	4
tot Wismer^1)	1
op folderen	7
toe eemden	1
ten dam	1
ten dam	4
op nilant	3
toe santweer	1
te groeningen^2)	12
te fisfliet	5
Groeningen	3
toe santweer een lanneken^3)	1
In den dam	7
op folderen	2
op folderen	9
op folderen	6
te Hatshausen	1
te lier	2
^† ter sijve	1
ter sijve	1
op folderen	1
toe eemden	4
ten dam	4
ten dam	4
te Antwerpen	2
tot doornick	4
Doornick	3
Doornice	4
tot menen	26
tot Iperen	12
Iperen	1
toe gent	7
gent	9
gent	8

† beteekent nieuwe bladzijde.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

† beteekent nieuwe bladzijde.

1) Hier was Leenaert Bouwens in 1554.

2) Hesselink: Esinghe.

3) Hesselink: Te Lamaniken te Zandeweer.

† beteekent nieuwe bladzijde.

[p. 49]

gent	8
gent	5
toe Cortrijck	13
Cortrijck	1
gent	9
bij Antwerpen	17
bij Antwerpen	15
Antwerpen	4
Antwerpen	8
Antwerpen	4
Mechelen	5
bruisel	2
^† bruisel	21
Antwerpen	12
buijten Antwerpen [11]	22
Antwerpen	3
Rotterdam	10
Rotterdam	5
Wtregt	4
Wtregt	9
Wtregt	1
voor eemden	5
Norden	4
op folderen	4
te goens	3
goens	1
In de Rijp	1
op folderen	6
by framsum^1)	4
te dam	7
groeningen	5
Hoorn^2)	8
Hoorn^2)	3
Harlingen^3)	2
Harlingen^3)	3
Int Haarlemer Hait	3
Haarlem^*)	9
Haarlemer Hait^*)	2
^† Haarlem	6
Harlingen	10
Harlingen	4
Harlingen	9
fraenquer	10
bij doen ium	5
te fraenquer	6
Harlingen	7
Harlingen	4
in Den Dam	3
Harlingen	1
bolswaart	7
Sneeck	13
bij der Ils	7
In t broeck	7
Ipcolsga	4
slooten	1
Slooten	7
In de Rijp	2
Dockum	17
Dockum	11
Dockum	7
Dockum	3
Hollum op Amelandt	9
Hollem	7
Hollum^*)	5
Hollum	4
fraenquer	17
^† fraenquer	6
fraenquer^4)	6

† beteekent nieuwe bladzijde.

1) Hesselink: Farmsum.

2) Id.: te samen 10.

2) Id.: te samen 10.

3) Id.: Haarlem.

3) Id.: Haarlem.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

† beteekent nieuwe bladzijde.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

† beteekent nieuwe bladzijde.

4) Bij Hesselink zijn de plaatsen omgewisseld.

[p. 50]

leeuwaarden^1)	12
leeuwaarden	1
leeuwaarden	11
leeuwaarden	3
leeuwaarden	7
Winsum	6
Winsum	1
op t nijlant	4
ten dam	4
In den dam	1
voor eemden	1
op folder	15
op folder	17
Noch opt Jaar 1557^2).
binnen eemden noch [3]	6
In den dam [6]	5
tot Groeningen [5]	6
tot northorm [6]	3
Harlingen [3]	2
Harlingen [2]	11
Harlingen^3)	4
Harlingen [15]^3)	2
Harlingen^4)	5
^† Antwerpen	10
Antwerpen	8
Antwerpen	14
Antwerpen	4
Antwerpen	4
Antwerpen	12
Antwerpen	4
Antwerpen	3
Antwerpen	11
Hartogen-bos	6
Hartogen-bos	2
Hartogen-bos^*)	2
Hartogen-bos	25
Antwerpen	4
Antwerpen [24]	14
Gent	11
Gent	14
Gent	2
Gent	6
Gent	8
Gent }[4]	3
Gent }[4]	140^5)
Gent	11
Doornick	20
Nijpkercke	43
te menen	3
menen	18
^† Cortrijck	11
gent	1
Middelborgh	11
middelborgh	2
Zierksee	2
Dordregt	6
Rotter Dam	1
Rotter Dam	14
In den Haage	7
Wtregt	2
Wtregt	4

1) Bij Hesselink zijn de plaatsen omgewisseld.

2) Hesselink: Int jaar 56.

3) Id.: Haarlem.

3) Id.: Haarlem.

4) Id.: Harlingen ontbreekt en de verdere rij cijfers staat telkens één regel lager, dus Antwerpen 5 enz.

† beteekent nieuwe bladzijde.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

5) Aan dit te hooge cijfer is in de copie geknoeid. Misschien stond er 14. Hesselinks origineel heeft blijkbaar 1 gelezen.

† beteekent nieuwe bladzijde.

[p. 51]

Amsterdam	7
In de molkwerrum	^1)
In de molkwerrum noch	9
te Harlingen	18
fraenquer	1
fraenquer	16
Dockum	5
op folderen	2
op folderen	4
te nes	7
op folderen [7]	6
op folderen [6]	7
te Hamsweerum	4
toe Wal	1
op folder nogh	4
te lier	1
te Hats Hausen	2
^† op folderen	2
te farmsum	6
te helum	4
bij loppersum	7
buijten groeningen	2
tot Groeningen	6^*)
bij eesing^*)	3
bij eesing	1
bij bonstersijl	9
bij Grypskerck	2
op folder	1
te Il	3
op folder	1
tot Hats Huijsen	4
Dockum	4
Dockum	2
Dockum	6
Harlingen	5
Harlingen	14
Harlingen	7
Harlingen	6
fraenquer	3
fraenquer	2
fraenquer }[26]	15
Harlingen }[26]	12
Harlingen	2
^† kimswert	8
Witmaarsum	5
Idsgahuijsen	6
boolswaart	3
boolswaart	6
ferwolde	1
Worcum	1
te Heesekum^2)	4
groenterp	3
In de Molkwerrum	7
In de Molkwerrum	5
stavoren	9
slooten	6
Ipcolsga	7
In der Ilst	2
In der Ilst	2
Sneek^3)	3
Int Jaar 1563 den 1 dag^4).
Te Oldeboorn	5
oldeboorn	5
op de Jouwer	8
In de kaamer^5)	9

1) Het cijfer ontbreekt.

† beteekent nieuwe bladzijde.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

† beteekent nieuwe bladzijde.

2) Hieslum, bij Hesselink: Heselum.

3) Bij Hesselink tweemaal: Sneek.

4) Id.: 1556 den 1 Jan.

5) Id.: Lemmer.

[p. 52]

In de kaamer^1)	2
In de kaamer^1)	1
In de olde merck	7
tot giethoorn	5
op folderen	8
In den dam	3
In den dam	8
^† op folderen	2
te Hatshausen	1
op folderen	7
op folderen	2
op folderen	4
Harlingen }[4]	2
Harlingen }[4]	3
Harlingen	12
Harlingen	16
Harlingen^*)	10
Harlingen^*)	4
fraenquer	10
Harlingen	3
opt bil	3
fraenquer	5
fraenquer	2
Harlingen	3
Harlingen	2
Harlingen	3
Harlingen	11
Amsterdam	20
Amsterdam^2)	3
Antwerpen^2)	33
Antwerpen	29
Antwerpen	12
Antwerpen	1
buijten Hartogen bos	6
Hartogen bos	10
Hartogen bos	4
Hartogen bos	1
^† gorcum	17
gorcum	2
Dort	8
Dort	8
Dort	2
Dort	1
In den Haag [2]	9
In den Haag [9]	2
Rotterdam	7
Rotterdam	12
Rotterdam	1
Rotterdam	1
Wtregt	13
Amerswoort	10
Haarlem	24
Haarlem	3
Amsterdam	11
Waaterganck [24]	14
Hoorn	9
Hoorn	16
Hoorn	6
Aurijck	1
Wierdum	9
Aurijck	3
op folder	4
op folder	2
Dockum	17
Dockum	2
^† fraenquer	3
fraenquer	14
bij fraenquer	2
Harlingen	9
Harlingen	7
Harlingen	11
Harlingen	4

1) Hesselink: Lemmer.

1) Hesselink: Lemmer.

† beteekent nieuwe bladzijde.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

2) Hesselink: Amsterdam 36.

2) Hesselink: Amsterdam 36.

† beteekent nieuwe bladzijde.

† beteekent nieuwe bladzijde.

[p. 53]

Harlingen	9
Wierdum [11]	12
op der luine^1)	2
toe Norden	2
Norden	4
op folder	1
op folder	11
buiten eemden	1
op folder	4
groeningen	2
bij oldeboorn	14
bij Accrum	5
In broeck	5
toe olde slooten^2)	13
toe olde slooten	1
bij olde lemmer	6
In de kamer^3)	5
toe Sneek	7
In der Ilst	6
In de molkwerrum	1
In de molkwerrum	10
In de molkwerrum	4
^† stavoren	7
stavoren	8
Ipcolsga	4
te balck	9
Slooten	11
slooten	4
bolswaart	9
Worcum	7
bij Santfoorde	5
te Santfoorde	3
borsum	1
te Hatshuijsen	1
op folder	4
op folder	3
op folder	6
op folder	5
te lier	1
op folder	3
op t bil	14
toe Wirdum	9
leeuwaarden }[14]	12
leeuwaarden }[14]	3
opt bil	2
fraenequer	13
op flielandt	11
Harlingen	23
Harlingen	4
Fraenequer	3
Fraenequer	9
Fraenequer	3
^† Harlingen	10
buiten harlingen	12
kimswert	1
Witmaarsum	3
te Idsgahuisen	3
buiten Worcum	6
tot Worcum	2
In der Ils	3
Sneeck	8
In de broeck	6
Aurich	4
op foldere	6
op folderen	2
toe Norden	1
toe Wouchert	2
toe lier	1
op folder	4
op folder	7

1) Hesselink: Op 't land.

2) Oudeschoot.

3) Lemmer.

† beteekent nieuwe bladzijde.

† beteekent nieuwe bladzijde.

[p. 54]

op folder	3
ten dam	1
groeningen	7
Dockum	9
leeuwaarden	9
Harlingen	11
Harlingen	5
In de molkwerrum	5
Amsterdam	2
Amsterdam	21
Amsterdam	2
Amsterdam	3
^† lansmer	9
Munneken Dam	6
toe mede lie	25
Hoorn	18
Hoorn	14
Hoorn	4
Groote broek	24
Alckmaer	15
Harlingen^1)	18
Catwijck op see	18
In den Hage	15
Delfshaven	16
Rotterdam	14
Rotterdam	1
Rotterdam	1
Dort	3
Dort	7
Dort	4
Dort	1
Antwerpen	3
Antwerpen	5
Hartogen-bos	11
gorckum	3
gorckum	8
Wtregt	10
Amerswoort	1
Amsterdam	6
Harlingen	15
fraenquer	6
^† Dockum	10
Dockum	9
ten dam	1
op folder 3 op folder 3 is [3]	6
Hoorn	21
Amsterdam }[11]	3
Amsterdam }[11]	3
Amsterdam }[11]	8
Haarlem	5
Durgerdam	11
Harlingen	7
fraenequer	10
fraenequer	9
fraenequer	4
te Huisum^2)	7
Wirdum	9
Grou	37
Oldeboon	2
op folderen	6
buiten den dam [12]	11
Harlingen	4
Collum	3
Wirdum	6
leeuwaarden	4
Dockum	15
bij fisfliet	6
op foller [2]	1
te lier	1
op folderen^*)	1
toe Wierdum	5

† beteekent nieuwe bladzijde.

1) Hesselink: Haarlem.

† beteekent nieuwe bladzijde.

2) Hesselink: Hyum.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

[p. 55]

^† leeuwaarden	4
Harlingen	16
Dort	5
Rotterdam	12
Delfshaven 8 Delfshaven 1 is	9
tot Delft	3
leiden	12
Haarlem	6
Amsterdam	10
Amsterdam	2
Amsterdam	7
op 't bil	5
leeuwaarden	2
flielant 12 flielant 3 is	15
flielant	1
Harlingen	12
Witmaarsum	2
Idsbenhuisen	1
bolswaart	8
bolswaart	8
Worcum	10
santfoort	4
santfoort	3
Molkwerrum	6
molkwerrum	2
stavoren 4 stavoren 13 is	17
Ipcolsga	2
te op harich	10
te op harich	3
^† slooten	14
In de lemmer	5
te Catlijck	20
In de broeck	11
ter horne	30
In der Ils	12
fraenquer	23
buijten fraenquer	1
Wirdum [4]	1
op foller 1 op folder 17 is	18
toe lier	3
toe goens	5
In wijbelsboer	2
te marienhoove	7
op foller 3 liens 2 is^1)	5
op follere^1)	1
fraenquer	17
Harlingen 2 Harlingen 27 is	29
Harlingen 11 Harlingen 2 is	13
buiten Harlingen	4
Harlingen	4
franequer	3
opt bil	12
buiten Leeuwaarden	6
Wirdum^2)	12
leeuwaarden^2)	1
by eemden	2
voor eemden	3
Danswijck^3)	3
op Woestevelt	3
^† Marienhoof	2
te Norden	2
voor eemden	2
te lier	1
op foller	6
by pinsum^4)	1

† beteekent nieuwe bladzijde.

† beteekent nieuwe bladzijde.

1) Hesselink: Op 't falder 3, lier 2, dito 2, op 't falder 6.

1) Hesselink: Op 't falder 3, lier 2, dito 2, op 't falder 6.

2) Id.: omgewisseld.

2) Id.: omgewisseld.

3) Dantzig.

† beteekent nieuwe bladzijde.

4) Peusum.

[p. 56]

op foller	5
Harlingen	30
Harlingen 2 Harlingen 18 is [19]	20
Harlingen	5
Kimsert^*)	3
Harlingen^*)	2
fraenequer 22 fraenequer 4 is	26
fraenequer [107]	17
leeuwaarden 15 leeuwaarden 3 is	18
wirdum	8
Norden	2
bij Pinsum	2
lier	3
op foller 2 op foller 3 is	5
Wirdum	1
bellecum	7
fraenquer	12
Harlingen	22
kimsert	3
boolswaart 3 boolswaart 3 is	6
Sneeck	5
Santfoort	1
^† In de Molkwerrum	8
Muien	2
Sardam	4
Munneken Dam	6
Hoorn 15 Hoorn 10 is	25
In hoog kespel	16
Enchuijsen	6
Meemlick^1)	5
bernhorn^2)	32
Alckmar	28
Alckmar	17
Harlingen 11 Harlingen 5 is^3)	16
Catwijck	5
Delft	5
Schiedam 6 Schiedam 3 is [6]	9
te Scharloo^4)	2
Rotterdam 10 Rotterdam 7 is [11]	17
gorcum	11
Hoorn	5
Meemlijck	6
Harlingen	5
op folder 1 op folder 10 is [2]	11
lier	3
op folder^*)	1
Aurick	1
Norden	2
Wijbelsbuijer	1
op folder [5]	4
^† te holwierden	10
op t sant	17
bij slogtersijl	10
groeningen	5
ten dam	7
te helem^5)	12
op folder [5]	2
te goens	2

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

† beteekent nieuwe bladzijde.

1) Medemblik.

2) Hesselink: Barsignerhorn.

3) Hesselink: Haarlem.

4) Charlois.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

† beteekent nieuwe bladzijde.

5) Hellum.

[p. 57]

op folder^*)	3
by Colmer nilant	8
by Anjum	15
Dockum	25
te Holwert	20
Wirdum	12
fraeneker 3 fraenker 1 is	4
leeuwaarden^*)	1
leeuwaarden	5
belcum	15
Harlingen 2 Harlingen 12 is	14
Harlingen 2 Harlingen 45 is	47
fraeneker 35 fraeneker 4 is	39
fraeneker	10
Harlingen 15 Harlingen 9 is	24
kimsert	9
harlingen	3
lier	2
Norden	1
Marienhoof	2
op foller	6
In de Hamrick	1
goens	2
^† Aurick	1
lier	2
In de Rijp	1
op foller	2
Gorcum 11 Gorcum 7 is	18
te bueren	8
lijcke woude^1)	11
In de Nipoort	10
In de Nipoort	2
Dort	5
Rotterdam	17
Rotterdam	17
Delfshaven^*)	17
Schiedam	5
Delft	22
In den Haagh	5
Catwijck	4
leijden	15
Amsterdam 1 Amsterdam 18 is	19
Amsterdam 13 Amsterdam 1 is	14
texel	9
flielandt 13 flielandt 5 is	18
schellingh	12
Aurijck	6
Harlingen	20
kimsert^2)	9
Harlingen^2)	28
bij belcum	16
toe fraenequer [49]	48
leeuwaarden	38
^† Wirdum	26
Antwerpen	34
Wtregt	5
Amsterdam	9
fraenquer	6
toe Aenjum	15
bij Collum	7
bij Holwert	20
Dockum	11
bij Wijbelsboer	3
op foller	7
voor eemden	3
goens	3

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

† beteekent nieuwe bladzijde.

1) Hesselink: Leksmond.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

2) Hesselink: omgewisseld.

2) Hesselink: omgewisseld.

† beteekent nieuwe bladzijde.

[p. 58]

lier	5
op folder	2
Sardam	36
lansmar	18
Rarip^1)	48
Rarip	34
Munnekendam	21
Munnekendam	29
Edam	13
Meedenblick	30
ter beets	19
Hoorn 17 Hoorn 26 is	43
Hoorn	5
In hoog kerspel	19
Enckhuisen	8
meedenblick	11
meedenblick	11
Wieringen	25
^† toe Colhorn	6
Colhorn	26
bij Alckmaer 27 Alckmaer 33 is	60
Haarlum	7
Amsterdam	25
muien	16
Edam	2
Harlingen 36 Harlingen 22 is	58
Kimswerth	29
fraeneker 2 fraeneker 45 is	47
fraeneker	6
bij belcum	15
buiten leeuwaarden	28
te leeuwaarden	32
Wirdum	28
leeuwaarden	8
holwert	27
Aenium	8
by Collum	6
Dockum	9
leeuwaarden	1
op foller	4
by de Rijp	1
Aurich	1
In Wijbelsboer	3
Norden	1
toe peusum	2
op folder	2
voor eemden	5
kimsert	11
harlingen 64 harlingen 2 is	66
frantier 19 frantier 20 is^2)	39
tzium	4
^† te menaldum	7
tiumarrum	5
bij belcum	14
In Warrega	21
op nilant by leeuwaarden	12
Harlingen	26
Esingabueren	7
bij Collum	5
bij Westergeest	5
Dockum	10
bij berdaert	10
Harlingen	2
Hoorn	20
leeuwaarden	26
Pinium	14

1) Hesselink: Weesp.

† beteekent nieuwe bladzijde.

2) Franeker.

† beteekent nieuwe bladzijde.

[p. 59]

Dockum	1
1568 den 10 April weer begonnen^1)
Pingium	1
Wirdum	33
belcum	12
te niehove op de Wtterdijck^2)	5
buijten Westergeest	6
te Aengium	6
Holwert	20
kimsert	6
fraenker 24 fraenker 7 is	31
santweer	2
groeningen^3)	2
bij den nienoort	1
^† Menaldum	14
Der schelling 8 der schelling 3 is	11
Secxbierum	5
te Weijns op de Wal^4)	21
tot Ilaard^5)	21
leeuwaarden	9
Ballum op Amelant	8
Holwert	16
bij Eje op Dongerdeel	9
bij Collum	22
bij Nijhoove^6)	3
Dockum	17
fraeneker 1 fraeneker 21 is	22
Harlingen	24
kimsert	8
op der beets	10
hacxwijck^7)	8
Edam	6
op Wieringen	10
muien	5
Weesp	7
bij bunschooten	13
Munneken dam	4
schellingh 9 schelling 1 is	10
Harlingen 5 Harlingen 9 is	14
dronrijp	9
op t bil	8
Harlingen	2
groeningen^8)	5
Norden	2
eemden	2
^† Santweer	1
Collum	16
bij Westergeest	4
Dockum	6
te engwierum	11
Holwert	9
berdaert	9
leeuwaarden	9

1) Hesselink: Geene tot den 10 dag April 1568 toen zeiden wy weder: Ia.

2) Id.: in homsterland.

3) Id.: Jemmingen.

† beteekent nieuwe bladzijde.

4) Id.: Eewal.

5) Id.: Hylaard.

6) Id.: Groningerland.

7) Axwijk.

8) Hesselink: Jemmingen.

† beteekent nieuwe bladzijde.

[p. 60]

op t nilant	21
Wirdum	18
op t fliet^1)	3
tot Harlingen [10 of 11]	10
leeuwaarden	6
op der schelling	9
by Alteneij^2)	3
op t st b (texel)^3)	4
fraenequer	20
Menaldum	8
op 't bil bij belcum	7
Aengium	4
Niehoove^4)	9
bij Collum	6
bij Holwert	7
te belcum	2
Wirdum	9
leeuwaarden	6
Harlingen [9 of 10]	9
tzium	5
Dockum	8
fraeneker	8
bij Collum	6
^† op de zijldijck bij t sant	2
op de uijterdijck by niehoove	4
groeningen	1
oldersum	2
Hoogkerck Int froubes bat^5)	2
eemden 4 eemden 2 is	6
Northorm	4
bij belcum	2
^6) Collum	5
Dockum	5
bij Eesmasijlin Dongerdeel^*)	7
Holwert	4
Hallum	4
Harlingen	2
fraenquer	11
Harlingen	23
Wirdum	12
op t nijlant	4
kimsert	9
buijten leeuwaarden	8
Harlingen [14]	13
buijten northorm	3
Harlingen	1
bij pingium	5
baringhorm	5
Purmerendt	2
Munnikendam	2
Harlingen [5]	4
bij berdaert	6
Harlingen^*)	1
bij niehove^7)	4
^† Ee In Dongerdeel	3
Wirdum 2 Wirdum 1 is	3
bij Holwert	4

1) Bij Leeuwarden, zie blz. 62.

2) Hesselink: Altvarum? zie blz. 64.

3) Id.: Texel.

4) Id.: in homsterland.

† beteekent nieuwe bladzijde.

5) Id.: in vroukes lant.

6) Id.: hiervoor: Bij Esummersijl 8.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

7) Id.: in homsterland.

† beteekent nieuwe bladzijde.

[p. 61]

bij Juswier^1)	5
Harlingen 1 Harlingen 7 is	8
buijten fraenquer	2
Wierdum	5
In Warrega	3
op Nilant^2)	12
Haalum^3)	3
Menaldum	5
Northorm	5
buijten Collum	8
buijten Dockum	2
Harlingen 1 Menaldum [7]	3
Hollum op Amelant	2
ballum 2 ballum 1 is	3
fraeneker 13 fraeneker 2 is [5]	15
Harlingen	7
leeuwaarden	1
Wirdum	5
buyten^4) Leeuwaarden	4
op der schellingh	10
bij Hallum	7
Menaldum	3
by belcum^5)	3
tot Cuelen^6)	2
tot Nuis^7)	2
^† Aenjum	3
Dockum	12
fraenequer	12
Harlingen	7
buijten Collum	4
bij Northorm	5
op der schellingh	13
op schellingh^8)	5
Midlands op der schellingh^8)	9
op t bijl bij stame^9)	1
bij belcum	2
Harlingen	1
Wirdum	10
op t bil	6
kijnsert 3 kinsert 2 is	5
ballum 6 hollum 5 is	11
Northorm	7
Collum	14
Ee in Dongerdeel	5
Dockum	7
Holwert	8
schelling 5^10) schelling 8^11) is	13
Harlingen	12
Bocxum	2

1) Hesselink: Jouwswier.

2) Id.: voor leeuwarden.

3) Id.: Hollum, lees Hallum.

4) Id.: binnen.

5) Id.: ballum.

6) Collum?

7) In Groningen?

† beteekent nieuwe bladzijde.

8) Hesselink: omgewisseld.

8) Hesselink: omgewisseld.

9) Id.: bij stame ontbreekt.

10) Id.: op 't Westeynd.

11) Id.: staat vóór Bocxum.

[p. 62]

leeuwaarden^*)	7
op t bil	5
Menaldum	5
^† Cuelen^1)	3
fraenequer 18 franequer 1 is	19
fraenequer	1
Hoorn	8
Harlingen	8
Aenium	5
Ee	5
Collum	16
Dockum	18
Holwert	6
schellingh 9 schellingh 9 is	18
Harlingen	15
Hollum op Amelant	7
Wirdum	28
opt nilant	6
leeuwaarden [9]	7
opt fliet^2)	10
Hallum	5
bocxum	6
Harlingen	18
Pingium	6
fraenequer	13
Menaldum	13
op t bil	3
op flielant	5
Aengium^3)	5
buijten Post	14
Dockum	9
Haalum	12
^† bocxum	3
leeuwaarden 5 leeuwaarden 2 is	7
Collum	23
Aengium	14
Dockum	19
Holwert	16
Halum	14
Harlinghen	25
op der schelling	10
fraenequer	20
Harlingen	6
ballum op Amelandt	4
Menaldum	9
belcum	20
op 't bil	11
te huins	8
Wirdum	27
bocxum 2 halum 2^4) Collum 2 nilant 9 leuwaarden 34 is te leeuwaarden bedient	49
Dockum	22
Collum	33
Aenium	12
ferwert	15
Halum	39
leeuwaarden	11
fraenequer	13
bij bebelcum	10
Menaldum	4
leeuwaarden	17
Harlingen	32
^† Der schelling	19

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

† beteekent nieuwe bladzijde.

1) Collum?

2) Hesselink: bij leeuwarden.

3) Id.: in Dongerdeel.

† beteekent nieuwe bladzijde.

4) Id.: ballum.

† beteekent nieuwe bladzijde.

[p. 63]

Harlingen	14
fraenequer	34
op t bil	42
te belcum	36
Collum	33
Eesingbuieren	28
Aenium^*)	5
Dockum	33
Holwert	45
Halum	31
op t nylant	17
Wirdum	56
In is quattelt^1)	18
leeuwaarden 24 leeuwaarden 4 is	28
te Hallum 14 noch 8 is^2)	22
kimsert	16
op der schelling	11
op flielant	4
Harlingen	31
fraenequer	35
fraenequer	11
bij belcum	33
op t bil	38
te hallum	37
ferwert	50
Dockum	23
te teert bij Aenium	24
Ee	11
op t nijlant^3)	11
bocxum	11
Wirdum	25
^† leeuwaarden	22
op t bil	22
fraenequer	19
te belcum^4)	28
leeuwaarden	19
op t Nijlant	13
bocxum	17
op t bil	10
Harlingen	36
fraenequer	31
schelling West Einde	10
vermerum^5)	18
ballum op Amelant	28
Collum	15
Aengium	20
Dockum	10
Holwert	32
Hallum 10 Hallum 42 is	52
Kimsert	13
op Nilant	10
bocxum	13
Wirdum	18
leeuwaarden	24
Menaldum	17
belcum	23
bil	15
fraenequer	33

*) Een sterretje beteekent, dat plaats en cijfer bij Hesselink ontbreekt.

1) Hesselink: Warga.

2) Id.: Hollum op t Ameland 14, Boxum 8.

3) Id.: voor leeuwarden.

† beteekent nieuwe bladzijde.

4) Id.: belcum en menaldum.

5) Ligt op Terschelling.

[p. 64]

Bijlage

		1^ste periode 1551-54.	2^de periode 1554-56.	3^de periode 1557-61.	4^de periode 1563-65.	5^de periode 1568-82.	totaal 1551-82.
Akkrum	fr.				5		5
Alkmaar	n.h.				120		120
Alteney^1)	fr.					3	3
Ameland	fr.	11	25			63	99
Amersfoort	u.				11		11
Amsterdam	n.h.	6		7 [4]	168		181 [178]
Anjum	fr.				38	74	112
Antwerpen	b.		87	88 [93]	117		292 [297]
Appingedam	gr.	58	35	5 [6]	31		129 [130]
Aurich	o. fr.	6			17		23
Axwijk	n.h.					8	8
Balk	fr.	32		9			41
Bamen	o. fr.^2)	1					1
Bansterzijl	gr.	18		9 [1]			27 [19]
Barsingerhorn	n.h.				32	5	37
Beets	n.h.				19	10	29
Berlikum	fr.				67	188	255
Bildt ('t)	fr.				36	161	197
Birdaard	fr.				10	15	25
Bolsward	fr.	21	7	9	31		68
Borsum	o. fr.				1		1
Bovenkarspel	n.h.	6					6
Boxum	fr.					52	52
Broek	fr.		7		22		29
Brussel	b.		23				23
Buitenpost	fr.					14	14
Bunschoten	u.					13	13
Buren	geld.				8		8
Charlois	z.h.				2		2

1) Altvarum (Hesselink), waarschijnlijk: Almenum bij Harlingen.

2) Onzeker; misschien Baamsum aan de Dollard, in Groningen.

[p. 65]

		1^ste periode 1551-54.	2^de periode 1554-56.	3^de periode 1557-61.	4^de periode 1563-65.	5^de periode 1568-82.	totaal 1551-82.
Dantzig	pr.				3		3
Delfshaven	z.h.	1			42		43
Delft	z.h.				30		30
Dokkum	fr.	72	38	17 [26]	118	191	436 [445]
Dongjum	fr.	3	5				8
Doornik	b.		11	20 [11]			31 [22]
Dordrecht	z.h.			6 [2]	44		50 [46]
Dronrijp	fr.					9	9
Durgerdam	n.h.				11		11
Edam	n.h.				15	6	21
Ee	fr.					33	33
Elahuizen	fr.	16					16
Elmoren^1)	fr.	7					7
Emden	o. fr.	51	10	6 [3]	16	8	91 [88]
Engwierum	fr.					11	11
Enkhuizen	n.h.	22			14		36
Enselens	o. fr.	2					2
Ese (Eise)^2)	o. fr.	9					9
Eywe	o. fr.	7	2				9
Ezinge	gr.	4	12	4 [9]			20 [25]
Ezumaburen	fr.				7	28	35
Ezumazijl	fr.					7	7
Farnsum	gr.		4	6 [2]			10 [6]
Ferwert	fr.					65	65
Ferwolde	fr.	5		1 [6]			6 [11]
Folderen	o. fr.	42	67	27 [28]	184		320 [321]
Franeker	fr.	16	45	37 [30]	381	360	839 [832]
Gent	b.		46	196 [209]^3)			242 [255]^3)
Giethoorn	o.				5		5
Goens	o. fr.	4	4		12		20

1) Exmorra?

2) Waarschijnlijk: Esens.

3) Waarvan 140 twijfelachtig, misschien 14.

3) Waarvan 140 twijfelachtig, misschien 14.

[p. 66]

		1^ste periode 1551-54.	2^de periode 1554-56.	3^de periode 1557-61.	4^de periode 1563-65.	5^de periode 1568-82.	totaal 1551-82.
Gorkum	z.h.				59		59
Grijpskerk	gr.	6		2 [9]			8 [15]
Groenterp	fr.			3 [4]			3 [4]
Groningen	gr.	22	8	14	14	8	66
Grootebroek	n.h.	18			24		42
Grootenhuizen	o. fr.	2					2
Grouw	fr.				37		37
Haag (den)	z.h.			7 [14]	31		38 [45]
Haarlem	n.h.	5	20		79		104
Hallum	fr.					226	226
Hamrik	o. fr.				1		1
Hamswerum	o. fr.	7		4 [7]			11 [14]
Harich	fr.				13		13
Harlingen	fr.	80	40	88 [90]	648	324	1180 [1182]
Hartshuizen	o. fr.	5	1	6 [2]	2		14 [10]
Hellum	gr.			4 [6]	12		16 [18]
Hertogenbosch ('s-)	n. br.			35 [21]	32		67 [53]
Hesekum^1)	fr.			4 [1]			4 [1]
Hindeloopen	fr.	1					1
Hinte	o. fr.	1					1
Holwerd	fr.				67	167	234
Holwierde	gr.				10		10
Hoogkarspel	n.h.				35		35
Hoogkerk	gr.					2	2
Hoorn	n.h.	15	11		186	8	220
Huins	fr.					8	8
Huizum	fr.				7		7
Hylaard	fr.					21	21
Idsegahuizen	fr.			6 [5]	4		10 [9]
IJlst	fr.	12	7	4 [9]	21		44 [49]
IJpecolsga	fr.	20	4	7 [6]	6		37 [36]
IJperen	b.		13				13

1) Misschien Hieslum?

[p. 67]

		1^ste periode 1551-54.	2^de periode 1554-56.	3^de periode 1557-61.	4^de periode 1563-65.	5^de periode 1568-82.	totaal 1551-82.
Ile	o. fr.			3 [1]			3 [1]
Joure	fr.	9			8		17
Jouwsier	fr.					5	5
Katlijk	fr.				20		20
Katwijk	z.h.				27		27
Keulen^1)						5	5
Kimswerd	fr.	1		8 [2]	65	57	131 [125]
Kolhorn	n.h.				32		32
Kollum	fr.	4			21	201	226
Kollumer Nieuwland	fr.				8		8
Kortrijk	b.		14	11 [18]			25 [32]
Landsmeer	n.h.				27		27
Leer	o. fr.	4	2	1 [4]	22		29 [32]
Leeuwarden	fr.	26	34		198	247	505
Leiden	z.h.				27		27
Leksmond	z.h.				11		11
Lemmer	fr.	6			22		28
Liens^2)	o. fr.				2		2
Loppersum	gr.			7 [4]			7 [4]
Luine	o. fr.^3)				2		2
Lutkegast	gr.	1					1
Mariënhove	o. fr.				11		11
Mechelen	b.		5				5
Medemblik	n.h.				63		63
Meenen	b.		26	21 [46]			47 [72]
Menaldum	fr.				7	81	88
Middelburg	z.			13 [12]			13 [12]
Middelie	n.h.				25		25
Molkwerum	fr.	39		21 [19]	36		96 [94]
Monnikendam	n.h.				62	6	68

1) Misschien Kollum?

2) Waarschijnlijk: Leer.

3) Onzeker.

[p. 68]

		1^ste periode 1551-54.	2^de periode 1554-56.	3^de periode 1557-61.	4^de periode 1563-65.	5^de periode 1568-82.	totaal 1551-82.
Muiden	n.h.				18	5	23
Nes	o. fr.	1		7 [4]			8 [5]
Niehove	gr.					25	25
Nienoord	gr.					1	1
Nieuwland	fr.				12	94	106
Nieuwland	gr.	1	7				8
Nieuwpoort	z.h.				12		12
Niezijl	gr.	5					5
Nijpkerke	b.			43 [20]			43 [20]
Noordhorn	gr.	2		3 [6]		24	29 [32]
Norden	o. fr.	2	4		15	2	23
Nuis	gr.					2	2
Oldeboorn	fr.				26		26
Oldelemmer	fr.				6		6
Oldemarkt	o.				7		7
Oldersum	o. fr.					2	2
Oudeschoot	fr.				14		14
Peusum	o. fr.				5		5
Pingjum	fr.				14	12	26
Purmerend	n.h.					2	2
Rarop	n.h.				82^1)		82^1)
Rauwerd	fr.	4					4
Rijp	o. fr.	2	3		2		7
Rotterdam	z.h.		15	15 [7]	100		130 [122]
Santfoord [firden]	fr.	17			16		33
Schiedam	z.h.				14		14
Schraard	fr.	1					1
Sexbierum	fr.					5	5
Silense^2)	fr.	1					1
Slochterzijl	gr.				10		10
Sloten	fr.	16	8	6 [9]	29		59 [62]

1) Misschien 48 bij Weesp.

1) Misschien 48 bij Weesp.

2) Syns bij Bolsward.

[p. 69]

		1^ste periode 1551-54.	2^de periode 1554-56.	3^de periode 1557-61.	4^de periode 1563-65.	5^de periode 1568-82.	totaal 1551-82.
Sneek	fr.	18	13	3 [4]	20		54 [55]
Stavoren	fr.	20		9 [5]	32		61 [57]
Steenwijk	o.	5					5
Stiens	fr.	1					1
Suawoude	fr.	5					5
Teert	fr.					24	24
Terhorne	fr.				30		30
Terschelling	n.h.				12	166	178
Texel	n.h.				9	4	13
Tjummarum	fr.				5		5
Tzum	fr.	10			4	5	19
Utrecht	u.		14	6 [9]	28		48 [51]
Veenhuizen	n.h.	5					5
Visvliet	gr.	7	5		6		18
Vlieland	n.h.				45	9	54
Wal	o. fr.			1 [4]			1 [4]
Warga	fr.				21	39	60
Watergang	n.h.				14		14
Weesp	n.h.				^1)	7	7
Westereynde	o. fr.	3					3
Westergeest	fr.				5	10	15
Wieringen	n.h.				25	10	35
Wijbelsboer	o. fr.				9		9
Wijns	fr.					21	21
Winsum	gr.		7				7
Wirdum	fr.	11			110	244	365
Wirdum	o. fr.	3			28		31
Wismar	meckl.	1					1
Witmarsum	fr.			5 [8]	5		10 [13]
Woesteveld	holstein.				3		3

1) Zie Rarop.

[p. 70]

		1^ste periode 1551-54.	2^de periode 1554-56.	3^de periode 1557-61.	4^de periode 1563-65.	5^de periode 1568-82.	totaal 1551-82.
Workum	fr.	23		1	25		49
Wouchert^2)	o. fr.				2		2
Zaandam	n.h.				40		40
Zand ('t)	gr.	3	2			3	8
Zandeweer	gr.				17	2	19
Zierikzee	z.			2			2

2) Woquard.