Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap. Deel 10

[p. 449]

De Hollanders en hun bedrijf in Oost-Indië geschetst door Portugeezen.
Medegedeeld door Mr. J.A. Grothe.

Translaet uyt seeker Chinees request, door de Portugeesen aan den Tartarischen Coninc gepresenteert.

De hollantsche natie hebben een schelms hart, van conditie als een tyger. Voor desen hebben wij haar tot Christenen gemaact, doch nadat deselve een wijle by ons geweest hadden, soo en wilden sy na ons niet meer luysteren; weshalven den Coninck, gestoort sijnde, haar wilde castijden, maar hebben deselve de vlucht in zee genomen, alwaar sy haar omtrent onse cust onthouden, ende wat vaartuygen sy van ons becomen conden, hebben sy met volc en goet genomen. Voor desen hebben ooc de Hollanders met twintich scheepen tot tweemalen toe geweest, om de vasticheyt van Tamsjeuw te vermeesteren, doch heeft den Mandoryn Equan elf van deselve verbrant, een ontelbaar getal van volc dootgeslagen ende veertich gevangen beco-

[p. 450]

men, dewelcke by den Coninck gesonden ende justiceert syn, na 't welc sy sulc niet meer hebben derven onderwinden. Naderhant syn deselve andermaal met achtien schepen geweest om de sterckte van Okia-o te vermeesteren; twelc wy den gouverneur van de voornoemde stercte hebben bekent gemaact, die ons daar op liet weten, dat wij deselve vandaar souden doen vertrecken, twelc wy gedaan hebben, als wanneer deselve vandaar na Hothianuy verseylt sijn, versoeckende aan den Mandoryn Conbon omme aldaar te mogen handelen. 't Welck haar by gemelten Conbon afgeslagen sijnde, hebben sy de voorn̄. stercte met groote stucken beschoten, twelc een yder ten vollen bekent is. De Hollanders siende, dat sy op de custe van China geen plaatse konden krygen om te handelen, hebben sy aan de Coninc van Quinam versocht omme aldaar te mogen handelen, alwaar sy door grote schenckagien soo veele tewege hebben gebracht, dat aldaar voor twee jaren souden vermogen te blijven, omme te handelen. Gedurende haren aanwesen aldaar hebben sy altoos des Coninx wetten en mandaten gecontrarieert, en haer soodanich aangestelt, dat van de selve meede verstooten sijn. Na welcken tyt sy wederom hebben versocht omme te handelen in Manloe, Cavilangh en Cambodia; doch soo als die luyden verstonden dat Hollanders waren, hebben sy haar 't selve afgeslagen.

Naderhant hebben de Hollanders met groote schenckagien versocht omme op Java en Tajouan te mogen woonen en als vrinden te handelen, belovende de huyr vant lant te betaalen; 't welck haar toegestaan, en daarvan een contract gemaact is. Hebben evenwel de Hollanders ondertuschen op beyde die plaatsen haer stercten gemaact ende het contract gebroocken, soo dat nu meester van de twee plaatsen sijn, ende om

[p. 451]

die twee plaatsen weder te becomen sijn de inwoonderen te slap ende de Hollanders te sterc, en vallen haar de mandaten en last van de Nederlanders vry swaer om dragen, gelyc men wel siet. Voor desen hebben wij een schip om te handelen gesonden om de Suyt, dewelcke wedergekeert en gekomen sijnde by Cotchieuw, zijn deselve van een hollants schip nagejaagt, doch alsoo sy het strant te naar quamen is haar schip aldaar aan stucken gestoten, soodat 't volc te landewaart gevlucht syn, alwaar sy enige Chinesen versochten omme met haar aantespannen omme seeckere stercte daarbygelegen, genaamt Tenpickwan, te helpen vermeesteren; doch alsoo sy daartoe niet verstaan wilden, hebben sy een joncke genomen ende sijn daar mede vandaar verseylt sonder te weten waar sy vorder vervaren sijn, enz. enz.

Dit hebben wy niet konnen nalaten, als getrouwe ondersaten (die alhier in Maccauw over de hondert jaeren gewoont, altoos getrouwelyc gehandelt en uwe majesteyt mandaten altoos achtervolcht hebben) bekent te maken, opdat Syne Majesteyt volckomelyc weten mach wat voor luyden de Hollanders sijn.

Uit het dagregister van het kasteel Zeelandia (Tayouam) 1654.

Oud-Koloniaal Archief.