Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

[p. 98r]

¶ Dat .xj. Capittel.

¶ Paulus houdt hier de cracht des gheloofs voor, ende dat groot betrouwen dat onse voorvaders daer wt ghehadt hebben. Ende hoe sy na den ghelooue gestoruen zijn, en hebben de belofte niet onfanghen, maer van verre ghesien ende daer op betrout.

1

⁺ MAer het ghelooue, is een seker betrouwen, des, datmen hoept, ende niet twijfelen aen dien, datmen niet en siet.

+ A vers 1

2

Door dat hebben de Ouden ghetuychnis vercreghen.

3

^* Door het ghelooue mercken wy, dat de werelt door Godts woordt^† veerdich is, dat al datmen siet, wt niet gheworden is.

* Genesi. 1.a.1.

† Bereyt.

4

^‡ Door het ghelooue heeft Abel Gode een grooter offer ghedaen, dan Cain, door welcken hy ghetuychnis vercregen heeft, dat hy^‡ rechtueerdich si, doen Godt ghetuychnis gaf van zijnder gaue: Ende door het selue spreect hy noch, hoe wel hy ghestoruen is.

‡ Gene. 4.a.4.

‡ Mat. 23.e.34

5

Door het ghelooue wert^* Enoch wech ghenomen, dat hy den doot niet en saghe: Ende en werdt niet gheuonden, daerom dat hem Godt wech nam. Want te voren eer hy wech ghenomen werdt, heeft hy ghetuychnis ghehadt, dat hy Gode behaecht hebbe.

* Gene. 5.c.24. Sap. 4.b.10. Eccli. 44.b.16. 49.c.16.

6

⁺ Maer sonder het ghelooue ist onmoghelijck Gode te behaghen. Want wie tot Godt comen wil, die moet geloouen, dat hy sy, ende den ghenen, die hem soecken, een verghelder zijn sal.

+ B vers 6

7

^† Door het ghelooue heeft Noe Godt gheeert, ende de Arcke toebereyt, ter salicheyt zijns huyses, doen hy een godlijck beuel ontfinck, van dat ghene, datmen noch niet en sach, door welcke hy de wereldt^‡ verdoemde, ende heeft beeruet de gherechticheyt, die door het ghelooue coemt.

† Gene. 6.d.18. Eccli. 44.b.17.

‡ Mat. 12.d.41

8

^* Door het gelooue wert Abraham ghehoorsaem, doen hy gheroepen werdt, wt te gaen in dat Landt, dat hy beeruen soude: Ende ghinck wt, ende en wiste niet waer hy henen comen soude.

* Gene. 12.a.4. 13.a.1.

9

Door het ghelooue is hy een vreemdelinck gheweest inden beloefden Lande, als in eenen vreemden, ende woonde in Hutten met Isaac ende Iacob, den mede Erfghenamen der seluer beloften.

10

Want hy verwachtede op een Stat, die eenen gront heeft, welcker Timmerman ende Schepper Godt is.

11

^+* Door het ghelooue ontfinck oock Sara cracht, dat sy vruchtbaer werdt,^† ende baerde bouen de tijt haers outheyts. Want sy hielt hem ghetrou, diet haer beloeft hadde.

+ C vers 11

* Genes. 21.a.2.

† Luce. 1.c.32.

12

Daerom zijn oock van eenen, hoe wel verstoruens Lichaems, vele gheboren^‡ ghelijck als de Sterren aenden Hemel: Ende ghelijck dat Sandt aenden cant der See, dat ontellijck is.

‡ Genes. 15.a.8. Rom. 4.d.18.

13

^* Dese alle zijn ghestoruen int ghelooue, ende en hebben de beloften niet ontfanghen, maer haer van verre ghesien, ende haer daer op vertroost, ende wel laten ghenoeghen,^† Ende beleden dat sy Gasten ende Vreemdelinghen op Aerden zijn.

* Ioan. 8.e.53.

† Gen. 47.b.4

14

Want die sulcx segghen, die ghenen te verstaen, dat si een Vaderlant soecken.

15

Ende tis waer, waert dat sy dat ghemeynt hadden, van welcke sy waren wtghetoghen, soo hadden sy ymmers tijts ghenoech wederom te keeren.

16

Maer nv begheerden sy een beter, naemelijck een Hemels.^* Daerom en schaemt hem Godt haerder niet, haer Godt te heeten, want hy heeft haer een stadt bereyt.

* Exod. 3.a.6. Mat. 22.d.32.

17

^+† Door het ghelooue offerde Abraham den Isaac, doen hy beproeft wert, ende ghaf daer henen den eengheboren, doen hy alreede de beloftenissen ontfangen hadde.

+ D vers 17

† Gene. 22.a.9. Eccli. 44.c.21

18

Van welcken gheseyt was:^‡ In Isaac sal dy dijn Saet ghenoemt worden:

‡ Gene. 21.b.12. Roma. 9.a.7. Galat. 3.d.23.

19

Ende dachte: Godt can oock wel van den dooden verwecken, Daerom hy hem oock tot een voorbeeldt weder ontfinck.

20

^* Door het ghelooue seghende Isaac vanden toecomenden dinghen, den Iacob ende Esau.

* Gene. 27.d.17

21

^† Door het ghelooue seghende Iacob, doen hy sterf, beyde Iosephs sonen, ende neychde hem teghen zijn Scepters spitse.

† Gen. 48.c.15.

22

^‡ Door het ghelooue vertelde Ioseph vanden wtganck der kinderen Israels, doen hy sterf, ende dede beuel van zijnen ghebeente.

‡ Gen. 50.d.24

23

^* Door het ghelooue wert Moses, doen hy gheboren werdt, drie Maenden verborghen, van zijnen Ouderen, daerom dat sy saghen, dat hy een schoon kint was, ende en vreesden haer niet voor des Conincx ghebot.

* Exodi. 2.a.2.

24

^† Door het ghelooue en woude Moses, doen hy groot werdt, niet meer een soon heeten der dochter Pharao:

† Exodi. 2.b.11.

25

Ende vercoos veel lieuer, met den volcke Godts onghemack te lijden, dan de^† tijtlijcke wellust der sonden te hebben.

† Luce. 12.b.15.

26

Ende achtede de versmaetheyt Christi voor grooter rijckdom, dan de schatten Egypti: Want hy sach op de belooninghe.

27

^+‡ Door het ghelooue verliet hy Egypten, ende en ontsach de verbolghentheyt des Conincx niet: Want hy hielt hem aen dien, dien hy niet en sach, recht als oft hy hem saghe.

+ E vers 27

‡ Exod. 12.f.37.

28

^* Door het ghelooue hielt hy den Paschen, ende dat bloetghieten, op dat haer die ghene, die de eerste gheboorten vermoorde, niet en raeckte.

* Exod. 12.b.11.

29

^† Door het ghelooue ginghen sy door de Roode See, als door drooch lant, welcke de Egypteren oock versochten, ende verdroncken.

† Exo. 14.e.22.

30

^‡ Door het ghelooue, vielen de mueren Hiericho, doen si seuen daghen rontsom haer gheghaen hadden.

‡ Iosue. 6.c.20.

31

^* Doort ghelooue en wert Raab de Hoere niet verloren met den ongheloouighen, doen sy de verspieders vriendelijck ontfinck.

* Iosue. 2.a.1. 6.d.25.

32

Ende wat sal ick meer segghen? De tijt werde my te cort, wanneer ick soude vertellen, van^* Gedeon, ende^† Barack, ende^‡ Sampson,^* ende Iepthahe,

* Iudic. 7.f.22.

† Iudi. 4.c.15

‡ Iudi. 14.b.6

* Iudi. 11.f.29

33

Ende^† Dauid, ende^‡ Samuel, ende den Propheten, welcke hebben doort ghelooue Coninckrijcken bedwonghen, gherechticheyt gewrocht,⁺ de beloftenissen vercregen^* der Leeuwen monden

† 1.Re. 17.f.50

‡ 1.Re. 12.d.18

+ F vers 33

* Dan. 6.c.22.

[p. 98v]

verstopt,

34

Des^* viers cracht wtghelescht,^† des sweerts scherpte ontuloden,^‡ zijn crachtich gheworden wt der swacheyt,^* zijn sterck geworden in den strijt, sy hebben der^† vreemder Heyren neder geleyt:

* Dani. 3.d.49

† 3.Re. 19.a.3.

‡ Esai. 38.b.5.

* Iudi. 3.d.28. 15.d.15.

† 1.Re. 14.c.15

35

De^‡ Vrouwen hebben hare dooden van der verrijsenis weder gecregen. Maer^* de anderen zijn onstucken gheslagen, ende en hebben gheen verlossinghe aengenomen, op dat sy de verrijsenis, die beter is, vercregen.

‡ 3.Re. 17.d.22 4.Re. 4.f.35

* Iere. 20.a.1.

36

Sommighen hebben bespottinge ende gheesselinge geleden, daer toe banden ende geuanckenis.

37

^† Sy zijn ghesteenicht, in stucken ghehouwen, doorsteken, door dat sweerdt ghedoodet.^‡ Sy hebben omghegaen in pelsen, ende gheyten vellen, met commer, met droeffenis, met ongemack,

† 3.Reg. 21.c.13.

‡ 4.Reg. 1.b.8. Matt. 3.a.4.

38

Welcker de werelt niet weerdich en was, ende zijn inder ellende gegaen,^* inder woestijnen, op den berghen, in de^† speloncken ende holen der Aerden.

* 3.Reg. 19.a.4 1.Mac. 2.c.27

† 2.Macha. 6.b.11.

39

Dese alle hebben door het gelooue ghetuychenis vercregen, ende en hebben de beloftenis niet ontfangen,

40

Daerom dat Godt wat beters voor ons te voren wt voorsien heeft, dat sy niet sonder ons volcomen ghemaect en werden.