Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .ix. Capittel.

¶ De Apostel stelt de weerde vanden Ouden Testamente, ende bewijst daermede hoe veel dat Nieuwe Testament dat Oude te bouen gaet. Verhaelt hoe Christus gheoffert wort.

1

⁺ DAt eerste had oock, tis waer, zijn Rechten ende Godsdiensten, ende wtwendighe heylicheyt.

+ A vers 1

2

^* Want daer was opgherecht dat voorste deel der Hutte, daer was in de Candelaer, ende de Tafel^† ende de Toonbrooden: Ende dese heet de Heylighe.

* Exod. 25.a.8. 26.a.1. 36.a.6

† Leui. 24.b.5.

3

Maer achter den anderen voorhanc was de Hutte, die daer heet de alder Heylichste,

4

Die hadde dat gulden wieroock Vat^‡ ende de Arcke des Testaments, ouer al met goude ouertogen, in welcke was de gulden^* Emmer, die dat Hemels broot hadde^† ende de Roede Aarons, die ghebloeyt hadde, ende de^‡ Tafelen des Testaments,

‡ Exod. 25.b.16

* Exod. 16.f.33.

† Nu. 17.b.7.

‡ Ex. 40.c.20. 3.Reg. 8.b.9. 2.Par. 5.b.10.

5

Ende daer bouen ouer waren de Cherubin der heerlijckheyt, die ouerschaduden den ghenaden Stoel van welcken nv niet te segghen en is in sonderheyt.

6

^* Doen nv sulcx alsoo bereyt was, ghinghen de Priesters altijt inde voorste Hutte, ende voleynden den Godsdienst.

* Num. 28.a.3.

7

^† Maer inde ander ghinck slechs eenmael int Iaer, alleen de hooge Priester, niet sonder bloet, dat hy offerde voor zijn eyghen, ende des volcx onwetenheyt.

† Exod. 30.b.10 Leui. 16.g.30. 3.Mach. a. Luce. 1.a.5.

8

⁺ Daer de heylighe gheest mede bediedde^* dat de wech ter heylichheyt, noch niet gheopenbaert en ware, dewijle dat de eerste Hutte noch stonde.

+ B vers 8

* Ioan. 10.a.9. 14.a.6.

9

Welcke moeste ter seluer tijt een voorbeelt zijn, In welcker gauen ende offerhanden gheoffert werden, ende en mochten niet volcomen maken nader conscientien, den ghenen, die daer Godsdienst doet,

10

Alleen^* met spijse ende dranck, ende menigherley doopinghe, ende wtwendigher heylicheyt, die tot op de tijt der beteringhe, zijn opgheleyt.

* Leuit. 11.a.2. Nu. 19.a.4.

11

Maer Christus is gecomen^† dat hy sy een hooge Priester der toecomender goeden, door een grooter ende volcomender^‡ Hutte, die niet met der hant ghemaect en is, dat is, die also niet ghemaect en is:

† Hebre. 5.a.1. 6.c.20. 8.a.1.

‡ Esaie. 33.c.20 2.Cor. 5.a.1.

12

Oock niet door der Bocken oft Caluer bloet:^* Maer hy is door zijn eyghen bloet, eenmael in dat heylighe ingegaen, ende heeft een eewighe verlossinghe gheuonden.

* Acto. 20.e.28 1.Ioan. 1.b.7. 1.Pet. 1.c.19. Apocal. 1.a.5.

13

^+† Want ist dat der Ossen ende der Bocken bloet, ende de Asschen vander Koe besprengt, de onreynen heyliget, tot der lijflijcker reynicheyt:

+ C vers 13

† Leui. 9.b.8. 16.b.6. Num. 19.b.4

14

Hoe veel meer^‡ sal dat bloet Christi, die hemseluen onbeuleckt door den heylighen gheest, Gode gheoffert heeft, onse conscientien reynighen vanden dooden wercken^* te dienen den leuenden Gode?

‡ 2.Cori. 5.c.18. Ephesi. 1.a.7. Colos. 1.b.14.

* Ro. 6.b.13. 13.b.12. Galat. 2.c.20. 1.Pet. 4.a.2.

15

Ende daerom is, hy oock een^† Middelaer des Nieuwen Testaments^‡ op dat door den doot, die gheschiet is ter verlossinghe vanden ouertredinghen, (die onder den eersten Testamente waren) die ghene, die daer gheroepen zijn, de beloefde eewighe erffenisse ontfanghen.

† Gala. 3.c.20. 1.Tim. 2.a.5.

‡ Rom. 5.a.6.

16

Want waer een Testament is, daer moet de doot gheschien, des gheens, die dat Testament maect.

17

^* Want een Testament wort vast door den doot. Anders en heeft het noch gheen macht, als die noch leeft diet gemaect heeft.

* Galat. 3.c.15.

18

Daerom en wert oock dat eerste niet sonder bloet ghesticht.

19

Want als Moses wtghesproken hadde, van allen geboden, na de Wet, tot allen volcken, soo nam hy dat bloet der Calueren ende der Bocken, met water ende Purpuren Wolle ende ysope, ende besprengde dat Boeck ende alle dat volck, ende sprac:

20

^* Dit is dat bloet des Testaments, dat v Godt gheboden heeft.

* Exod. 24.b.8 Mat. 26.c.27

21

Ende de Hutte, ende alle de gereetschap des Godsdienst, besprengde hi des seluen ghelijcken met bloede.

22

Ende alle dinck wordt bynae met bloet ghereynicht nader Wet: Ende sonder bloet vergieten, en gheschiet geen vergeuinge.

23

Soo moesten nv de voorbeelden der Hemelscher dinghen, met alsulcken ghereynicht worden. Maer de Hemelsche selue, moeten beteren offer hebben, dan ghene waren.

24

Want Christus en is niet inghegaen in dat Heylige^† dat met handen gemaeckt is (welcke is een tegenbeelde der oprechtigher) maer inden Hemel selue, om nv te verschijnen voor dat aensicht Gods, voor ons.

† Acto. 7.f.48. 17.d.24.

25

Oock niet op dat hy hemseluen dickwils offere^‡ gelijc als de hooghe Priester, alle Iaer in dat Heylighe gaet met vreemden bloede: Anders had hy dickwils moeten lijden, van aenbeghin der werelt af.

‡ Exod. 30.b.10 Leuit. 16.g.30

26

Maer nv aent eynde der werelt, is hy eenmael verschenen door zijn eyghen^* offerhande, om de sonde wech te nemen.

* Ephe. 5.a.2.

27

Ende ghelijck als den menschen is gheset, eenmael te steruen, ende daer nae

[p. 97v]

dat ordeel,

28

^* Alsoo is oock Christus eenmael geoffert, om veler sonden wech te nemen. Mer ten anderden mael sal hy sonder sonde verschijnen, den ghenen, die op hem wachten, ter salicheyt.

* Roma. 5.a.6. 1.Pet. 3.c.18.