Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .xvij. Capittel.

¶ Hoe Paulus predickte in Thessalonia ende in Berea, ende hoe hy daer veruolcht werdt, ende hoe hy quam te Athenen daer hy Christum predickte.

1

⁺ DOen sy nv door Amphipolin ende Apollonia reysden, quamen sy tot Thessalonien, daer was een Ioden schole.

+ A vers 1

2

Paulus als zijn ghewoonte was, ghinck tot haer in, ende sprack met haer op drie Sabbathen wt der Schrift,

3

Dedese haer open, ende leydet haer voor,^† dat Christus moest lijden, ende weder opstaen van den dooden, ende dat dese Iesus, dien ick (sprack hy) v vercondighe, de Christ is.

† Psal. 22.b.7. Mat. 16.c.21. 17.d.22. Luc. 24.d.45

4

^† Ende sommighe onder haer vielen hem toe

† Act. 28.c.24

[p. 57r]

ende gheselden haer tot Paulo ende Sile, oock der Godtureesender Griecken een groote menichte, daer toe der voornaemsten vrouwen niet een weynich.

5

Maer de hartneckighe Ioden benijddent, ende namen tot haer sommighe boose mannen des ghemeynen volcx, ende maeckten een Rotte, ende richten eenen oploop in der stadt aen. Ende traden voor dat huys Iasonis, ende sochtense voort te brenghen onder dat ghemeyn volck.

6

Ende doen sy haer niet en vonden, sleypten sy Iason ende sommige broederen voor de Ouersten der stadt, ende riepen:^+* Dese, die de gantse Werelt verwerren, zijn ooc hier gecomen,

+ B vers 6

* Luce. 23.a.2. Acto. 16.c.20.

7

Die herbercht Iason. Ende dese handelen altemael teghen des Keysers ghebodt, segghen^† een ander sy de Coninck, namelijck, Iesus.

† Ioan. 18.c.33. 19.a.12.

8

Ende sy beweechden dat volck, ende de Ouersten der Stadt, die sulcx hoorden.

9

Ende doen sy van Iason ende den anderen verantwoordinghe ontfanghen hadden, lieten sy haer los.

10

Ende de Broederen schicten van stonden aen Paulum ende Silan wech by nacht na Berrean. Doen sy daer quamen, ghingen sy in der Ioden schole,

11

Want dese waren de Edelste onder die te Thessalonien, die namen dat woordt aen gheheel willichlijck,^‡ ende ondersochten daghelijcx inder Schrift, of het alsoo ware.

‡ Esa. 34.b.16. Luce. 16.d.29. Ioan. 5.d.39.

12

Soo gheloofden nv veel van haer, ooc der Griecschen eerbaren vrouwen, ende der mannen niet een weynich.

13

Maer^* als de Ioden van Thessalonien beuonden, dat oock tot Berrean dat woordt Godts van Paulo vercondicht werde, quamen sy, ende beroerden daer oock dat volc.

* 1.The. 2.c.14.

14

Doen seynden de broeders Paulum terstont wech, dat hy ginghe tot aen de See. Maer Silas ende Timotheus bleuen daer.

15

⁺ Die Paulum gheleydden, brachten hem tot Athenen. Ende als sy beuel ontfingen aen^* Silan ende Timotheum, dat sy metten yersten tot hem quamen, toghen sy henen.

+ C vers 15

* Acto. 18.a.5. 1.The. 1.a.1.

16

Doen Paulus haer tot Athenen verwachte, vergrimde zijnen gheest in hem, doen hy de stadt soo gansch Afgodisch sach.

17

^† Ende hy sprack, tis waer, tot den Ioden, ende Godtureesenden inder scholen, oock op de Merct alle daghe, tot den ghenen, die haer daer toe vonden.

† Acto. 9.c.22.

18

Ende sommighe der Epicureen ende Stoicen Philosophen streden met hem. Ende sommighe spraken: Wat wil dese lodderboeue seggen? Ende sommige: Het schijnt also, als woude hy nieuwe goden vercondigen. Dat quam, hy hadde haer dat Euangelium van Iesu, ende van der verrijsinghe vercondicht.

19

Ende sy namen hem, ende leyden hem op de Richtpleyn, ende spraken: Connen wy oock verstaen, wat dat voor een nieuwe leeringe sy, die ghy leert?

20

Want ghy brenght wat nieuws voor onse ooren: So wouden wy geern weten, wat dat sy.

21

Maer de Atheners alle, oock de Wtlanders ende gasten, en waren anders nerghens op ghestelt, dan wat nieus te segghen oft te hooren.

22

⁺ Paulus stont midden op de pleyne, ende sprack: Ghy mannen van Athenen, ick sie v, dat ghy in allen stucken al te bygheloouich zijt.

+ D vers 22

23

Want ick ben hier door ghegaen, ende heb ghesien uwe Gods diensten, ende vant eenen Altaer, daer op gheschreuen was: Den onbekenden Gode. Nv vercondighe ick v den seluen, dien ghy onwetende Gods dienst doet.

24

^* Godt die de werelt ghemaect heeft ende al wat daer in is, nademael hy een Heere is des Hemels ende der Aerden^† en woont hy niet in Tempelen met handen gemaect,

* Genesis. 1.a.1 Psa. 146.a.6 Acto. 14.c.14

† Esa. 66.a.1. Acto. 7.f.48.

25

Sijnder en wort ooc niet met menschen handen besorcht, als die yemants behoeue^‡ dewijle hi selue alleman dat leuen ende adem ouer al geeft:

‡ Gene. 2.b.7.

26

Ende heeft ghemaeckt, dat van eenen bloede aller menschen geslachten, op den geheelen Aerdbodem woonen^* ende heeft een perck geset te voren wt voorsien, hoe lanc ende breedt sy woonen sullen,

* Deut. 32.a.8.

27

Dat sy den Heere soecken souden, of si hem doch voelen ende vinden mochten.⁺ Ende, tis waer, hy en is niet verre, van eenen yeghelijcken onder ons:

+ E vers 27

28

Want in hem leuen, sweuen, ende zijn wy, als ooc sommige^† Poeten by v geseyt hebben: Wy zijn zijns gheslachts.

† Aratus.

29

So wy dan godlijcx gheslachts zijn, so en sullen wy niet meynen, de Godtheyt sy gelijck den gulden, silueren, oft steenen Beelden door menschelijcker dichtinghe gemaeckt.

30

Ende Godt heeft, tis waer, de tijt der onwetenheyt ouersien,^* Maer nv gebiet hy alle menschen, aen allen eynden boete te doen.

* Luc. 24.d.46 Rom. 2.a.4.

31

Daerom, dat hy eenen dach geset heeft, op welcken hy ordeelen wil den omloop des Aerdtbodems met gerechticheyt, door eenen^† man, in welcken hijt besloten heeft, ende eenen yegelijcken voorhout den gelooue, na dien dat hy hem van den dooden heeft verwect.

† Ioan. 1.c.30. Acto. 2.c.22.

32

Doen sy hoorden de verrijsenis der dooden, doen hadden sommighe haren spot daer wt, ende sommige spraken: Wy willen v daer af wijder hooren.

33

Alsoo ghinck Paulus van haer.

34

Ende sommige mannen hingen hem aen, ende werden gheloouich, onder welcken was Dionysius een wt den Raedt, ende een vrouwe met name Damaris, ende sommighe andere met haer.