Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .xiij. Capittel.

¶ Hoe Paulus gheroepen wert totten Apostelschap, ende van zijnder prekinghe in Cipre, in Antiochia, welcke de Ioden oock verspraken ende veruolchden.

1

⁺ ENde daer waren te Antiochien in dier ghemeynte,^* Propheten ende Leeraers, namelijck, Barnabas, ende Simon ghenoemt Niger, ende Lucius van Cyrenen, ende Manahem met Herodes den Vieruorst opgheuoet, ende Saulus.

+ A vers 1

* Acto. 14.d.26

2

Ende doen sy den Heere dienden ende vasteden, sprack de heylige gheest: Scheydet my Barnabam ende Saulum wt, tot den wercke,^* daer ick haer toe gheroepen heb.

* Acto. 9.b.15. 22.d.21. Rom. 1.a.1. Galat. 1.c.15. 2.b.8. Ephe. 3.b.8. 1.Tim. 2.b.7. 2.Tim. 1.c.11.

3

^‡ Doen vasteden sy, ende baden, ende leyden de handen op haer, ende lietense gaen.

‡ Acto. 6.b.6. 8.c.16. 19.a.6.

4

Ende ghelijck als sy wtghesonden waren vanden heyligen gheest, quamen sy tot Seleucia, ende van daer scheepten sy na Cypren.

5

Ende doen sy inde stadt Salamin quamen, vercondichden sy dat woort Gods inder Ioden Scholen. Sy hadden^† Iohannem oock tot een dienaer.

† Act. 12.d.24

6

Ende doen sy de Eylanden doortooghen tot der stadt Paphos toe, vonden sy^* eenen Toouenaer ende valsche Propheet, eenen Iode, die hiet Bariehuh,

* Acto. 8.b.8. 19.a.6.

7

Die was by Sergio Paulo den Lantvoocht eenen verstandighen Man, Die selue riep tot hem Barnabam ende Saulum, ende begheerde dat woort Gods te hooren.

8

^‡ Doen wederstont haer de Toouenaer Elijmas (want alsoo werdt zijn naem bediet) ende bedachte dat hy den Lantvoocht vanden gelooue weynde.

‡ Exod. 7.b.11. 8.b.7. Acto. 8.a.8.

9

Ende Saulus, die oock Paulus heet, vol des heyligen gheests, sach hem aen, ende sprack:

10

O ghy kint des Duyuels, vol aller list ende aller schalckheyt, ende Viant aller gherechticheyt, ghy en hout niet op de rechte weghen des Heeren te verkeeren.

11

Ende nv siet, de hant des Heeren coemt ouer v, ende ghy sult blint zijn, ende de Sonne eenen tijt lanc niet sien. Ende van stonden aen viel op hem donckerheyt ende duysternisse, ende ghinck rontsom, ende socht hantleyders.

12

^* Als de Lantvoocht die gheschiedenisse sach,^† gheloofde hy, ende verwonderde hem der leere des Heeren.

* Ioan. 6.b.14.

† Act. 6.b.14.

13

⁺ Doen Paulus ende die by hem waren, van Papho scheepten, quamen sy tot Pergen inden Lande Pamphilia. Ende^† Iohannes weeck van haer, ende tooch weder nae Ierusalem.

+ B vers 13

† Acto. 15.c.38.

14

Ende sy toghen door van Pergen, ende quamen tot Antiochien, inden Lande Pisidia, ende ghinghen inde Schole op den Sabbath daghen, ende ghinghen sitten.

15

Ende na de Lesse des Wets ende der Propheten, seynden de Ouersten der Scholen tot haer, ende lieten haer segghen: Lieue Broeders, wilt ghy wat spreken ende dat volck vermanen, soo segghet aen.

16

Doen stont Paulus op, ende^‡ wencte met der hant, ende sprack: Ghy Mannen

‡ Actor. 12.c.17.

[p. 55r]

van Israel, ende ghy die Godt vreest, hoort toe:

17

De Godt deses volcx, heeft vercoren onse Vaderen, ende dat volck verhoocht, doen sy vreemdelinghen waren inden Lande Egipti,^* ende met eenen hooghen Arm leyde hy haer wt den seluen.

* Exod. 14.d.22.f.28.

18

^† Ende by veertich iaren lanck verdroech hy haer manieren inder woestijnen.

† Exod. 16.a.2 Nu. 14.d.27. Psal. 95.b.10. Ezech. 4.b.5.

19

Ende vernielde seuen volcken in den lande Canaan,^‡ ende deylde onder haer na den lotte der gheender lant.

‡ Iosu. 11.d.23 13.b.7.

20

^* Daer nae gaf hy haer Richters by driehondert ende vijftich iaren lanck tot den Propheet Samuel toe.

* Iudic. 1.a.2. 3.b.9.

21

Ende^† van doen aen, baden sy om eenen Coninc,^* ende Godt gaf haer Saul, den sone Kis, eenen man wt den gheslachte BenIamin, veertich iaer lanck.

† 1.Reg. 8.a.5. 10.a.1. Ozee. 13.b.11.

* 1.Re. 9.c.24

22

Ende doen hy den seluen wech nam, richtede hy^‡ Dauid ouer haer op tot eenen Coninck, van welcken hy betuychde:^* Ick heb geuonden Dauid den soon Iesse, eenen man na mijnder herten, die sal doen al mijnen wille.

‡ 1.Re. 16.c.12

* 1.Re. 13.c.14 Psal. 89.c.21. Acto. 7.e.46.

23

⁺ Wt^† desens Sade, heeft Godt, ghelijck als hy toegheseyt heeft, voortghebracht Iesum, den volcke Israel tot eenen Heylandt.

+ C vers 23

† 2.Re. 7.b.12. Esaie. 11.a.1. Psal. 132.a.11. Acto. 2.d.30. Roma. 1.a.3. 2.Tim. 2.a.8.

24

Als dan^‡ Iohannes te voren den volcke Israel predickte dat Doopsel der boete, eer hy dan begoste.

‡ Matt. 3.a.1. Marc. 1.a.2. Luce. 3.a.3. Ioan. 3.c.23.

25

Als nv Iohannes zijnen loop veruulde, sprack hy:^† Ick en ben die niet, daer ghy my voor hout. Maer siet: Hy coemt na my, dies ick niet weerdich en ben, dat ick hem de schoenen zijnder voeten ontbinde.

† Matt. 3.b.11 Ioan. 1.c.20.

26

Ghy mannen lieue broederen, ghy kinderen des gheslachts Abrahams, ende die onder v Godt vreesen.^‡ V is dat woort deses Heyls geseynt.

‡ Mat. 10.a.6 Actor. 3.d.26. 13.f.46.

27

Want die te Ierusalem woonen, ende haer Ouersten, dewijle dat sy desen niet en^* kenden, noch de stemmen der Propheten (die op alle Sabbathen ghelesen worden) hebben sy de seluen met haren ordeelen veruult.

* Ioan. 16.a.3 Acto. 3.c.17. 1.Cor. 2.a.8. 2.Tim. 1.c.23.

28

Ende hoe wel sy gheen oorsaeck des doots aen hem en vonden,^† baden sy nochtans Pilatum, hem te dooden.

† mat. 27.c.20. Mar. 15.a.11. Luce. 23.c.18. Ioan. 19.a.6.

29

Ende als sy volbracht hadden, al wat van hem ghescreuen is,^* namen si hem van den houte, ende leyden hem in een graf.

* Luc. 23.g.52

30

Maer^‡ Godt heeft hem op ghewect vanden dooden,

‡ Mat. 28.a.6 Mar. 16.b.6. Luce. 24.a.5.

31

^* Ende hy is verschenen veel daghen lanc den genen, die met hem op van Galilea na Ierusalem ghegaen waren, welcke zijn ghetuyghen zijn aen den volcke.

* mat. 16.c.14 Ioan. 20.d.19 21.a.1. Actor. 1.a.3. 1.Cor. 15.a.5.

32

⁺ Ende wy vercondighen v oock^† de Beloftenisse die tot onsen vaderen gheschiet is,

+ D vers 32

† Gene. 3.c.15. 22.d.18. 26.a.4. 49.b.10. Deut. 18.d.15. 2.Reg. 7.b.12. Psal. 132.b.11. Esaie. 4.a.1. 7.b.14. 9.b.5. 40.a.9. Ierem. 23.a.5. 33.c.14. Ezec. 34.f.23. Dani. 9.f.26.

33

Dat Godt die selue ons haren kinderen veruult heeft, in dat, dat hy Iesum verweckt heeft.^‡ Als dan in den tweeden Psalm ghescreuen staet: Ghy zijt mijn soon, heden heb ick v ghebaert.

‡ Psal. 2.a.7. Hebr. 1.b.5. 5.a.5.

34

Ende dat hy hem van den dooden heeft op verwect, dat hy voortaen niet meer en sal verrotten, seyt hy also:^* Ick wil v de ghenade Dauid beloeft, trouwelijck houden.

* Esaie. 55.a.3

35

Daerom spreect hy ooc op een ander plaetse:

36

Ghy^† en sult het niet toe laten, dat dijn heylighe, de verrottinghe sie.^‡ Want Dauid, doen hy tot zijnder tijt gedient hadde den wille Gods, is hy ontslapen, ende gedaen tot zijne vaderen, ende heeft de verrottinghe ghesien.

† Psa. 16.b.10 Actor. 2.d.31.

‡ 3.Re. 2.b.10. Actor. 2.d.29.

37

Maer dien Godt verwect heeft, die en heeft de verrottinghe niet ghesien.

38

Soo zij v nv condich, lieue broederen, dat v vercondicht wort,^* vergeuinghe der sonden door desen,^† ende van allen dien, door welcke ghy niet en mocht in de Wet Mosy rechtueerdich worden.

* Luc. 24.d.46 1.Ioan. 2.b.12

† Rom. 3.d.28 8.a.5. Galat. 2.c.16. Heb. 7.c.18.

39

^‡ Maer wie aen desen gelooft, die is rechtueerdich.

‡ Ro. 10.a.4.

40

So siet nv toe dat ouer v niet en come, dat in den Propheten geseyt is:

41

^† Siet ghy verachters, ende verwondert v, ende wordet te niete: Want ick doe een werck tot uwen tijden, welcke ghy niet gheloouen en sult, ist dattet v yemant vertellen sal.

† Abacu. 1.a.5

42

Doen nv de Ioden wt der schole ginghen, baden de Heydenen, dat sy haer tusschen den Sabbath die woorden seyden.

43

Ende als de ghemeynte der scholen van malcanderen ginghen, volchden Paulo ende Barnaba na veel Ioden ende veel Godtureesende Iodegenoten.⁺ Ende si seyden haer, ende vermaenden haer,^† dat si blijuen souden in der ghenade Gods.

+ E vers 43

† Mat. 24.b.13 Actor. 11.c.23. 14.d.21.

44

Ende op den nauolghenden Sabbath, quam te samen by na de geheele stadt, dat woort Gods te hooren.

45

Maer doen de Ioden dat volc sagen, werden sy vol nijts, ende wederspraken dien, dat van Paulo gheseyt wert, wedersprakent, ende lasterdent.

46

Ende Paulus ende Barnabas spraken vrij openbaer:^* V moest ten yersten dat woort Gods gheseyt worden.^† Maer nv ghijt van v stoot, ende en acht v seluen niet weerdich des eewigen leuens, siet, so keeren wy ons totten Heydenen.

* Mat. 10.a.6. 15.c.24. Acto. 3.d.26. 13.d.26.

† 4.Esdre. 1.d.24. Matt. 8.b.12. 21.e.43.

47

Want alsoo heeft ons de Heere gheboden:^‡ Ick heb v den Heydenen tot een Licht gheset, dat ghy dat Heyl zijt, tot aen dat eynde der Aerden.

‡ Esai. 42.a.6 49.b.6. Mat. 5.b.14. Luce. 2.e.32.

48

^* Ende doent de Heydenen hoorden, werden sy blijde, ende preesen dat woort des Heeren, ende werden gheloouich, soo veel als haerder ten eewighen leuen verordineert waren.

* Esa. 55.b.5.

49

Ende dat woort des Heeren werdt wtghebreyt, door de gheheele Contreye.

50

^† Maer de Ioden beweechden de aendachtighe ende eerbare vrouwen, ende de Ouersten der stadt ende verweckten een veruolginghe ouer Paulum ende Barnabam, ende stietense tot haren Landtpalen wt.

† 2.Tim. 3 b.11.

51

^‡ Maer sy schudden dat stof van haer voeten ouer haer, ende quamen tot Iconion.

‡ Mat. 10.b.14 Marc. 6.b.11. Luce. 9.a.5. Acto. 18.b.6.

52

Ende de Iongheren werden vol vruechden ende des heylighen gheests.