Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .x. Capittel.

¶ Hoe dat Cornelius eenen Enghel sach, ende daer door bekeert wert van Petrus, Ende vanden Visioen Petri, dat hy vanden Hemel hadde, ende hoe de heylighe gheest ghesonden wert onder de Heydenen, die nae dat sy het woort ontfanghen hadden ghedoopt worden.

1

⁺ DAer was een man te Cesarien, met name Cornelius, een Hooftman vander Schare, die daer heet de Walsche,

+ A vers 1

2

Godtsalich ende Godtvreesende, met zijnen gantschen huyse,^* ende gaf den volcke veel aelmissen, ende badt altijt tot Godt.

* Dan. 4.d.24 Eccle. 4.a.2. 7.b.36.

3

Die sach in een ghesichte openbaerlijcken, ontrent der neghender vren des daechs, eenen Enghel Godts tot hem inghaen, die sprack tot hem: Corneli.

4

Ende hy sach hem aen, verschricte, ende sprack: Heere, wat isser? Ende hy sprack tot hem:^† Dijn ghebeden, ende dijne aelmissen, zijn opcomen inder ghedachtenisse voor Gode.

† Eccle. 29.b.16 35.c.27.

5

Ende nv seynt mannen henen nae Ioppen, ende laet roepen Simon, met den toename Petrus,

6

Die daer is ter herberge, by eenen Leertouwer Simon, welcx huys aen de See leyt, die sal v segghen, wat ghy doen sult.

7

Ende doen de Engel, die met Cornelio sprack, wech was gegaen, riep hy twee van zijn huysknechten, ende eenen Godtvreesenden Crijchsknecht, vanden ghenen die op hem wachteden.

8

Ende verteldet haer altemael, ende seyndese na Ioppen.

9

Des anderen daechs, doen dese op den wech waren, ende naby der stadt quamen,^‡ clam Petrus op, op den Sael om te bidden, ontrent de seste vre.

‡ 4.Re. 4.d.33 Matt. 6.a.6. Luce. 6.b.12.

10

⁺ Ende als hy hongherich wert, wilde hy ontbijten. Ende doen sy hem wat bereydden, wert hy ontruct,

+ B vers 10

11

Ende sach den Hemel opgedaen, ende neder dalen tot hem een Vat,

[p. 53v]

als een groot lijnen laken, aen vier hoecken ghebonden, ende wert neder gelaten op de Aerde,

12

Daer in waeren alderley vieruoetighe dieren der Aerden, ende wilde dieren, ende Wormen, ende Vogelen des Hemels.

13

Ende daer gheschiedde een stemme tot hem: Staet op Petre, slaet doot, ende eet.

14

Maer Petrus sprac: O neen Heere.^* Want ick en heb noch noyt yet gemeyns oft onreyns gheten.

* Leuit. 11.a.2. Deut. 14.a.4

15

Ende de stemme sprac ten anderen mael tot hem.^† Wat Godt ghereynicht heeft, en maect ghy dat niet ghemeyn.

† Mat. 15.b.11. Ro. 14.d.17. 1.Tim. 4.a.4 Titum. 1.c.15.

16

Ende dat gheschiedde driemael. Ende dat Vat wert weder opgenomen na den Hemel.

17

Als hy nv in hemseluen becommert was, wat dat gesichte ware, dat hy ghesien had, siet, doen vraechden de mannen van Cornelio wtgesonden na den huyse Simonis, ende stonden voor de duere, riepen ende vernamen:

18

Oft Simon met den toename Petrus, daer ter herberghe ware?

19

Ende dewijle als Petrus hem besinde ouer dat gesicht, sprac de Gheest tot hem: Siet, de mannen soecken v,

20

^‡ Maer staet op, gaet af, ende reyst met haer, ende en twijfelt niet, want ick heb haer ghesonden.

‡ Acto. 11.b.12. 15.b.2.

21

⁺ Doen ginc Petrus af tot den mannen, die van Cornelio tot hem ghesonden waren, ende sprack: Siet, ick bent dien ghy soect. Wat is de Sake, daerom ghy hier zijt?

+ C vers 21

22

Ende sy spraken: Cornelius de Hooftman, een vroom ende Godtvreesende man, ende van goeden geruchte, by den ganschen volcke der Ioden, heeft een beuel ontfanghen vanden heylighen Enghel, dat hy v soude laten roepen in zijn huys, ende woorden van v hooren.

23

^* Doen riep hyse in, ende herberchdese. Des anderen daechs tooch Petrus wt met haer,^† ende sommige Broeders van Ioppen gingen met hem.

* Gene. 19.a.2. 24.d.31. Roma. 12.b.13 Heb. 13.a.2. 1.Pet. 4.b.9.

† Actu. 11.a.12

24

Ende des anderen daechs quamen sy te Cesarien in. Ende Cornelius wachtede op haer, ende riep te samen zijn Magen ende vrienden.

25

Ende als Petrus daer in quam, ginc hem Cornelius te ghemoete, ende viel tot zijnen voeten, ende badt hem aen.

26

Maer Petrus hief hem op, ende sprack:^* Staet op, ick ben oock een mensche.

* Act. 14.c.14. Apo. 19.b.10. 22.b.9.

27

Ende als hy hem met hem besproken hadde, ginc hy in, ende vanter veel, die te samen ghecomen waren,

28

Ende hy sprac tot haer:^† Ghy weet, dattet een ongewoonlijck dinck is, eenen Iootschen man, hem toe te doen oft te comen tot eenen vreemdelinc. Maer^‡ Godt heeft my vertoont, gheenen mensche ghemeyn oft onreyn te heeten:

† Exod. 23.d.32. 34.b.15. Deu. 7.a.2. Ioan. 4.a.9. 18.c.28. Acto. 11.a.3.

‡ Acto. 15.b.8.

29

Daerom en heb ick my niet gheweygert te comen, als ic ben hier gheroepen. Soo vraech ick v nv, waerom ghy my hebt laten roepen?

30

⁺ Cornelius sprack: Ick heb vier dagen gheuast tot aen deser vren, ende ontrent der neghender vren badt ick in mijn huys, ende siet, doen tradter een Man voor my, in een blinckende cleedt, ende sprack:

+ D vers 30

31

Corneli, dijn ghebet is verhoort, ende dijner aelmissen is ghedacht worden voor Godt.

32

^† So seynt nv he-nen na Ioppen, ende laet hier roepen eenen Simon met den toename Petrus (welcke is ter herbergen, in dat huys des Leertouwers Simon, aen de See)^† Die sal v, als hy coemt, segghen.

† Actor. 11.b.13.

† Acto. 11.b.14.

33

Doen seynde ick van stonden aen tot v, ende ghy hebt wel ghedaen, dat ghy hier gecomen zijt. Nv zijn wy alle hier teghenwoordich voor Godt, om te hooren alle wat v van Godt beuolen is.

34

Ende Petrus dede zijnen mont op, ende sprack:^* Nv beuinde ick metter waerheyt, dat Godt de Persoonen niet aen en siet,

* Deu. 10.d.17 2.Par. 19.b.7 Iob. 34.b.19. Sap. 6.b.8. Eccle. 35.c.23. Rom. 2.b.11. Galat. 2.b.6. Ephe. 6.a.9. Coloss. 3.d.25. 1.Petr. 1.c.17.

35

^† Maer in alderley volcke, wie hem vreest ende recht doet, die is hem aenghenaem.

† Esa. 56.b.4

36

Ghy weet wel vander preeckinghe, die Godt tot den kinderen Israels ghesonden heeft,^‡ ende laten vercondigen den vrede door Iesum Christum,^* (welcke is een Heer ouer alle dinck)

‡ Esaie. 9.b.5. Ion. 16.d.33. Roma. 5.a.1. Coloss. 1.c.20.

* Acto. 2.d.36 Phili. 2.a.11.

37

Die door dat gantsche Iootsche Lant geschiet is, ende begonnen in^† Galilea, nae den Doopsel dat Iohannes predicte,

† matt. 4.b.18 Luce. 4.b.14

38

Hoe Godt den seluen Iesum van Nazareth^‡ ghesaluet heeft, met den heyligen geest ende der crachte. Die alom gereyst is, ende heeft wel ghedaen,^* ende ghesont ghemaect, alle die vanden Duyuel ouerweldicht waren, want Godt was met hem.

‡ Esai. 61.a.1. Psal. 45.b.8. Luce. 4.c.18.

* mat. 8.b.16.

39

Ende wy zijn ghetuyghen alle dies, dat hy ghedaen heeft int Iootsche Lant, ende te Ierusalem.⁺ Dien hebben sy ghedoot, ende aen een hout ghehanghen.

+ E vers 39

40

^‡ Den seluen heeft Godt verwect op den derden dach, ende hem laten openbaer worden,

‡ mar. 16.c.14 Luc. 24.e.24 Ioan. 20.d.19 Actor. 2.c.24. 1.Cor. 15.a.5.

41

Niet al den volcke, maer ons, den voorwtuercoren ghetuygen van Gode,^* wy, die met hem ghegeten ende ghedroncken hebben, na dat hy vanden dooden verresen is.

* Lu. 24.d.41 Ioan. 21.b.10.

42

^† Ende hy heeft ons geboden, te prediken den volcke, ende ghetuychenisse te gheuen, dat hy is verordineert van Gode,^* een Richter der leuender ende der dooden.

† mat. 28.d.19 Marc. 16.c.15 Ioan. 15.c.16.

* Acto. 17.c.31.

43

^‡ Van desen geuen alle Propheten ghetuychenisse, Dat door zijnen Naem, alle die aen hem gheloouen vergeuinghe der sonden ontfanghen sullen.

‡ Gene. 3.c.15. 22.d.18. 26.a.4. 49.b.10. Deut. 18.d.15. Psal. 132.b.11. Esaie. 4.a.1. 7.b.11. 9.b.5. 40.b.9. 43.d.25. 53.c.11. Iere. 23.a.5. 33 c.14. 50.d.20. Ezec. 34.d.23 37.e.24. Dan. 9.d.24. Miche. 5.a.1.

44

Doen^* Petrus noch dese woorden sprack,^‡ viel de heylige gheest, op alle die, die dat woordt aenhoorden.

* Actor. 2.a.3.

‡ Acto. 15.c.9.

45

Ende de gheloouighen wt der besnijdenisse, die met Petro ghecomen waren, ontsetteden haer, dat oock de Heydenen, de gaue des heylighen gheests wtghegoten wert.

46

^* Want sy hoorden, dat sy met tonghen spraken, ende Godt hooch presen.

* mar. 16.d.17

47

^† Doen antwoorde Petrus: Mach oock yemant dat water keeren, dat dese niet ghedoopt en worden, die den heylighen gheest ontfanghen hebben, ghelijck als oock wy?

† Acto. 8.d.35. 11.c.18.

48

Ende beual haer te doopen inden Naem des Heeren. Doen baden sy hem, dat hy daer sommighe daghen bleue.