Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .vj. Capittel.

¶ Hoe Iesus vijf duysent Mannen, met vijf gersten brooden, ende twee Visschen spijsde, ende hoe sy hem Coninck wilden maken, ende vloot van daer, hoe hy dat broodt is, dat vanden Hemel ghecomen is, ende hoe sy van hem ghinghen.

1

⁺ DAer^* na voer Iesus wech ouer de zee, aen de stadt Tiberias, in Galilea,

+ A vers 1

* Mat. 14.b.13 Marc. 6.d.31. Luce. 9.b.10.

2

Ende veel volcx tooch hem nae, daerom, dat sy de Teeckenen sagen, die hy aenden crancken dede.

3

Ende Iesus ginck opwaerts, op eenen Berch, ende settede hem aldaer met zijnen Iongheren.

4

Ende de^† Paesschen der Ioden Feest, was naby.

† Exod. 12.c.15.

5

^‡ Doen hief Iesus zijn ooghen op, ende spreeckt tot Philippo: Waer coopen wy broot, dat dese eten?

‡ Matt. 14.b.14. Marc. 6.d.35. Luce. 9.b.12.

6

Ende dat seyde hy, om hem te versoecken, want hy wiste wel wat hy doen wilde.

7

Philippus antwoorde hem: Tweehondert penninghen weert broots en is niet ghenoech onder haer, dat een yeghelijck van haer een weynich crijghe.

8

Een zijnder Iongeren Andreas de Broeder Simonis Petri, spreect tot hem:

9

Hier is een Iongen, die heeft vijf ghersten brooden, ende twee Visschen:^‡ Maer wat is dat onder soo veel?

‡ 4.Re. 4.e.43

10

Maer Iesus sprack: Beschict dat hem dat volck leghere, Ende daer was veel gras in dier plaetsen. Doen legerden haer by vijf duysent Mannen.

11

Ende Iesus nam de brooden,^* dancte, ende gafse den Iongheren: Ende de Iongheren den genen, die haer ghelegert hadden. Des seluen ghelijcken oock vanden Visschen, so veel als hy wilde.

* 1.Reg. 9.b.13.

12

⁺ Ende doen si sat waren, sprack hy tot sinen Iongheren: Vergadert de ouerge-bleuen brocken te hoope, datter niet en vergae.

+ B vers 12

13

Doen vergaderden si, ende vulden twaelf coruen met brocken, vanden vijf gersten brooden, die daer ouerbleuen den ghenen die ghespijst werden.

14

Doen nv de menschen dat Teecken saghen, dat Iesus dede, spraken si:^* Dat is voorwaer de Propheet, die inde werelt comen moet.

* Luce. 7.b.16. Ioan. 4.c.19. 7.d.40.

15

Doen Iesus nv mercte, dat si comen souden, ende hem grijpen, dat si hem tot eenen Coninck maeckten,^* ontweeck hy weder op den Berch, hy selue alleen.

* Ioan. 5.a.13.

16

^† Maer des Auonts ginghen de Iongheren neder aen de See,

† mat. 14.c.22 Marc. 6.e.47

17

Ende traden in dat Schip, ende quamen op gheen zijde der See tot Capernaum. Ende het was alreede duyster gheworden, ende Iesus en was niet tot haer ghecomen.

18

Ende de See verhief haer van eenen grooten wint.

19

Doen si nv gheroeyt hadden, by vijfentwintich oft dertich velt weeghs, saghen si Iesum op de See gaen, ende naby het Schip comen: Ende si vreesden haer.

20

Maer hy spreect tot haer: Ic bent, en vreest v niet.

21

Doen wilden si hem in dat Schip nemen. Ende terstont was dat Schip aent lant, daer si henen voeren.

22

⁺ Des anderen daechs, sach dat volck, dat op gheen zijde der See stont, datter geen ander Schip aldaer meer en was, dan alleen dat een, daer sine Iongheren in ghetreden waren, ende dat Iesus met sinen Iongheren in dat Schip niet ghetreden en was, maer sine Iongheren alleen wech gheuaren waren.

+ C vers 22

23

Maer daer quamen ander Schepen van Tiberias naby de plaetse, daer si dat broot ghegheten hadden, door des Heeren dancksegghinghe.

24

Doen nv dat volck sach, dat Iesus daer niet en was, noch sine Iongheren, traden si oock inde Schepen, ende quamen tot Capernaum, ende sochten Iesum.

25

Ende doen si hem vonden ouer gheen zijde der See, spraken si tot hem: Rabbi, wanneer zijt ghy herwaerts gecomen.

26

Iesus antwoorde haer ende sprac: Voorwaer voorwaer ick seg v, ghy soect my, niet daerom, dat ghy Teeckenen ghesien hebt, maer dat ghy vanden broode ghegeten hebt, ende zijt sat gheworden.

27

Wercket^† spijse, die niet verganckelijck en is, maer die daer blijft in dat eewighe leuen, welck v des menscen Soon geuen sal.^* Want den seluen heeft God de Vader besegelt.

† Sap. 16.d.26 Ioan. 3.b.16.

* Matt. 3.b.17. 17.a.5.

28

⁺ Doen spraken si tot hem: Wat sullen wy doen, dat wy Godts wercken wercken?

+ D vers 28

29

Iesus antwoorde, ende sprac tot haer: Dat is Godts werck, dat ghy aen dien ghelooft, dien hy ghesonden heeft.

30

Doen spraken si tot hem:^* Wat doet ghy dan voor een Teecken, op dat wijt sien, ende v gheloouen? Wat werct ghy?

* Math. 16.a.1. Marc. 8.b.11. Ioan. 2.c.18.

31

Onse Vaderen hebben Manna ghegheten inder woestijnen,^† als gescreuen staet: Hy gaf haer broot vanden Hemel te eten.

† Exod. 16.a.4 Psal. 78.b.24 Sapi. 16.d.20 1.Cor. 10.a.3.

32

Doen sprack Iesus tot haer: Voorwaer voorwaer, ick segghe v: Moses en heeft v gheen broot vanden Hemel ghegeuen, maer mijn Vader geeft v

[p. 41r]

dat rechte broot vanden Hemel.

33

Want dit is dat broot Gods, dat vanden Hemel coemt, ende gheeft der werelt dat leuen.

34

^* Doen spraken sy tot hem: Heere, gheeft ons altijt sulck broot.

* Ioan. 4.b.15.

35

Maer Iesus sprack tot haer: Ic ben dat broot des leuens:^† Wie tot my coemt, dien en sal niet hongheren,^‡ ende wie aen my ghelooft, dien en sal nemmermeer dorsten.

† Esaie. 55.a.1. Eccle. 24.c.29

‡ Ioan. 7.f.37

36

Maer ick hebt v gheseyt, dat ghy my gesien hebt, ende en ghelooft doch niet.

37

Al wat my mijn Vader gheeft, dat coemt tot my: Ende wie tot my coemt, dien en sal ick niet wtstooten.

38

Want ick ben vanden Hemel comen,^* niet op dat ick mijnen wille doe, maer diens, die my ghesonden heeft.

* Mat. 26.d.38. Luce. 22.e.42

39

⁺ Ende dat is de wille des Vaders die my gesonden heeft^† dat ick niet en verliese van alle dat hy my ghegeuen heeft, maer dat ick het weder opwecke ten Ioncsten daghe.

+ E vers 39

† Ioan. 10.c.28. 18.a.9.

40

Ende dat is de wille diens, die my ghesonden heeft, dat,^* wie den Soon siet, ende ghelooft aen hem, hebbe dat eewighe leuen: Ende ick sal hem weder opwecken, ten Ioncxsten daghe.

* Ioan. 3.c.16.

41

Doen murmureerden de Ioden daer ouer, dat hy seyde: Ick ben dat broot, dat vanden Hemel ghecomen is, ende spraken:

42

^* Ende is dese niet Iesus Iosephs soon, wiens Vader ende Moeder wy kennen? Hoe seyt hy dan: Ick ben vanden Hemel ghecomen.

* Matt. 13.g.55 Marc. 6.a.3.

43

Iesus antwoorde ende sprack tot haer: En murmureert niet onder malcanderen.

44

^* Daer en can niemant tot my comen, ten sy dan, dat hem de Vader trecke, die my ghesonden heeft: Ende ick sal hem weder opwecken, ten Ioncsten daghe.

* Matt. 16.c.17 Ioan. 6.g.65. 2.Thess. 3.a.2

45

Daer^† staet gheschreuen inde Propheten: Sy sullen alle van Gode gheleert zijn. Wie nv hoort vanden Vader, ende leertet, die coemt tot my.

† Esaie. 54.c.15 Iere. 31.f.33.

46

Niet^‡ dat yemant den Vader ghesien heeft, behaluen die vanden Vader is, die heeft den Vader ghesien.

‡ Matt. 11.e.27 Luce. 10.c.22. Ioan. 1.b.18.

47

^+* Voorwaer, voorwaer, ick seg v: Wie aen my ghelooft die heeft dat eewighe leuen.

+ F vers 47

* Ioan. 3.e.36

48

Ick ben dat broodt des leuens.

49

^† Vwe Vaders hebben Manna ghegheten inder Woestijnen, ende zijn ghestoruen.

† Exod. 16.a.4 Num. 11.b.7. Psal. 78.c.14 Sap. 16.c.20.

50

Dit is dat broodt, dat vanden Hemel coemt, op dat, wie daer af eet, niet en sterue.

51

Ick ben dat leuendighe broot, vanden Hemel ghecomen.^‡ Wie van desen broode eten sal, die sal leuen in eewicheyt. Ende dat broot, dat ick gheuen sal, is mijn vleesch,^* welcke ick gheuen sal voor dat leuen der werelt.

‡ Ioan. 11.c.26.

* Luce. 22.b.19.

52

Doen keuen de Ioden onder malcanderen, ende spraken:^† Hoe can dese ons zijn vleesch te eten gheuen?

† Ioan. 3.a.4. 4.b.11.

53

Iesus sprack tot haer: Voorwaer voorwaer, ick seg v: Ten sy dat ghi eet het vleesch des menschen Soons, ende drinckt zijn bloet, soo en hebt ghy gheen leuen in v.

54

^‡ Wie mijn vleesch eet, ende drinct mijn bloet, die heeft dat eewige leuen: Ende ick sal hem ten Ioncsten daghe weder op verwecken.

‡ Ioan. 3.c.16. 4.b.14.

55

Want mijn vleesch is de rechte spijse, ende mijn bloet is de rechte dranck:

56

Wie mijn vleesch eet, ende mijn bloet drinct, die blijft in my, ende ick in hem.

57

Ghelijck als my ghesonden heeft de leuendighe Vader, ende ick leue om des Vaders wille. Also, wie my eet, die selue sal oock leuen om mijnen twille.

58

Dit is dat broot, dat vanden Hemel ghecomen is. Niet als uwe Vaders hebben Manna ghegheten, ende zijn ghestoruen. Wie dit broot eet, sie sal leuen in eewicheyt.

59

Sulcks seyde hy inder Schole, doen hy leerde te Capernaum.

60

⁺ Vele nv zijnder Iongheren, die dat hoorden, spraken: Dat is een herde Reden, wie canse hooren?

+ G vers 60

61

Maer doen Iesus by hem seluen merckte, dat zijne Iongheren daer ouer murmureerden, sprack hy tot haer: Erghert v dat?

62

Hoe?^* Wanneer ghy dan sien sult, des menschen Soon op varen daer henen, daer hy te voren was.

* Matt. 26.f.63 Ioan. 3.b.13. Acto. 1.b.9. Ephe. 4.b.8.

63

De gheest ist, die daer leuendich maeckt, het vleesch en is gheen nut. De woorden die ick spreke, die zijn gheest, ende zijn leuen.

64

Maer daer zijnder sommighe onder v, die niet en gheloouen. Want Iesus wist van aenbeghin wel, welcke niet gheloouende en waren,^† ende wie hem verraeden soude.

† Ioan. 13.b.11.

65

Ende hy sprack: Daerom heb ick v gheseyt:^‡ Niemant en can tot my comen, ten sy hem dan van mijnen Vader ghegheuen.

‡ Ioan. 6.c.44

66

Van doen aen, ghinghen zijnder Iongheren vele te rugge, ende en wandelden voortaen niet meer met hem.

67

Doen sprac Iesus tot den tweluen: Wilt ghy oock wech gaen?

68

Doen antwoorde hem Simon Petrus: Heere, waer sullen wy henen gaen? Ghy hebt woorden des eewigen leuens:

69

^* Ende wy hebben ghelooft, ende bekent, dat ghy zijt Christus, de Soon des leuendighen Gods.

* Matt. 16.c.16 Mar. 8.d.29. Luce. 9.c.20.

70

Iesus antwoorde haer: Heb ick niet v twelf vercoren^† ende uwer een is een Duyuel?

† Ioan. 13.c.27.

71

Hy seyde dat van den Iuda Simon Ischarioth,^‡ die selue verriet hem daer nae, ende was een vanden tweluen.

‡ Ioan. 13.a.2. 18.a.2.