Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .vij. Capittel.

¶ Den Engel openbaert Esdra veel heymelijcke ende verborghen dinghen.

1

⁺ NA dien ick dese woorden wtgesproken hadde, so is tot my ghesonden eenen Enghel, die oock de voorleden nachten by my gheweest was, die sprack tot my:

+ A vers 1

2

Esdra staet op, ende hoort de redene die ick ghecomen ben om v te segghen.

3

Ick sprack: Spreeckt HEERE mijn Godt. Doen sprack hy tot my: De See is op een wijde plaetse ghestelt, op datse diep ende groot soude wesen:

4

Maer den inganck is gheheel enghe ende cleyn, ghelijck als een Riuiere.

5

Want wie wilde inde See gaen, ende die sien ende verheeren? Wanneer hy niet door dat enge en ginge, hoe mochte hy in dat wijde gecomen?

6

Een ander: Een stadt isser getimmert op een ruym velt, ende is vol van alle goeden,

7

^† Den inganc is enge ende stille [recht] als waerder een vyer ter rechter sijden ende ter slincker sijden een diep water,

† Mat. 7.b.14 Luc. 13.c.22.

8

Ende daer ware alleene eenen engen pat tusschen de twee, so smal datter niet meer dan een mensche daer gaen en mochte.

9

Wanneer nv dese stadt eenen tot erue gegeuen worde, ende die en waer noyt te vooren door desen veruaerlijcken wech gegaen, hoe soude hy dat erue ingenemen?

10

Ende ick sprac: Ia HEERE. Doen sprac hy: Alsoo is oock Israel een deel:

11

Want om harent wille hebbe ic de werelt gheschapen:^* Ende doen Adam mijn Wet ouertreden heeft, doen isser geoordeelt datter geschiet is.

* Gene. 3.a.6.

12

Doen zijn de ingangen der werelt enge geworden, volder smerten ende arbeyt. Maer weynich zijt ghy ende quaet, vol periculen ende arbeit.

13

Want des voorgaende werelts ingangen waren wijt ende seker, ende brochten ondoodelijcke vruchten.

14

⁺ Als nv die die in dese werelt ingegaen zijn, die enge ende ydel dingen niet en hebben connen begrijpen, veel minder mogen sy begrijpen ende verstaen de heymelijcke dingen.

+ B vers 14

15

Waerom becommert ghy v dan, daer ghy een sterffelijc verstoorlijc mensche zijt? Ende wat wilt ghy weten, nv ghy sterffelijck zijt?

16

Ende waerom en hebt ghi niet in v herte genomen dat toecomende, mer het ghene dat tegenwoordich is?

17

Doen sprac ick: O heerschappende HEERE,^† merct, ghy hebt in uwe Wet gheordineert, dat de gherechtighe dat sullen eruen, maer de ongheloouige ende godloose sullen verderuen:

† Deu. 8.a.1. Psal. 37.b.9.c.22. Pro. 2.b.21.

18

^* Maer de gerechtige sullen enghe dingen lijden ende wijde hopen: Want die, die godloos gheleeft hebben, ende enghe dinghen gheleden, en sullen die wijde niet sien.

* Ro. 8.b.18. 2.Cor. 4.c.17. Sap. 3.a.4.

19

Doen sprac hy tot my: Daer en is gheen rechter bouen Godt, ende geenen verstandigen bouen den Hoochsten.

20

Want daer verderuender veel om datmen de Wet Gods dye voorghehouden is, verachtet.

21

Want^† Godt heeft neerstich gheboden den toecomenden, dat sy weten souden wat si doen ende hoe sy leuen sullen, ende doen si dat hielden, soo en worden sy niet ghestraft.

† Psal. 119.a.4 Exo. 20. 21. 22. Deut. 4. 5. 6. 7. 8.

22

⁺ Maer si en zijn hem niet gehoorsaem geweest, ende hebben hem wedersproken: Hebben ydel dingen gesocht, ende hebben sonde voor haer genomen,

+ C vers 22

23

Ende daer bouen hebben sy gesproken, daer en is geen Godt, ende Godt en achtet zijns niet.^† Sijn wegen en hebben si niet gekent,

† Rom. 3.b.17.

24

Sijn Wetten hebben si veracht, ende zijn beloften geloochent, ende in zijn ordinancien ende gebruyckingen en zijn si niet getrouwe noch vast geweest, ende en hebben zijn wercken niet volbracht.

25

Ende daerom mijn Esdra, den vollen dat volle, ende den ydelen dat ydel.

26

Nemet waer, den tijt sal comen, dat de teeckenen sullen zijn, die ic geseyt heb, de Bruyt sal verschijnen, ende dat Aertrijc dat nv vergaet, sal getoont worden,

27

Ende een

[p. 168r]

yegelijck die vanden voorgaende quade verlost is, die sal wonderlijcke dingen sien.

28

Want mijne sone Iesus sal geopenbaert werden, met den genen die by hem zijn, ende de ouerbleuen sullen verhuegen in de vier C. Iaren.

29

Na de selue Iaren sal mijn^† sone Christus steruen ende alle menschen, die dat leuen hebben:

† Dan. 9.e.26. Mat. 27.d.27

30

Ende de Werelt sal verkeert worden in dat oude stilswijgen, seuen dagen, als in de voorgaende oordeelen: Also datter niemant en sal ouerblijuen.

31

Ende na seuen dagen, sal verweckt worden de Werelt die noch niet en waect, ende sal verstoort steruen.

32

^* Ende de Aerde sal weder geuen die in haer geslapen hebben, ende der geender stof die inder stilheyt woonen, ende de behoudingen sullen voort geuen die haer betrout zijn.

* Dan. 12.b.12. Ioan. 5.a.25. 1.Cor. 15.e.52. 1.Tess. 4.c.16 Apoc. 20.c.13.

33

Ende^† de Alderhoochste sal op den stoel des oordeels gheopenbaert worden, ende alle ellendicheyt sal vergaen, ende lancmoedicheyt sal vergadert worden.

† mat. 24.d.30 Mar. 13.c.26. Apoc. 1.a.7.

34

Maer dat oordeel sal alleen blijuen, de waerheyt sal bestaen, ende dat gelooue toenemen:

35

Dat werc sal hier na volgen^* ende den loon sal getoont worden, de gerechticheden sullen waken, ende de ongerechticheden en sullen niet heerschappen.

* Mat. 16.d.28

36

⁺ Doen sprac ick:^† De eerste is Abraham die voor de Sodomiten badt,^* ende Moses voor de vaderen die inder woestinen gesondicht hadden,

+ D vers 36

† Gen. 18.d.23.

* Exo. 32.c.31.

37

Ende de gene na hem voor Israel, ten tijden Achas ende Samuelis:

38

^† Ende Dauid voor de onstucken brekinghe,^* Ende Salomon voor die, die in dat Heylichdom comen:

† 2.Re. 24.b.17

* 2.Pa. 6.c.21.

39

^† Ende Helias voor die, die den regen ontfingen^* ende voor den dooden dat hy leefde:

† 3.R. 18.f.42

* 4.Reg. 17.c.20.

40

^† Ende Ezechias voor dat volc, ten tijden Sennacherib: Ende also ander veel, die voor veel gebeden hebben.

† 4.Re. 18. 19.

41

Als dan nv, als dat verstoorde ingewassen is, ende de boosheyt veel geworden, ende de gerechtige hebben voor de godloose gebeden, waerom en soude dat nv niet zijn?

42

Hy antwoorde my ende sprac: De tegenwoordige Werelt en is niet dat eynde, veel eeren blijft in haer, daerom hebben si voor de crancke gebeden:

43

Maer den dach des oordeels sal dat eynde zijn van desen tijt, ende een begin der toecomende onsterflijcheyt, inden welcken alle verstoorlijcheyt wech is, alle onmatelijckheyt is wech gedaen, alle ongelooue is wech ghenomen:

44

De gerechticheyt heeft toegenomen, de waerheyt is ontfangen.

45

Alsdan en mach niemant salich maken die verdoruen is, oft onderdrucken^† die vewonnen heeft.

† Apo. 2. 3. 21.

46

Doen antwoorde ic, ende sprac: Dit is mijn eerste ende laetste reden, dattet beter waer geweest, den Adam dat Aertrijc niet te geuen oft doent hem gegeuen was, te behoeden dat hy niet en sondichde.

47

⁺ Want wat nuttet den mensche hier in desen tijt te leuen in truericheyt, en eerst te wachten wat straffe dat nae de doot sal comen?

+ E vers 47

48

O Adam wat hebt ghi ghedaen?^† Want als ghy gesondicht hebt, so en zijt niet alleen ghi, maer wy alle die van v comen, geuallen.

† Rom. 5.b.12.

49

Want wat batet ons dat ons eenen onsterflijcken tijt beloeft is, maer wy volbrengen dootlijcke wercken?

50

Ende dat ons een eewige hope voorgehouden is, mer wi zijn ydel ende boos?

51

Ende dat ons wooningen der gesontheyt ende der sekerheyt behouden zijn, maer wi hebben qualijck gheleeft?

52

Ende dat de eere des Hoochsten behouden is om te beschermen de gene, die lancsaem ghewandelt hebben, maer wy zijn in de quaetste wegen gewandelt?

53

Ende dat dat Paradijs getoont wert, welcx vruchten tot allen tijden blijuen, in welc sekerheyt ende medecine is, ende dat wi daer niet in en gaen

54

Want wy hebben in onaengename plaetsen gewandelt:

55

Ende dat de aensichten der gheender die afbrueck ghedaen hebben,^* bouen de Sterren lichten sullen, maer onse sullen swert ende duyster zijn?

* Dani. 12.b.13. Mat. 13.c.43. Sapie. 3.a.7.

56

Want doen wy gheleeft ende onrecht gedaen hebben, en hebben wy niet ouerdacht,^* dat wy na den doot daerom lijden moesten.

* Mat. 25.d.42 Ioan. 5.c.29.

57

⁺ Doen antwoorde hi mi, ende sprac: Dat is de ouerdenckinge ende dat ghedachte des strijts, dat de mensche op Aerden leyt,

+ F vers 57

58

Dat, wanneer hy ouerwonnen wort, so lijdt hy dat, dat ghy geseyt hebt.^* Maer als hi verwint, so ontfanct hy dat, dat ick segghe.

* Apoca. 2. 3. 21.

59

Want dat is dat leuen van welck Moses gheseyt heeft, dat hy by den volcke leefde, ende sprack:^† Verkiest v dat leuen, dat ghy leeft.

† Deut. 30.b.19

60

Maer si en geloofden hem niet, ende na hem ooc de Propheten niet, Ia ooc my niet, die met hen ghesproken hebbe,

61

Dat de truericheydt hen niet tot verderuen reycken en sal,^* wanneer de vruecht toecomende is, die haer der salicheyt hebben laten onderwijsen.

* 4.esd. 2.d.27 1.Petri. 1.b.8.

62

Doen sprack ick: Ick weet HEEre,^‡ dat de Alderhoochste bermhertich is, in dien, dat hy den ghenen bermhertich is die noch niet in de Werelt en zijn,

‡ 4.Esd. 2.d.31 Ierem. 3.a.8.

63

Ende oock den ghenen die in zijn Wet wandelen:

64

^† Ende dat hy verdragelijc is, tegen den genen die met haer wercken gesondicht hebben:

† Sap. 11.d.24 Roma. 2.a.4 Acto. 17.f.30. 2.Petri. 3.c.15

65

Ende dat hy vrijlijck milde is om te gheuen alsoot behoort.

66

^* Want hy vermenicht zijn bermherticheyt, den ghenen die teghenwoordich zijn, ende die wech zijn, ende die toecomende zijn.

* Exo. 20.a.6.

67

Want waer hy zijn bermherticheyt niet en vermenicht soo en worde de Werelt niet leuendich ghemaect, metten ghenen die daer in woonen.

68

Ende hy gheeft, want in dien hy niet en gaue van zijnder goetheyt, so dat die, die quaet gedaen hebben verlicht worden, soo en mocht dat thienduysenste deel der menschen niet leuendich gemaeckt worden.

69

Ende als de Rechter den genen niet en vergaue die door zijn woort geheelt zijn, ende [dat hi] de menichte die daer kijft verdoen wilde,

70

So en wordender in een ontallike menichte mer geheel weinich heel.