Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .vj. Capittel.

¶ De Engel antwoort Esdras, ende gheeft hem bescheyt op zijne vraghe.

1

⁺ ENde hy seyde tot my:^† Vanden beginne doen den Aertbodem geschapen wert, eer de werelt stont, eer de winden waren,

+ A vers 1

† Genesis. 1.a.1

2

Eer dattet donderde

[p. 167r]

ende blicxemde, eer de fondamenten des Paradijs gestelt werden,

3

Eer de scoone bloemen gesien worden, eer de bewegelijcke crachten waren beuesticht, eer de ontallijcke menichte der Engelen vergadert waren,

4

Eer de Hoochte des Lochts was, ende de mate des firmaments, eer de Ouens in Sion heet waren,

5

Ende eer de tegenwoordige Iaren versocht waren, ende eer de vindinghen der gheender die nv sondigen onvreemt worden, eer die gheteeckent waren, die nv trouwe vergaderen,

6

Doen heb ick de dingen alle bedacht ende ouermeten, ende de dinghen zijn alle door my gemaect, ende door geenen anderen, si worden ooc gheeyndet door my, ende gheenen anderen.

7

Doen antwoorde ick ende sprac: Welck sal wesen de scheydinghe des tijts? Oft wanneer sal voortcomen dat eynde des voorgaenden, ende dat begin des nauolgenden?

8

Doen sprac hy tot my: Van Abraham tot op Isaac, als van hem gheboren werden Iacob ende Esau,^† soo hielt de handt Iacobs neerstelijc de versenen Esaus:

† Gene. 25.c.25. Hose. 12.a.4.

9

Wandt dat eynde van deser tijt is Esau, ende het beghin der nauolgender is Iacob.

10

Des menschen hant tusschen de versenen ende de hant. Anders en suldy niet vraghen Esdra.

11

Doen antwoorde ick, ende sprack: O heerschappende HEEre, heb ic ghenade voor uwen ooghen vonden,

12

Soo bid ick v, toont uwen dienaer dat eynde uwer teeckenen, welcke ghy my een deel inde voorleden nacht ghetoont hebt.

13

⁺ Hy sprac tot my: Staet op uwe voeten ende hoort de volcomen stemme ende voys,

+ B vers 13

14

Daer sal een groote beweginge comen, maer de plaetse daer ghy staet, en sal niet beweecht zijn.

15

Ende daerom als ghy de reden hoort, soo en verschrict niet: Wandt van dien eynde wordt dat woordt ende Fundament der Aerden verstaen.

16

Want de redene van dien, maect beuende ende beweecht: Want het weet dattet ten eynde verandert moet worden.

17

Ende als ict hoorde, soo stont ick op mijne voeten ende hoorde, doen wasser een stemme die sprack,^* ende de voys was ghelijck de voys veelder wateren,

* Apoca. 1.c.15.

18

Ende die sprack: Nemet waer, de daghen comen, dat ick sal beginnen te ghenaken, ende besoeken de Inwoonders der Aerden,

19

Ende sal beghinnen van hen te ondersoecken, wie dat recht met ongherechticheyt heeft beschadicht, ende wanneer de ootmoedicheydt Sion sal veruult zijn:

20

Ende als de werelt, die vergaen sal, ouerteekent wort, soo sal ick dese teekenen doen. De boecken sullen opghedaen worden voor dat firmament, ende si sullent alle met malcanderen sien,

21

Ende de iarige kinderen sullen met haer stemmen spreken: De beuruchte vrouwen sullen ontijdige kinderen brenghen, drie oft vier maenden out, ende die sullen leuen ende verwect zijn:

22

Ghelijc rasch sullen de ghesaeyde plaetsen schijnen als de ongesaeyde, de volle Kelders sullen haer terstont ydel vertoonen,

23

Ende de Ba-suynen sullen een geclanck geuen, alsmen die hooren sal, sal alleman verschricken.

24

^+* In dien tijt sullen de vrienden malcanderen bestrijden als de Vianden, ende dat Aertrijck sal met hen verschricken. De Aderen der Fonteynen sullen stil staen, ende in drie vren niet loopen:

+ C vers 24

* Miche. 7.a.6 Mat. 10.c.35. 4.Esd. 5.b.9

25

De welcke ouerblijft in alle dien dinghen die salder af comen, ende sal mijn salicheyt sien, ende dat eynde uwer werelt.

26

Ende de menschen die genomen zijn, sullent sien, die de doot van haerder gheboorten voort niet versocht en hebben: Ende dat herte der Inwoonders sal verandert worden, ende in een ander meyninghe verkeert:

27

Want dat quade wort wtgheroyt, ende dat bedroch wech ghedaen.

28

Trouwe ende gelooue sal bloeyen, verstooringhe sal verwonnen zijn, ende de waerheyt sal betoont worden, die so veel daghen sonder vrucht geweest heeft.

29

Ende het is gheschiet, doen hy met my gesproken hadde, doen sach ick al ghemackelijc aenden genen, voor welcken ick stont, doen sprack hy also tot my:

30

Ick ben gecomen om v te toonen den tijt der toecomender nacht.

31

^† Ist dat ghy nv weder bidt, ende seuen dagen vast, so sal ick v ooc meer seggen, ende grooter dan te voren:

† 4.Esd. 5.b.13

32

Want v stemme is verhoort voor den Alderhoochsten, want den stercken heeft uwe schickinge ghesien, ende heeft ghesien uwe cuysheyt, die ghy vander iuecht aen hebt gehadt,

33

Ende daerom heeft hy my gesonden om v dit alle te toonen, ende v te segghen: Weest manlijck, ende en vreest v niet,

34

Ende en haest v niet om metten voorleden tijden ydelheyt te dencken, ende en haest niet van wegen der nagaende tijden.

35

Na dien hebbe ic weder geweent, ende seuen dagen geuast, op dat ick veruulde de drie weken die hy my geseyt hadde.

36

Inden achtsten nacht is mijn herte in my weder beroert geworden, ende ic begoste te spreken voor den Hoochsten:

37

Want mijnen geest was gants onsteken, ende mijn siele gants versaecht, ende sprac:

38

⁺ O HEERE ghy hebt ghesproken, vanden beginne uwer Creatueren, ende geseyt:^† Het worde Hemel ende Aerde: Ende v woort is een volcomen werc geweest.

+ D vers 38

† Gene. 1.a.1.

39

Ende als dan was den wint, ende de duysterdissen warender noch rincwijs rontom, ende dat stilswijgen: Daer en was noch gheens menschen stemme van v.

40

Doen hebt ghy van uwen schatten een schoon licht heeten wtgaen, daermede v werc verscheen ende gesien wert.

41

^* Op den anderen dach hebt ghy den geest des Firmaments geschapen, ende hem geboden dat hy eenen onderslach ware tusschen de wateren, so dat een deel daer bouen, ende dat ander deel hier beneden blijue.

* Gen. 1.a.6.

42

^* Op den derden dach hebt ghy beschict, dat de wateren vergadert werden aent seuenste deel der Aerden, ses deelen hebt ghy gedroocht ende daer toe behouden, datmen daer in soude saeyen ende bouwen.

* Gene. 1.a.9.

43

So haest v woort wtginc, so was dat werck effen geschiet.

44

Want van stonden aen wasser een groote ontallijcke [menichte] van vruchten, ende

[p. 167v]

menigerley belustinghe ende begeerte des versoeckens. Bloemen van menigherley verwe ende ruecke, ende dat is opden derden dach gemaect.

45

⁺ Opten vierden dach hebdy geboden dat de^† Sonne haren schijn, ende de Mane haer licht gheuen soude. De Sterren hebt ghi geordineertt,

+ E vers 45

† Gen. 1.b.16. Eccle. 43.a.2.

46

Ende hen geboden,^* dat sy den menschen, die in het toecomende oock geschapen souden worden, dienen souden.

* Deu. 4.c.19.

47

^† Opten vijfsten dach hebt ghy tot den seuensten deel daer de wateren vergadert waren, geseyt dat si souden voortbrengen menigerley dieren, vogelen ende Visschen.

† Gene. 1.c.20.

48

Ende alsoo ist geschiet, dat dat stomme water sonder siele, door het beuel Gods leuendige dieren voortgebracht heeft, op dat alle volcken uwe wonder wercken souden prijsen.

49

Doen hebt ghy twee sielen behouden, de eene hebt ghy genoemt Henoch, ende de ander Leuiathan,

50

Ende ghy hebt de eene vanden anderen afgescheyden: Want dat seuenste deel (te weten, daer dat water vergadert was) en mochtse niet beyde vatten.

51

Den Henoch hebdy een deel gegeuen, dat op den derden dach is verdroocht, op dat hy int selue deel woonen soude, daer in zijn duysent Berghen.

52

Maer den^† Leuiathan hebt ghi inghegeuen dat seuenste deel, te weten, dat vochtige, ende hebt hem behouden, dat hy verslinde wat ende wanneer ghy wilt.

† Esa. 27.a.1. Iob. 40.c.20.

53

^+† Op den sesten dach hebt ghy dat Aertrijc geboden, dattet voor v beschicken soude de dieren, vee, ende alle dat cruypt,

+ F vers 53

† Gene. 1.d.24

54

^* Ende daer en bouen ooc Adam, die ghy ouer alle uwe schepsel een Heere gestelt hebt, van hem comen wy alle,^† ooc dat volc dat ghy v tot een bysonder volck vercoren hebt.

* Gen. 1.d.26.

† Exod. 19.a.5. Deu. 4.c.20. 10.c.15. Psal. 135.a.4

55

Dit heb ic nv alle daerom voor v geseyt ende vertelt, dat ick soude bewijsen, dat om onsent wille de werelt gheschapen is.

56

Maer de ander volcken die oock van Adam voortcomen, hebdy gheseyt sy zijn niet, maer dat sy zijn als speecksel, ende als een dack druppel.

57

Ende nv HEERE, de Heydenen die oyt, ende oyt niet gheacht en zijn, hebben nv begonnen ons te ouerheeren ende te verslinden,

58

Ende wy v volc,^† die ghy v eerste geboren ende een geboren, ende uwe ieloerschap genoemt hebt, zijn in haer handen ende gewelt gegeuen.

† Exo. 4.e.22.

59

Is nv de werelt om onsent wille gheschapen: Waerom en besitten wy dan niet dat erue metter werelt? Hoe lange sal dat gedueren?