Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .xij. Capittel.

¶ Na de vereeniginghe soo bedrijuen Timotheus ende Appollonius ende noch andere een verraderie.

1

⁺ INt hondert ende achtenveertichste Iaer, op den vijfthienden dach Aprilis, doen dit verdrach alsoo besloten was, soo tooch Lysias tot den Coninck. Maer de Ioden namen haer Ackerwerc waer.

+ A vers 1

2

Maer de Hooftlieden aen de selue plaetsen, Timotheus ende Apollonius des Edelen Apollonius sone, ende Ieronimus ende Demophon, met Nicanor de

[p. 151r]

Hooftman in Cyperen, en lieten haer gheenen vrede noch ruste.

3

Ende die te Ioppe deden een verraderlijcke daet: Want sy becouten de Ioden, die by haer woonden, datse met haren wijuen ende kinderen met hen inde Schepen, die van haer bestelt waren, gaen wouden, als hare goede vrienden.

4

Als nv de Ioden sulcx deden, alst inde stadt besloten was, ende en besorghen haer voor gheenen onvrede, ende als si op de See quamen, doen verdrencten syse alle, by twee hondert Persoonen.

5

Als nv Iudas hoorde, hoe grouwelijck datmen met zijnen broederen gehandelt had, so gheboot hy zijne Lieden op,

6

Ende riep tot Godt den^† Rechtuaerdighen Richter. Ende tooch tegen die, die zijne broeders vermoort hadden. Ende stack by nacht de Hauen aen, ende verbrande de Schepen altemael. Ende al wat daer voor Lieden inde Hauen waren, die doorstack hy metten Sweerde.

† Psal. 7.b.12. 9.a.5. Iere. 11.d.20. 2.Tim. 4.b.8 2.mac. 12.g.41

7

Maer ouermits dat de stadt toegesloten was, so tooch hy af in sulcker meyninghe, dat hy gheringhe weder comen, ende de stadt slecht maken woude.

8

⁺ Hem wert oock gheseyt, hoe dat die te Iamnia, desghelijcx teghen de Ioden, die by haer woonden, voorgenomen hadden.

+ B vers 8

9

Daerom viel hy oock by nacht tot haer in, ende verbrande haer de Hauen, ende alle Schepen: Also datmen dat vyer te Ierusalem sach, dat doch twee hondert ende veertich velt weechs daer af lach.

10

Daer na tooch hy neghen velt weechs voort, teghen Timotheum. Doen hielden by vijf duysent Arabiers, ende vijf hondert ruyters op haer, ende sloeghen haer met hem, ende hielden eenen grooten Slach met hem.

11

Ende Iudas met zijnen hoop, behielt door Godlijcke hulpe, den Strijt. Ende ouermits de Arabiers daer neder [verslaghen] laghen, doen badense om vrede. Ende seyden hem toe, sy wouden hem Vee gheuen, ende oock noch hulpe doen.

12

Iudas dachte, alst dan oock waer was: Sy mochten hem wel nut zijn, ende seyde haer vrede toe. Ende doen zijt haer onder malcanderen beloeft hadden, so toghense weder na huys.

13

Hy viel oock in een Stadt, die met Brugghen ende mueren beuesticht was, daer menigherley volck in woonde, ende hiet Caspin.

14

⁺ Maer die inde stadt verlieten haer op hare stercke mueren, ende grooten voorraet van spijse, ende en vraechden niet veel na Iuda, ende den zijnen, Ia sy bespottense noch daer toe, ende lasterdense, ende vloeckten haer gheheel seer.

+ C vers 14

15

Doen riep Iudas ende zijnen hoop tot den Almachtighen HEERE der gantscher werelt, die inde tijden^† Iosua, sonder alle Crijchsrustinghe, welckmen tot de Stormen ghebruycket, Iericho neder gheworpen hadde. Ende liepen met toornicheyt aen de Mueren,

† Iosue. 6.c.20.

16

Ende namen also de Stadt in, ende verworchden veel menschen sonder ghetal: Soo dat de See die daer by lach, ende wel twee velt weechs breedt was, oock sach als enckel bloet.

17

Daer na toghen sy voort aen, seuen hondert ende vijftich velt weechs, ende quamen te Tarach, tot den Ioden, diemen Tubianer hiet.

18

Maer sy en vonden Timotheum niet: Want hy hadde hem wech ghemaeckt, ende daer nyet met allen wt ghericht, dan alleen, dat hy in eenVlecke, een sterck Bolwerck gheleyt hadde.

19

Doen maeckten haer twee Hooftlieden op, wt Maccabeus hoop, te weten Dositheus, ende Sosipater, ende sloeghen die altemael doot, die Timotheus daer tot een besettinghe ghelaten hadde, meer dan thien duysent Mannen.

20

⁺ Maer Maccabeus ordineerde zijn volck, ende deylde dat in sommighe hoopen, ende tooch teghen Timotheum, de welcke daer hondert ende twintich duysent voetknechten, ende vijfthien hondert Ruyters by hem hadde.

+ D vers 20

21

Doen nv Timotheus vernam, dat Iudas tegen hem tooch, soo seynde hy Vrouwen ende kinderen, ende al wat tot den Crijch niet en dochte, in een [vaste] Vlecke Carmon, dat int enghe Gheberchte lach, also datment niet belegghen en conde.

22

Maer als hy den eersten hoop Maccabeus int ghesichte creech, soo quam den Vianden een vreese ende verschrickinge aen, ouermits dat de ghene tegen haer was, ende hem liet sien, die alle dinck siet,

23

Ende begonnen te vlieden, de eene hier, de ander daer^† so datse haer seluen onder malcanderen beschadichden ende verwonden. Maer Iudas dructe al nae, ende sloech de Godtloosen, ende brachter van haer, by dertich duysent om.

† Iudicum. 7.f.22 1.Re. 14.c.20. 2.Pa. 20.d.23.

24

Ende Timotheus quam Dositheo ende Sosipatro inde handen, ende badt haer seer, datse hem niet en dooden: Wandt hy hadde veel van hare Ouders ende Broeders [gheuanghen] die ooc steruen moesten:

25

Waert dat hy ghedoot hadde gheworden. Doen hy hem nv verborghen hadde, alsoo dat hyse op eenen ghesetten dach onbeschadicht ouer leueren soude, doen lietense hem, om haerder Broederen wille los.

26

Daer nae tooch Maccabeus nae Carnion ende Atergation, ende verworchde by vijfentwintich duysent Menschen.

27

⁺ Na desen dach ende Slach tooch Iudas teghen de stercke Stadt^† Ephron, in welcke Lysias, ende anders meer volcx was. Maer de Ionghe mannelijcke ghesellen, die voor de Stadt stonden, weerden haer vromelijck, want si hadden geschuts ende gheweers ghenoech.

+ E vers 27

† 1.Ma. 5.e.47

28

Doen^* riepense tot den HEERE, die met cracht der Vianden sterckheydt breeckt, ende namen de Stadt in, ende verworchden vijfentwintich Duysent Menschen.

* 1.Ma. 9.e.46 2.Ma. 10.e.25 11.b.6. 2.Par. 20.a.3.

29

Daer nae toghense van daer, teghen der Schyten stadt, welcke ses hondert velt weechs van Ierusalem leyt.

30

Mer ouermidts dat de Ioden, die by den Schyten woonden, haer ghetuychenisse gauen: Hoe datse [die van Schyten]

[p. 151v]

haer alle vrientschap inde sware tijden bewesen hadden, soo hieldense haer oock vriendelijck teghen hen, ende danckten haer daer voor.

31

Ende baden, datse voort aen teghen haer volck soo weldadich zijn wilden. Ende togen also weder na Ierusalem, ende quamen euen teghen Pinxteren weder thuys.

32

Maer na den Pinxter[dach] togense teghen Gorgiam der Edomiten Hooftman,

33

Die quam haer te ghemoet, met drie duysent voetknechten, ende vier hondert Ruyters.

34

Ende als den Slach aenginc, soo werdender weynich Ioden doot gheslaghen.

35

Ende Dositheus een sterck Ruyter, van des Bacenors hoop, die vinck Gorgiam, ende hielt hem byden Mantel, ende leyde hem met gewelt, ende woude hem leuendich gheuanghen nemen.⁺ Maer een Ruyter wt Tracien, rende tot hem in, ende hieu hem den Arm af, alsoo dat Gorgias ontquam na Maresa.

+ F vers 35

36

Als hem nv Gorgias hoop langher weerde, ende noot voorhanden was, soo riep Iudas tot den HEEre, dat hy haer helpen, ende voor haer strijden wilde.

37

Ende riep zijne Lieden aen opt Hebreeusch, ende hief aen eenen Lofsanck. Doen weynde hem Gorgias volck onuersiens op de vlucht.

38

Ende Iudas tooch met zijn volck inde Stadt Odollam. Ende ouermits dattet noch inde Pinxter weke was, so reynichdense haer na de Wet, ende hielden aldaer den Sabbath.

39

Op den anderen dach daer na, quamense tot Iuda, op datse hare dooden haelden, ghelijck alsmen plach, ende by hare Vaderen begrauen souden.

40

Als sy nv wt toghen, doen vondense by eenen yeghelijck der verslaghen, onder de Hemden, Cleynodien van den^* Afgoden wt Iamnea: Twelcke den Ioden inde^† Wet verboden is. Doen werdt het openbaer, voor eenen yegelijck, waerom dat dese verslaghen waren.

* 2.Ma.12.b.8.

† Deut. 7.c.25. Iosue. 7.a.1.

41

⁺ Doen danctense Godt den^† Rechtuaerdighen Richter, die dat heymelijck alsoo gheopenbaert hadde, ende baden hem:

+ G vers 41

† Psal. 7.b.12. 9.a.5. Iere. 11.d.20. 2.Tim. 4.b.8. 2.Ma. 12.a.6.

42

Dat hyse doch om der sonden wille, niet altemael en vernielde. Ende Iudas vermaende dat heyr troostelijck, datse haer voort aen, voor de sonde bewaren wouden, nademael datse voor haren ooghen saghen, dat dese om haerder sonden wille verslaghen waren.

43

Daer nae hiet hyse eenen Schat te samen legghen, Twee duysent Drachmas Siluers, die seynde hy nae Ierusalem, tot eenen Sondoffer: Ende dede fijn ende wel daer aen, dat hy van de verrijsenisse een vermaninghe dede:

44

Want waert sake dat hy niet gehoept en hadde, dat de ghene, die verslaghen waren, wederom^† opstaen souden, Soo waert te vergheefs, ende een sotheyt gheweest, voor de dooden te bidden.

† Dan. 12.b.12. Ioan. 5.d.25. 1.Cor. 15.f.52. 1.Tess. 4.c.16

45

Maer ouermits hy bedacht, dat de ghene, die int rechte ghelooue steruen, vruechde ende salicheyt te hopen hebben, soo ist een goede ende heylighe meyninghe gheweest.

46

Daerom heeft hy oock voor dese doode ghebeden, op dat haer die sonde vergheuen mochte werden.