Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .x. Capittel.

¶ Maccabeus wint de heylige Stadt ende reynichtse, wat gheschiet is nae Antiochus doot met Eupatore zijnen Sone, ende hoe vromelijck dat hem Maccabeus hielt.

1

⁺ ALso ghaf Godt Maccabeo^* ende zijnen hoop den moet, datse den Tempel ende de Stadt weder in namen,

+ A vers 1

* 1.Ma. 4.e.37

2

Ende vernielden de ander Altaren ende Kercken, welcke de Heydenen hier ende daer op de straten hadden opghericht.

3

Ende na datse den Tempel gereynicht hadden, soo maecten sy eenen^† Altaer, ende namen viersteenen, ende sloegen vier, ende offerden weder, twelck in twee Iaren ende ses Maenden niet gheschiet en was. Ende offerden Roockoffer, ende staken de Lampen aen, ende setten de Toonbrooden op.

† Exo. 20.d.25. Deut. 27.a.5. Iosue. 8.g.31. 1.ma. 4.f.47

4

Doen nv sulcx altemael gedaen was, vielense op haer aensichten neder voor den HEEre, ende baden: Dat hyse doch niet meer in sulcken iammer woude laten comen. Maer waert datse haer meer aen hem besondichden, dat hyse dan ghenadichlijc straffen, ende niet inde Godslasteraers der grouwelijcker Heydenen handen gheuen en woude.

5

^* Ende Godt schictet also, dat op dien dach den Tempel ghereynicht wert, op welcken hem de Heydenen veronreynicht hadden: Te weten, op den vijfentwintichsten dach des Maents Casleu.

* 1.Ma. 4.f.52.

6

⁺ Ende sy hielden met blijschappen acht daghen Vyer[feest] ghelijc als een Feest der Loouerhutten: Ende gedachten daer aen, hoe datse een corte tijt te voren, haer Loouertenten Feest, inde Wildernisse ende inde Cuylen, ghelijck als de wilde dieren, ghehouden hadden.

+ B vers 6

7

Ende droeghen^† Meyen ende groene tacken, ende Palmen, ende loefden Godt, die haer ouerwinninghe ghegheuen hadde, om zijnen Tempel te reynighen.

† 1.Ma. 13.f.51.

8

Sy lieten oock een ghebot wtghaen door dat gantsche Iootsche Lant, datmen die daghen Iaerlijcx vieren soude.

9

^* Alsoo heeft Antiochus de Edele een eynde.

* 1.Ma. 6.b.16 2.Ma. 9.e.28.

10

Nv volghet van Antiocho^‡ Eupator des Godloosen Antiochus sone, wat daer voor Crijghen onder hem gheweest zijn.

‡ 1.ma. 6.b.17

11

Als Eupator Coninck wert, doen sette hy Lysiam, die te voren een Hooftman in Phenicia ende Syria was, tot een Ouerste Vorst.

12

Maer Ptolomeus Macron, die de Ioden geerne by het rechte behouden hadde, ouermits sy dus langhe soo veel ghewelts ende onrechts gheleden hadden, was daerom wt, datmense soude met vreden laten:

13

⁺ Daerom beclaechden hem zijne vrienden by Eupator, ende hieten hem openbaer een Verrader, daerom dat hy de Eylanden Cyperen, die hem Philometor beuolen hadde, Antiocho den Edelen opghegheuen hadde, ende moeste een cleynder Officie hebben. Doen vertoornde hy hemseluen soo seer, dat hy hemseluen met Fenijn ombracht.

+ C vers 13

14

Als nv Gorgias ouer de selue plaetse

[p. 150r]

Hooftman wert, nam hy Crijchsknechten aen, ende stelde hem sonderlijck tegen de Ioden,

15

Desghelijcken namen oock voor hen de Edomiters: Waer sy vermochten, daer verdreuense de Ioden wt de sterckten, ende gheleghen Vlecken, ende namen tot haer de afgheuallen Ioden, die wt Ierusalem verdreuen waren.

16

^+* Doen vergaderde hem Maccabeus ende zijnen hoop by malcanderen, ende baden, dat haer Godt woude bystaen^† ende vielen den Edomiteren inde stercke Vlecken,

+ D vers 16

* 1.Macc. 4.b.10. 9.e.46. 2.Par. 20.a.3.

† 1.mac. 5.a.3.

17

Ende namense met gewelt in, ende verworchden alle de ghene, die haer op de mueren te weere stelden, ende wie datse anders aen quamen, tot in de twintich duysent.

18

Maer haer ontliepender op twee stercke Torens, by neghen duysent, de welcke haer teghen den Storm gherust hadden.

19

Doen ordineerde Maccabeus, Simon, Ioseph ende Sacheum daer toe, ende liet haer soo veel volcx, datse sterck ghenoech waren om te stormen. Maer hy tooch voortaen voor andere Steden.

20

Maer dien hoop, die by Simon was, liet hem van de ghene, die op de Torens waren, met ghelt beweghen, ende namen vijfendertich duysent Guldens van haer, ende lietense daer af comen.

21

Als dat nv Maccabeus vernam, soo bracht hy de Hooftlieden by malcanderen, ende beschuldichdese: Datse hare Broeders om ghelts wille vercocht, ende de Vianden hadden laten ontcomen,

22

Ende lietse dooden als Verraders, ende bestormde terstont de twee Torens.

23

Ende het geluckte hem, ende verworchde inde twee Stercten, meer dan twintich duysent Mannen.

24

Maer^† Timotheus, den welcken de Ioden te voren geslagen hadden^* die ruste hem met veel vreemde volcken, ende vergaderde eenen grooten Ruyters Tocht wt Asien, ende quam in sulcker meyninghe, dat hy de Ioden gheheel vernielen woude.

† 2.Ma. 8.e.30.

* 1.ma. 5.d.37.

25

⁺ Ende doen hy aent Landt quam,^† badt Maccabeus ende zijn heyr tot den HEERE, ende stroyden Asschen op haer Hoofden, ende toghen Sacken aen, ende vielen neder voor den Altaer, ende baden:

+ E vers 25

† 1.Ma. 9.e.46 2.Ma. 11.b.6. 2.Par. 20.a.3.

26

Dat haer Godt ghenadich ende hare Vianden ongenadich zijn woude, Ende hem teghen haer setten wilde, die haer tegen hen setten:^† Als inde Wet gheschreuen staet.

† Deu. 28.a.7.

27

Doen sy nv also ghebeden hadden, namense haer gheweer, ende toghen eenen goeden [langen] wech van de Stadt wt, tot datse aen de Vianden quamen.

28

Ende terstont als de Sonne op ginc, drongense hart tot malcanderen, hoe wel dattet een onghelijck heyr was.^† Want de Ioden hadden een vrolijck betrouwen tot den HEERE. (Twelcke een ghewis Teecken der ouerwinninghe is) Maer de ander haddent beghonnen, wt enckelen hoomoet ende vermetenheyt.

† Iere. 17.b.7. 2.Par. 32.b.8.

29

Als nv den Slach op het alder crach-tichste was^† so verschenen den Vianden, vanden Hemel, vijf heerlijcke Mannen op Peerden, met gulden Toomen, die voor de Ioden henen toghen.

† 4.Re. 6.c.17. 2.Mac. 3.d.25 11.b.8. 3.Mac. s.198.

30

Ende twee [van dien] hielden by Maccabeum, ende beschermden hem met haer gheweer, dat hem niemant ghewonden en conde, ende schoten Pijlen ende donderstralen onder de Vianden, soo datse verblint ende vluchtich werden.

31

Ende daer werdender gheslagen twintich duysent ende vijf hondert te voet, ende ses hondert Ruyters.

32

⁺ Maer Timotheus ontvloot nae Gazara, in een stercke Vlecke, de welcke de Hooftman Chereas in hadde.

+ F vers 32

33

Doen leyde hem Maccabeus ende zijn heyr vier dagen daer voor.

34

Maer die inde Vlecke verlieten haer daer op, dattet so hooch lach, ende lasterden ende vloecten bouen maten seer.

35

Maer op den vijfsten dach, werden twintich Ionghe Mannen om de lasteringhe wille, seer toornich, ende liepen Manlijck met eenen Storm aen de mueren, ende verworchden in toornicheyt al wat haer te ghemoet quam.

36

Den seluen volchden de andere, ende clommen op de Vlecke, ende staecken de Torens aen, ende verbranden de Godslasteraers. De sommighe sloeghen de Poorten op, dat den gantschen hoop daer in comen conde, ende namen also de Stadt in.

37

Ende versloeghem Timotheum, die hem in eenen Poel versteken hadde, ende Cheream sinen Broeder, ende Apollophanem.

38

Als si sulcx altemael volbracht hadden, so presense den HEERE met Lofsanghen, die Israel sulcke groote weldaet bewesen, ende haer de ouerwinninghe ghegheuen hadde.