Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .viij. Capittel.

¶ Hoe Iudas Maccabeus een heyr vergaderde, ende mannelijcke daden bedreef, Ende hoe dat Philippus teghen hem handelt, Iudas sterckt de zijne, ende verwint Nicanorem.

1

⁺ MAer Iudas Maccabeus ende sine medeghesellen ghingen heymelijc hier ende daer inde Vlecken, ende riepen te samen hare vrienden, ende alle de ghene, die noch byder Ioden gelooue ghebleuen waren, also dat hy by ses duysent mannen by malcanderen bracht.

+ A vers 1

2

Ende si riepen Godt aen, dat hy dat Arme volck, dat van eenen yeghelijc gheplaecht wert, aensien wilde, ende hem ontfermen wilde ouer den Tempel, welcke de Godtloose menschen ontheylicht hadden,

3

Ende ouer de verdoruen Stadt, die gantsch woest werdt:^† Ende dat hy doch dat onschuldighe bloet, dat tot hem riep, hooren,

† 4.Esd. 15.b.8

4

Ende der onschuldighen kinderkens, welcke teghen alle recht doorsteken waren, ghedencken wilde, ende de lasteringhen zijns Naems wreken.

5

^* Ende Maccabeus met sine vergaderinghe plaechde de Heydenen gheheel seer: Wandt de HEEre liet af van sinen toorne, ende wert haer weder ghe-nadich.

* 1.Mach. 3.a.5

6

Hy oueruiel de Steden ende Vlecken, eerse haer daer voor hoeden, ende stacse aen. Ende nam de alder bequaemste plaetsen in, ende dede de Vianden groote schade.

7

Maer aldermeest bedreef hy dat by nacht, also datmen wijdt ende breet van sine daden seyde.

8

⁺ Maer als Philippus sach, dat hy hoe langher hoe stercker wert, ouermits dattet hem soo al ghelucte, doen schreef hy aen Ptolomeum den Hooftman in neder Syria, ende Phenice, om hulpe. Wandt den Coninc was daer veel aen gelegen.

+ B vers 8

9

^† Doen seynde Ptolomeus sinen alder besten vrient, Nicanor des Patrocil Sone wt, met twintich duysent Mannen, op dat hy de Ioden ganschelijc vernielen soude. Ende gaf hem eenen Hooftman te hulpe genaemt Gorgias, die een veruaren Crijchsman was.

† 1.Mac. 3.e.38.

10

Maer Nicanor dacht, hy woude van de gheuanghen Ioden, dat gelt crijgen, dat de Coninck den Romeynen Iaerlijcks gheuen moeste, namelijc, twee duysent Centner.

11

Daerom seynde hy terstont inde Steden aen de zee herwaerts ende derwaerts, ende liet wtroepen dat hy de Ioden vercoopen wilde, tneghentich Ioden voor eenen Centner. Want hy en dacht niet, dat hem de straffe van God, so by was.

12

⁺ Als nv Iudas hoorde van dat heyr dat Nicanor voerde, soo hielt hy dat sine Ioden voor, die bi hem waren: Hoe datter een heyr comen soude.

+ C vers 12

13

De welcke nv veruaert waren, ende en hadden dat betrouwen niet tot God, dat hy [de Vianden] straffen soude, die liepen daer af, ende vloden.

14

Maer de ander vercochten al wat si hadden, ende baden den HEEre, dat hyse doch verlossen woude, de welcke Nicanor nv al vercocht hadde, eer hyse gheuanghen hadde.

15

Ende en woude hy dat niet om haren twille doen, dat hy dat doch dede, om des verbondts wille, dat hy met haren Vaderen ghemaect hadde, Ende om zijns heerlijcken grooten Naems wille, daerse nae ghenoemt waren.

16

Als nv Maccabeus sine Lieden by malcanderen ghebracht hadde, by ses duysent, so vermaende hyse ten eersten:^† Datse haer voor de Vianden niet verschricken noch vreesen en souden, voor de groote menichte der Heydenen, die haer teghen recht, ende onredelijcheyt plaechden:

† Deut. 20.b.8. 2.Par. 20.c.15 1.Mac. 4.a.8

17

Maer si wouden haer dapperlijc weeren, ende ghedencken aen de versmaetheyt, die si de heylige Stadt aengedaen, ende hoe si de Stadt bespot ende gheplaecht, ende de Wet afgedaen hadden.

18

Sy^† verlaten haer (sprack hy) op haer harnasch, ende zijn vol hoomoets, Maer wy verlaten ons op den Almachtighen Godt, die daer can in een ooghenblick, niet alleen de ghene die nv teghenwoordich teghen ons trecken, maer oock de gantsche werelt ter Aerden slaen.

† Ierem. 17.b.5 Psal. 20.a.8.

19

⁺ Ende hy vertelde haer oock alle Historien, hoe dat Godt menichmael so genadelijck hare Vaderen gheholpen hadde.^† Hoe Sennacherib met hondert ende

+ D vers 19

† 4.re. 19.g.36 Esaie. 37.f.36 1.Ma. 7.e.41

[p. 149r]

vijfentachtentich duysent mannen, in eenen nacht doot ghebleuen was.

20

Hoe dattet inden Slach te Babylon, teghen de Galaten toegegaen was, hoe si alle in grooten noot ghecomen waren, acht duysent Ioden, ende vier duysent Macedoniers. Hoe de Macedoniers van vreesen stil gehouden, ende acht duysent Ioden, alleen met de hulpe Godts, hondert ende twintich duysent Mannen verslaghen, ende groot goet daer door vercreghen hadden.

21

Doen hi haer met sulcke woorden eenen moet ghemaeckt had, datse om de Wet, ende haerder Vaderen landts wille, gheerne steruen wilden, Soo maecte hy vier hoopen,

22

Ende ordineerde zijne broeders voor aen den Slachoorden dat syse voeren souden, Te weten, Simon, Ioseph ende Ionathas, ende dede by eenen yeghelijc vijfthien hondert mannen.

23

Daer nae liet hy Eleazarum dat heylighe Boeck lesen, ende gaf haer een Teeken, dat haer Godt helpen woude. Ende tooch alsoo voor aen den Slachoorden, voor de ander henen, ende greep Nicanor aen.

24

Ende de Almachtige Godt stont haer by,^† soo datse dat gantsche heyr in de vlucht sloeghen, ende veel wonden, ende by neghen duysent versloeghen.

† 1.Mac. 3.c.23. 4.b.14.

25

⁺ Ende iaechden de ghene na, die daer ghecomen waren, om datse de Ioden coopen wilden, ende namen haer dat ghelt.

+ E vers 25

26

Nochtans moesten si euen wel wederom keeren: Wandt het was den Auont voor den Sabbath, dat was de oorsake, datse ophielden den ghenen na te iaghen.

27

Daer na plonderdense [de verslagen] ende namen de harnasschen ende dat geweer, ende hielden den Sabbath, ende loofden ende presen Godt, diese op dien dach verlost, ende weder begonnen hadde sine ghenade te bewijsen.

28

Nae den Sabbath^† deylden sy den roof wt onder den Armen, Weduwen ende Weesen. Ende datter ouer bleef, behieldense voor haer seluen, ende hare kinderen.

† Num. 31.d.27 1.Reg. 30.c.26

29

Ende si hielden een ghemeyn gebet, dat doch de barmhertighe Godt zijnen toorne gantschelijck woude [van haer] af weynden.

30

Daer na hieldense veel Slaghen met^† Timotheo ende Bacchide, ende versloegender bouen de twintich duysent mannen, ende namen de Stercten in, ende deylden den roof ghelijck wt, onder haer, ende onder den verdreuen Weesen, Weduwen ende Ouden,

† 2.ma. 10.d.24

31

Ende als syse gheplondert hadden, doen brachtense de wapenen op de Stercten, ende voerden oock grooten roof nae Ierusalem,

32

Ende dooden eenen Hooftman by Timotheo, eenen Godtloosen Man, welcke de Ioden seer gheplaecht hadde.