Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

[p. 146r]

¶ Dat .iiij. Capittel.

¶ Vander boosheyt Simons ende der trouwe Onie. Iason wert verdreuen, ende hoe hem dat Priesterdom veranderde. Andronicus doode Oniam, daeromme werdt hy oock van Godt ghestraft.

1

⁺ MAer^† Simon die den Schat, ende zijn Vaderlant also verraden hadde, sprack van Onia alle quaet: Hoe dat hy sulcken ongheluc aengericht had,

+ A vers 1

† 2.Mac. 3.a.4

2

Dat Heliodoro gheschiet was, ende beschuldichde hem, Hoe dat hi daer nae stont, om een Heere int Landt te werden: Soo hy doch der Stadt alle goet dede, ende zijn volck met trouwicheyt meynde, ende vast hiel ouer de Wet Gods.

3

Als nv den haet ende nijt soo groot was, dat de gene die Simon aenhinghen, sommighe daer ouer doot sloeghen:

4

Ende Onias sach, dat veel ongelucx wt sulcke oneenicheyt comen soude, nademael dat Apollonius de Hooftman in neder Syria also raesde, ende des Simons moetwil stercte.

5

So maecte hy hem op tot den Coninck, niet om dat volc te beschuldigen, maer tot des Lants ende lieden profijt.

6

Wandt hy sach, waert sake dat de Coninck daer niet toe en dede, dattet dan onmoghelijck waer, in lanckheyt van tijden, vrede te behouden, noch oock Simons moetwillicheyt teghen te staen.

7

⁺ Maer als Seleucus gestoruen was, ende dat Regiment op^* Antiochum den Edelen quam, doen stont Iason Onias broeder, nae dat hooghe Priesters Officie,

+ B vers 7

* 1.Mac. 1.a.11.

8

Ende beloofde den Coninc, wanneer hi sulcx te wege bracht, drie hondert ende tsestich Centner siluers, ende van de andere ontfanghingen, tachtentich Centner.

9

Ende daer en bouen seyde hy hem oock noch toe beschrijuende, hondert ende vijftich Centner, alsmen hem toe laten wilde,^† dat hy daer Speelhuysen aenrechten, ende die te Ierusalem, na de Antiocheners maniere, leeren mochte.

† 1.Ma. 1.b.14

10

Als sulcx de Coninck bewillichde, ende Iason dat Priesterdom creech, doen ghewende hy alsoo terstont sine Lieden, op de Heydensche maniere,

11

Ende de goede looflijcke manieren van de oude Coningen gheordineert, die sette hy gheheel af, door Iohannem des Eupolemij vader,^† welcke nae Roomen ghesonden was, om met den Romeynen een verbont te maken. Ende vernielde de oude eerlijcke Insettingen, ende rechte andere oneerlijcke manieren aen.

† 1.Mac. 8.c.17

12

Onder de Borcht timmerde hy een Speelhuys, ende ordineerde, dat haer de stercke Ionghe gesellen, daer in oeffenen moesten.

13

⁺ Ende dat Heydensche wesen nam alsoo de ouerhant,

+ C vers 13

14

So dat de Priesters des Offerens, noch des Tempels niet meer en achten, Mer liepen in dat Speelhuys, ende sagen hoemen den bal sloech, ende andere spelen bedreef:

15

Ende lieten alsoo haerder vaderen manieren varen, ende hielden de Heydensche seer costelijck.

16

Sy moestent oock wel betalen. Ende den ghenen, welcken si sulcke spelen wilden nae doen, die seynde God ouer haer, ende moestense straffen:

17

Wandt met Godts ons HEEren woort, en is niet te spotten, wandt het sal hem noch ten laetsten wel beuinden.

18

Alsmen nv dat groote Spel in Tyro hiel, ende de Coninck selue daer was,

19

Doen seynde de Booswicht Iason, sommige Antiochenen wt, alleleens oftse van Ierusalem gheweest waren, om dat Spel oock aen te sien. Ende seynde met haer henen drie hondert Drachmas, datmen Herculi daer af offeren soude.⁺ Maer den welcken sulcx beuolen was, die sagen, dattet hem niet noodich zijn en soude, ende en wildent daer om daer niet toe ghebruycken, maer erghens anders aenlegghen.

+ D vers 19

20

Daerom hoe wel hy dat tot Herculis Offer ghesonden hadde, soo besteldense nochtans Schiprustinghe daer voor.

21

Maer nademael Ptolomeus Philometor, de Ionghe Coninck in Egypten, sinen eersten Rijcxdach wt gheschreuen hadde. Doen seynde Antiochus dien Apollonium Mnesthei Sone, op den seluen Rijcxdach in Egypten. Maer als hy vernam datmen hem niet hebben en wilde tot eenen Voorsprake, so trock hy weder te rugghe, ende dachte, hoe hi zijn Rijck in vrede behouden mocht. Ende quam tot Ioppe, ende van daer nae Ierusalem.

22

Ende hy werdt van Iason ende de gheheele Stadt, heerlijc ontfanghen, ende ingheleyt met fackelen ende groote triumphe. Daer na tooch hy weder in Phenicen.

23

Maer nae drie Iaren seynde Iason, Menelaum, des voorghenoemde Simonis broeder henen,^† dat hy den Coninck ghelt brachte, ende hem van sommighe noodige saken vermaende.

† 2.Ma. 4.b.8.

24

Ende doen hy byden Coninck in ghenade quam, soo huychelde hy hem, ende bracht dat hooghe Priesterdom aen hem seluen, ende gaf den Coninck drie hondert Centner Siluers meer dan Iason.

25

⁺ Ende quam alsoo met des Conincks beuel, weder te Ierusalem. Ende en handelde niet als een hooghe Priester, maer als een rasende Tyran, ende als een grouwelijc wilde Beest.

+ E vers 25

26

^* Also wert Iason, die sinen Broeder van zijn Officie af gestooten hadde, weder door eenen anderen daer af ghestooten,^† ende moeste inder Ammoniten Lant vlieden.

* 2.Ma. 4.b.10

† 2.Mac. 5.b.7.

27

Ende Menelaus behiel dat Regiment. Maer doen hy dat ghelt, dat hy den Coninck belooft had, niet en conde op brengen, alst Sostratus de Hooftman op de Borcht van hem eyschte, gelijc hem de Coninck beuolen hadde.

28

Soo lietse de Coninc alle beyde voor hem roepen,

29

Ende sette Menelaum af, ende ordineerde sinen broeder Lysimachum in zijn plaetse. Ende Sostratum sette hy tot een Officier in Cypren.

30

Als dit nv also bestelt was doen rechten de Tharser ende Malloter eenen oploop aen, daerom, datse de Coninc sine Byslaepster gheschenct hadde.

[p. 146v]

31

Doen maecte hem de Coninc haestelijck op, op dat hy den Oploop stilde, ende liet den Vorst Andronicum daer tot eenen Stadthouder.

32

Als dat Menelaus vernam, soo dacht hy, hoe hy bequamen tijt mochte hebben, dat hy wederom tot sinen ouden Staet comen mochte, Ende stal sommige gulden Cleynodien wt den Tempel,⁺ ende schenctese Andronico, ende vercochtse sommighe nae Tyro, ende in andere omligghende Steden.

+ F vers 32

33

Doen dat Onias vernam, gaf hi hem aen een vrije plaetse te Daphne, welck voor Antiochia leyt, ende strafte hem.

34

Mer Menelaus quam tot Andronicum alleen, ende vermaende hem, dat hy Oniam vanghen soude. Dat dede hy, ende ghinck tot hem, ende becoute hem met listicheyt, ende gaf hem oock sine hant, ende eenen Eedt daer op, dat hi wt de vrijheyt tot hem comen soude, want hi wist dat Onias niet goets tot hem en vermoeyde. Ende als hy hem alsoo becout hadde, soo doorstack hy hem teghen alle recht.

35

Dat en dede niet alleen den Ioden wee, mer het verdroot ooc vele Heydenen, dat hy den vromen man soo onredelijck ghedoot hadde.

36

Als nv de Coninck alle saken in Cilicia ghesticht had, ende weder nae huys tooch, doen liepen hem de Ioden in alle Steden aen, ende oock sommige Heydenen, ende claechden hem dat Onias onschuldich vermoort was.

37

⁺ Ende Antiochus becommerde hem van herten seer daerom. Ende het iammerde hem, dat de eerlijcke vrome man, so iammerlijck om ghecomen was.

+ G vers 37

38

Ende werdt toornich ouer Andronicum, ende liet hem dat Purpuren cleedt met den anderen Cieraet wt trecken, ende hem also inde geheele Stadt rontsom voeren, ende ten laetsten op de selue plaetse richten, daer hi Oniam doorsteken hadde.^† Alsoo heeft hem God na zijn verdienst, weder ghestraft.

† Genes. 9.a.6.

39

Maer als Lysimachus wt raet zijns Broeders Menelai, veel wt den Tempel ghestolen hadde, ende dat geroep onder de Lieden gecomen was, so vergaderde haer de ghemeynte tegen Lysimachum, doen der gulden Cleynodien al vast vele wech gecomen waren.

40

Als haer nv de gemeynte vergadert had, ende seer toornich wert: So wapende Lysimachus drie duysent Mannen, ende wilden hem met ghewelt beschermen, ende sette ouer haer, eenen Ouden listighen Hooftman.

41

Doen dit de Borghers sagen, soo namen de sommighe steenen, sommighe stercke Cluppelen, de sommige wierpense met Asschen onder de ooghen,

42

So dat haerder seer veel ghewont, ende sommighe gantsch ter Aerden gheslaghen werden, ende de ander altemael daer af liepen. Ende den Kerckroouer vingense by de Schatcamer.

43

⁺ Daer na namense hem met recht voor. Ende nademael dat de Coninc tot Tyro ghecomen was,

+ H vers 43

44

So lietense door drie des Raets ghesonden, de sake voor hem draghen, Dat hy een oordeel daer ouer spreken soude.

45

Maer als dit Menelao ouerghebracht wert, so beloofde hi Ptolomeo veel ghelts, waert dat hy hem byden Coninck vrij bidden conde.

46

Doen ghinc Ptolomeus alleen tot den Coninc in zijn Sale, daer hy hem in vercoelde, ende becoute den Coninck, dat hy Menelaum, die doch alle ongheluck aenghericht hadde, vrij liet:

47

Ende de arme Lieden ter doot veroordeelde, die doch oock byden Tateren wel ontschuldich beuonden, ende bekent werden souden.

48

Alsoo werden de ghene, die des volcx ende des Tempels saken, op dat alder ghetrouwelijcste gehandelt hadden, onschuldichlijck vermoort.

49

Dat dede sommighe van Tyro wee, ende lietense eerlijck ter Aerden brenghen.

50

Maer Menelaus bleef by dat Officie, wt hulpe van sommighe Machtighe int Hof, die zijnder ghenietten: Ende wert so langer soo ergher, ende dede de Borghers alle plaghen aen.