Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .iij. Capittel.

¶ Van Iuda Machabeo, den stercken ende cloecken hooftman, ende van sine vrome wercken, vanden oorloge dwelcke Antiochus ende zijn volc tegen hem ende den volcke Gods voor hadden ghenomen, te volbrenghen.

1

⁺ ALsmen nv weder in goeden vrede te Ierusalem woonde, ende de wet fijn in voortganc was, Nademael dat de hooge Priester Onias so vroom was, ende soo neerstich daer ouer waecte,

+ A vers 1

2

Doen werden oock de Coningen beweecht, om de Stadt te eeren, ende seynden heerlijcke gheschencken inden Tempel,

3

Alsoo dat Seleucus de Coninc in Asia, wt sinen Officien ordineren liet,^† alle oncost, diemen tot den Offer behoefde.

† 1.Ma. 10.e.39

4

Nv was daer op dese tijt een Ouerste des Tempels, die hiet^* Simon een Beniamiter, die was des hoogen Priesters viandt, daerom dat hy hem zijne moetwillicheyt, in de stadt niet toestaen en wilde.

* 2.Mac. 3.b.11 4.a.1.

5

Maer ouermidts hem Oneas te machtich was, soo tooch hy tot Appollonium des Thrasei sone, de Hooftman in neder Syria ende Phenice,

6

Ende seyde hem: Hoe dat de Godskiste te Ierusalem bouen maten rijck van ghelde was, ende seer veel ouer hadde, datmen tot den Offer niet en behoefde. Ende de Coninc mochte dat wel tot hem nemen.

7

⁺ Als nv Appollonius tot den Coninc quam, seyde hy hem, wat hem Simon van dat ghelt gheseyt hadde. Doen ordineerde de Coninc Heliodorum sinen Camerlinck daer toe, ende gaf hem beuel: Hy soude dat selue ghelt tot hem brengen.

+ B vers 7

8

Heliodorus maecte hem terstont op, ende liet hem duncken: Hy moeste Rente op nemen in neder Syria ende Phenice. Maer sine meyninghe was, dat hy des Conincx beuel wilde volbrenghen.

9

Als hy nv te Ierusalem quam, ende hem de hooghe Priester vriendelijc ont-

[p. 145v]

fanghen hadde, so vertelde hy hem, wat hem zijn Heere beuolen hadde, ende waerom dat hy daer was, ende vraechde oft dat alsoo waer, oft niet?

10

Doen antwoorde hem de Hooghe Priester: Het is eensdeels by ons in getrouwer hant gheleyt, so dattet Weduwen ende Weesen toe behoort.

11

Dat ander behoort Tobias Hircani, welcke een treffelijck man was. Ende het en was in gheenderley maniere alsoo, als de Verrader Simon gheseyt had. Wandt ten was niet meer dan vier hondert Centner Siluers, ende twee hondert Centner gouts.

12

Soo waert ymmers een groote onbillicheydt, datmen dat soo wech nemen: Ende de ghene, die dat hare den heylighen Tempel, die in de gheheele werelt soo hooch gheeert ende beurijt was betrout hadden, om dat hare bedrieghen soude.

13

Maer Heliodorus bleef by dat beuel des Conincx, hy moeste dat met hem nemen.

14

⁺ Ende hy quam op eenen ghesetten dach in den Tempel, ende wilde dat besien. Doen stonter een groot Iammer op inde gheheele Stadt.

+ C vers 14

15

^† De Priesters laghen in hare heylige Chieragie, voor den Altaer, ende riepen Godt inden Hemel aen, Die daer selue gheboden heeft,^* Datmen dat gene, dat by yemant, als in ghetrouwer hant gheleyt is, niet verontrouwen en sal. Dat hi den Lieden dat hare, datse op de plaetse als in ghetrouwer hant geleyt hebben, bewaren wilde.

† 3.Mach. b.23.

* Exodi. 22.b.7

16

Maer de hooge Priester hiel hem soo iammerlijck, dat hem niemant sonder groot medelijden aensien en conde. Want men sacht aen hem, nademael hy hem int aensicht soo ontstelt had, so dat hy in grooten angst was.

17

Want hy was soo heel seer verscrict, dat hy gansselijck beefde, daermen lichtelijck wt mercken conde, hoe qualijc dat hem te moeye was.

18

Maer de Lieden hier ende daer in de huysen, liepen te samen, ende baden met malcanderen, Nademael datse sagen, dat den Tempel in verachtinghe comen soude.

19

Ende de vrouwen trocken Sacken aen,^* ende liepen op de straten rontom. Ende de Maechden, die onder de Lieden niet en ghingen, liepen onder de Poorten, ende op de mueren.⁺ Sommighe lagen inde vensteren,

* 3.Mach. b.27

+ D vers 19

20

Ende hieuen altemael hare handen op na den Hemel, ende baden.

21

Het was van alle beyde allendichlijck, beyde dat, dat volck so heel verschrickt, ende de hooghe Priester soo beswaert was.

22

Ende de wijle sy alsoo den Almachtighen Godt aenriepen, dat hy dat goet der ghenen, diet daer henen als in ghetrouwer hant gheleyt hadden, bewaren wilde.

23

Soo dachte Heliodorus zijn voornemen te volbrengen. Ende als hy by de^† Godtskiste stont met den Crijchsknechten,

† Luce. 21.a.1.

24

Doen dede de Almachtighe Godt een groot teecken, dat hy ende alle die by hem waren, haer voor de macht Godts ontsetten, ende in een groote vreese ende verschrickinghe vielen:

25

^† Wandt si saghen een peert dat wel verchiert was, daer sat een verschrickelijck Ruyter op, dat liep met alle macht tot Heliodoro in, ende spranck op hem met de voorste twee voeten. Ende de Ruyter op dat peert, had een heel gulden harnasch aen.

† 2.Ma. 10.e.29 11.b.8. 3.Mach. s.198

26

Sy sagen oock twee ionge ghesellen, die sterck ende schoon waren, ende seer wel ghecleet. Die stonden Heliodoro aen beyde zijden,^† ende sloeghen met alle macht op hem, soo dat hy van amechticheyt ter Aerden viel, ende hem dat gesicht verginc.

† 2.Mac. 5.d.18 3.Mach. e.57.

27

⁺ Doen namense hem, die corts te voren met groten hoomoet, ende alle sine Crijchsknechten in de Schadtcamer ghegaen was, ende droegen hem op eenen stoel wt. Ende zijn gewelt en holp hem geheel niet.

+ E vers 27

28

29

So datmen openbaer de Cracht des HEEren mercken moeste. Ende hy lach also voor doot, ende en sprac niet een woort.

30

Maer de Ioden loofden God, dat hy sinen Tempel soo gheeert hadde. Ende den Tempel die te voren vol vreesen ende verschrickinghen gheweest was, die werdt vol vruechden ende blijschappen, na dit Teecken des Almachtighen Godts.

31

Maer sommighe vrienden Heliodori quamen ende baden Oniam, dat hi doch den HEEre bidden wilde, dat hy Heliodoro die nv lach en snacte na zijn siele, dat leuen gheuen woude.

32

Maer ouermits dat de hooghe Priester sorchde, dat de Coninck een quaet vermoeden soude hebben aen de Ioden, als oft si Heliodoro wat ghedaen hadden. So offerde hy voor hem, op dat hi ghesont mocht werden.

33

Ende de wijle dat hy badt, so openbaerden de twee Ionghe gesellen weder, in hare eerste cleedinghe, ende seyden tot Heliodoro: Danct den hooghen Priester Onia seer,^† wandt om sinent wille heeft v de HEEre dat Leuen gheschoncken.

† Acto. 27.c.24

34

Ende vercondicht ouer al de groote cracht des HEEren, nademael dat ghy vanden Hemel af gestraft zijt. Ende als si dit gesproken hadden, doen verdwenense.

35

⁺ Maer Heliodorus offerde den HEEre, ende loofde hem seer, dat hi hem dat Leuen weder ghegheuen had, ende dancte Onia. Ende reysde daer nae weder tot den Coninck,

+ F vers 35

36

Ende seydet een yeghelijck, hoe hy met sinen ooghen de wercken des Alderhoochsten Gods gesien hadde.

37

Maer als hem de Coninc vraechde, welcke hem goet dochte, die hy nae Ierusalem schicken mochte, die wat conde wtrechten? Doen antwoorde hem Heliodorus:

38

Ist dat ghy eenen viant hebt, oft eenen, die v wt dat Rijck denct te stooten, dien seynt daer henen. Ist sake dat die gestraft wort als ick, ende noch leuendich daer af coemt, soo moecht ghy hem wel weder aennemen:

39

Wandt Godt is seer crachtich in die Stadt, Ende die sine wooninghe inden Hemel heeft, die siet daer op, ende verlostse.

40

Ende diese quaet doen willen, die straft hy, ende slaetse doot. Dit is ghenoech van de Schatcamer ende Heliodoro.