Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .xj. Capittel.

¶ Hoe Ptolomeus teghen Alexander street, ende nam van hem de dochter, de welcke hy hem voormaels ghegheuen hadde te wijue, ende gafse Demetrio, hoe Ptolomeus twee Rijcken besat.

1

⁺ ENde de Coninc in Egipten vergaderde volc te samen, so veel als des Sants aen de See is, ende veel Schepen, ende nam voor hem dat Rijc Alexandri met bedriegerie aen hem te brengen, op dat hy beyde de Coninckrijcken mochte hebben,

+ A vers 1

2

Daerom tooch hy in Syrien met desen schijn, als quame hy als eenen vrient. Doen dedemen hem alle steden op, ende tooch hem int gemoet, ende ontfinck hem eerlijck, gelijck dan Alexander beuolen hadde, nademael hy zijnder vrouwen Vader was.

3

Maer in wat stadt dat Ptolomeus quam, daer liet hy eenen hoop Crijsvolcx in, tot een besettinge.

4

Ende doen hi tot Asdod quam, soo wesen si hem, hoe^† Ionathas den Tempel Dagon, daer toe de stadt verbrant, ende verwoest hadde, ende hoe de doode lichamen hier ende daer verstroyt laghen,

† 1.ma. 10.I.84

5

Ende Hueuelen opgeworpen waren aenden wech, daermen de verslaghen met hoopen onder begrauen had. Ende seyden den Coninc, dat Ionathas dese schade gedaen had, op datse hem eenen ongenadigen Coninc maecten. Maer de Coninck sweech daer op stille.

6

Ende Ionathas tooch oock den Coninc int ghemoet na Ioppe. Daer sprakense malcanderen aen, ende bleuen daer dien nacht ouer by malcanderen.

7

Ende Ionathas gheleyde den Coninck, tot aen dat water, ghenoemt Eleutherus. Daer nae tooch hy weder thuys nae Ierusalem.

8

Ende de Coninc Ptolomeus nam de steden in, tot Seleucia aen de See, ende nam voor hem Alexandrum te verdrijuen.

9

⁺ Ende hy seynde boden na Demetrium, dat hy tot hem comen soude, om een verbont met hem te maken: So woude hy hem zijn dochter gheuen, die Alexander hadde, ende woude hem helpen, dat hy Coninck werde.

+ B vers 9

10

Ende sprac: Het had hem berout, dat hy Alexander de dochter ghegeuen had.

11

Ende gaf Alexandro schult, dat hy hem na dat leuen ende Coninckrijck ghestaen hadde.

12

Hy bewees ooc zijnen haet openbaer, ende keerde hem van Alexandro^† ende nam hem de dochter weder, ende gafse Demetrio.

† 1 Re. 25.g.44 1.Ma. 10.f.58.

13

Ende doen Ptolomeus tot Antiochia quam, soo sette hy beyde de Croonen op, des Rijcx Egipti, ende des Rijcx Asia.

14

Maer de Coninck Alexander was op die tijt in Cicilia: Want sommighe ste-

[p. 140r]

den waren daer van hem afgheuallen.

15

Doen hy nv van Ptolomeo hoorde, tooch hy tegen hem, om met hem te Crijgen. Maer Ptolomeus was sterck gherust, ende tooch hem te gemoet, ende veriaechde hem.

16

Ende Alexander vloot in Arabien, op dat hy daer vrij waer. Maer de Coninc Ptolomeus was seer machtich.

17

Daerom liet Sabdiel de Arabier, zijnen Gast, Alexander dat hooft afhouwen, ende seyndet den Coninc Ptolomeo.

18

Ende Ptolomeus sterf op den derden dach daer na. Doen werden de Crijchslieden, die Ptolomeus inde Stadt gheleyt had, oock omgebracht, van dat volck inde Steden.

19

Also nam Demetrius dat Rijck in, int hondert ende seuenentsestichste Iaer.

20

⁺ Op dese tijt bracht Ionathas zijn volc int Lant Iuda te samen, om de Borcht te Ierusalem weder in te nemen, ende liet Bolwercken ende gheschut daer voor oprichten:

+ C vers 20

21

Doen toghen sommighe afgeuallen tot den Coninck Demetrio, ende beschuldichden Ionathan, ende seyden, dat hy de Borcht beleyt had.

22

Doen wert de Coninck seer toornich, ende tooch haestich na Ptolomais, ende schreef Ionathe, dat hy de Borcht niet belegghen en soude. Ende soude haestelijck tot hem tot Ptolomais comen, daer woude hy met hem van sommighe saken spreken.

23

Maer als Ionathe dese bootschap quam, so en liet hy niet af van de belegeringe. Ende vercoos sommighe [van de] Outste in Israel, ende Priesters, die met hem trecken souden. Ende hy maecte hem op, ende waechde zijn leuen.

24

Ende nam veel costelijcke Cleynodien met hem, van gout ende siluer, ende cleederen, ende toghen na Ptolomais tot den Coninc, ende hy vant ghenade by hem.

25

Als hem nv de afgheuallen zijns volcx beclaechden,

26

So hielt hem de Coninck eerlijc^† ghelijck als hy te voren ghehouden was, ende dede hem groote eere voor alle zijne Vorsten,

† 1.Ma. 10.b.20

27

Ende beuestichde hem in zijn hooge Priesters Officie, ende in alle ander Eeren, welcke hy dus langhe ghehadt hadde, ende hielt hem voor zijnen oppersten vrient.

28

Ionathas badt ooc den Coninc, dat hy dat gheheel Iudea^† ende de drie Voochdien in Samaria ende Galilea, vanden Tribuyt vrij gheuen woude. Ende beloefde, voor dese vrijheyt te gheuen, drie hondert Centner gouts.

† 1.Ma. 10.d.30

29

Dat bewillichde de Coninc, ende gaf Ionathe brieuen daer op, die luyden also:

30

⁺ De Coninc Demetrius ontbiet zijnen broeder Ionathe, ende dat Iootsche volc zijne groete.

+ D vers 30

31

Wy seynden v een wtschrift des briefs, dien wy aen onsen Vader Lastenen om uwen twille gheschreuen hebben, op dat ghy sulcx weten moecht.

32

De Coninc Demetrius ontbiet Lasteni zijnen Vader, zijne groet:

33

Wy dencken onse vrienden ende getrouwen verbontgenooten den Ioden, goet te doen, van haerder trouwicheyt, ende vrientschap weghen teghen ons.

34

Daerom beuestigen wy, dat de Priesters te Ierusalem, dat gantsche Iudea, ende de drie steden Lyda ende Ramatha, ende haer toebehoorte in hebben sullen:

35

Wy gheuen haer ooc vrij, alle dat gene, datse te voren den Coninc hebben iaerlijcx moeten geuen:

36

Coorn,^† Auet, Tienden, Tribuyt, Soutcijns, ende Croonschattinghe, van alle dese [lasten] sullense nv voortaen gheurijt zijn, ende sulcke vrijheyt sal haer altijt ende vast gehouden werden.

† Houts vruchten.

37

Deses briefs wtscrift salmen Ionathe gheuen, op datmense op den heyligen Berch op slaet, als aen een eerlijcke ende openbare plaetse.

38

Doen nv de Coninc Demetrius sach, dattet int gantsche Coninckrijck vrede was, ende dat hem niemant meer tegen hem en sette, doen verliet hy dat Crijchsvolc, dat int Conincrijc thuys hoorde, een yeghelijck weder in zijn stadt.⁺ Maer dat vreemde Crijchsvolck, dat hy inde Eylanden hier ende daer, aengenomen had, behielt hy by hem. Daerom werdt dat binnen lantsche volck seer gram op hem.

+ E vers 38

39

Maer als^* Tryphon een Hooftman, die voortijts Alexandri vrient geweest was, sach, dat dat Crijchsvolck eenen haet teghen den Coninck Demetrium had, tooch hi tot den Araber Emalkuel, die den Ionghen Antiochum, de sone Alexandri opuoede.

* 1.Mac. 12.e.39

40

Desen leyde hy voor, dat hy hem den Ionghelinck ouergeuen soude, So woude hy hem wederom in zijns Vaders Rijck setten. Ende hy seyde den Araber, hoe ende waerom dat Crijchsvolck den Coninc Demetrium haetten: Ende bleef alsoo eenen tijt lanck by dien Araber.

41

Hier en tusschen schreef Ionathas den Coninck Demetrio, ende badt hem, dat hy de ghene die op de Borcht laghen, woude ghebieden te wijcken, ende hem de Borcht te ruymen ende ouer te gheuen: Want si deden Israel veel schaden.

42

Doen schreef Demetrius Ionathe also: Niet alleen dit dat ghy begeert, maer veel meer eere ende goets, wil ick v ende uwen volcke doen, soo gheringhe als ick can.

43

Maer nv op dit pas ben ick in groot perijckel. Daerom doet soo wel by my, ende seynt my hulpe: Wandt al mijn Crijchsvolck is van my afgheuallen, ende set hem teghen my.

44

⁺ Daerom schickte hem Ionathas drie duysent fijne Crijchslieden, die quamen tot Antiochia, tot den Coninck, ende de Coninc wert van haerder toecoemst seer verblijt.

+ F vers 44

45

Soo rechte nv dat volck inde stadt eenen oploop aen, by hondert ende twintich duysent mannen, ende wouden den Coninck doot slaen.

46

Maer de Coninc vloot op sine Borcht. Doen nam dat volc de straten in, ende wouden de Borcht bestormen.

47

Daerom eyschte de Coninck de Ioden tot hem, om hem te beschermen. Doen liepen de Ioden altemael tot den Coninck, ende verdeylden haer in drie straten,

48

Ende versloegen des seluen daechs hondert duysent Mannen, ende staken

[p. 140v]

de Stadt aen, ende plonderdense. Alsoo verlostense den Coninck.

49

Doen nv dat volck inde Stadt sach, dat de Ioden de Stadt machtich geworden waren, versaechden sy, Ende riepen tot den Coninck, ende baden om vrede,

50

Op dat de Ioden ophouden mochten dat volck doot te slaen, ende de Stadt niet gheheel woest en maecten.

51

Doen wert het vrede, ende de Ioden leyden, hare wapenen van haer, ende werden hooch gheeert vanden Coninck, ende vernaemt int gantsche Rijck, ende togen weder thuys na Ierusalem, ende brachten groot goet met haer, datse inden Crijch ghewonnen hadden.

52

Als nv Demetrius weder vrij was, ende dat Rijck met vreden in hadde,

53

⁺ Doen en hielt hy Ionathe dier dingen geen, die hy hem beloeft had, ende keerde hem gantschelijck van hem, ende was hem ondancbaer voor zijne weldaet, ende bewees hem alle ontrouwe.

+ G vers 53

54

Niet langhe daer na quam Tryphon wederom, met den Ionghen Antiocho. Dese Antiochus wert Coninc, ende sette de Croone op,

55

Ende alle dat Crijschvolck, de welcke Demetrius oorlof ghegeuen had, quam tot hem. Als sy nv met Demetrio streden, so sloeghense hem inde vlucht, ende veriaechden hem.

56

Ende Tryphon nam de Elephanten, ende wan Antiochien.

57

Ende den Ionghen Antiochus schreef Ionathe, ende beuestichde hem in zijn hooghe Priesters Officie, ende bewillichde dat hy de vier steden besitten ende behouden soude, ende des Conincx vrient zijn.

58

Ende seynde hem gouden Vaten, ende gaf hem macht, gout ouer Tafel te ghebruycken ende Purpuren [Cleederen] ende eenen gouden gordel te draghen.

59

Ende Simon de broeder Ionathe, maecte hy tot eenen Hooftman ouer dat Landt, van Tyro aen, tot aen Egypten.

60

Doen nv Ionathas wt tooch ouer den Euphraten, ende rontom inde steden quam, so tooch tot hem, alle dat Crijchsvolck in Syria, om hem te helpen. Ende doen hy voor Ascalon quam, gingen hem de Borgers te gemoet, ende ontfingen hem eerlijc, ende gauen haer op.

61

Daer na tooch hy voor Gaza. Maer die van Gaza en wouden hem niet in laten. Daerom beleyde hy de stadt, ende verbrande de Voorsteden rontom, ende plonderdese.

62

Doen baden die van Gaza om vrede. Ende Ionathas maecte eenen vrede met haer, ende nam sommighe haerder kinderen tot Gijselaers, ende seyndese na Ierusalem. Maer hy tooch voort door dat Lant tot Damasco.

63

⁺ Maer als dy hoorde, dat des Conincx Demetrius Hooftlieden, met een groot heyr in Kedes, in Galilea ghecomen waren, om de landen in te nemen, die hem de Coninck inghegeuen had,

+ H vers 63

64

So tooch hy tegen haer. Ende liet zijn broeder Simon int lant,

65

Die tooch voor Bethzura, ende beleyde dat langen tijt, soo hert, datse niet wt vallen en dorsten.

66

Daerom badense om vrede. Ende Simon maecte vrede met hen, ende lietse vrij wt trecken, ende nam de stadt in, ende leyde daer crijchsvolck in, tot een besettinghe.

67

Maer Ionathas tooch met zijn heyr aen de See Genesara, ende was smorgens vroech op, ende quam in dat vlacke velt Hazar.

68

Doen togen de Heydenen tegen hem int vlacke velt, ende hadden eenen hoop heymelijc verborgen int geberchte.

69

Doen nv Ionathas den anderen hoop aengreep, soo viel den verborghen hoop wt dat gheberchte, ende greep oock aen.

70

Doen vloot dat gantsche heyr Ionathe, ende daer en bleef niemant, dan alleen de Hooftlieden, Matathia, de sone Absaloni, ende Iudas de sone Calphi.

71

^† Doen schuerde Ionathas zijn cleederen, ende stroyde Aerde op zijn hooft, ende badt,

† 1.Mac. 2.a.14 4.e.39.

72

^* Ende tooch wederom aen de Vianden, ende sloechse inde vlucht.

* 1.Re. 14.c.15

73

Als nv zijn volck, dat te voren gheuloden was, sulcx sach, so keerdense wederom om Ionatha te helpen, ende iaechden de Vianden na tot Kedes in haren Legher. Ende sy maecten daer ooc eenen Legher.

74

Ende daer zijn op dien dach doot gebleuen by drie duysent Heydenen. Daer nae tooch Ionathas weder na Ierusalem.