Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .x. Capittel.

¶ Hoe Alexander Demetrium doode, ende hoe hy des Coninckx Ptolomei dochter te wijue nam, Van Ionathas heerlijcke vromicheyt, hoe hy Demetrius heyr versloech.

1

⁺ INt hondert ende tsestichste Iaer, quam Alexander, Antiochi des Edelen soon, ende nam de Stadt Ptolemais in, ende regeerde daer.

+ A vers 1

2

Maer als Demetrius sulcx vernam, soo bracht hy een groot Heyr te samen, ende trock teghen Alexandrum, om hem te veriaghen.

3

Daerom schreef Demetrius aen Ionatham, ende seyde hem toe: Hy woude Vrede met hem houden, ende wilde hem alle goet doen.

4

Want hy dachte: Het is beter, dat ick hem te voren aen my brenghe, eer dat hy hem by Alexandrum gheeft, teghen my:

5

Daerom dat ick zijnen broeder gedoot, daertoe hem ende zijn volck, veel leets ghedaen hebbe.

6

Ende Demetrius screef aen Ionathan, ghaf hem macht Crijchsvolck aen te nemen ende te houden, ende Crijchs rustinghe te maken, ende dat hy zijn verbontghenoot zijn soude. Ende beual, datmen de Gijselaers op de Borcht, Ionathe weder los gheuen soude.

7

Daerom quam Ionathas te Ierusalem, ende liet dese brieuen voor allet volck, ende voor de ghene, die op de Borcht waren, lesen.

8

Doense nv hoorden, dat hem de Coninck oorlof gaf Crijchsvolck aen te nemen ende dat hem de Coninck voor een verbontghenoot hiel, soo vreesdense seer voor hem,

9

⁺ Ende gauen hem de Gijselaers los. Ende Ionathas gafse haren ouderen weder.

+ B vers 9

10

Alsoo begost Ionathas te Ierusalem te woonen, ende de Stadt weder te timmeren ende te verbeteren,

11

Ende liet de mueren weder op richten, ende den Berch Sion weder stercken, met goede stercke Mueren van enckel ghehouwen steenen.

12

Alsoo wert Ierusalem weder sterck ghemaeckt.

13

Ende de Heydenen in de vlecken, die Bacchides hadde laten sterck maken, vloden daer wt, in haer Landt.

14

Alleen Bethzura behielden sy in, ende daer liepen de Afgheuallen henen, want daer haddense haren toevlucht.

15

Als nv Alexander vernam, dat De-metrius by Ionatha vrientschap socht, ende hoorde de looflijcke daden, die Ionathas ende zijn Broeders ghedaen hadden, soo sprack hy:

16

Des redelijcken Mans ghelijck en vintmen niet, daerom willen wy hem schrijuen: Dat hy onse vrient ende verbontghenoot worde.

17

Ende hy screef hem also:

18

De Coninc Alexander, ontbiet zijnen broeder Ionathan, zijne groete.

19

Wy hooren v prijsen, voor een treffelijc man, ende weerdich dat ghy onse vrient zijt.

20

Daerom setten wy v tot een hooghe Priester ouer v volck, ende sult des Conincx vrient heeten, Ende seynden v hiermede een Purpuren cleedt, ende een gouden Croone. Daerom wilt v trouwelijck tot ons houden, ende onse vrient blijuen.

21

⁺ Also trock Ionathas dat Priesterlijck cleedt aen, int hondert ende tsestichste Iaer, in de seuenste Maent, op der Loouerhutten Feest, ende bracht een Heyr te samen, ende liet veel Crijchs gereetschap maken.

+ C vers 21

22

Maer als Demetrius sulcx vernam, wert hy seer bedroeft,

23

Dat Alexander de Ioden van hem af weynde, tot hem, ende daer door stercker wert. Ende dachte:

24

Hy woude hen oock vriendelijck schrijuen, ende Eere ende goet belouen, op datse hem hulpe toe seyden. Ende hy schreef haer alsoo:

25

De Coninck Demetrius ontbiedt den Ioden zijne groete.

26

Wy hebbent geerne ghehoort, ende het is ons een groote vruechde, dat ghi niet van ons af en valt tot onse vianden, maer met alle trouwicheyt by ons blijft.

27

Daerom bidden wy, dat ghy alsoo voortaen trouwelijc by my blijuen wilt, ende v niet van my laten afweynden. Dese uwe trouwicheyt willen wy vergelden, ende v van vele lasten vrij maken, ende meer vrijheyts geuen, ende ghenade doen.

28

Ende ick gheue nv voort allen Ioden vrij vanden Tribuyt,

29

Vanden Chijns, van het Soudie, de Coren schattinghe, het derde Schepel vant Coorne, ende de helft die my van des houts vrucht toe behoort.

30

Van dese lasten, sal nv voortaen dat Lant Iuda,^† ende de drie voochdijen die daer toe hooren, inde Landen Samaria ende Galilea, gheurijt zijn altijt.

† 1.Ma. 11.d.28

31

⁺ Ende Ierusalem sal heylich ende vrij zijn, van alle lasten, Tribuyt ende Thienden.

+ D vers 31

32

Ick wil oock de Borcht te Ierualem wederom ruymen laten, ende den hooghen Priester ouer gheuen, dat hyse in neme, ende Lieden daer op legghe, welcke dat hy wil, om de [Borcht] te bewaren.

33

Ende alle gheuanghene Ioden in mijn Conincrijck sullen los ghelaten worden, ende vrij zijn. Ende si ende haer vee sullen van de schattinghe beurijdt zijn.

34

Oock sullense de vrijheydt hebben in alle mijn Conincrijck, hare Sabbathen, nieuwe Maenden, ende ander ghesette Feesten te houden.

35

Ende drie daghen voor ende nae de Feeste, van eenen ye-

[p. 139r]

yeghelijck onuerhindert te zijn, aen haren Godsdienst.

36

Ende men sal dertich duysent Mannen in Iudea aennemen, die wil ick besoldinge gheuen, ghelijck als mijn ander Crijchsvolck, ende die sullen inde vaste steden des Conincx geordineert werden.

37

Ende wt haer sullen sommige vercoren werden, welcke de Coninck in zijn grootste handelinghen als ghetrouwe Raetslieden ghebruycken sal. De Ioden en sullen oock gheen vreemde, maer haer eyghen Hooftlieden hebben, wt haer ghecoren: Op datse hare Wet moghen houden, ghelijck als int Landt Iuda.

38

Ende de drie Voochdien inde Landen Samaria ende Galilea, die tot Iudea behooren, en sullen niemant onderdanich wesen, dan alleen den hoogen Priester, op datmen weet, dat hy alleen een Heere daer ouer is.

39

De Stadt Ptolomais, ende het Lantschap daer rontom, dat daer toe behoort, gheue ick den Tempel te Ierusalem^† tot den oncost die op dat Offer gaet.

† 2.Mac. 3.a.3.

40

⁺ Ick wil oock Iaerlijcx vijfthien duysent Sickelen siluers, van mijn eyghen ontfanginghe, bestellen tot de timmeragie des Tempels.

+ E vers 40

41

Ende wat ick van outs wt mijne Officien schuldich ben, tot den Tempel te gheuen, dat sal haer voortaen ghegheuen werden.

42

Ende de vijf duysent Sickelen Muers, die mijne Officiers van des Tempels ontfanginge ontkeert hebben, die sullen den Priesteren iaerlijcx wederom volghen.

43

Oock sal den Tempel dese vrijheyt hebben: Wie in mijn gansche Conincrijc, een straffe verdient heeft, ende vliedt inden Tempel, die sal daer vrij zijn, met Lijf ende goet.

44

Tot de timmeragie ende verbeteringe des Tempels, ende der Mueren ende Torens te Ierusalem, ende anders int Lant,

45

Wil de Coninck den oncost oock doen, van zijn eyghen ontfanginghe.

46

Maer alsmen desen brief Ionathe ende den volcke las, soo en woudense hem niet betrouwen, ende en nament niet aen,^† want sy wisten wel, wat ontrouwe, ende grouwelijcke Tyrannie, die hy te voren teghen Israel ghedaen hadde.

† 1.Mac. 7.b.16

47

Ende besloten, Alexandro hulpe te doen, welcke te voren vrientschap by haer ghesocht hadde, ende vrede toegheseyt. Den seluen deden sy hulpe alle de daghen zijns leuens.

48

Als nv Alexander ende Demetrius tegen malcanderen togen, ende malcanderen aengrepen,

49

Doen vloot Demetrius heyr, ende Alexander haeste hem na, ende dede eenen grouwelijcken Slach, vanden Morghen aen, tot den Auont.

50

Ende Demetrius wert op den seluen dach verslaghen.

51

⁺ Daer na seynde Alexander Boden, tot Ptolomeo den Coninck in Egipten, met dese begeerte:

+ F vers 51

52

Nademael ick weder in mijn Rijck ghecomen ben, ende sitte op den Coninclijcken Throon, ende heb dat Regiment weder aen my ghebracht,

53

Ende hebbe Demetrium veriaecht, ende mijn Erflant weder ghewonnen.

54

So begeere ick vrientschap met v te maken, Ende bidde v dat ghy my uwe dochter te houwelijcke wilt gheuen, soo wil ic my teghen v, als uwe Soon houden, ende danckbaer zijn, Ende haer een Conincklijcke Lijftocht gheuen.

55

Daer op antwoorde Ptolomeus, ende wenschte Alexandro gheluck: Dat hy weder in zijns Vaders Landt ghecomen was, ende zijn Coninckrijck ghewonnen hadde.

56

Ende beloefde hem, dat te doen, als hy begheert hadde. Ende begheerde, dat hy woude tot hem, tot Ptolomais comen daer woudense haer onder malcanderen selue aenspreken, ende dat houwelijck volbrenghen.

57

Int hondert ende tweensestichste Iaer, tooch Ptolomais met zijn dochter Cleopatra wt Egipten, ende quamen te Ptolomais.

58

Daer quam oock de Coninck Alexander henen, ende^† Cleopatra werdt Alexandro te houwelijcke ghegheuen, ende de Bruyloft werdt met grooter Conincklijcker pomperie ghehouden.

† 1.Mac. 11.b.12

59

Ende de Coninck Alexander schreef Ionathe, ende begheerde dat hy tot hem quame.

60

Doen quam Ionathas met grooter heerlijckheyt te Ptolomais, tot beyde de Coninghen, ende schencte haer ende haren vrienden, costelijcke gauen van gout ende siluer, ende vant ghenade by hen.

61

⁺ Ende sommighe afgheuallen wt Israel quamen daer, om Ionatham te beschuldighen. Maer de Coninck en woudese niet hooren,

+ G vers 61

62

^† Maer beual dat Ionathas zijne cleederen aflegghen, ende een Purpuren aentrecken soude, twelck also gheschiede.

† 1.Hest. 6.b.11.

63

Doen sette hem de Coninc by hem, ende beual zijne Vorsten, datse met hem inde Stadt rontom trecken souden, ende laten wtroepen, dat hem niemant beschuldigen, oft anders behinderen en soude.

64

Doen nv zijne beschuldigers sagen, dat hem de Coninc so hooch eerde, dat hy hem hadde een Purpuren [Cleet] heeten aentrecken, ende sulcx van hem liet wtroepen, doen vloden sy alle daer af.

65

Ende de Coninck dede hem groote eere, ende liet hem schrijuen onder zijne voornaemste vrienden, ende maecte hem tot eenen Hooftman, ende tot eenen naesten Raetsman.

66

Daer na tooch Ionathas wederom nae Ierusalem, met vruechden, ende in goeden vrede.

67

Int hondert ende vijfentsestichste Iaer, quam de Coninck Demetrius, des voorghenoemden Demetrius Sone, wt Creta in zijn Erfconinckrijck.

68

Doen verschricte Alexander gheheel seer, ende leyde hem te Antiochien.

69

Maer Demetrius tooch^† Apollonium den Hooftman in neder Syria, tot hem, die bracht hem Crijschvolck te samen, ende legerde hem te Iamnia. Ende seynde

† 1.Mac. 3.a.10.

[p. 139v]

tot Ionathan den hooghen Priester, ende liet hem seggen:

70

Niemant en doet ons tegenstant, dan ghy alleen, ende maect datmen my veracht. Ghy snorct wel int geberchte,

71

Maer wilt ghy een redelijcke daet doen, soo trect af int vlacke velt, ende laetet ons daer met malcanderen versoeken.

72

⁺ Als ghy vraghen sult hoe sterck dat wy zijn, Ick ende de ander die my toe trecken ende helpen, soo salmen v segghen: Ghy en sult niet connen blijuen, voor dese Lieden, van welcken uwe Vaders tweemael in v eyghen Landt gheslaghen zijn.

+ H vers 72

73

Veel weynigher condt ghy int vlacke velt, voor sulcken grooten volc te Peerde ende te voet, bestaen, daer gheen Berghen ende Steenrootsen en zijn, daermen conde henen vlieden.

74

Als Ionathas sulcke beroeminghe hoorde, wert hy toornich, ende vercoos thien duysent mannen, ende tooch wt van Ierusalem, ende zijn broeder Simon quam tot hem, om hem te helpen,

75

Ende legherden haer voor Ioppe. Maer die inde Stadt Ioppe, en lieten haer niet in: Want Apollonius hadde volck daer in geleyt, tot een besettinghe, daerom bestormdese Ionathas.

76

Doen verschrictense inde Stadt, ende deden de Poorten op. Alsoo nam Ionathas de Stadt Ioppe in.

77

Doen Apollonius dit vernam, leyde hy hem voor Ioppe met drie duysent Ruyters, ende met een groot voetvolck, ende stelde hem, alleleens als woude hy wech na Asdod trecken, Op dat hy Ionathan soo wt locte, op dat vlacke velt: Want hy had eenen grooten Tocht Ruyters, daer op hy hem verliet.

78

Ionathas haeste hem na, na Asdod, ende tooch voorsichtich daer henen in zijne ordeninghe, gerust totten Slach.

79

Maer Apollonius had heymelijck te rugghe inden Leger duysent Ruyters ghelaten.

80

Nv merckte Ionathas, dat daer lieden achter hem heymelijck verborgen waren. Daerom als sy aen zijn volck quamen, so hielt Ionathas in zijne ordeninghe.

81

Doen schoten de Ruyters den gantschen dach, vanden morghen, tot aenden Auont, op dat volck, tot dat hare Peerden moede werden.

82

⁺ Daer na nam Simon zijn heyr, ende greep de Vianden aen. Doen vloden de Ruyters, want sy waren moede, ende werden hier ende daer int velt verstroyt,

+ I vers 82

83

Ende vloden na Asdod, ende haesten inden Tempel des^† Afgods Dagon, om haer leuen daer te beurijen.

† Iudic. 16.f.23 1.Reg. 5.a.2.

84

Maer Ionathas plonderde de Stadt Asdod, ende de Vlecken rontom, ende stacse aen:^† Hy verbrande oock der Afgoden Tempel, met alle die daer in gheuloden waren.

† 1.Mac. 11.a.4

85

Ende de somma der verslagenen ende verbranden waren te samen by acht duysent Mannen.

86

Daer na tooch Ionathas met dat heyr voor Ascalon, daer ginghen hem de Borgers wt der Stadt te ghemoet, ende gauen haer op, ende ontfinghen hem met groote heerlijcheyt.

87

Also tooch Iona-thas weder na Ierusalem, met zijn heyr ende den roof.

88

Ende als Alexander sulcx hoorde, soo eerde hy Ionatham noch hooger,

89

Ende seynden hem eenen gouden gordel, ghelijck alsmen eens Conincks gheboren vrienden gheeft. Daer toe schencte hy hem Accaton, ende wat daer toebehoort tot eyghendom.