Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .ix. Capittel.

¶ Antiochus beleyt de stadt Elymas inden lande van Persia, hy wert droeuich, als hy de victorie ende voorspoet der Ioden hoorde, van Antiochus doot, Iudas beleyde tslodt te Ierusalem.

1

⁺ HIer en binnen als Demetrius vernam, dat^† Nicanor met zijn Heyr gheslagen, ende om gecomen was, soo seynde hy wederom in Iudea dese twee, Bacchidem ende Alcimum, ende met haer zijn alder beste Crijchsvolck, dat in de Slaghen plach op de rechte sijde te staen.

+ A vers 1

† 1.Ma. 7.f.46

2

Dese toghen na Galgala, ende belegherden ende namen in, Masloth in Arbela, ende sloeghen daer vele Lieden doot.

3

Daer na int hondertste ende tweenvijftichste Iare, in de eerste Maent, trocken sy na Ierusalem.

4

Ende van daer na Berea met twintich duysent mannen te voet, ende twee duysent te peerde.

5

Ende Iudas legherde hem by Laisa, met drie duysent mannen.

6

Maer doen zijn volck sach, dat de Vianden alsulcken grooten Macht hadden, verschrictense, ende vloden daer af, alsoo dat daer niet meer by Iuda en bleuen, dan acht hondert Mannen.

7

Doen Iudas dit sach dat zijn Heyr niet by malcanderen en bleef, ende de Vianden al tot hem aen dronghen, soo wert hem banghe. Ende als hy sach dat hy gheenen tijdt en hadde, zijn volck te troosten, ende weder tsamen te brenghen, soo sprack hy in desen angste tot de ghene die by hem gebleuen waren:

8

Nv wel aen, laet ons versoecken, oft wy de Vianden aengrijpen ende slaen connen.

9

Maer sy en wouden nyet, ende weygherden hen, ende spraken: Het en is niet moghelijck, dat wy wat bedrijuen connen, maer laet ons op dit mael wijcken, ende weder af trecken, ende onse Broederen, die van ons gheloopen zijn, weder te samen brenghen. Dan willen wy wederom aen de Vianden trecken, ende haer aengrijpen. Op dit pas is onser nv veel te weynich.

10

⁺ Maer Iudas sprack: Dat sy verre, dat wy souden vlieden, Is onsen tijt ghecomen, soo willen wy ridderlijck steruen om onser broederen wille, ende onse Eere niet laten tot schande werden.

+ B vers 10

11

Ende de Vianden waren op, ende maeckten hare Slachordeninghe alsoo: De eerste waren de Schutters, ende de beste Crijchslieden stonden voor aen de Spiesen. De Ruyters waren ghedeylt in twee hoopen, op elcke sijde een.

12

De Hooftman Bacchides was op de rechter sijde. Met dese ordeninghe togense daer henen, met groot gheroep, ende sloeghen de Trompetten.

13

Doen liet Iudas oock de Trompetten op blasen, ende trock aen haer, en-de hiel eenen Slach met haer, vanden Morghen aen tot op den Auondt, alsoo dat de Aerde beefde van dat groot Rumoer.

14

Doen nv Iudas sach, dat op de rechte sijde Bacchides selue ende de grootste Macht was, doen greep hy daer selue aen, hy ende de andere die haer leuen waechden,

15

Ende verscrictense, ende sloeghen denseluen hoop op die rechter sijde, inde vlucht, ende iaechden haer na, tot aenden berch by Asdod.

16

Maer als die, die op der slincker sijde waren, sulcx sagen, dat Iudas den anderen na iaechde, so haesten si Iuda ooc na.

17

Doen moest hem Iudas teghen dese omkeeren, ende hy weerde hem langhe. Ende daer geschiede eenen herden Slach, alsoo datter veel ghewont werden ende dootgheslaghen, op beyde sijden,

18

Tot dat Iudas oock ten laetsten verslaghen wert. Doen vloden de ouerghebleuen.

19

Ende Ionathas ende Simon, namen dat Lichaem haers broeders Iude, ende begroeuen hem, in zijnder Vaderen graf.

20

Ende alle dat volck Israels droech groote droeffenis langhen tijt, ende beclaechden hem seer, ende spraken:

21

Och, dat de stoute Man om gecomen is, die Israel beschermt ende verlost heeft.

22

Dit is de Historie van Iuda. Maer hy heeft noch veel meer grooter Daden gedaen, die welcke om der veelheyt wille niet alle bescreuen en zijn.

23

⁺ Na den doot Iuda, werden de godtloosen ende Afgheuallen Lieden, weder gheweldich int gheheele Lant Israels.

+ C vers 23

24

Ende op desen tijt was daer grooten honger int Landt, alsoo dat hen alle dat volck Bacchidi onderdanich begaf.

25

Doen coos Bacchides godloose Mannen, die maeckte hy tot Officiers,

26

Ende liet oueral Iudas aenhangers ende vrienden soecken, ende voor hem brenghen op dat hy hem aen haer wreken, ende zijnen moetwille aen haer bruycken mocht.

27

Ende daer was in Israel sulcke droefenisse ende iammer, desghelijcx niet gheweest en is, binnen der tijt, datmen geen Propheten ghehadt en heeft.

28

Daerom quam Iudas aenhanck te samen, ende spraken tot Ionatha:

29

Na ws broeders Iuda doot, en hebben wy niemant meer zijns ghelijck, die ons bescherme teghen onse Vianden ende Bacchidem, die ons veruolghen.

30

Daerom verkiesen wy v, in zijn plaetse, tot eenen Vorst, ende Hooftman, om desen Crijch te voeren.

31

Also wert Ionathas haer Vorst, ende regeerde in zijns broeders stede.

32

Doen sulcx Bacchides vernam, liet hy hem soecken, op dat hy hem mochte dooden.

33

Maer als Ionathas ende Simon zijn broeder sulcx mercten, vloden sy ende alle die by haer waren, inde wildernisse Thecoe, ende sloeghen eenen Legher aende See Aspar.

34

Sulcx vernam Bacchides, ende maeckte hem op, ende tooch teghen haer.

35

Soo had nv Ionathas zijnen broeder Iohannem een Hooftman, tot zijn

[p. 138r]

vrienden den Nabatheen ghesonden, om hen te bidden, datse hare Haue ende goeden, in hare Stadt nemen ende bewaren wouden.

36

⁺ Maer de kinderen Iambri trocken wt Magdaba, ende oueruielen Ioannem ende vinghen hem, ende namen hem al wat hy met hem voerde, ende brachtent in hare Stadt.

+ D vers 36

37

Daerna werdt Ionatha ende Simon zijn broeder ghebootschapt, dat de kinderen Iambri, een groote bruyloft aenrichten, ende souden de Bruyt halen van Nadabath, met groote pomperie, want sy was eens Vorsten dochter wt Canaan.

38

Nv ghedachten Ionathas ende Simon, dat dese haren broeder Iohannem ghedoot hadden. Daerom toghen sy op, ende verborghen haer aenden Berch, ende loerden op de kinderen Iambri.

39

Als nv de Bruydegom daer henen trock met zijne vrienden, ende met veel volcks ende goeden, met Pijpen ende Trommelen, ende costelijck Cieraet.

40

Doen vielen Ionathas ende Simon, wt dat gheberchte, ende grepense aen, ende sloeghender vele doodt, alsoo dat de ouerghebleuen int gheberchte vlieden moesten: Ende sy roofden alle haer goeden.

41

Doen werdt van de Bruyloft een droeffenisse: Ende van dat pijpen werdt een huylen.

42

Also wreecktense de moort aen haren broeder gedaen, ende keerden wederom, ende toghen aen de Iordaen.

43

Soo quam nv Bacchides oock aen de Iordaen, met een groot Heyr op den Sabbath.

44

⁺ Doen sprack Ionathas tot zijn volck: Nv wel op, ende wapent v tot den Slach, want nv en muecht ghy hier niet stil ligghen, ghelijck als te voren?

+ E vers 44

45

Want de vianden zijn voorhanden, ende wy moeten ons weeren, nademael wy doch niet ontcomen en connen: Want wy hebben voor ende achter onse Vianden. Ooc soo is de Iordaen op die een sijde, op dye ander sijde zijn Moerassen ende Gheberchten.

46

^† Daerom sult ghy roepen in den Hemel, op dat ghy vanden Vianden verlost muecht werden.

† 2.Par. 20.a.3. 1.Ma. 4.b.10

47

Ende sy begonnen te vechten: Ende Ionathas sloech na Bacchide. Maer Bacchides weeck te rugghe.

48

Doen spronghen Ionathas ende zijn volck in de Iordaen, ende quamen ouer dat water. Ende Bacchides volck en was soo stoudt niet datse haer int water ghegheuen hadden.

49

Ende daer werden op dien dach doot gheslaghen, van dat Heyr Bacchidis, duysent Mannen.

50

Daerom trock Bacchides weder af, ende quam tot Ierusalem, ende begost de Steden int lant te beuestighen. Hy liet Poorten ende hooghe mueren bouwen om Iericho, Amao, Bethoron, BethEl, Thamnata, Phara ende Topo,

51

Ende hy leyde daer Crijchsvolck in, tot een besettinghe, die Israel plaghen souden.

52

Desgelijcken liet hy beuestigen Beth-zura, Gaza, ende de Borcht te Ierusalem, ende leyde daer oock Crijchsvolck in, ende besorchdese met spijse.

53

Ende nam der voornaemsten Lieden Kinderen tot Gijselaers, ende behieltse op de Borcht te Ierusalem.

54

Int hondertste ende drienvijftichste Iaer, in de tweede Maent, gheboot Alcimus, oock de binnenste mueren des Voorhofs, die aldernaeste by den Tempel, die welcke de heylighe Propheten hadden laten bouwen, neder te worpen.

55

⁺ Ende alsmen sulcx begost, soo strafte God Alcimum, also, dat dat aengeheuen werck, weder verhindert werdt: Want de Gicht plaechde hem dat hy niet spreken en conde, noch yet ordineren ende bestellen van sine saken,

+ F vers 55

56

Ende sterf also met grooter smerte.

57

Maer als Bacchides sach, dat Alcimus doot was, soo trock hy weder wech tot den Coninck. Doen wert vrede ende ruste int Landt, twee iaer lanck.

58

Maer de Afgheuallen int Lant hielden eenen Raet, ende spraken: Ionathas ende zijn Toestanders sitten stil, ende hebben vrede, ende zijn vrij. Laet ons Bacchidem weder halen, die condese nv in eender nacht, alle vanghen.

59

Alsoo toghense tot Bacchidem, ende seyden hem haren Raet.

60

Doen maecte hem Bacchides op, met een groot Heyr, ende seynde heymelijck brieuen tot sinen aenhanck int Landt Iuda, datse Ionathan, ende alle die by hem waren, vanghen souden. Maer desen aenslach werdt Ionathan te kennen ghegheuen, daeromme en bedreuense niet.

61

Maer Ionathas vincker by vijftich, de voornaemste des Afgheuallen ende godloosen hoope, ende lietse dooden.

62

Daer na weken Ionathas ende Simon ende haer volck, in de woestijne, in een vernielde vlecke, Bethbesen, dat boude hy wederom, ende maectet sterck.

63

Als nv Bacchides sulcx vernam, soo was hy op de been met zijn geheel heyr, ende liet de Ioden ooc ontbieden,

64

Ende trock voor Bethbesen, ende beleyde dat langhen tijt, ende bestormdent, ende maecte gheschut ende Crijchsrustinghe daer voor.

65

Maer Ionathas beual de Stadt zijnen broeder Simon, ende ghy trock met eenen hoop wt,

66

⁺ Ende sloech Odaren ende sine broeders, ende de kinderen Phareseron, in hare Tenten. Mer nademael dattet hem alsoo ghelucte, so liepen meer Lieden tot hem, dat hy stercker werdt.

+ G vers 66

67

Hier en tusschen viel Simon oock wt de Stadt in der Vianden Legher, ende verbrande de Crijchsrustinghe,

68

Ende sloech Bacchiden inde vlucht. Ende Bacchides moeyde hem seer, dat sinen aenslach ende Tocht te vergheefs was.

69

Ende was gheheel toornich ouer de Afgheuallen Ioden, die hem geraden hadden, ende liet haerder vele dooden. Ende ruste hem weder wech, in zijn Lant te trecken.

70

Doen Ionathas sulcx vernam, seyn-

[p. 138v]

de hy boden tot hem, om vrede met hem te maken, ende bat hem, dat hy den Roof ende de gheuanghenen, weder los geuen woude.

71

Dat bewillichde Bacchides gheern, ende dede sulcx als Ionathas begheerde, ende swoer hem eenen Eedt: Dat hy hem zijn leefdaghe niet meer quaets doen en wilde.

72

Ende gaf hem den Roof, ende de gheuanghenen wt Iuda weder los, ende keerde wederom, ende tooch in zijn Lant, ende en quam niet weder in dat Lant Iuda.

73

Also werdt wederom Vrede in Israel, Ende Ionathas woonde te Machmas, ende regeerde daer ouer dat volck, ende vernielde de Afgeuallen wt Israel.