Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .v. Capittel.

¶ Vanden strijden ende oorlogen die Iudas ende zijnen Broeder teghen de Heydenen hadde.

1

⁺ MAer doen de Heydenen rontom hoorden, dat den Altaer weder opghericht, ende dat Heylichdom gereynicht was, so werden sy seer toornich,

+ A vers 1

2

Ende namen voor haer, dat gantsche gheslachte Iacobs gheheel te verderuen, ende begonnen aen, alle de Ioden aen haren Lantpalen, doot te slaen.

3

^† Maer Iudas tooch in Idumea, teghen de kinderen Esaus, ende oueruielse tot Arabath, daer sy de kinderen Israels beleyt hadden, ende sloech veel Idumeers doot, ende plunderdense.

† Ezec. 25.b.13. 35.a.6. 2.mac. 10.d.16

4

Nademael oock de kinderen Bean, op de straten ontrou ende moort gedaen hadden, teghen Israel, soo heeft haerder Iudas oock ghedachtich gheweest,

5

Ende beleydese, ende verbrandese, ende verbernde hare Borcht met alle die daer op waren.

6

Daer na tooch hy teghen Ammon, die waren wel ghewapent, ende hadden veel Crijchsvolcx, ende eenen Hooftman Timotheum.

7

Daerom hielt Iudas veel Strijden met haer, ende had victorie,

8

Ende wan de stadt Iazer, met ander omligghende vlecken.

9

Daer na tooch hy weder nae huys in Iudea. Oock waren de Heydenen in Galaad vergadert teghen Israel, aen haren Lantpalen, om die te verderuen. Maer dat volc vloot op de Borcht Datheman,

10

Ende schreuen aen Iudam, ende zijne broederen, alsoo: ⁺ De Heydenen rontom hebben haer alle vergadert teghen ons, op datse ons altemael moghen verderuen.

+ B vers 10

11

Haer Hooftman is Tiomotheus, ende si willen onse Borcht, daer wy op gheuloden zijn, bestormen.

12

Daerom bidden wy, dat ghy ons wilt te hulpe comen, ende ons verlossen. Want onser is weynich, ende de Vianden hebbender veel omgebracht,

13

Ende te Tubin by duysent mannen doot gheslaghen, ende hare vrouwen, kinderen ende goeden wech gheuoert.

14

Doemen desen brief las, soo quamen meer boden wt Galilea, die scuerden haer cleederen, ende seyden claechlijck:

15

Dat de Heydenen wt alle steden rontom met ghewelt teghen Galilea ghetoghen waren, wt Ptolemais, Tyro, ende Sydon, ende dat dat gantsche Galilea vol Vian-den was, om Israel wt te royen.

16

Als Iudas ende dat volck sulcx hoorden, so hieltmen eenen raet, hoe sy haren broederen in desen noot helpen mochten.

17

Ende Iudas beual zijnen broeder Simon, dat hy hem eenen bysonderen hoop verkiesen soude, ende in Galileam trecken om de broeders daer te verlossen. Soo woude hy ende zijn broeder Ionathas, in Galaad trecken.

18

Ende maecten Ioseph de sone Sacharia ende Azaria tot Hooftlieden, ouer dat ouergebleuen volck dat te huys bleef, om Iudea te bewaren.

19

Ende^† beual hem: Sy souden dat volc regeren, ende niet wt trecken, om de Vianden aen te grijpen, tot dat wy weder quamen.

† 1.mac. 5.f.61

20

⁺ Ende Simon tooch in Galilea met drie duysent Mannen: Ende Iudas in Galaad met acht duysent.

+ C vers 20

21

Als nv Simon in Galilea quam, soo hielt hy veel Slaghen met den Heydenen, ende had victorie,

22

Ende iaechdese tot Ptolemais voor de poorte, alsoo datter by drie duysent Heydenen verslaghen werden, ende Simon plonderdese.

23

Daer na quam hy weder tot zijne broeders, in Galilea, ende tot Arabath, ende beualse met vrouwen ende kinderen met hem in Iudea te trecken, ende hy brachtse daer henen met grooter blijschappen.

24

Maer Iudas Maccabeus ende Ionathas zijn broeder, togen ouer de Iordaen inde woestijne drie dachreysen.

25

Doen quamen tot hen de Nabatheen ende ontfingense vriendelijc, ende vertelden haer, hoet haren broederen in Galaad ginck,

26

Ende datter veel geuanckelijck wech gheuoert waren na Barasa, Bosor, Alima, Casbon, Mageth, ende Carnaim, welcke seer groot ende vaste steden waren,

27

Ende datter oock veel in anderen steden in Galaad geuanghen waren. Daerom besloten sy datse des morghens terstont teghen de vaste steden trecken, ende die bestormen wouden.

28

Ende Iudas keerde wederom te rugghe een dachreyse, ende bestormde de stadt Bosor, eer sy haer daer voor hoeden, ende namse in, ende liet alle mans persoonen daer in doorsteken, ende plonderde ende verbrande de stadt.

29

Daer na reysde hy voort inder nacht, nae de Borcht, daer zijne broeders in beleyt waren.

30

Ende doen hy des morghens daer henen quam, sach hy daer eenen machtigen grooten hoop volcx sonder ghetal, welcke de Leederen ende Crijchsrustinghe droeghen, ende den storm begonnen.

31

Ende inde stadt was een iammerlijc gheroep, dattet inden Hemel clanck.

32

Doen vermaende Iudas zijn volck datse voor hare broeders strijden wouden, om haer te verlossen.

33

Ende hy maeckte drie hoopen, ende greepse van achter aen inden storm, ende liet de Trompetten blasen. Ende dat volc riep luyde, ende baden tot Godt.

34

Maer als dat heyr Timothei sach, dat

[p. 135r]

Iudas achter haer was, vloden sy, ende werden seer geslagen, also datter van haer des daechs by acht duysent doot bleuen.

35

⁺ Daer na tooch Iudas na Maspha, ende stormde ende nam die in, ende liet alle mans persoonen daer in doot slaen, ende plonderdese, ende verbrande de stadt.

+ D vers 35

36

Daer na wan hy Casbon, Mageth, Bosor ende de andere steden in Galaad.

37

^* Maer Timotheus bracht wederom een groot heyr te samen, ende legerden hen teghen Raphon op ghene sijde van de Beke,

* 2.ma. 10.d.24

38

Daer seynde Iudas verspiers henen, ende liet besien hoe sterck dat de Vianden waren, ende hoe datse lagen. Dese seyden hem weder, dattet een seer groot heyr was, van allen Heydenen rontom.

39

Datse oock Crijchsknechten wt Arabia by haer hadden, diese Soldt geuen moesten, ende dat hem dat heyr op de ander sijde van de Beke ghelegert hadde, ende waren ghereet ten strijde. Daerom tooch Iudas wt teghen hen,

40

Ende Timotheus sprack tot zijnen Hooftlieden: Als Iudas aen de Beke coemt, ende so moedich is, dat hy tot ons ouer trecken derf, soo en connen wy hem niet tegenstaen, maer hy sal ons slaen.

41

Dan ist dat hy hem vreest, ende en derf niet herwaerts, ouer de Beke comen, soo willen wy ouer dat water, ende haer aengrijpen ende slaen.

42

Doen nv Iudas aen de Beke quam, ordineerde hy de Priesters aen dat water, ende gheboot haer, sy souden alle dat volck ouer drijuen, datse de Vianden helpen slaen, ende niemant en soude achter blijuen.

43

Als nv Iudas ende zijn heyr alsoo ernstich ouer dat water quamen, so vloden de Vianden, ende lieten haer gheweer vallen, ende quamen in eenen Tempel, inde stadt Carnaim.

44

Maer Iudas nam de stadt in, ende verbrande den Tempel, ende alle die daer in waren. Ende Carnaim wert vernielt, ende en conde haer niet beschermen voor Iuda.

45

⁺ Daer na liet Iudas alle dat volck Israels, dat in Galaad was, cleyn ende groot vrouwen ende kinderen, te samen comen om datse met hem in Iudea toghen.

+ E vers 45

46

Ende op den wech, quamense voor een groote vaste stadt,^* Ephron, die aen de heyrstrate lach, daermen door moest, ende nyet voorby trecken en conde.

* 1.mac. 12.e.27

47

So en wouden de Lieden te Ephron Iudam niet door laten: Maer si gauen haer inde stadt, ende hielden de poorten toe.^† Maer Iudas seynde tot haer, seyde haer vrede toe,

† Deu. 20.b.10.

48

Ende badt vriendelijck datmen haer door soude laten: Want hen en soude geen schade vanden zijnen gheschieden. Hy en begeerde anders niet,^* dan alleen door te trecken, maer die van Ephron en woudense niet in laten.

* Num. 20.c.19

49

Doen liet Iudas wtroepen int gansche heyr, dat dat Crijchsvolc een Slachordine maken souden, ende den storm beginnen, ende elcken hoop aen zijn plaetse.

50

Also bestormden si de stadt den gantschen dach ende alle den nacht, ende namense in.

51

Ende Iudas liet alle mans persoonen daer in doorsteken, plonderde ende verstoordese. En tooch daer door, ouer de doode lichamen henen,

52

Ende quamen ouer de Iordaen, op dat vlacke velt.

53

Ende Iudas dreef dat volc voort dat achter bleef, ende troostese de gantsche Tocht ouer, tot dat hyse int Lant Iudea bracht.

54

Doen^* togen sy op den Berch Sion met grooter blijschappen ende offerden Brantoffer, om dat haer God Ouerwinninge gegeuen, ende haer met vruechden weder thuys ghebracht hadde.

* 2.Par. 20.e.26

55

Maer nademael Iudas ende Ionathas in Galaad waren, ende Simon haer broeder in Galilea voor Ptolemais,

56

Ende Iosepf de sone Sacharie, ende Azaria de Hooftlieden hoorden van haerder Ouerwinninge ende groote daden, soo spraken sy:

57

Wy willen oock Eere vercrijgen, ende de Heydenen rontom ons aengrijpen.

58

⁺ Ende sy geboden haer Crijchvolc, datse op souden zijn, ende sy toghen na Iamnia.

+ F vers 58

59

Doen troc tegen haer wt Gorgias met dat Heyr,

60

Ende sloech Ioseph ende Azariam in de vlucht, ende iaechdese tot int Lant Iuda. Ende Israel verloos den dach veel volcks, te weten, by twee duysent Mannen,

61

^† Daerom datse Iuda emde zijns Broeders beuel niet gehoorsaem geweest, ende haer wt eygen vermetenheyt voorgenomen hadden, eenen prijs te vercrijghen,

† 1.Mac. 5.b.19

62

Soo sy doch de Lieden niet en waren, welcken Godt ghegeuen hadde, dat Israel door haer gheholpen soude worden.

63

Maer Iudas ende zijne Broederen werden groot gheacht by dat gheheel Israel, ende by alle Heydenen.

64

Ende waermense noemde, daer werdense ghepresen.

65

Ende Iudas trock wt met zijne broeders tegen de kinderen Esau tegent Suyden, Ende nam Hebron ende de vlecken rontom in, ende verbrande hare mueren ende Torens:

66

Ende keerde wederom inder Heydenen landt, na Samaria.

67

Daer waren veel Priesters doot ghebleuen, de welcke oock te stout geweest waren, ende de Vianden sonder raet ende beuel aenghegrepen hadden.

68

Daer na tooch Iudas na Asdod, in der Heydenen Landt,^† ende werp de Afgoden Altaren neder, ende verbrande de Afgoden, ende plonderde de steden, ende quam wederom thuys in het Lant Iuda.

† Deute. 7.a.5.