Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .iij. Capittel.

¶ Van Iuda Macchabeo den stercken ende cloecken Hooftman, ende van zijne vroome wercken, vanden oorloge dwelcke Antiochus ende zijn volck teghen hem ende den volcke Gods, voor hadden ghenomen te volbrenghen.

1

⁺ ENde Iudas Maccabeus quam in zijns vaders stede.

+ A vers 1

2

Ende zijne broeders, ende alle die haer by zijnen Vader gehouden hadden, die holpen hem tegen de Vianden, ende sloegense met vruechden.

3

Ende Iudas vercreech den volcke groote eere. Hy tooch in zijn harnasch als een Heldt, ende beschermde zijn heyr met zijnen sweerde.

4

Hy was vrijmoedich ghelijck als eenen Leeuwe: Stoudt als eenen Iongen grimmenden Leeuwe, als hy wat iaghet.

5

^* Hy socht de afuallighen, ende de Godloosen die dat volc drongen van de Wet af te vallen, ende strafte ende verbrandese.

* 2.Mac. 8.a.5.

6

Alsoo dat ouer al zijne Vianden voor hem verschricten ende vloden. Ende de afuallige werden verdempt, ende hy had geluck ende ouerwinninge.

7

Dat verdroot veel Coninghen, maer Iacob wast een vruecht, ende hem een eewige beroeminge ende eere.

8

Hy tooch door de steden Iuda, ende vernielde de Godloose daer in, dat hy den toorne van Israel af weynde.

9

Ende hy was oueral int Landt vermaert, also dat alle bedructen tot hem liepen.

10

Daer teghen bracht^† Apollonius een groot heyr te samen, vanden Heydenen ende van Samaria, om tegen Israel te strijden.

† 1.mac. 10.g.69

11

Doen Iudas dat vernam, tooch hy teghen hen, ende hielt eenen Slach met hem, ende versloech hem, ende een groote menichte Vianden met hem, maer de ouerghebleuen vloden.

12

⁺ Ende Iudas creech den roof, ende nam Apollonis sweert, ende dat droech hy alle zijn leef daghe.

+ B vers 12

13

Daer na doen Seron de Hooftman in Syria hoorde, dat haer de vromen by Iuda hielden, ende datter een groot volc by malcanderen was, sprac hy:

14

Ic wil eere verweruen, dat ick int gantsche Conincrijcke gepresen werde, Ende ic wil Iuda ende zijne vergaderinge die des Conincx ghebot veracht hebben, slaen.

15

Daerom wapende hy hem, ende een groote macht tooch met hem, op datse haer aen Israel wreken mochten: Ende quamen tot aen Bethoron.

16

Doen tooch Iudas tegen haer met eenen cleynen hoop volcx.

17

Maer als sy de Vianden sagen, spraken sy: Onser is weynich, daer toe zijn wy moede van vasten, hoe sullen wy dan tegen sulcken grooten ende stercken hoop slaen?

18

Maer Iudas sprac:^* Het can wel geschieden, dat weynighe een groote menichte ouerwinnen:^† Want Godt can ymmers so wel door weynighen victorie geuen, als door veel:

* 1.Re. 14.a.6.

† 2.Par. 25.b.8 14.c.11. Iudith. 9.c.15

19

Want de ouerwinninge coemt vanden Hemel, ende en wert niet door groote menichte vercregen.

20

^+* Sy verlaten haer op hare groote macht, ende willen ons onse vrouwen ende kinderen, vermoorden ende beroouen:

+ C vers 20

* Psal. 20.a.8.

21

Maer wy moeten ons weeren, ende voor onse leuen ende Wet strijden:

22

Daerom salse Godt voor onsen oogen vernielen: Ghy en sultse niet vreesen.

23

Doen hy alsoo wtghesproken hadde, greep hy de Vianden aen, eer sy haer daer voor hoeden:^* Ende hy sloech Seron ende zijn volck inde vlucht,

* 1.mac. 4.b.14 2.mac. 8.d.24

24

Ende iaechdese van Bethoron af, tot in dat vlacke velt, ende sloecher achthondert doot. De ouerghebleuen vloden inder Philisteen Lant.

25

Alsoo quam een vreese in alle volcken rontom, van Iuda ende zijne broederen.

26

Ende in allen Landen seydemen van Iuda ende zijne daden, Ende het quam oock voor den Coninck.

27

⁺ Als nv sulcx alle, Antiochius hoorde, so werdt hy seer gram: Schicte wt, ende liet opghebieden in zijn gantsche Conincrijck: Ende bracht een groote macht te samen,

+ D vers 27

28

Ende greep zijnen schat aen, ende ordineerde Soudie voor een iaer, ende geboot, datmen altijt soude gerust zijn.

29

Maer doen hy sach, dat hy niet gelts genoech en hadde: Ende dat dat lant, van wegen des Crijchs, welcke hy nv langen tijt gheuoert hadde teghen de Wet, niet veel gheuen en conde:

30

Soo sorchde hy hem, dat hy de groote oncost niet langer en vermocht te dragen, ghelijck tot noch toe, doen hy Soudie ende gauen wtgegeuen hadde, meer dan alle Coningen voor hem.

31

^† Daerom wert hy bedroeft, ende tooch in Persen om dat selue lant te schatten, ende ghelt op te brenghen.

† 1.Mac. 6.a.1.

32

^+* Ende hy liet int Lant eenen Vorst, met namen Lysiam, den seluen maecte hy tot eenen Hooftman, ouer dat gantsche Conincrijck, van Euphrate aen, tot aen Egipten.

+ E vers 32

* 1.Mac. 6.a.5.

33

Ende hy beual hem zijnen sone^* den Ionghen Antiochum, dewijle dat hy buyten Lants zijn soude.

* 1.Mac. 6.b.17

34

Ende liet hem de helft des Crijchsvolckx, ende der Elephanten, ende dede hem beuel van allen saken.

35

Oock van Iudea ende Ierusalem, dat hi daer meer volcx henen schicken soude om de ouergebleuen Lieden in Israel ende Ierusalem wt te royen:

36

Ende dat Lant den vreemden wt te deylen, ende Heydenen ouer al daer in setten.

37

Int hondert ende seuenenveertichste Iaer, tooch de Coninc wt van zijne stadt Antiochia, ouer de Riuiere Euphrates op inde bouenste Landen.

38

^‡ Maer Lysias vercoos sommige Vorsten des Conincx vrienden tot Hooftlieden, te weten, Ptolomeum den sone Dorymenis, Nicanor ende Gorgiam,

‡ 2.Mac. 8.b.9.

39

Ende ghaf

[p. 133v]

haer veertich duysent mannen te voet, ende seuen duysent te Peerde, om datse teghen dat Lant Iudea trecken souden, ende de Ioden wtroyen, als de Coninck beuolen hadde.

40

Als sy nv met desen heyr wtgetoghen waren, doen legerden sy haer ten eersten by Ammao op dat vlacke velt.

41

Doen sulcx de Cooplieden inde Landen rontom hoorden, quamen si inden Legher, ende brachten veel gelts met haer, om de kinderen Israels te coopen, datse haer knechten zijn souden. Ende wt Syria, ende vanden anderen Heydenen tooch meer Crijschvolcx tot haer.

42

⁺ Doen nv Iudas ende zijne broeders sagen, dat de veruolginge grooter wert, ende dat de Vianden aen de Lantpalen laghen, ende vernamen, dat de Coninck gheboden hadde, gantsch Iuda te verderuen:

+ F vers 42

43

So waren sy onueruaert, ende vereenichden onder haer, sy wouden haer volc verlossen, ende voor de Heylighen strijden.

44

Daerom brachten sy haer Crijschvolc te samen, op datse by malcanderen waren, ende daer op wachten, wanneermen de Vianden aengrijpen moeste: Ende datse oock met malcanderen bidden mochten, om ghenade ende hule van Godt.

45

^* Maer op die tijt was Ierusalem woest, ende daer en woonde gheen Borger meer, ende dat Heylichdom was ontheylicht met den Afgodt die daer in gheset was. Ende de Heydenen hadden de Borcht in: Ende alle heerlijcheyt was van Iacob wech genomen. Ende men en hoorde daer noch Pijpen noch herpen.

* 1.Mac. 1.d.33.

46

Daerom quam dat volc tot Mispath te samen, teghen Ierusalem ouer:^† Want Israel moeste in voortijden te Mispath aenbidden.

† 1.Re. 7.b.5.

47

Op dese plaetse quamen sy nv ooc te samen, ende vasten daer, ende toghen Sacken aen, ende stroyden asschen op haer hoofden, ende scuerden haer cleederen.

48

Ende droegen de Boecken des Wets voor, de welcke de Heydenen lieten soecken, om haer Afgoderije, daer in te scrijuen ende te schilderen.

49

Sy brachten ooc de Priesterlijcke cleederen daer henen: De eerstelinghen ende tienden, ende maecten^† Nazareos, de welcke hare bestelde tijt houden moesten.

† Nume. 6.a.2.

50

Ende riepen claechlijck inden Hemel: Waer sullen wy dese henen voeren?

51

⁺ Want v Heylichdom is veronreynicht: Vwe Priesters zijn veriaecht.

+ G vers 51

52

Ende siet alle Heydenen vergaderen haer teghen ons, op datse ons geheel vernielen. Ghy weet watse tegen ons in den sin hebben.

53

Hoe connen wy voor haer blijuen? Ten si dat ghy ons dan helpet, onse Godt.

54

Daer na liet Iudas dat volc tsamen roepen met de Trompetten, ende maecten een veltregiment,

55

Ouerste, Hooftlieden, ende Weyfelaers.

56

^‡ Ooc liet hy wtroepen, dat de gene, die huysen timmerden, oft huysvrouwen trouden oft Wijnbergen planten, oft die^† beureest waren, dat die wederom na huys trecken mochten: Gelijc als sulcx de Wet toe laet.

‡ Deu. 20.a.5.

† Iudic. 7.a.3.

57

Daer na togen si voort, ende sloegen ha-ren Leger ooc aen Ammao, tegent Suyden.

58

Ende Iudas vermaende zijn volck ende sprac: Wapent v, ende weest onueruaert, dat ghy morgen bereyt zijt, te vechten tegen dese Heydenen, die ons ende onse Heylichdom dencken te verderuen.

59

Het is ons beter te lijden, dat wy inden strijdt doot blijuen, dan dat wy sulcken iammer aen ons volc ende Heylichdom sien.

60

^* Maer wat Godt inden Hemel wil, dat gheschie.

* Matt. 6.b.10.