Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .xliij. Capittel.

¶ Van de schoonheyt ende chieragie des Hemels, der Sonnen ende der Manen, ende der Sterren, ende ander wercken, die Godt inde hoochte gheschapen heeft.

1

⁺ ICk wil nv de^† wercken des HEEREN prijsen, ende wt de heylighe Schrift sine wercken vercondighen, ghelijck icse ghelesen hebbe.

+ A vers 1

† Genes. 1. 2.

2

De^† Sonne gheeft alder werelt dat licht, ende haer licht is dat alder claerste licht.

† Genes. 1.b.16 4.esd. 6.e.45 Psalm. 19.a.5 136.a.8.

3

Het en is oock den heylighen vanden HEEre noch noyt ghegheuen, dat si alle zijn wonderen wtspreken conden, wandt de Almachtighe HEERE heeftse te groot ghemaect, ende alle dinghen zijn te groot, om nae haerder weerde le louen.

4

Hy alleen ondersoeckt den Afgront,^† ende der menschen herten,^* ende weet, wat si dencken.^‡ Wandt de HEERE weet alle dinck, ende siet, tot welcker tijt een yeghelijc gheschieden sal.

† 1.Reg. 16.b.7 Iere. 17.b.10. Psalm. 7.b.10

* Iob. 42.a.2. Hebre. 4.b.12

‡ Ioan. 16.d.30 21.c.17.

5

^† Hy vercondicht wat voorleden ende toecomende is.

† Esa. 46.b.9

6

Hy verstaet alle heymelijcheyt, ende hem en is geen sake verborgen.

7

Hy bewijst zijn groote wijsheyt heerlijck,^* ende hi is van eewicheyt tot eewicheyt.

* Hebre. 1.b.8

8

Men can hem noch grooter noch cleynder maken,^* ende hy en behoeft niemants raet.

* Esai. 40.b.13 Sapi. 9.b.17. Rom. 11.d.34 1.Cor. 2.c.16.

9

Hoe lieflijck zijn alle wercken, hoe wel men nauwelijcx een voncxken daer af bekennen can.

10

Sy leuen alle, ende blijuen voort ende voort, ende waer toe hy haerder behoeft, daer zijn si alle ghehoorsaem.

11

Daer zijn altijt twee teghen twee, ende een teghen een, ende wat hy maect, daer en is geen ghebreck aen,

12

Ende hy heeft een yegelijc geordineert, waer toe het sonderlinge nut wesen sal.⁺ Ende wie can hem versaden, van zijne heerlijckheyt te aensien?

+ B vers 12

13

Men siet zijn heerlijckheydt aen de machtighe groote hoochte, aen dat clare Firmament, ende aen den schoonen Hemel.

14

Als de Sonne opgaet, so vercondicht si den dach. Sy is een wonder werc des Alderhoochsten,

15

Op den middach droochtse de Aerde,^* ende wie can voor haer hitte blijuen?

* Psal. 19.a.7.

16

Sy maectet heeter dan veel Ouens, ende brant de Bergen, ende blaest enckel hitte van haer, ende gheeft sulcken claren schijnsel van haer, soo dat si de ooghen verblint.

17

Dat moet een groot Heere zijn, diese gemaect heeft,^* ende haer beuolen heeft soo snel te loopen.

* Psalm. 19.a.6

18

^† Ende de Mane, moet inde geheele werelt schijnen tot haerder tijt, ende de Maenden onderscheyden, ende dat Iaer wt deylen.

† Genes. 1.b.16 Psa. 104.c.19

19

^† Na de Mane rekentmen de Feesten, Het is een licht dat afneemt, ende wederom toe neemt:

† Exodi. 12.a.2.

20

Hy maeckt de Maent, hy wast ende verandert haer wonderlijck.

21

Oock lichtet dat gheheele Hemelsche heyr inder hoochten, aent Firmament,^* ende de clare Sterren verchieren den Hemel.

* 4.esd. 6.e.45

22

Also heeftse de HEEre inder Hoochten beuolen de werelt te verlichten:

23

Door Godts woort houden sy haer ordinantie, ende en waken haer niet moede.

24

^† Aensiet den Regenboghe, ende looft den ghenen die hem gemaect heeft, want hy heeft seer schoone verwen.

† Gene. 9.b.13.

25

Hy heeft den Hemel fijn rondt ghemaeckt,^* ende de hant des Alderhoochsten heeft hem wtghebreyt.

* Esai. 40.c.22. 44.e.24.

26

Door zijn woort valt eenen grooten^† sneeu: Ende hy latet wonderlijck door malcanderen blicxemen, soo dat hem den Hemel open doet,

† Iob. 37.a.7. Ps. 147.b.16

27

Ende de Wolcken sweuen, ghelijck de Voghelen vlieghen.

2

Hy maeckt door zijn cracht de Wolcken dicke, soo datter Haghel wt valt.

29

^† Sijnen donder verschrict de Aerde,^* ende de Berghen daueren voor hem.

† 4.esd. 16.a.10

* Psal. 18.a.8. Nahu. 1.a.5.

30

Door sinen wille waeyt de Suydenwint ende Noordenwint, ende ghelijck als de Voghelen vliegen, so keeren haer de winden, ende waeyen den sneeu door malcanderen, so dat hy hem te hoope wert,

31

⁺ Ghelijc als wanneer haer de Sprinchanen neder gheuen. Hy is soo wit, dat hy de ooghen verblint, ende dat herte moet hem verwonderen, van sulc eenen wonderlijcken Reghen.

+ C vers 31

32

Hy stroyt den^* Rijm op der Aerden ghelijc Sout, ende alst vriest, so worden ijs keghelen, ghelijck de scherpten aen de stocken:

* Ps. 147.b.16.

33

Ende als den couden Noordenwint waeyt, soo wort dat water tot ijs. Waer water is, daer waeyt hy ouer henen, ende hy trect dat water, ghelijck een harnasch aen.

34

Hy verderft de gheberchten, ende verbrant de Wildernissen, ende verdorret al wat groene is, ghelijc een vier.

35

Daer teghen helpt eenen dicken Neuel, ende eenen dauwe, na de hitte, die verhuecht alle dinck wederom.

36

^† Door zijn woort, keert hy de See, dat si niet wt en breeckt, ende heeft daer Eylanden in ghesaeyt.

† Genes. 1.a.9. Iob. 26.b.10. Prou. 8.c.29. Ierem. 5.d.21.

37

Die op de zee varen, die spreken van hare perijckelen, ende wy, diet hooren, verwonderen ons.

38

Aldaer zijn seltsame wonderen, menigherley dieren ende^† Waluisschen: Door de seluen scheeptmen henen.

† Psa. 149.a.7

39

⁺ Summa, door zijn woort bestaet alle dinck.

+ D vers 39

40

Al ist dat wy al schoon veel segghen, soo en connen wijt doch niet ghenoech wtspreken,

41

Cort af, hy ist gheheel, oft wy al schoon alle dinck hooghe prijsen, wat is dat?

42

Hy is doch noch veel hoogher, dan alle zijn wercken.^† De HEERE is onwtsprekelijc groot, ende sine macht is wonderlijck.

† Psal. 47.a.3. 96.a.4. 145.a.3.

43

Looft ende prijst den HEEre, alsoo hooge als ghy vermoecht, hy is doch noch hoogher.

[p. 126r]

44

^† Prijst hem wt alle crachten, ende en laet niet af, noch en sult ghijt niet ghenoech doen.

† Psal. 106.a.2.

45

^* Wie heeft hem ghesien, dat hy van hem spreken conde?

* Deut. 5.c.24. Exo. 34.d.20. Ioan. 1.b.18.

46

Wie can hem so hooge prijsen, als hy is? Wy sien dat minste deel van zijne wercken,

47

Want veel grooter zijn ons noch verborgden, want al wat daer is,

48

Dat heeft de HEEre ghemaect, ende gheuet den Godureesenden te kennen.