Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .v. Capittel.

¶ Holofernes verneemt dat de kinderen Israels haer ten strijde bereyden, waerom hi wter maten toornich was, Achior wert gheuanghen.

1

⁺ ENde het wert Holoferni den velthooftman van Assyrien ghebootschapt, dat haer de kinderen van Israel rusteden, ende haer weeren wouden, ende hoe si de clippen aen tgheberchte inghenomen hadden.

+ A vers 1

2

Doen werdt Holofernes gram, ende ontboot alle Ouersten ende Hooftlieden der Moabiten ende Ammoniten tot hem, ende sprack tot hen:

3

Segghet op, wat is dit voor een volck, dat in tgheberchte woont? Wat hebben si voor groote steden? Wat vermoghen si? Ende wat voor Crijchsuolck ende Coninck hebben si?

4

Dat si alleene voor allen anderen, in Oostlant ons verachten,^* ende en zijn ons niet te ghemoet ghegaen, dat sy ons aennamen met vrede.

* Iudith. 2.b.6

5

^† Doen antwoorde Achior, de Ouerste alder kinderen Ammon, ende sprack: Mijn Heere, wilt ghijt gheerne hooren, soo wil ick v de waerheyt segghen, wat het voor een volck sy, dat in tgheberchte woont, ende voor v niet lieghen.

† Iudit. 11.b.6.

6

^+* Dit volck is wt Chaldea gecomen,

+ B vers 6

* Genes. 11.d.31

7

Ende heeft eerst in Mesopotamien gewoont, want si en wouden niet volgen,^† de Goden haerder vaderen in Chaldea.

† Iosue. 24.a.3

8

Daerom verlieten si de seden haerder vaderen, welcke vele goden hadden, op dat si den eenigen Gode des Hemels, dienen mochten.

9

Die hen ooc gheboot van daer te trecken, ende in Haram te woonen.

10

Doen nv in alle de landen^* dieren tijt was,^† reysden si af in Egipten Landt.^‡ Daer is haerder in vier hondert Iaren

* Ge. 41.g.54.

† Gen. 46.a.1

‡ Exo. 12.a.4 Galat. 3.c.17.

[p. 98r]

soo vele gheworden, datmense niet tellen en conde.

11

⁺ Maer doense de Coninc in Egipten beswaerde, met^* Aerde te voeren ende tijchelen te maken, om sine steden te timmeren^† riepen si tot haren HEERE. Die sloech gansch Egypten met menigerley plaghen.

+ C vers 11

* Exodi. 1.b.14

† Exodi. 2.c.23.

12

^* Doense nv de Egiptenaers van haer wtghestooten hadden, ende de plaghe van haer afliet, ende wildense weder vanghen, ende totten dienste int lant voeren,

* Exodi. 12.c.33. 14.a.5.

13

Dede haer Godt des Hemels^† de zee op, Alsoo dat dat water op beyde zijde vast stont als eenen muer,

† Exodi. 14.d.21 Psal. 73.b.13. 106.b.9. Sapi. 10.d.18

14

Ende si ghinghen droochs voets op des Sees gront, ende quamender af.

15

Maer doen haer de Egiptenaers met haren gantschen heyre na iaechden,^* verdroncken si alle in de zee,^† Also datter ooc niet een en was ouergebleuen, diet hadde connen nasegghen.

* Psal. 78.f.53. 106.b.11. 136.b.15.

† Exo. 14.f.28

16

⁺ Ende doen dit volck wt de roode zee quam, legerdet hem in de woestijne des berchs Sina, daer te voren geen mensce woonen, noch hem onthouden en conde.

+ D vers 16

17

^† Daer wert dat bitter water soet, dat zijt drincken conden,^* ende cregen broot vanden Hemel^‡ veertich iaer lanc.

† Exod. 15.d.25

* Exo. 16.c.15

‡ Deut. 8.a.2.

18

Ende soo waer si trocken, sonder boghe, pijl, schilt ende sweert, daer street God voor haer, ende behielt dat velt. Ende niemant en conde desen volcke schade doen, behaluen alleene alst afweeck vanden gheboden des HEEren zijns Godts,^* want soo dicwils als si eenen anderen, dan haren Godt, aenbaden, soo werden si verslaghen,^† ende wech gheuoert met alle schande.

* Iudic. 2. 3. 4.

† 4.Re. 25.a.11.

19

⁺ Maer soo dickwils alst haer beroude, dat si vanden gheboden haers Godts, afgheweken waren,^* gaf hen de God des Hemels, wederom ouerwinninghe teghen hare vianden.

+ E vers 19

* 1.mac. 2.e.44

20

Daeromme^† vernielden si der Chananiten Coningen, den Iebusite, den Pheresite, den Hethite, den Heuite,^† den Amorite, ende alle Gheweldighe in Hesbon,

† Ios. 9. 10. 11. 12

† Num. 21.d.21.e.33.

21

Ende namen hare Lant ende steden in. Ende het ghinck haer wel, so langhe als si haer niet en besondichden aen haren GODT,

22

^† Want hare GODT hatet dat onrecht.

† Psalm. 5.a.6. Hebre. 1.b.9.

23

^* Sy zijn oock voor dese tijden dickwils verdreuen, van vele volcken,^† ende wech geuoert in vreemde landen, daerom dat si af gheweken waren vanden gebode, dat haer God gegeuen had, dat si daer in wandelen souden.

* 4.re. 25.a.4

† 4.Reg. 17.a.6.

24

^* Maer si zijn nv corts weder gecomen, wt de ellende, daer si in waren,^† nae dien si haer weder bekeert hebben totten HEEre haren God, ende hebben haer weder geset in dit gheberchte, ende woonen wederom te Ierusalem, daer haer Heylichdom is

* 1.Esd. 1.a.5.

† Deut. 30.a.2.

25

Daerom mijn Heere, laet vernemen, oft hem dat volck besondicht heeft aen haren God, soo willen wy op trecken, ende haren God salse v gewisselijck in de handen gheuen, dat ghyse bedwingt.⁺ Maer hebben si haer niet besondicht aen haren Godt, soo en doen wy niet teghen haer.^* Want haren God salse beschermen, ende wy sullen tot spot worden den geheelen Lande.

+ F vers 25

* Iudith. 6.c.12

26

Doen Achior sulcx ghesproken hadde, werden alle Hooftlieden des Holofernis toornich, ende dachten hem te dooden, ende seyden onder malcanderen: Wie is dese, die sulcx seggen derf, dat haer de kinderen Israels souden weeren, teghen den Coninck NebucadNezar ende zijn Crijchsuolck?

27

Het zijn doch enckel naecte Lieden, ende geen Crijghers. Maer op dat Achior sie, dat hy ghelogen heeft, so laet ons op trecken, ende als wy hare beste Lieden vangen, so willen wy Achior met haer laten doorsteken, op dat alle volcken onderuinden,^* dat NebucadNezar een Godt des Lants sy, ende gheen ander.

* Ezech. 28.a.2. Sopho. 2.c.15