Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .xvij. Capittel.

¶ De Ionghelinck Dauid verslaet Goliath den Ruese. De Philisteen vlieden.

1

⁺ DE Philisteen vergaderden haer Heyr totten strijde, ende quamen te samen te Socho in Iuda, ende legherden hen tusschen Socho ende Aseka, aent eynde Damin.

+ A vers 1

2

Maer Saul ende de mannen Israels quamen te samen, ende legherden hen inden Eycgront, ende rusten hen totten strijde teghen de Philisteen.

3

Ende de Philisteen stonden op eenen berch op gheen zijde: Ende de Israelijten op eenen berch op dees side, alsoo datter een dal tusschen hen was.

4

Doen tradt daer voor wt den Leger^† der Philisteen eenen Ruese, gheheeten Goliath,^* van Gath, ses ellen ende een hantbreet lanck.

† 2.Reg. 21.c.9.

* Iosu. 11.d.22

5

Ende hadde eenen metalen helm op zijn hooft, ende een schubachtich pansier aen, ende dat ghewichte zijns pantsiers was vijf duysent Siculen metaels,

6

Ende hadde metalen beenharnisch aen zijn beenen, ende eenen metalen schilt op zijn schouderen,

7

Ende den scacht zijnder spiessen was, als eenen weefboom, ende dat yser zijnder spiessen hadde seshondert Sikelen ysers, ende zijn Wapendragher ghinck voor hem henen.

8

⁺ Ende hy stont, ende riep totten Heyre Israels, ende sprack tot hen: Wat zijt ghy wtghetrocken om v te rusten in eenen strijt? En ben ic niet een Philisteus, ende ghy Sauls knechten? Verkiest eenen onder v, die my af come:

+ B vers 8

9

Can hy teghen my ghestrijden, ende slaet hy my, soo willen wy uwe knechten zijn. Maer can ick hem ouerweldighen, ende sla hem, soo sult ghy onse knechten zijn, dat ghy ons dient.

10

Ende de Philisteus sprack: Ick heb dat Heyr Israels beschimpt heden ten daghe. Gheeft my eenen, ende laet ons teghen malcanderen strijden.

11

Doen Saul ende alle Israel dese reden des Philisteus hoorden, versloeghen sy hen, ende vreesden seere.

12

Maer^† Dauid was eens Ephratischs Mans soon, van Bethlehem Iuda, die hiet Isai, die hadde acht sonen, ende was een out Man tot Sauls tijden, ende was wel bedaecht onder de mannen.

† 1.Reg. 16.c.11.

13

Ende de drie grootste sonen Isai, waren met Saul inden Crijch ghetrocken, ende hieten met namen, Eliab de eerstgheboren, AbiNadab de ander, ende Samma de derde.

14

Maer Dauid was de ionckste. Maer doen de drie Outste met Saul inden Crijch trocken,

15

Ghinck Dauid weder wech van Saul, dat hi de Schapen zijns vaders tot Bethlehem soude hoeden.

16

Mer de Philisteus tradt

[p. 109v]

voort smorghens vroech, ende het sauonts, ende boodt hem wt veertich daghen lanck.

17

⁺ Maer Isai sprack tot zijnen sone Dauid: Neemt voor uwe Broederen dese Epha versengde Aren, ende dese thien brooden, ende loopt int heyr tot uwen broederen,

+ C vers 17

18

Ende dese thien weecke kesen, ende brengtse den Hooftman, ende besoeckt uwe broeders, oft hen wel gaet,

19

Ende neemt wat sy v beuelen. Maer Saul ende sy, ende alle mannen Israels, waren inden Eycgront, ende streden teghen de Philisteen.

20

Doen maeckte hem Dauid smorgens vroech op, ende liet de Schapen den bewaerder, ende droech dat, ende ghinck henen, soo hem Isai gheboden hadde, ende quam totten Waghenborch. Ende dat Heyr was wtghetrocken, ende had hem gerust, ende riep inden strijdt.

21

Want Israel hadde hem toegerust, so waren de Philisteen tegen haer Heyr ooc gerustet.

22

Doe liet Dauid dat vat dat hy droech, byden bewaerder der ghereetschappen, en liep int heyr, ende ghinck daer in, ende gruette zijne broeders.

23

Ende doen hy noch met hen sprac, siet doe tradt den Ruese gheheeten Goliath, de Philisteus van Gath, voorwaerts, wt der Philisteen Heyr, ende sprack als te voren. Ende Dauid hoorde dat.

24

Maer een yegelijck in Israel, als hy den man sach, soo vluchte hy voor hem, ende vreesde seer.

25

Ende elck in Israel sprack: Hebt ghy den Man ghesien voortreden? Want hy is voortgetreden om Israel te beschimpen.^† Ende wie hem slaet, dien wil de Coninck seer rijcke maken,^* ende hem zijn dochter gheuen, ende wilt zijns vaders huys vrij maken in Israel.

† Iosue. 15.d.16 Iudi. 1.c.12. 1.Pa. 12.a.6.

* 1.Re. 18.d.17

26

⁺ Doe sprac Dauid totten Mannen die by hem stonden: Wat salmen dien doen, die desen Philisteus slaet, ende de schande van Israel keert? Want wie is de Philisteus, dese onbesneden, die dat Heyr des leuenden Godts beschimpt?

+ D vers 26

27

Doen seyde hem dat volc als te vooren: Soo salmen hem doen die hem slaet.

28

Ende Eliab zijn grootste broeder hoorde hem spreken metten mannen, ende verbolch met toornicheyt teghen Dauid, ende sprack: Waerom sydy afghecomen? Ende waerom hebdi die weynich Schapen daer inder woestijnen gelaten?^* Ick kenne v vermetentheyt wel, ende ws herten boosheyt. Want ghy zijt neder ghecomen, om dat ghy den strijdt sout sien.

* Iob. 21.c.27.

29

Dauidt antwoorde: Wat heb ick dan nv ghedaen? En ist my niet beuolen:

30

Ende keerde hem van hem tot eenen anderen, ende seyde so hy te voren gheseyt hadde. Doen antwoorde hem dat volck als te voren.

31

Ende doen sy de woorden hoorden die Dauid seyde, vercondichden syse voor Saul. Ende hy dede hem halen.

32

Ende Dauid sprack tot Saul: Gheenen mensche en ontualle dat herte om des wille. V knecht sal henen gaen, ende tegen den Philisteum strijden.

33

Maer Saul sprac tot Dauid: Ghy en cont niet henen ghe-gaen tegen desen Philisteum, om teghen hem te strijden. Want ghy zijt een Iongelinck, ende dese is een Oorloochs Man van zijnder ioncheyt op.

34

⁺ Maer Dauid sprack tot Saul: Dijn knecht hoedde de schapen zijns vaders, ende daer quam eenen Leeu ende eenen Beyr, ende nam een schaep wech vander Cudden.

+ E vers 34

35

Ende ick liep hem nae, ende sloech hem, ende verlostet wt zijnen monde. Ende doen hy hem teghen my stelde,^* so greep ick hem by zijnen baert, ende sloech hem ende doode hem.

* Iudi. 14.b.6 Dani. 6.d.22. Heb. 11.f.33.

36

Also heeft v knecht gheslaghen, beyde den Leeu ende den Beyr. So sal nv dese Philisteus de onbesnedene zijn, ghelijck dier een: Want hy heeft ghescheynt dat Heyr des leuenden Gods.

37

Ende Dauid sprack: Die HEEre die my vanden Leeu ende Beyr verlost heeft die sal mi ooc verlossen van desen Philisteo. Ende Saul sprack tot Dauid: Gaet henen, de HEERE sy met v.

38

Ende Saul trock Dauid zijne cleederen aen, ende sette hem eenen metalen helm op zijn hooft, ende dede hem een pantsier aen.

39

Ende Dauid gorde zijn sweert ouer zijn cleeder ende begoste te gaen, want hy en hadts noyt gheproeft. Doen sprac Dauid tot Saul: Ick en can also niet ghegaen, want ick en bent niet ghewoone, ende leydet van hem.

40

Ende nam zijnen staf in zijn handt, raepte vijf glatte steenen wt de beke, ende stackse in de Herders tessche die hy hadde, ende inden sack, ende nam den slinger in zijn handt, ende maecte hem totten Philisteum.

41

Ende de Philisteus ghinck voor henen, ende maecte hem tot Dauid, ende zijn Wapendrager voor hem henen.

42

⁺ Doen nv de Philisteus opsach, ende sach Dauid aen, verachte hy hem: Want hy was een iongelinc, bruynachtich van fraeyer ghedaenten.

+ F vers 42

43

Ende de Philisteus sprack tot Dauid: Ben ick dan een Hondt, dat ghy met eenen stock tot my coemt? Ende vloecte Dauid by zijnen God, ende sprack tot Dauid:

44

Coemt herwaerts tot my, ick wil v vleesch gheuen den voghelen onder den Hemel, ende den dieren opten velde.

45

Maer Dauid sprac totten Philisteum: Ghy coemt tot my met een sweert, spiese, ende schilt: Maer ic come tot v inden naem des HEEren Sebaoth, des Gods des heyrs Israels, dat ghy beschimpt hebt.

46

Heden op desen dach sal v de HEEre in mijnder hant ouerleueren, dat ic v slae, ende neme v hooft van v, ende gheue dijn lichaem des heyrs der Philisteen, heden den vogelen onder den Hemel, ende den Wilt opter Aerden, op dat alle Landen kenlijck werde, dat Israel eenen Godt heeft.

47

Ende dat alle dese ghemeynte wete, dat de HEERE niet door sweert noch spiese en helpt. Want den strijdt is des HEEren, ende sal v in onsen handen gheuen.

48

Als nv hem de Philisteus op maecte, ghinck daer henen, ende ghenaeckte hem tot Dauid, haeste hem Dauid, ende liep wt den heyr tegen den Philisteum.

49

Ende Dauid greep metter hant in zijn tessche,

[p. 110r]

ende nam eenen steen daer wt, ende slingherde, ende raeckte den Philisteus aen zijn voorhooft^* also dat den steen in zijn voorhooft voer, ende dat hy ter Aerden viel op zijn aensicht.

* Eccl. 47.a.4.

50

⁺ Also verwan Dauid den Philisteum metter slinghere, ende metten steen, ende sloech hem, ende doode hem.

+ G vers 50

51

Ende doen Dauid gheen sweert in zijn handt en hadde, liep hy henen, ende tradt tot den Philisteum,^* ende nam zijn sweert, ende troct wt der scheyden, ende doode hem, ende hieu hem den Cop daer mede af.

* 1.Pa. 12.d.23. 1.Reg. 21.c.9.

52

Maer doe de Philisteen saghen, dat haer alder stercste doot was^* vluchten sy. Ende de Mannen Israels ende Iuda maecten hen op ende riepen, ende iaechden den Philisteen na, tot datmen coemt int dal, ende tot aen de poorte Ekron. Ende de Philisteen vielen verslaghen op den wech, na de poorte tot Gath, ende tot Ekron toe.

* Iudi. 7.f.21.

53

Ende de kinderen Israels keerden weder om, vanden na iaghen der Philisteen, ende beroofden haren Legher.

54

Maer Dauid nam des Philisteen hooft, ende brachtet tot Ierusalem: Maer zijn wapen leyde hy in zijn Hutte.

55

Maer doen Saul Dauid sach wtgaen tegen den Philisteum, sprac hy tot^† Abner zijnen velthooftman: Wiens soon is de Ionghelinck?

† 1.Reg. 14.g.50.

56

Abner sprac: Also waerachtelijck als v siele leeft heer Coninck, ic en weets niet. De Coninc sprac: So vraecht daer na, wiens soon de ionghelinck sy.

57

Doen nv Dauid weder quam vanden slach des Philisteus, nam hem Abner, ende bracht hem voor Saul, ende hy hadde des Philisteus hooft in zijn hant.

58

Ende Saul sprack tot hem: Wiens sone zijt ghy Ionghelinck? Dauid sprack: Ick ben een soon ws knechts Isai, des Bethlehemijts.