Den Bibel, Inhoudende dat Oude ende Nieuwe Testament (Biestkensbijbel)

¶ Dat .xxiiij. Capittel.

¶ Hoe Abraham zijnen knecht sandt voor zijnen sone Isaac een huysvrouwe te soecken, ende Rebeca wort zijn huysvrouwe, ende Isaac creechse soo lief, dat hy de droefheyt van zijns moeders doot verminderde.

1

⁺ ABraham was out ende wel bedaecht, ende de HEEre had hem gebenedijt in allen,

+ A vers 1

2

Ende sprac tot zijnen Outsten knecht zijns huys, die alle zijn goeden voorstont:^‡ Legget v hant onder mijn dige,

‡ Gen. 47.g.29 Gene. 25.d.33.

3

Ende sweert my byden HEEre den Godt des Hemels ende der Aerden,^† dat ghy mijnen sone geen wijf en neemt vanden dochteren der Cananiten, onder den welcken ick woone:

† Deut. 7.a.3. Gene. 28.a.1.

4

^* Maer dat ghy trect in mijn Vaderlant, ende tot mijn maechschap, ende neemt mijnen sone Isaac een wijf.

* Gen. 11.d.31.

5

De knecht sprack: Hoe? Oft dat wijf my niet volghen en wilde in dit lant, sal ick dan uwen sone weder brenghen in ghene lant, daer ghy wt ghetrocken zijt?

6

Abraham sprack tot hem: Wacht v daer voren, dat ghy mijnen sone daer niet weder henen en brengt.

7

De HEEre de Godt des Hemels, die my van mijns Vaders huyse genomen heeft, ende van mijnen maechschap, die my geloeft heeft, ende my oock ghesworen heeft ende geseyt:^† Dit lant wil ick uwen sade geuen, die sal zijnen Enghel voor v henen seynden, dat ghy mijnen sone aldaer een wijf neemt.

† Gene. 12.b.7. 15.d.18.

8

Maer ist dat v dat wijf niet volgen en wil, so sydy desen eedts^† quijt, alleen en brengt mijnen sone daer niet weder henen.

† Los, oft ontsleghen.

9

Doen leyde de knecht zijn hant onder de dighe zijns Heeren Abrahams, ende swoer hem sulcx.

10

⁺ Aldus nam de knecht thien Kemelen vande Kemelen zijns Heeren, ende tooch henen, ende hadde met hem alderley goeden zijns Heeren, ende maecte hem op, ende tooch na Mesopotamien totter stadt Nahor.

+ B vers 10

11

Daer liedt hy de Kemelen hen legheren buyten voor de stadt, by eenen waterput, des auonts ontrent dier tijt, als de wijuen pleghen wt te gaen, ende water te scheppen, ende sprac:

12

^* HEEre ghy Godt mijns Heeren Abrahams, coemt my heden te ghemoet, ende doet bermherticheyt aen mijnen Heere Abraham.

* Iudith. 9.a.2.

13

Siet, ick stae hier byden waterput, ende der lieden dochteren in deser stadt sullen wtcomen om water te scheppen.

14

Wanneer nv een maecht coemt, daer ick toespreke: Neyghet v cruycke, ende laet my drincken, ende sy sal segghen: Drinct, ich wil v Kemelen oock te drincken gheuen, dat sy die sy, die ghy uwen dienaer Isaac^* bereyt hebt, ende ick daer aen bekenne, dat ghy bermherticheyt aen mijnen Heere ghedaen hebt.

* Verleent.

15

Ende eer hy wtghesproken hadde. Siet,^* doen quammer wt Rebeca, Bethuels dochter, die een sone der Milca was, de welcke Nahors Abrahams broeders wijf was, ende droech een cruyck op haer schouderen,

* Gene. 22.d.23.

16

Ende sy was een seer schoon deerne van aensicht, noch een maecht, ende gheen man en hadse bekent. Die ghinck neder totter fonteynen ende vulde de cruyck, ende clam op.

17

Doen liep haer de knecht te ghemoet, ende sprack: Laet my een luttel waters wt uwer cruycken drincken:

18

Ende sy sprack: Drinct mijn Heere. Ende sy liet de cruyck haestelijck neder op haer hant, ende gaf hem te drincken.

19

⁺ Ende doen sy hem te drincken ghegeuen hadde, sprack sy: Ick wil uwen Kemelen oock wat scheppen, tot dat sy alle drincken.

+ C vers 19

20

Ende sy haeste haer, ende goot de cruyck vol in de drencke, ende liep weder totter fonteynen om water te scheppen, ende schiep allen zijnen Kemelen.

21

Maer de man verwonderde hem seer, ende sweech stil, tot dat hy bekende, of de HEEre tot zijn reyse ghenade ghegeuen hadde oft niet.

22

Doen nv de Kemelen al ghedroncken hadden, nam hy een een gulden spansel eens haluen sikels swaer, ende twee armringhen aen haer handen, thien sikels gouts swaer,

23

Ende sprack: Mijn dochter wien hoort ghy toe? Dat segt my doch. Hebben wy oock ruymte in ws vaders huys te herberghen?

24

Sy sprack:^† Ick ben Bethuels dochter des soons Milca, dien sy Nahor ghebaert heeft.

† Gene. 22.d.23.

25

Ende seyde voorder tot hem: Daer is oock veel stroos ende voederinghe by ons, ende ruymten ghenoech te herberghen.

26

⁺ Doen neychde hem de de man, ende badt den HEERE aen,

+ D vers 26

27

Ende sprac: Gheloeft sy de HEERE, de Godt mijns Heeren Abrahams, die zijne bermherticheyt ende zijne waerheyt niet verlaten en heeft aen mijnen Heere. Want de HEEre heeft my den wech gheleyt tot mijns Heeren broeders huys.

[p. 9r]

28

Ende de deerne liep, ende seyde sulcx alle aen, in haers moeders huys,

29

Ende Rebecca hadde eenen broeder die hiet Laban. Ende Laban liep tot den man daer buyten byder fonteynen.

30

Ende als hi sach dat spansel ende armringhen aen zijns susters handen, ende hoorde de woorden Rebecca zijnder suster, dat si sprack: Also heeft my de man gheseyt: Doen quam hy tot den man, ende siet, hy stont by de Kemelen aen de fonteyn,

31

Ende sprack: Coemt hier binnen ghi ghebenedijde des HEEREN, waerom stady daer buyten? Ick heb dat huys gheruymt, ende voor de Kemelen ooc ruymte ghemaect.

32

Alsoo bracht hy den man in huys, ende ontoomde de Kemelen, ende gaf hen stroo ende voeder, ende water om sine voeten te wasschen, ende der mannen die met hem waren,

33

⁺ Ende sette hem eten voor.^* Maer hy sprack: Ick en wil niet eten, tot dat ick eerst mijn saken verworuen hebbe. Sy antwooden: Segt wech:

+ E vers 33

* 3.Reg. 16.c.11

34

Hy sprack: Ic ben Abrahams knecht,

35

Ende de HEERE heeft mijnen Heere rijckelijck ghebenedijt, ende is groot gheworden, ende heeft hem Schapen ende Ossen, siluer ende gout, knechten ende maechden, Kemelen ende Ezelen ghegheuen.

36

Daer^* toe heeft Sara mijns Heere wijf eenen sone ghebaert mijnen Heeren in sinen ouderdom, dien heeft hy ghegheuen al wat hy heeft.

* Gene. 21.a.2.

37

Ende mijn Heere heeft eenen eedt van my ghenomen, ende gheseyt: Ghy en sult mijnen sone gheen wijf nemen vanden dochteren der Cananiten, in welcker lant ic woone,

38

Maer trect henen tot mijns Vaders huys, ende tot mijnen gheslachte, aldaer neemt mijnen sone een wijf.

39

Maer ick sprack tot mijnen Heere: Hoe? Oft my dat wijf niet volghen en wilde.

40

Doen sprack hy tot my: De HEERE, voor dien ick wandele, sal sinen Enghel met v seynden, ende ghenade tot uwer reyse gheuen, dat ghi mijnen sone een wijf neemt van mijnen maechschappe, ende van mijns Vaders huyse.

41

Als dan suldy mijns eedts ontsleghen zijn, als ghi tot mijnen maechschappe coemt, gheuen syse v niet, soo sydy mijns eedts ontsleghen.

42

⁺ Alsoo quam ick heden ter fonteynen ende sprack: HEERE God mijns Heeren Abrahams, hebdy ghenade tot mijnder reyse ghegheuen, daer ick lancx ghereyst ben,

+ F vers 42

43

Siet, soo stae ick hier byder waterfonteynen, wanneer nv een maecht wt coemt om water te halen, ende ick tot haer segghe: Gheuet my een weynich waters te drincken wt uwer cruycken,

44

Ende si sal segghen: Drinct ghy, ick wil uwe Kemelen oock wat scheppen, dat si dat wijf, die de HEERE mijns Heeren soon bereyt heeft.

45

Eer ick nv sulcke woorden wt ghesproken hadde in mijnder herten, siet, doen coemt Rebecca, daer wt met eender cruycken op haer schouderen, ende gaet neder totter fonteynen ende schiep water. Doen sprack ick tot haer: Gheeft my te drincken,

46

Ende si nam haestelijck de cruycke van hare schouderen, ende sprac: Drinct, ende ick wil uwe Kemelen ooc te drincken gheuen. Alsoo dranck ick, ende si drencte de Kemelen oock.

47

Ende ick vraechde haer ende sprack: Wiens dochter sydy? Sy antwoorde: Ick ben Bethuels dochter, des soons Nahor, die hem Milca ghebaert heeft. Doen hinc ic en voorspansel aen haer aensicht, ende armringhen aen haer handen,

48

Ende buychde, ende aenbadt den HEERE, ende loofde den Heere God mijns Heeren Abrahams, die my den rechten wech gheleyt heeft, dat ick sinen sone, mijns Heeren broeders dochter name.

49

Sijt ghy nv die, die aen mijnen Heere vrientschap ende trouwe bewijsen wilt, soo segt het my. Maer ist so niet, soo segghet my oock, op dat ick my wende ter rechter hant oft ter slincker.

50

Doen antwoorden Laban ende Bethuel, ende spraken: Dat coemt vanden HEERE, daerom en connen wi niet teghen v gheseggen, noch quaet noch goet.

51

Daer is Rebeca voor v, neemtse, ende trect henen, dat si ws Heeren soons wijf sy, alsoo de HEERE ghesproken heeft.

52

Als Abrahams knecht dese woorden hoorde, neychde hy hem totten HEERE, ter aerden.

53

Ende tooch daer voort siluere ende gulden cleynooden, ende cleederen, ende gafse Rebeca. Maer haren broeder ende der moeder gaf hy cruyt.

54

Doen adt ende dranck hy metten mannen dye met hem waren, ende bleuen daer den nacht ouer.

⁺ Maer des morghens stont hy op, ende sprac: Laet my trecken tot mijnen Heere:

+ G vers 55

55

Maer haer broeder ende moeder spraken: Laet doch de deerne eenen dach oft thiene by ons blijuen, daer nae suldy henen trecken.

56

Doen sprack hy tot haer: En hout my niet op, want de HEERE heeft ghenade tot mijnder reyse ghegheuen, verlaet my dat ick tot mijnen Heere trecke.

57

Doen spraken si, laet ons de deerne roepen, ende vragen wat si daer toe seyt. Ende si riepen Rebeca, ende spraken tot haer: Wildy met desen man henen trecken?

58

Sy antwoorde: Ia, ick wil met hem.

59

Alsoo lieten si Rebeca haer suster trecken met haerder voesteren, met Abrahams knecht ende sine lieden.

60

Ende si ghebenedijde Rebeca, ende spraken tot haer: Ghy zijt onse suster, wasset tot veel duysent mael duysenden^* ende uwe saet besitte de poorten zijnder vyanden.

* Gen. 22.c.17.

61

Also maecte haer Rebeca op met haren deernen, ende ghinck sitten op de Kemele, ende toghen den man nae, ende de knecht nam Rebeca aen, ende tooch henen.

62

^* Maer Isaac quam vander fonteynen des leuenden ende sienden. Want hi woonde int lant teghent zuyden,

* Gen. 16.d.14.

63

Ende was wtghegaen om te bidden op den velde aen den auont: Ende hief zijn oogen op, ende sach dat daer Kemelen aen quamen.

64

⁺ Ende Rebeca hief haer ooghen op, ende sach Isaac.

+ H vers 64

[p. 9v]

Doen viel si vande Kemele,

65

Ende sprack tot den knecht: Wie is die man, die ons teghen coemt op den velde? De knecht sprack: Dat is mijn Heere. Doen nam si den mantel, ende bewant haer.

66

Ende de knecht vertelde Isaac alle saken, die hy wtgerecht hadde.

67

Doen brachtse Isaac in de hutte zijns moeders Sara, ende nam Rebecca, ende si wert zijn wijf, ende creechse lief. Also wert Isaac getroost ouer zijn moeder.